Iter per mundum Cartesii.

321쪽

istatem Fluxuum in conjunctionibus ,& OP positionibus & in quadraturis , illorumque, quos videmus in AEquinoctiis , & in solstib.

Praeterea, si quando Luna per nostrum tranqst Meridianum, proessici Aeris esset adebnotabiliter validior . quam alia quadam diei h ra, deberemus id animadfertisse in vulgari bus experimentis Tubi Torricelli. Attamen numquam illam disserentiam conspexi nus, quae deberet esse maxima. Possemus adhuc plures rationes alias adjungere validissimas adverslis hoc systema , verum quidquid sit, si Terra non amplius habet Vorticem, non d ut fluxus, nec refluxus. Tandem, juxta D. Carlestum, materia est coelestis inius: Vorticis , quae majori motu praedita, quam indiget, ad rotandum viginti quatuor horarum s tio circa Terram , quod superest impendit ad se in omnia latera dissundendam , &cum materia tertii & primi Elementi producit omnςm illon magnam

varietatem effectorum & corporum, quae in mundo miramur. Itaque pessum dato illo rtice , omnia confundentur in anti- . quum reditura sunt chaos. Quapropter non tantum gloriae Cartesii, verum etiam utilit iis totius humani generis interest illum Vorticem servari. Caeterlim testificamur, nos ,

cum gaudio visuros itutionem difficultatum quas ipsi proposuimus super hoc & reliquis a

triculis , illamque e vestigio exceptum iri nostra integra de sincera ad Cartesianismum 'conversione.

veris , nobis responi: do, ne conintur

322쪽

3oo I PER PER MUNDUM

nos alid deducere : ne citent unum ali Iem e Cartesio locum ,' ad nos e vincen .Vos, ipsum contrarium non dixisse in alto, quando factum constat. Hoc non est nisi . . . decipiendo eos, qui non legerunt exactε ejus opera , & claritis ostendendo contradi - ctionem iis, qui operam impendunt conterendo opposita loca. Desideramus nos praeterea responsa praecisa, &adcuratiora, quam Plu rima eorum, quae olim ipse dedit ad plurimas . objectiones , contra Metaphysicam suam propositas. Isthaec responsa excitant m gntim numerum novarum difficultatum in

mente; & intereari quia illa impressa sunt juxta cum plurimis elogiis Dictoris , qu*niam dictatoriε ibi se gerit admodum , & s epe satis dedignator:ὶ , qudd non semper

ibi videantur instantiae, plus mi adsueverunt ea habere pro alteris,quata oraculiS, quibus . . confirmavit & explicuit quae pronuntiavit prima. Non hoc modo nobis imponet fama S auctoritas D. Cartesii , non magis quam . existimatio , quam fovemus erga nonnullos

ex ejus discipulis, Laudamus & adprobamus consilium , quod dat iis qui veritatem quae, runt, ut sibi caveantii praejudiciis, idque in ,

usum revocaturi sumus. En tibi, mi Domine, praecipua eorum P quae continebantur scriptin , meorum Peripateticorum. Nonnulla adhue oretenus adjungebant alia, sicuti eXempli gra tia : magnopere in molestiam .e ut con-.

jectus fuisses , .si tua vestigia pressi; ,sent in quarta parte tui libri Principiorum , praesiertim a numero 3 α. usque ad s. ubi ast tam minuta deste ja circa ordiu in istarum

323쪽

partium tertii Elementi, ex quibus tuam Terram formas : multa in iis haberi, quae comtentam non redderent mentem , nec ullam

dari paginam , ubi non posses saepilis cum iatione' interrogari , quare istiusmodi res hoc potius, quam altero illo fieret modo, absque quod potuisses feretidam ejus reddere rati nem ; credere se, illum tuae Physicae locum esse ex iis , quae plurimum momenti attule , rat, ad tuae Philotaphiae apud plures eam conciliandam famam, ut pro mera fabula haberetur sic satis malε composita, atque tuos λ- versarios, non immorantes refutandis tuis propositionibus, quas ibi proponis, qu rum examen non posset quin admodum taedii plenum esset saturum, opus tanthm habere ut ebablegarent Lectores , quo illos male admodum de te contentos reddant.

324쪽

Dicebant adhuc , te adscribere tuis Elementis proprietates , quas iis non relinquis nisi quamdiu usui tibi veniunt. Exemplum ejus mihi exhibebant materiam primi Elementi: isti materiae pro propriet e adscribis , ma gnam facilitatem ad dirisionem, &mutationem figurae ita ut ipsa facilε omnia permeet& sine difficultate omnis generis compleat s alia. Versim ubi perventum est , rejebant illi, ad explicationem naturae magnetis , clim illa proprietas Cartesio molesta evadat; planis contrariam illi adscribit aliam. Opus est ipsi, ut habeat circa Terram, & circa unumque Nque magnetem exigitim quendam Vorticem materiar Striatae , ad reddendam rationes, qualitatum mirandi istius lapidis. part culta Striatae p titient ad primurn Elemei tumes olim adsumserunt quam facillinE figuram cochlearum . transeundo inter tres globos secundi Elementi. Et nunc, ubi e Terra segrediuntur, vel magnete aliquo, partes aeris pares sunt iis remorandis. Clim deberent rum- ii & se accommodare figurae partium Aeris drecundi Elementi ,- illi mixti , . colliguntur magna quantitate circa Terram ct magnetem , ubi conficiunt quendam Vorticem. Illae quae per Polum Australem ingrediuntur , non possunt egredi per Polum septemtrionalem: quia figura ipsarum nequit se accommodare amplius illi transitui: ae praeterea illa occasione me rogabant, qua ratione posset fieri ut omnes istae particulae Striatae ita detentae incerto quodam spatio, & inter se agitatae mo tu quodam valde confuso, adpropinquantes

ad Polum Terrae vel magnetis , iis cum Pr

in in

325쪽

i lita

portione Pudentem , converterentur adeb

apicem , ad ingrediendum in poros istorum corporum. Contendebant contrarium videri . debere accidere, &maxiniam illarum particularum partem debere se transversum onrre,& per consequens impedimentum creare aptum detinendis omnibus aliis . & obi randis poris Terrae & magnetis , ac deinde, impediundis omnibus esse is , quae nos i miramur. Praeterea mihi etiam exhibuerunt

paradoxum aliquod jucundum satis. Huc us. me, inquiebant, aequissimi Philosephi consesen sunt, non posse contra Copernicum probara ullo argumento physico, Terram non rotari circa suum centrum : versim D. Cartesus, qui, illum Astronomum in sua sequitur hypothesi, adverslis illum motum nobis fortissimum ali- quod suppeditat. Magnum ejus Principium est , omne corpus, in Syrum actum, con tum adhibere ad recedendum a centro sui mo tos: verum est illud Principium. Concludit inde, Terram , circa suum axem rotatam , in fragmenta fore ut dissiliret , nisi omnia corpora , ex quibus illa componitur, premerentur & urgerentur ab omni parte contra se invicem a materia secundi Mementi. Illa conseia quentia adhuc est evidens in Systemate ipsitus versim restat ut videamus, an illa pressio m teriar. secundi Elementi capax sit superandi conatum, quem adhibent partes Terrae, ad se separandum , & ad recedendum a centro suo. Hari: difficultas, inquiebant, peculiaris est Cartesio: quippe juxta Scholasticorum Rutentiam, inarum abest ut agnoscatur istius.

326쪽

modi conatus in partibus Terrae, ad recede dum a centro ,' supponitur quaedam qualitas .& propensio quaedam , quae eas natural itereb adligat. Jam verb instituta comparatio te pressionis corporia terrestrium in se invicem a materia secundi Elementi, & conatus corporum terrestrium, ad recedendum a centro i io, evidens est conatum debere superare pressio- nem: conatus enim corporum aeque magnus 'est, ac motus, qui eum producit, is se motus est maximus, quia facit ut Terra conficiat plura milliaria singulis minutis : Sc contra e perientia docet, ac superandam illam prestionem exiguo tantsim opus esse conatu, qu*niam is tantdm requiritur, quem adhibet puer

quatuor annorum ad levandum pedem inter

eundum , ipsumque a Terra separandum, cuti pressio sola materiar secundi Elementi eum ad ngebat. Ex hisce cum ratione videtur con- cludi posse, Terram non converti circa si iuni 'axem , quandoquidem si illa converteretur omnes in aerem projiceremur juXta princi-- pium motus D. Cartesii, quod in se vel um est in recta Philosophia. Atque ita.hOcc yste ma suppeditat validissimum a mentum verssis illud Copernici. Praeterea mihi indicarunt nonnulsa loca tur

systematis, quae maximi momenti sunt, ' que tu proponis, ut illi contendunt, nonian

iam sine probatione , verum contra omneau. rationem k ad in specie me rogarunt ut legerem cum attentione, & sine praeoccupatione l

327쪽

quomodo formata sit circa totum illud Astrum incrustatum magna quaedam extensio Aeris. illam facis non tantlim descenderet Gatis profundε in Vorticem solarem , vertim etiam facis , ut ipsam sequatur S comitetur illa sphaera aeris, quae eam suo in descensu cingit. Volunt illam suppositionem, quam quasi in transitu projicis , & absque ulla omnino probatione, concipi non posse; & nihilominus, n illa falsa sit, impossibile fore, nos ut habe

mus nunc aerem circa nosstram Terram; nequitilla concipi, Mebant: juxta Cartesium enim aer nihil aliud est, nisi collectio partium tertii Rart. φElementi, admodum exiguarum, & ab invicem validε sejunctarum, & facilό obsequen tium motibus , quos iis amprimunt exigui Globi secundi Elementi, quibus innatant. Iam verb hisce ita se habentibus, qui fieri potest, .ut Terra permeans omnia illa immensa spatia, quae sunt a loco, ubi illa est, ad extremitatem Vorticis Solaris,. unde venit, sibi

conservarit omnem aerem eam ambientem.

Quomodo juxta principia illius Philosophi ,

massa aeris quae multb minti solida est masia Terrae, potuit habere eundem motum, eandem determinationem, celeritatem eandem,

quam Terrat Qua ratione omnes illae exiguae partes ita sejunctae, ita ab invicem inde dentes , ita obmuentes omnibus nktibus ma- . teriae coelestis, non dissipatae sunt a rapiditate materiae , per quam desi endebant, ' scuti Pulvis a vento dis batur Sed, adjungebant, quomodo illa massa aeris nunc propellitur cum Terra a materia coelestit Quomodo illa omnes habet eosdem motus Num ad corpus

328쪽

ITER PER MUNDUM

Terrae , vel ad globum aeris materia coelesti,

se adplicat ad conciliandum utrique motum diurnum , & motum annuum . t Copernicanusne Cartesianus fila se facila expediverit'. iMitto, mi Domine, complures alias dimcultates, quarum sori. solutionem reperturus sim in responsis, quae, sicuti spero , ut est tua bonitas daturus es ad illas, quas tibi hac istola indicavi. Porrd autem, obsecro te, ut illum ardorem, quo ad te scribo, habeas pro fructu ardentis amoris , quem mihi erga veritatem inspirasti, ac praeprimis, ut meam mensem gratiosE interpreteris ti Transscripsi tantummodo proprios terminos, quos ad ver sarii mei adhibuerunt in hoc scripto suo; nec credidi, venerationem , quam tibi debeo, me cogere ut te celem omnes insultabundas ra tiones, quas eum in finem adhibuerunt. iis cognosces , quantopere mei rinterest i, & . honoris Sectae nostrae, nepatiaris, vitissi suid serib trium8bent. Magnum illud & ejus momenti negotium, quod nunc tibi facessit productio novi Mundi,

junctum illi indisserentiae, in qua semper es versatus, & in qua etiamnum magis quam umquam versaris circa sententias hominum, -- cum ratione possent apus te efficere, ut negligeres, & flocci seceres istiusmodi gerras lnugas. signa verb illa praetervulgaria bon- tatis, quae mihi exhibuisti spem subjiciunt, .

te aliquam mei honoris habiturum rationem, nec auxiliares negaturum manus, ad me angustiis eripiendum, quibus, fateor, satὶs me impeditum comperio a Rogavi P. Mersennam ,. ur rebus j meis apud te Rutularetur