장음표시 사용
301쪽
Lapis pane lusublatus a sepulis
ῖoo Ru PERTI IN IOAN. CAP. XX. singularem 5c unica gloriam eius diei Est em vere sesia dies,vere beata dies, nobilitas anni, mensis decus, arma dierum. Pulchritudine liuius diei paradisus rcsto ruit, coelum purpuratum est,an geli candidati holes exhilarati lum. Huius diei gratia singularis, verbis explicari nequit. Igitur u na sabbati recte N proprie dixit. Venit, inquit, ad monumentum. Quam mane venerit, ipse Euagelista aperit, dicens: iam adlluc tenebrae ellent. Sed iam diis resurrexerat. Vidit enim, inquit, lapidem sublatum a monumer . Quid ergo est patri dicenti in Psal. Exurge gloria mea, exurge psalterium de cithaia. Confestim gloriosum illud organum patris .f. os ditici hois, riciens, exurga diluculo inquit: Non enim diluculum ad resurgeiadum expectauit. Quippe cum valde diluculo mulieres Venerint, dc in charitate re irrectio ius praeuenix iuerunt. Quid ergo inquam est q, ait, exurga diluculo, niti quia diluculii e la ad nostros n6 pertinet corporeos oculos Si enim totum hoc ipsa resurrectione di i Unus dies ta lucis est, Proplieta dicente: 4 cpore accepto audivi te, Scui die salutis adiuui te, cur no initium temporis eiusdem diluculi nomine valeat intelligi Ergo tenebrae quidem corporales erat ad monumentum,sed sanctis de electis omnibus diluculu. i. lucis sterni ia erat initium, a media nocteqn Ibrrexit, Sc pocias in serni tuta sortissimus Sampson id inter pretatur sol eoru .Quod Marcum euagelista costat intelligi voluisse, qui cu dixisset: Et valde mane Una sabbatorum veniunt ad monuicium,statim addidit, id secundu lucra repugnase,orto iasole. Oct Ouppe ia sole no Ualde mane est. Igitur,& ii media nocte diis noster re turrexit, veru estin, et patri rudens Ut ia dictu eli)diluculo i urga inquit. Venies ita cin inuenit lapide sublatum amoi umento, id elicet quem angelias a Di reuoluerat, ut vacuit mulieribus venientibus oῖideret.
Proinde cum dic it macili. Vespereasit labbati, qus lucescit in prima sabbati, venit maria Mag
ealcna,Ec altera maria videre sepulchrum,de ecce terrae motus iactus est magnias, angelus at desdeicedit dec xlo,& acced- reuoluit lapidd,de sedebat super eum, sic intelli cdum c , i illis venietibus. i. in via politis,qOs vcipere ut i ad ictu es venire cta perat, interim s. acto terrimoria surrexit dominus de ac inde angelus diat reuoluerat lapidem, de deinceps post qua iam vacuum visum fuit mulieribus, super lapidem sederit,ut paulatim ,& non repente ramidis licina metibus res tata in pereretur, priniurii scpialcitro, deinde angelo, deinde Milo domino. t ucurrit ergo ad Sin.onem. Petrum, Q ad alitim discipulum qise amabat Ieius,5c dicit eis: Tulerunt di .m de monumento, Mneici inus ubi potuerunt eu .l Ergo dilicui sic idem sanctis iaerataiabus in alio seculo, do illo quo Q latroni, i dictu est,hodie mecum eis in paradito, iamq: ut ait Marcus ortus erat sol,verunt a me venientibus ad monumentu, no ina pro t Ore noctis,uerum etia pro seritu mentis tenebrae erata Quid enim est OAliuio vel ignoranta a veritatis,nisi caecitas vel tenebrae mentis in tantum autem erat obliuiosi,& immemores ver hora quae dixerat, ua oporteret silium hois crucifigi, de die tertia resurgere a md ruis, ut no inuento corpore eius nihil superesse putarent, nisi diu hiatum fuerit. Quici tamen sequitur. s Exivit ergo Pei rus de ille alius discipulus, de venerunt ad monumentum.
urrebant ergo simul. Alios di lcipulus ipse est loannes. Qitia cui sus huiusmodi pulchritis spe
ctaculo,si rite perpendas Eiaang. narrantis,uiu sensus vel intentio Nunquid em pia adum est, Phic taliς,qui ta eAcellenter coeteitibus intendit, ocium habere potuerit talia ia diligentericii cisine spe fructus. i. intelligentiae si ualis igitur lpectaculo adii iussita nunc subleuatis oculis latis si inum videamus campum huius t eculi, in eo curremes duos populos, quil unt Iudaei de Gentes,hrauium ipsam esse palmam crucis,qua L hristus aiccdi triplum vero principem spectaculi, j θ. iudice dex Ieram palmam victoris ornabit. Nimirum v bi auditum est, de in Ocria terra lucionos exiui quia tu illuς resurrexit a mortuis, exiuit populus gentium de venit ad monumentum,exiiii e ii quam de tenebris de caligine peiorum,dc venit adorare inor tuum ac sepultum, mortis et victore Oci siliu bc holeni Iesum tali litium. Exivit Sc ille alius. l. Iudaicus populus, ted de vicino exiuit, 'quia iam ante cucurrerat; ia appropinquauerat, quippe qui moriturum ac resurrecturu expecta Dei at, imo do prophetauerat . urrctat ergo simul. t Et ille alius diicipulus praecucurrit citius Petro, Se venit prior ad monumentum. Et cum se inclinatici, vidit linteamina posita, nec tamen introivit. Quantum ad eadem ili dem,eade quippe veterum extitit fides, quae de nouoris, plane nos gentes cum illo anteriori populo stimul cucurrimus, eru quatum ad teporum distinctione no curreremus timui,nisi quia in initio euagelis ludaeorum simul de gentilium multitudo fide Christi suscepit. Ergo ille populus prior venit ad monuinentum sed videns lintea imina, introivi ila videlicet tribulationes passionis diai ,quibus quasi linteaminibus cinctus, dc ligatus fuit, in triumeriabuit,ut resilirent ecia eorum quila crediderant ex eodὶ populo plurimi. Eicretq: illis hrisius crucifixus, lapis offensionis, Spora lcandali, partam propter carnales legis caeri in Onias,quas videbat delii tui, partam propter odium p rium, quibus inuiderunt gram Dei. s Venit ergo Simon Porus sequens eum,d introiuit in monumentum, de vidit linteamina polita, Ssudarium, id laerat super caput eius ,rio cum linteaminibus potituria, sed leparatim inuolutum in Unum locum. a Fidelis sermo, Qui primus Uenit,bc non introiuit,sola linteamina vidit, qui aut positerior venit de introiuir,non tantum linteamina ,sed dc iudari uiti, quod suerat luper caput domini vidit. Quid
tibi vult hoc nisi quia nos gentes,qui Iudaeis sora, remanciabus crededo introiuimus,no solii illud. aricia.
302쪽
COMMENTARIORVM LIBER X II M. 3os attendimus,m pro hominibus pertulit Dei filius, quod natus ex Mmina laboravit in carne Rcrucifixus est ex nostra infirmitate, sed illud etia, et est & erat Deus antequa fieret vel assum idenostro in Quo patcre QSudari unancin quod fuerat super caput eius,recte illiad significat, id erati mines o Uerbii quod erat apud Deum, id erat Deus. Hoc ut ii et videt & adorat, i posterior venit A introiuit gentium populus,adorat inqua,& colitetur,ua Christus diri& verbii nos est Der ud factos est mundus,& caro vel filius hominis est, per cuius passione saluatus est illud is t
minem tulit secundu seipsum non ingemuit Deus. Separatim ac seorsum stetit a cunctis an 'bus non subsitantiae disiunctione vel duplicitate persons sed dii pari sensu S magna diuertitate
utrius naturae. Quin Sinuolutum erat sudarium,prosecto significans Garisti diuinitate,nec
inii tu nec terminii tabere, quia videlicet sic nec coepis,nec desii ix si, in qVψ Q cies. c.
uoluta est nec initiu, nec Lus cernitur. Sed in uno loco quid est,nisi quia in scissura mentiu Deus non Uca olumba uiuest corpus Christit in ecclesia. Et in hunciolu& vnu oculacramen uverita, est,que scindi vel diuidi non st. Igitur solum ad infirmum est Dei populus ille vidit si sic nὶς qualis pede substitit,& sorix remansit.Sed quia sequitur. ἱTunc ergo introiuit S ille di sopulus' qui venerat primus admonumentum,& vidit S credidit.J Sic nimirum post plenitudi
nem gentium,& ille populus introibit.Noloem inquit Apostolus v nor '
hoc ut non sitis vobi et ipsis sapietues, quia caecitas ex parte cotingit in Israel,donec plenitudo gentium introeat,& sic omnis Israel saluus siet. igitur tenebrs quidem adhuc erant ad monume sum & quid ageretur, nesciebat, dormitantes adhuc P tristitia mentes diicipulorum,sed alpita ba die 'S prope erat vi inclinarentur umbrae vel figurae radiis expuls s rerum subsequctium. Et vidit inquit S credidit. Euiurum quidem est ut ille posterior populus ituroiens videat& credat sed nondum hoc,vel sic discipulus ille vidit A credidit.Nam sequitur. . scriniuras quia oporteret eum a mortuis resurgere. J Ergo illud potius credidit, id est, existimauit sactum suisse da mulier dixerat, videlicet quia luseruntdiam de monumento, di nescimus ubi posuerunt eum. Haluit in Evangelisia dicere, quia credidit, quo verbo propius perstitit in re pro pter quam cursum huiuscemodi tam diligenter enarrauit. Et continuo subiungit. sAbieriit ergo di Lipuli ad seitiet ipsos.J Ergo inquit, quia nondum 1 ciebant scripturas, idcirco abierunt ad se metipsos,nam econtra ubi scipturas intellexerunt, abierunt supra semetipsos,loquentes Otristi sensu non suo,&probantes, quia non diam tuleriit de monumento, sed dias surrexit dei epulauro solutis doloribus inferni uxta quod impossibile erat teneri illum ab eo, testante David, qui dicit in eum : Providebam diam in conspectu meo semper , qm a dextris est mihi ne commouear.pro Pter hoc laetatum est cor meum,& exultauit lingua mea, insuper & caro mea requiescit in spe. Qi non derelinques alam meam in insono nec dabis sanctum tuumi videre corruptionem disimilia smaria autem stabat ad monumentum soris plorans. Jmore suo S. Euangelistam hoc e
ita diomvst ijs coelestibus intendit,&dum per terram pedibus ambulare.f. pura videtur hi
storiam lex re sursum volat. Nam sic matutinam resurrectionis reuelationem e geIizat,ut in
t mentis per eius narrationem facile legentibus lucescat. Abeuntibus diicipulis ad semetiptos Matiam refert solam stetisse ad monumentum socis plorante, S inter fletus inclinata taeduos angelos,unum ad caput,& unum ad pedes,& delitae conuersamdfim L llaec ab illo audiit : Noli me tangere nondum enim ascendi ad patrem meum. Vade aucae semo eos S d eis: Ascedo ad patrem meum, S patre vestris, Deu ineu,&-rum.
Pulchre Lauidem hanc pre tabus mulierem manus resuroentis pio deliderio ligatam ad sepulchrum suua tinuit ut secunds resurrectionis ipsa nuncia geret, in qua primae resurrectionis o o notistimum at celeberrim nanctum est.Prima nant resurrectio,de qhic idem Ioaniare ait: Beaz cui habet partem in resurrectione prima illa est quam dominus enuntiaris Iudaeis: Amen amen inquit dico vobis,quia venit hora & nunc est, in mortui,qui in monumentis sunt,audienti vocem silis Uci,& qui audierint,inuent.Hac resurrectione mulier haec prima omnium ves inu pirauit quia cum esset in ciuitate peccatrix scelentior malae samae putoribus,qusHerais Pater suu Laetatus corpore qiratriduanus, audiuit in monumento malae consuetudinis Vocem filii tu in Dei & ciuia audivit. protinus exivit. Poenitendo quippe lauit lachrymis maculas criminis,& di missa sunt e nectat Linulta ,quoniam dilexit multum.Secunda relui rectiosorporum est in qua primo enitus mortuorum est Christus filius Dei, cuius vita nunc nuncia da discipulis.Stabat igitur maria, principis vitae& utriusqueresi, Moni, nutu detenta coii rue indelicet secundam resurrectionem nunciatura, quam primae resurremorus tarat
303쪽
ῖo: RVPERTI IN IOAN. CAP. xx. tali ni incio dignam effecerat. Stabat inquam, se in eo quod soris stabat,plorabat, totius eccle ilae de gentibus typum praeserebat. Primitiua nan in ecclesia, scilicet a iusto Abel, ad illum
qui in cruce consessus estu atronem, iam intra sacramentis diaicae passionis recrpta, peccatrix pentilitas soris remanseraticia videlicci, non illa sanguis Claristi a peccatis lavera quae fidem eius ii 5 δεῖ o p. habuerat. Verhi gratia Eunuchus ille qui venera i adorarc in Hieruialem, dc reuertebatur legens ' Esaiam pro letam, ad monumentum soris stabat. Locus enim scripturae quem legebat, hic erat: Sicut ouis ad occisionem ducetur, Ac sicut agnus coram tondente te,Obmutescet,& no aperiet caluum Rc. Prosecto plorans ad monumentum soris stabat,quia passioni eius que nesciebat teredo codolebat. Item de Cornelius centurio deprecaris Deum, bc facio eleemosynas semper solis ad Acto ia monument uni stabat. 4 ota omnino gentilitas soris stabat, δέ si non duplorans, sed plorare habebat confitendo peccata sua,& per sidem eius qui mortuus est de resurrexi si exemplum Mariae pri ma resurrectione resurrectura,relicta multorum deorum, imo daemonum turba, sicut de hae mutuere septem daemonia, id est, uniuersa vitia .lsis eiecerat. t umergo fieret, inclinauit se& .pipe rit in monumentum, & vidit duos angelos in albis sedctes, unum ad caput,& vnsi ad pedes,1 hi Lucae.'. positum suerat corpus lesu. J Cum Ioannes S Lucas duos angelos sutile vi in reseram, quomodo ab istis Matthaeus , Marcus non dili Onant inco unum latum modo usum fuisse comemorat videlicet quia cum duo fuerint, unus locutus est, qui S in dextris secundis Marci dc superlapi mare. is dem secundum Matthaeum, & ad caput secundum Ioannem sedens,nulli quasi ex diueri a seni maii. :8 scrupulsi mouere debet. Nam sicut testamur periti locors eorundem, monumentii diri in aquii ' lonari parte crypix sits est in petra excitum, longitudinis teptem pedum,trium mensura palmarum pauimento altius eminens, introitum habens a latere meridiano.Quod cum ita sit, psecto qui in dextris sedet,ad caput sedet, quia super lapidem reuolutu exterius tedit.: Dicunt ei illi:Mulier quid ploras Queni queris Dicit eis Quia tulerunt di meum, S nclcro ubi potueriit eum. Plorando inclinata mulier laxe, angelos vidit,& percunctantes audire meruit,quia videlicet sit turum erat, ut gentilitas picta tua deflendo, te humilias latainis apostolis vel prxdicatoribus, qui malacia utiet angeli domini exercitusi sunt,innoteiceret, Rab illis dulcedinem aeternae consolationis acciperet. I t recte ocs angeli cini exercituum, s sacerdotes vel praedicatores veritatis quoiu labia custodiunt icientia,& quorsi ex ore lege requirunt, per dum angelos ira sedentes, unu ad caput &vnum ad pedes signati sunt,quia videlicet Vnu elidem Christum,& Deu esse ante secula,& lio minem factui dicant in fine ieculorum,& utriusque testanicti vocibus incarnatum, passum, mortuum, sepultu, ac resuscitatu a mortuis coprobant veru Dei tibii. Vnde & duo Cherubin, quae 4 piciat Orium legunt, iese inuice as piciunt, Ueriis vultibus in propiciatorium. Cli erubin quippe Exod.32 plenitudo icientiae dicitur. Et quid per duo herubin, nisi Utrunq: testamentum Quid vero per propiciatorium,niit iples est aspiciatio, pro peccatis nostris siguratur. Et dum testato tum vetus hoc iaciendum denunciat, id nouis de domino iacturia clamat, quasi Utra Clierubin in uicens ix. Ioan.: ciunt, tum vult US in ProPitiatorium vertunt, nec enim a suo aspectu d is crepant,quae disposatiois eius mysterium concorditer narrat. Quod autem interrogata mulier, quid ploraret, que quireret,rndit: via tuler ut diam meum de monument Rhodie Q magnae huic mulieri,scilicet ecclesiis non vane dicere licet, quia videlicet Iudaei, quantum in apiis est, tulerunt di in de monumento, Maitiis dum no retur rexiit e, sed furto iublatum esse, dato custodibus preci mentiti sunt,& testes medices coduxerunt. Sed eorum mendacia nihil Veritati nocuerunt, Unde S a propheia grauiter dot Psuis; . dent ur,dicente: Quia sagus paruulorum factae lunt plagxeoium , Siniit malae sunt contra eos linguae mi um. Dicunt em custodes illi precio ad metiendum coducti: Diicipuli eius surati sunt eum nobis dormientibus. Respondemus ad haec: Oparuuli sagittarii, si dormiebatis,unde sciebatis, quia surati s unt eum discipuli Si autem Uigilastis, quare non seruasit sc Praeterea,quia no ait tarum,tulerunt diam, a lino part c significans, cum no niti cCrpus qucreret :no inquam ait, tantum
modo dii in vel diim nostrum,sed donianum meum,hoc recte peccatrix illa dixit,recte nihilomiserius peccatrix ecclesia de peribus dicit: Peccatorum quippe dominus, peccatorii itaquI poci stocium proprius diis est Christus. No enim Veni inquit)vocare iustos, sed peccatores. si xc cum dixit Iet,coueria est retrorsum , di vidit Iesum sit antem,S non sciebat quia letus est. Dicit est mulier quid ploras: Quemqu*risci mirum quod mulieri vitione angelica praeoccupatae vacarit con Dertiretiorium nisi quia dc in hocmysterium est,dum non conuersa est retrorsum, ita vi unde&qua venerat rediret,ied ita ut lesum stantem vicieret S paulatim agnoiceret. Sic denique genti tuas saluatore cognito retrorsum conuersa,id est, praeternas iniquitates consessa est, ct liceas pueri uendo respiciens in eum, cui dorsum verterat, tuam couertit saciem. Verum quia no satis est, sordes idololatrix relinquere quaerentibus cultum vel notitiam unius veri Dei,nisi summii fidei
teneat. s.certitudinenares uire lionis,& necdum lesum bene noui quisquis de resurrectione mor luoria indubitauerit recte Maria, quae dominum rei urrexiste no credebat, recte inquam,& vide
hal 5e non agnoscebat eum, quem Sc amor sibi Ottendebat,& dubietas abscondebat. Na i equitur. IIlla existimans,quia hortulanus esset,dicit ei: Domitie,ii tu suitulisti eum,dicito mili ubi posui
304쪽
sit 5c ego eum tolla. J Ita plane, quia no eum resurrexisse credibat rectE hortulanum Sc no ipsunt aestis horti vel paradyti creatorem te videre putabat. Sed quia riuruin, et harac illi ex icti ima
tione in inest e Voluit dias cresset i pie hortulantis Etenim ecci elia priolis popiatili ortus eius ex itiit,de in Canticis dicii: Hortus conciuius soror mea Iponsa, hortus coclutus, sons signatus. in illo Qidelicet horio saluatorem situm in enit ecclesia scitum, S lic eum cognouit pei talipturas Iegista prophetarum, quae illic pullulauerunt, sicut in illo nunc horto per familiarem allocutio,. nem Maria recognouit inuenturis. Nam sequitur. Dicit ei Ieius: Maria. Conuerta illa dicit: Rabhoni,quod dicitur magi iter. J Appellationant qua tacit: maria,&resi ori io dicentis: Rabbolii, quod licui Euangeli Ita ex Pollit ira agister interpretatur, Iliad pulcherrime prae ignauit, Q vocationem si iam gentilitas dei cris iuris a itiai a, ct magistrum tu. haci a sim Clariti uni citet intio catura. Igitur liortus ille ii quo di is noster crucifixus, mortuus, lepiat tus est, S retorrexit illa re tesgnificat eces etiam primitiualia, in qua per scripturas plane inuenitur , Oppoitia ille Christum pati, mors,sepeliri, ac resurgere a mortuis. Ingrelsa est, quae ante Peccatrix siae rat, prosi ii ta ecclei agentium,S nondum agnoscens diam, aualuit ex ore eius nomen suum,sitatim et agnouit, decoris sessa est magistruit Ahira legetes icripturas,inuenit ibi icriptum nonae tuum. Verbi graiia,esi dicit
spiritus Christi de ipso per os patriarchae lacob: No aut retur Iceptrum de luda, S uox de sci more eius,donee umat qui mittedus est , dc iple erit expectatio genisti. Item et in David: DAs dixit ad me,silius meus es tu, ego hodie genui te. Possula a me, dabo tibi gentes lia reditatem tuam.Etliis ii milia . Et hic dixit Rabboni,quia profecto discipula in se intelligit, Scithii cripturarum ar cana deberi. Sed i xc vocatio gentium non ante debuit heri, quam resurgeret ipse a moi tuis. Vnde de subditur. LNoli me tange te, nondum enim ascendi ad patrem meum. I i ria quippe repugnant,ne hoc putemus dictum propter suam ipsius persoriam.Primum esse,quia iam iransierat ex hoc mundo ad patrem, videlicet quia rei urgedo iiostram oena excesserat mortalitatem. Aliud, quia multominos relidentem ad dexteram patris mortales tangere possent. 4 errii uua prius cluain c ualcenderet, imo ct ipla,qua renarre κst die, tetigerunt eum mulieres, quia tenuerunt pedes eius,& adorauerunt eum. Ergo propter e etiam gentium, cuius illa perionam gestabat,eii di ctu,noli me tangere, nodum eui alcecii ad patrem meu in,quia Uidelicet ante4 glorificaretur,ec
cieliae de gentibus nori erat ipse coniungendus. Vnde se abi mulieri, in riuidem gentilitatis per sona dixit anteii: pateretur: Non est bonum iumere pane siliorum, di mittere canibus ad madu candum. Et discipulis sitis pcepi in viam emium ne abieritis S in ciuitates Samaritanorum ne intraueritis. Et instante i a palsione tua, cum quaererent eum videre gentiles, dixit: Venit hora ut clarificetur filius h . Quod certe ide est os diceretur: Venit hora,vt ad patrem suum alcendat illius hominis,ut subaudias,de iunc me videbitis, tunc fidei larua me contingetis. igitur talis ee clesiae nunc gestat maria figuram, qualis gentilitas ante passione diti parata iam erat eius sulci pere fidem. Et proinde recte dicitur illi noli me tangere, nondu em alcendi ad patrem meum. Sed quo te o Christe, fili Dei pol tu ad pariem at cenderis,hsc peccatrix tangere poterit a u. Vade autem ad fratres meos S cite eis, Alcendo ad patre meum, de patre vestrum, Deli meum,& Deu ve strii. J Ac si dicat, me suidem, post v aiceaero ad patre meum , corporaliter tangere vel Videreo gerilitas no poteris, sed vade ad fratres meos .f. apostolos, Sc hac illis audientibus confitere iideci, ego pro salute generis humani pastus de mortuus, resurrexerim,& in c. luiri alcederi O,S i utibi conserent de inequicquid expedit. Eratres enim mei sunt,& no quidem per natura iri,ied per adoptionis gratia iri,filii patris mei iunt, totam pariter mecum habentes haereditatem sacra inentorum, nil ulque deestelliis,unde fiat ut me persecte tangere Possis. Attende o mulier Aus tange re me Vis attende inquam, Ut vere tangere possis, quia non diis aicendo ad p ite nostru ni cie addnm nostrum: sed, ad patre meum de patre vestrum, Deu meum S Deum vestrii. Aliter nam mihi, dc aliter fratribus meis pater est, aliter milii, atque aliter illis Deus est. Heus uppe pater est, uanae genuit,& illorum pater, tuta sibi in silios adoptauit. Item, Deus meus est,quia creatura eiu . . i. hominem assui lapsi: Deus autem illorum est,ila no aliud i holes 1 unt, de sunt tam ammodo creaturae Dei. Haec me fides corde conspicit adtultitiam, de oris consessio tangit ad salutem. s Uenit maria Magdalene annuntia ris discipulis,quia vidi diam de lixe dixit mihi. J Et vique hodie, mox sq: in finem seculi venire non delinit ecclesia secundum similitudinem,quae in Maria praecei sit,
pridia nunc alarum re turrectione resurgendo, Sc secunda corporum, qui in nouissimo iutura est, nescientibus annuntiando, uuis plerit non credant,imo de irrideant, sicut Zc tunc verba mariae nuncianiis, quia vidi dum, vi alius Euagelista testatur, quasi delirameta,cor adiicipulis videri mr. interea paulatim diei est Sc nox tristitiae apostolorum crebris nunc , es arescit, at m praeua lescente virtute testi inoniorum, rarescunt tenebrae, ius Ut supra dictum est adhuc erant ad ino rium elatum. Venerunt em de aliae mulieres, q Uidenat diim,dc tenuerat pedes eius,5 adora eranteum . Venerunt de duo dilopuli, quibus euntibus in castellum,note smaus, visus in alia estigie Ncognitus suerat in scactione panis. Sed de hoc auditum Sc percrebruit inter eos Atii a surrexit clominus ver de apparuit Uctro. Ica praeparatis,fc expectamibus vigilantium oculis, qui prae tristitia c ii clormita
305쪽
3o . RVPERTI IN IOAN. CAP. O. dormitauerant toto spacio tridui, tande ipse sol mundi, ad oriente roseo vultu conspicuus emersit, cunctisci: abactis tenebratum reliqu's, plenum laetitis diem mirantibus ingessit. Nasequitur.
sCum ergo esset sero die illo, Una sabbatorum res ei seni es austa,vbi erant discipuli congre gati, propter metum Iudaeorum, tetat in medio& dixit eis: Pax vobis. J Primu illud, quod in axime dessinat, libet intueri. s. Voccio nouxi aliatarionis,quam hactenus lioin inviti Deia:o ex ore iniaudiuit, quam ubi stetit in medio discipulorum protinus edidit, dicens: Pax vobis.Quidnam est Psal. 13. hoc, diis virtutum & rex gloris, cum pri ou ingreditur eouentum apostolom, de eoru sicu ipsis LM--q- erant congregati ut Lucas ait tali primum voce in audiu illorum ianu suauissima consolatione intonuit c Nunquid casu talem salutationem attulit victor mortis, regressus ab inlatis Non ςας vii , led pro certae rei significatione Voce lianc edidit. Quid enim Nonne inimi uias,quae hactenus inter Deum& homines scierat, tunc primum in carne sua soluerat,dc idcirco pertulerat morς'- - terri, ut genus laumanum Deo reconcilia rei Ipse enim inquit Apostolus est pax nostra, qui fecit vir acy Unum,& reconciliauit nos Deo in uno corpore per morte crucis interficiens inimicitias in semetipso.5 c. Igitur quia peccata nostra pertulerat in corpore tuo super lignum, A quia chiro graphum peccata de medio tulerar, an gcs cruci R expolias, principatus S potestates traduxerat Ps I considenter, palam triumphans in temet spio, recte hic diis sortis & potcs,diis pinens in prilio se tam cum victoria reserens, ubi sterii in iri di discipulorum, pax vobis,inquit. Quare vero di scipuli clausta foribus intus erant Propter vi et uni inquit ludaeorum. Quid metuebant Iudaeos sanguine diu saturatos: Nunquid si adduc arderent, S litarent sanguinem illorum Iudaei, clausa ipsi possent tesseribus tueri, quas perfacile erat effringi t quid ergo lares claui erant cui delicet quia sermonem inter te li hebant, cui neminem, mii amicum vel participem tui luci inici caetutum putabant. lam quippe non totum mulieres audierant dicentes, quod vidi issem dominum, sed & duo ex discipulis reuersi suciat a castello Emaus, referentes quod in fractione panis cmno iiii lent eum. Quin etiani iam congregati suerant propter hoc ipsum, licentes, quia turrexit dominus vere,& apparuit Petro. De his inter se colloquentibus, merito tutum non videbatur, ut au scultat et eos Iudaeus, de idcirco clausis se continebant foribus. Quomodo vero inquit aliquis corpus Uerum suit,quod clausis soribus introiuit Quod qui insidcliter quArit, S verum corpus sic potuisse inseri i lion ncedi supei est, Ut multo minus illud concedat, quod corruptibiles at que mortales adhuc apostoli sic educti sunt, quomodo in actibus apostolorum scriptum est: CarActo. 1. cerem quidem clausum inuenimus cia omni diligentia, R cuntodes stantes ante ianuas. Apellen tes autem carcerem, neminem imus in Uenimus. Superest ut istos quoque qui necdum resurrexe
xant, in ventos & acrem subtilem , quo per patentes rimas emari imissent, euanuisse asserant, siquidem sacram recepturi sum scriptura in . Quam qui non recipiunt, nec audiendi, sed ut insideles, omnino vitandi sunt. Nobis credentibus illud pro argumento sufficit, quia de nihilo Deus cuncta creauit , de cuncta quasi nil illum dc inane reputata sunt et , ad agendum quicquid voluerit, ad traducendum quippiam.quocunque. voluerit. mirumque hoc potius esset, si ita non possiet : cum nemo sere tam imperitus artis ex sit, ut quod coni urit, penetrare ipse vel a perire non possit . At ille cum Voluit, aperta est terra, de deglutivit Daclian, statimque Ope ruit i uper congregationem Abiron , qui principes teditionis extitet unt , promissionibus Dei detrahentes , cic cum subsannatione dicentes: Revera induxi sit nos in terram quae fuit rivista Pin s cta 5 mellis. Sed verba in ventum iactare videbor, si contra tales si dei Christianae inimicos multa respondere tenta uero . I l lx nanque vulpeculae iamdudum tonitru cocti, id est , clamo/resalminantis eccletiae conterritae, Ubicunq: sim, latitant in caveis subterraneis, nec prodire au dent, Ut vineas forentes, fructusque parturientes, tuo amore putido dente demoliantur Sed iam tequentia prxseniis gaudii contemplemur . t Li cum hac dixisset, ostendit eis manus &Luci4. latus. J Quare ostendit manus S latus , insuper de pedes, ut Lucas testatur , nisi ut existi mantibus se spiritum videre, verum corpus assignaret diicipulis, S in Ucro corpore, vertique membris , Verum praesentaret livorem enecti uulti nostrae pacis c Nam disciplina pacis nostrae super eunt,d. liuore eius sanati sumus.' Haec disciplina in tuanibus pedibusque S latere non tum conspicua, sed es contrectabilis apparebat, per clauorum S lancearum vestigia. Esu. , ι. Et lixc livoris signa sempiterna, margaritae Victoris,& splendida nostrae, quam attulit, pacis ornamenta vel testimonia sunt. Nam poterat quidem virtute, qua resurrexit, dede eremortuo corpore, vivum in Veritate reddidit, clauorum dc lanceae penitus extirpare vel ex Planare vestigia : sed te ruanda erant oculis paternis decentia illium Uri charitatis & obedien ii ae signa veneranda nostrae causae Patrocinia, nostrique amoris aeterna incitamenta, & lior roris impiorum perpetua incendia . s Gavili sunt ergo discipuli viso domino. I Quoeno dogauiti sunt, quomodo qui prae tristitiae magnitudine lassi luerant, iunc in gaudio respira iterunt magnifice sicut consolati sunt , & tunc r letum est gaudio os eorum , & lin
stiti. CVa rum exultatione, S lxtantes facti sunt. Mulier dum pareret , tristitiam quidem habue Lin. is ac: iam aucem obliuisccba ur Pr is x Propter gaudium, quia natus erat homo in mundiam. Mulier
306쪽
COMMENTARI O R V M LIBER XI I II. mulier in Py. i. aia eorum, qsi parturies habuerat per triduli multitudinem dolorii atq; continuum ploratii Sc fiet uni,sed huc imbiebat, qd δ miserat iterum aut videbo vos,& gaudebit cor vim. Gavisi sunt igit discipuli viso di , sedi ei uide gaudii tui vehemeti abundati a fluctuates,nec dii credeb nt. Ait. n. Lucas: Adhuc aut illis no credetabus, sed mirantibus p gaudio, Sc. s Dicit ergo eis L . .
iterum: Pax vobis. I Hssitatibus de dii sic ulter accipietibus pace ingerit Pace in P, quatio nil ι crededo suscipereus possit. No. n. nisi crededo recociliamur Deo per morte silii sui. Amplius asit, cur i terum dicat eis, pax vobis,manifestat, cu subiungit. LSicut milit me pr, & ego mitto . . Quo ephesu. n. Vel ad ud misit silium pr,nisi ut inter Deum Jc holes pace saceret. Quo itide,vel ad ud tuos muniuersum mundum mittit illius I dicatores, nil 4 ad hoc, ut inimicos Deo reconciliet holes Hoc nepe scies Apostolus, ait Corinthiis Oia aut ex Deo a recociliauit nos sibi,& dedit nobis ministe κνiu recociliaticis. Qira quide Deus erat in Chro. mumiu recoci has sibi, no reputas illis delicta ipso i, Cotisrum,de posuit in nobis kbum recociliatiois. Pro tiro ergo legatioe sungimur tanqi Deo exhortare per nos.Obsecramus, pro Claristo,recdciliamini Deo, occ. Ita in si quaeras, quo vel adud filium miserit pater,cid ad psente locii pertinet: Deus inquit erat in Christo inunctu recocilians sibi, non reputans illis delicta ipsorum. Si quaeras,quid elt,ita S ego mitto vos, de posuit sinquit, in nobis verbii reconciliationis, .p Christo legatione tangimur Sc obsecramus pro Christo, reconciliamini Deo. igitur cum semel es iterum dixti set, pax vobis, ut insinuaret,& pace se iecille illis, se pacem
per illos mitteret nobis:sicuti inquit malit me pater, Sc ego mitto vos. Et liqvxras euidelias, Hus
nam illa sit pax,audi id sequitur. s Et cum hoc dixisset,insufflauit de dixit: Accipite spiritum sanctum. JEt cotinuo, Quorum remiseritis peccata, remittunz eiς,δἰ qrum retinueritis,rercta lunt.
matri teste hic illa de pace agitur, quae est remissio peccatorum , id primum S maximum est spus sancti donum. Propter cid cum dixisset,accipite spin sanctum, ili quaererenton q accipiemuS iitu,
stati in F subiungeris,quorum inquit remiseritis peccata, remittuntur eis,8 c. Ergo pax ista Vt iadictu in est peccatorum remissio est,ec ista remiato , sancti spiritus acceptio et t. Proinde staicipias Psal. 11. montes pacem sub ilio rege,istotilio regis,cui resurgenti a mortuis, Deus iudicium suum de uiua tiam suam dedit, semel dicente, pax vobis: suscipiant identidem pacem populo,tubauditiir eua pelizandam iterum dicente illo pax vobis. Non enim iste filius regis iudicare habet solummo Cui biiclo populum suum cum iustitia, sed etiam Pauperes tuos in iudicio. idcirco semel Sc iterum dixit, ait pax Pax vobis,quia de per semetipium prioris populi sui ecclesiam.s. patriarchas, prophetasta electos )bu Omnes, a primo Abel vique ad latronem in cruce pendentem, paci hcauit A Deo reconciliauit: Pauperes autem suos. i. nos gentiles, nos aduenas Sc hospites testamentorum,qui eramus sitae Deo in hoc mundo, per apostolos, in quibus Ut praedictuin est)Potuit ipse Verbum reconciliationis, Pti ad ea redem pacem inuitauit dicens eis sicut misit me pater, b ego muco Uos. Ita iudicando humi Ioarui. Iiauit calumniatorem, quia nuc iudicium est mund nunc princeps mundi huius eij cietur foras,de rPhvs veniens euangelizauu pacem pauperibus populi sus, qui erant prope.f. apostolis de caeteris qui tuerant ex circuncilione, dc pacem nobis liliis eorundem pauperum,qui eramus loge. Quomodo aute dicturus, accipite si sanctu,insufflauit prius Etenim natus que mortalis adhuc dc palsibi. Iis homo trasebat Sc rei sciebat ore suo diis iaciter, non spus laneiuS,led communis erat aer, quo iaimmortalis non indigebat ut spiraret, nec nos indigebimu in illo post resurrectione ieculo, . bicorruptibilis vita non est. Proinde quanquam poteitate spirare corporaliter,iicut oc manducare vel hibere,cum non egeret, potuit: no tamen arbitramur, Q undecim apostolos, ct c qui cu in Gene. a. iplis congregati fuerant, obambulando singulatim cuil inlusilauerit, aut quod stans in medio eorum, Uno anhelitu tan1grandem natum emiserit, Ut cunctos amaret limul corporaliter, Sc hv iusmodi flatu attactis dixerit, accipite spiritum innetum, dic. Ergo lic potius insulstauit, non quo homo,sed quomodo Deus, qui antequam homo fieret,insumasse legitur. Eormauit elli Deus ho mine de limo terrs,5c inspirauit: siue ut in. lxx. habetur) insuiuauit in iaciem eius spiraculum viis. Lutari. Qui ergo tunc inrufflauit, Ut fieret homo in animam Uiuentem, nunc Ide inlusitauit,ut amnia vi Dentis hois spiritum sanctum acciperet,& ad intelligendia scripturas senium ap tum haberet. Si qui de Lucas hoc iplum narrat, quia tunc aperuit ilias senium Ut intelligeret scripturas. Per huc spiratiniquo vel quid agendo pcta remittere Ualeant, Ut nunc ait: quorum remiterilis pcta, re mittuntur eiς. in Matthaeo manifestius ostenditur his , bis: Data est milii omnis potestas in cocto Mitti igdc Da terra. Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine patris de silis & ipus lancti. ita plane, drum remiseritis peta,remittuntur eis,& qrum retinueritis, reteta sunt. Nain hoc eui quod apud Marcum dici&Qui credideric Sc baptizatus suerit, laluus erit qui vero no crediderit, mare. . condemnabitur. Deliac potestate se illud pendet, id alibi dicit : Quaecunq; alligaueritis super iam terram, ligata erunt de in coelis, Sc quaecunq; solueritis super terram, toluta erunt iii ccclo. Quam in potestatem ito ante Misione in tuam dea it, sed impromitii, sicut Petro manifestius defuturo NMς si loquens: Et tibi inquit dabo claues res. cccl.Sc. illic de Iigado vel absoluendo potestatem pro atrii it: luc autem. i. Post resurrectionem iciam, de eo quod prius Uel melius et t. i. de Daptizandis o mnibus in remissione peccatorum regula tradit. Extunc una sancta catholica ecclesia per totum
307쪽
orbem, baptizando in note patris & filii ec spiritus sancti pcta remittit. Et no vana side, est qui i
no minus pcta remittuntur eis, is baptismo abluens nunc per ministros suos incorporat sibi, qua remissa sunt eis qui ia in ecclesia, live viventes siue desuncti erat, qua Christus hora sanguinem de aqua de suo corpore sui dens, olim in se credentium pcta lauit. Sicut eni inquit misit me patre,
S ego mitto vos. i. quani ego de remittendis Psiis potestatem a Patre secudum hominem accepi. eandem per omnia do vobis. Data nanqἰ est mihi Ois Potestas in lOS In terra,& vos quaecun speccata remiseritis,remisia sunt i ii coelo S in terra. Hoc primum Sc magis necessariuni est spiritui
sancti datum. s. mi emit si nem peccatorum. Na aliud datum est, a die i tecostes ide si iis ictu, est in diuersarum orna icta grarum. Hoc cibus aequaliter datur, v t baptizati i peccatis ora iustificemur: Illud dispari gradii tributum est, operantem lingulis eode spiritu de diuidente prout vult. Sicut cnim nololum a patre, sed etia a silio spiritus lanctus procedit. sic noli mei,sed his prodiuersis affectibus dari illi in oportuit. A silio nan in remissionc pctorum procedit,iicut Euangelista manifeste hoc verbo expressit, dicendo, insutilauit Sc dicit eis: Accipite spiritu sanctum. Nainsufflauit. i. de seipso procedentem dedit. A patre autem Procedat, astruere opus no est, Unde nec Graecorum aliquis dubitare solet, licet de filio no illum procedere quidam illorum da xerim. Et ante4 si lius in hunc mundum ventilet diuei saria in distributione alarum antius sanctis dat 'est,
sed nodum ulli in remissionei ctorum , id nunci fieret,nisi prius idem pontifex noster sacrificia seo nobis obtulit Iet. Sed de hocia alio loco, ubi ac baptis io tractari oportui Vberius dictum est. Interea dum in magna domo sanct s ecclesis, in qloli sunt Christi discipuli, pax, id est, remissio peccatorum Per spiritum sanetum tribuitur, ludaicus populus abest, necFcu discipulis de resurrectionedni gaudent ibus, selic is paudii vult esse particeps. Vnde ab Euangelista,que de ibo pectore mysteriorum multitudine Diabuit,ipse qui diligebat eum, sapientis Dei,Cluilius diis, proinrua
subiungitur. 4 homas aut Unus ex. xii a dicitur Didymus, non erat cum eis An venit lesus. Sie prosecto diuinitus dispoitium est, ut hic unus discipulus tantae laetitiae deesset, quia videlicet suintiarum erat, ut uniuertitati genitum in Unitate fidei gratia spiritus sancti accipientium remit sic nῆPeccatoria, ludaicus populus se te subiraheret. I Dixerunt ergo ei alij: Vidimus di . ille autem dixit eis: Nili videro in manibus eius fixuram clauorum, S mitia digitu meum i locum clauosi e muta manum meam in latus eius, non credam. J Si ad totam luera i pectes,quid e cur hic apostol'd Lomas amplius Uel iustius cxteris redarguendus fuerit, tanti incredulus aut insidelis An quia dixit,nd credam, nili Uidero in manibus eius fixura clauorum,& nili mitta digitum meum in to cum clauorum Sepe & ceteri itiit vidi ilent, imo S misi palpatient, non credidissem.Na 5c secun dum hunc Euangelista cum dixit Tet, pax vobis, ossedit eis manus de latus, & secundum Luca,tio solum dixit Videte manus meas di pedes meos,quia ego iple sum, sed palpate inquit,& videte craspiritus carne N ossa non habet,licut me videtis hahere.Sed nec ista suffecerunt eis ad cred. duna. am i equitur Lucas di dicit: Adhuc aute illis non credentibus de mirantibus Prae gaudio, dixit:
Habetis hic aliquid qd maducetur in quo aut d homas magis incredulus, si puram hic historiam tenere Uelis, nil l lotae quia his,a viderat eum resurrexiste avi credidit Nimirum nec illi suis sacile crediderunt oculis. igitur ut prpallium est in manu sapientiae Dei sua saeta bene disponentis, I homas Iudaici populi figura ptulit,quia diebus apostolorum, qui resurrectionis driacae primi testes fuerunt,dicentes,vidimus olim quod & nunc per os υαuersalis ecclesis dicere non desinunt
pertinaci duricia resistunt,de nili viderint,non creatam . itaq; no iam 4 homas ex caeterorsi comparatione apostoloru, u Iudaicus populus incredulitatis arguitur, ex coparatione gentisi. Nos. n. vidimus de credimus illi. Deus auribus nostris audiuimus, patrcs nostri annuntiauerunt nobis. Iudaei non credem, nisi Sc Enocli de Helia praecurrentibus terribilia viderint venturi iudicis. Unde sequitur. s Et post dies octo iterum eram discipuli eius intus Sc Thomas cum eis. J Post dies octo intus erant discipuli,intus,sed no in eisdem soribus. Intus erant,sed non Hierosolymis. Non enim arbitrandum est,quod toties in Galilaea ire tui si, per octo dies distulerint. Vbi ergo erant intus. nisi in monte Galilaeae quo abierunt licui refert matth. sicut constituit illis Iesus Vnde di iam, dudum a magnis doctoribus dictum est: Post rei urrectione Iesus in Galilaea ante conspicitur de
adoratur, licet quidam dubitent. Tunc manifestius Ostenditur Thotnx, S latus lancea vulnera tu, S manus fixas clauis demonstrat. Qito vero intus, si in monte erant Videlicet quia ciuitas e ius Nazareth in monte Galilaeae sua erat,iicut habemus in Luca : Et Venit inquit Nazareth ubi nutritus suerat. Et cum dixit eiu et,quata audiuimus a te facta in Capharnaum, fac de lite in patria tua. Postmodum repleti ira, duxerunt inquio illis ad supercilium in Ontis, super quem ciuitas illom erat polita, Ut eum praecipitarem. Ergo oc in monte abierat, & imus eranta quia in Nazareth ciuitate Galilaeae sortusis in clomum marix matris eis conuenerant. Porro myttice post dies octo I homas erat cum cis,ua post liac plenitudine temporis c u gentibus S reliquiae credent Iiraelitici populi. IVenit letus ianuis clausis,&stetit in inedio, bc dixit: Pax vobis. Ueinde dicit a hoitiae: Inter digitum tuum huc,& vide manus meas, Zc affer manum tuam,de mitte in latus mes, & no
ii esse incredulus,led fidelis.4 Quoniam dixisti inquit, vili videro, dc nisi manus meas in latus es i misero.
308쪽
COMMENTARIORVM LIBER XI I II. 3o
misero non credat& hoc te dicente, cit absens putarer,& no viderer,prxsens audiui, ecce inseret gitu itis&vide. i. experire ira eas manus no spiritu elle,sed carne Solsa, quae spiritus no habet e . ta elido substantia verae carnis: noli es. incredulus, ea fidelis, in substantia verae diuinitatis pie Darie vel corporaliter inhabitantis,quae carne lua iesuscitare potuit. 1 Repodit i honias, S dixit ei: Dominus meus,& Deus meus. Dicit ei letus. Quia vidisti me, credidisti. Leata qui non vide riint, ct crediderunt. JQuod una Thomae dicitur,quia vidisti me,credidisti: plane ii iolia si reale Lu rq senium respicia ς,& cxteris A postolis cibus dici potuit, .idelicet nisi vidissent non credi iassent. Nam anteca: vidissent, mulieribus reserentibus te viditi e es,no credideriant, sed videbatntur co H eis tanu deliramenta verba eorum . Quare ergo ni dicit quia υidisti in .e, credidisti: addenset i5,beati, qui tio viderunt,& crediderunt Et quiae nos no vidimus ti credit nos.Sed nunquid cosequenter apostolo 4 I Oma,qui credidit,qui vidit,& cxteris Aprs sui videriit, ait in sumus igitur ut iudicta eli)in huius literae exterius lucente argit ea pulchrituditae, insueriinu quini; ζΤρ sulgor aureus recoditus est,& est quaeda propositici eius, i i ne parabolis noloquebatur, ut ape ir' bat, ut Matthaeus ait, testimonium prophetae subiungens in eius periona ductas. Aperiam ni Parabolis os mes,eriactabo abscodita ac iitutione nisi a . ita Miapei tona ludaici populi Ilio mae dic tur,quia Uidisti me,credidisti: beati,qui no viderunt, di credideriant, quia videlicet L illi
heati Ade crunt,qui credent,quia vide siti plendore praeeunte secundu eius auuenil veiti nobis gentibus minus laudabile, ciunt,quia postremi credent,qui primi credete debuerunt, ct de ca
Pite couertemur ad cauus .l Hialia qoiae N alia signa fecit Iesu; incolpectu discipulorum suo J, quae non sunt scripta in libro hoc. Hae aut scripta sunt , ut credatis quia letus csi iri uias Litus Deutii Dei,& ut credetes Uita habeatis in nomine eius. I Aeli diceret: De mullis si is,quod fecit lesus an . conspectu discipuloruin suoiu, post qua resurrexit a mortuis , haec duc, utipia luat in libro hoc, quonia quidem in lege scriptum est, uia duorulitam telii Nomii veru Hi,ut per haec duo teli imonia credatis,quia letus est Christus filius Dei quippe qui cu vi homo mori titi, luisset, ut Deus te surrexit. Facta quippe pro testibus recte itiscipi, Apostolus qucrip docet,quaciam d. xi et Orici
thiis: Ecce hoc tertio paratus iuria vcnire ad cos, statim subit oxicilii Oie duoiu vel tritim testiti, sabit omne verbii. Seci Dite cotentiosus aciditor duobus t citibus cote tuus no ea, tertium requi
tit. Sequitur ergo: l. Post haec maiusea auit te iterum Ietus ad mare I ybem dis, manifestati it a CAP. tem sic: Erant timul Symon Petrias. I homas, qui dici Iur Didymus, ct Naitianaei, quierat a Chana Galilaeae,& filii Zebedaei,&alu ex discipulis eius duo. J Ecce, hoc teli iam oui ens, aedilectus Euangelista conici thii testimonium, vi nihil desit: quia licui ta dinum eti) in ore duo
rum vel illum testium stabit Omiae verbum. Nam Utiatas,quia legitimo testici numero collima re intendit auditore evagetis, in fide rei irrectioni , lesu Christi domini noliri, a m iii sine .iuius lectionis ii a colludit Hoc ia tertio inimi est ausi te letos discipulis suis, post a rei uirexit a mortuis. Pr.ec latus es auditu dignus est liuius mi iaculi sermo fidelis,quo cum testimonio capitis resur rectio declaratur,corporis quo, p. i. totius emetiae resurrectio prs liguratur. Venerabitos nihil imitatis A vera diuini huius Euangclistae citi politio, qui talia de multis quae iacit letus in coli spectu discipulorum suoru Qt supra dictum est tria ιι cia elegit,quae ita supeisicie hi toricaretur rectio ne dissicotestando li. nul etia moti lubiectitura υocatione plenitudinis gentri,S suturam sine seculi taluatione reliquiam lsrael,& .niuersale tam resurredi one,mystice praedicaret. Erant, impiit,
symon Petrus di Thoma ,qui dicitur Didymuα,& Nattianael, qui erat a Chana Galilaes, A filis Zebedaei,& alii ex discipulis eius duo. Numerum discipulorum non sol idcirco Euan elista
Posuit, quia tantu, est, Ut recte manifestatio dici poisil,quod eis cisis apparuite verum cita idcirco qui septenario numero recte sanctaeecletia si uratur, Ut pote cogregata Vel ordinata sancio se
pii formi spiritu. s Dicit ei Simon Petrus: vado pii eari. Dicunt ei: Venimus S nos tecum Ele diis Apostolis N Clitisii vestigia sequutis, ad plicationem redire ita culpa non fuit, liciat ii se
dieque seculo renuntiantibus , R Christum seqvientibus, culpa non eit lic. tas aries exerce Act . rore, di de labore manuum Uictum quaerere. Alioquin videbitur Paulus Apoctolus, qui ina nurn suam in aratrum miserat, retro ait exisse, qui labore manuum suarum vi trians, cum concesta posset uti potestate. Etenim euangelium prxdicans, ne gloriam suam, qui , euacia aret mavi me apud Corinthios γ ae Euangelio nolebat vivere. itaque negotium pi catio Dis, quod ante conuersionem line peccato exiit it, post conuertionem repente Apollo lis cui pa non fuit. Sequitur: s Exierunt, es aicen aeriatu navim, & illa nocte mitis prendiderunt. Masne autem facto, stetit letus in lutote, nomairaeci cognouerunt discipuli, quia letus e i. I An tequam mane veniret,& Uommu in littore itectitet, laborauerunt quidem, A retia mile runt, sed nihil prendiderunt leptem alicipiali, quia videlicet ante hoc tempus acceptabile i emque 1 alutis, qui sole iustitiae Christo retiar gerite a mortuis ori est nobis , praedicaueiunt quidem lex& prophetae, sed non vile ceriant talia tem totius mundi. Retia quidem miserunt, sed non ei iam captos pisces ad littus ad auxerunt, quia lacram quidem scripturam contexuiserunt: sed per eas homines ad taluus αιemae portu non eduxerunt. Sed venit mane,& dominus
309쪽
ros Ru PERTI IN IOAN. CAP. XIX. Iesus stetit in littore, quia post litera legis, quae nihil ad persectum adduxit, Uenit topus adiuu tis
Neb. . pratiae,& post resurrectione sua ia immortalis N impastibilis diis noster firmiter stare coepit ex ira fluctus mortalitatis nostraeΙ Dicit ergo eis Iesus: Pueri, nun ad pulmen artii haberis I Ergo,incit, quia non dii cognoueriti ipsum esse, a de mari Vocauerat eos, ut sacer et piscatores holm,henigne Mat. . ad ignorates dei cedit,& locutus est primo captoribus piscita quo loqueretur quilibet emptor pi scium. Et bene secundit intentione eius,quod iacturus erat, miraculi pulmentaris quisiuit . meus
Ioan. q. eni est cibus mit, Ut lacia voluntate patris mei,quae Uidelicet volutas no est alia, ii holes de salsis N amaris fluctibus seculi extrahere ad portu salutis. Res derut en Nona Pueri diu tuc putrecta Pul. 18. mu no habet, Sciuxta Psal. Ea me patiunt ut canes,quando retia praedicationis mittentes nemine vel paucos capisit,&t sic naui murrat,sa saturati no sunt. Γ Dicit eis. mi Lite in deXtera nauigil rete, 8c inuenietis. Mi ierunt ergo,& ia no valchant trahere illud, prae multitudine pisciu. a Non in Lu s. cunqr dixit, ri .im te mut in dexteram nauigii rete.Cum adhuc est et in mediis nudi ibus passionis S mortis passurus,no dixit: Mittite in dextera, sed tanti modo inat la a te retia vestra in captu ra. Itaqr tanta pisciti tunc cdcluserunt multitudine, Ut rete eoru rumperetur, & nauicula eorum pene mergeretur. A t nunc in littore stans,& vndoiam turbidi seculli omnino supergressus iaetu Natias. ram, mitille,inquit,& no ubi cumu, sed mittite in dextera. Et iam no valebant i ait Euangelista trahere illud prae multitudine piscibi, nota me dixit,quia rupebatur rete,aut mergebatur nauacu Ia eoru .Quid ergo hic nisi illa plicatione honi inii prae lignare voluit qua ad derit cra costituentur Rom. 6. Oes electi,ieclusis ad limur acidus reprobis, qui tanu pis yes mali,rete praesentis ecclesiae rumpunt seditionibus,quod maxime secerunt haeretici atq: lchismatici. Resurrexerat enim,& in littore tu Lnci: .l. tissimo stabat, quippe qui resurgens ex mortuis iano moritur,mors illi ultra no dominabitur. Et idcirco recte solos prxi igurabat illos, quos secutus citat, secumi ad dextera patris cossidere vel μ, let in coelestibus. Dicit ergo dii capulus ille,que diligebat Iesus, Petro,di est. 4 Ergo, inquit,quia magnus ille pueroru i uorum appellator, qui in littore stabat,iam veraciter prophetauerat. Di cendo, mittite in dextera i auigη rete,& inuenietis, Venit in mente priori discipulo illi,quem diliis .gebat Iesus,quia diis est. Et hoc Petro dixit, prs omnibus que gauit ursi esse iciebat plus omnibus.
Et bene, quia cito acquieuerat,diceri mittite in dextera,liciat malueti,qui secuti fuerat magistrumansuetudinis, sta iam cognouerunt eu, quoad modia di illi duo digne cognouerunt eum infra cillone panis, pro eo,quia coegerant eum Nicentes, mane nobiscum,quonia ad uesperascit. Nee
vero dixit discipulus ille,leius est,teddi s est,& no noster, vel quorumcunt diuinite, sed indis sinite, dias, inquit,est. Cur enim suum particulariter dominu diceret,qui sic in presentiarii pala se cerar, v etiam maris diis ei se l. lino Sc stando in immortalitatis littore probauerat, P mortis vi ctor,& vitae dominator existeret Γ Simo Petrus,cu audisset,quia diis est, cunica succinxit se, erat enim nudus, S mitti l in mare. Non ipse dilectus discipulus qui dixerat, dominus est, sed Pe trus qui habebat cingi de duci, quo nollet, tunica luccinxit se, Sc lausit se in mare. Olim mi ierat se in mare,& ambulauerat super aquas,ut adueniret ad Iesum super aquas ambulante solum, sed videns Ventum validii veniente, timuit,& in ipso timore suo pene submersus est. Nunc autem stante domino in littore, sponte se idem mittit in mare,& non timet , nihilque periculi passus est. Quid est hoc,mliquia tempestate Iudaica,qua dominus luper ambulans vicit , Petrus negatu'rus erat, timore mortis,& nunc fortiter agere habebat in fluctibus Romani Imperii, in magna tempestate is ui Neronis Bene ergo, qui ante passione domini timuit,S pene mersus, nunc post eiuς resurrectionem mittens se in mare, peruenit ad portum feliciter. Alii autem discipuli nauserio venerunt. No enim loge erant a terra,sed quali cubilis ducentis, trahentes rete pisciti. Ordoluerae est Alu discipuli nauigio Venerunt, tralientes rete piscium,ribent in longe erant a terra,sea
quasi cubitis ducentis. Discipulus illeque diligebat letus,& alis qui nauigio venerunt, illos si gnificat rectores sanctae ecclesiae,qui in pace vitam siniunt. Petrus vero qui mittit se in mares Ios oes qui sicut Sc ipse per medios fluctus tribulationu testinant,& currunt ad dram,trahetes retemhia Pisciu. i. scriptis suis siue laboribus omnimodis cdrinentes vel propugnantes fidem gentili. Noste erat a enim loge sunt ab illa Miuentiu terra,in qua diis immortaliter stat, sicut loge erant antiquitus sutit a. Iege laborantes,antecu veniret gratia, sed prope iunt quali cubitis ducentis,liberi videlicet a cun ctis legalibus cerimoniis, solat ad perueniendu opus habetes dilectione Dei de proximi. Vt aut descederunt in terra, υiderist prunas positas,& piscem luperpositum N pane. J uegnum beati tu dinis, quod unum Sc aeternu prandiu, nati perpetua coena est,in illo littore. i. seculi fine inueni endii est. Illic inueniet oes electi prunas. i. plenaris igne vel amorem spiritus sancti , qui in hac vita sanctis aliquantulus est, in illo aut regno permaximus, sicut pulchre propheta praedicat,dicens: Dicit diis, cuius ignis est in Sio,& caminus eius in Hierlin. Inueniet & pisce superpositii, S pane. i. virum eundet Ultristit Deu S homine,lecundu humanitate quide,sicut piscem allum, iecundisi diuinitatis aut natura, pane angelorii impassibile. l Dicit eis Iesus: Afferte de piscibus eis predidistia nunc.3Bene a sterte mat de piscibus quos prendidistis nuc. Ad uocabit enim cxlum deiurium,&terra diu cernere populu sus,cdgregare illi laninos eius,qui ordinat testanactu eius super sacrificia. Qui nam
310쪽
COMMENTARIORVM LIP. X IIay. ῖο Qui n sunt hi, ibus hoc iuxta Psal. prscipitur,nis apostoli vel pilicatores sancti, quorsi via usus Q i aeterno iudici praesentabit, uatos cui de labore suo bonos pisces acusiuit Ascendit si nisi He
trus, S traxit rere in terra, plenis magnis piscibus, centu quinquaginta tribus. J Cum tu pra dictu latus sit de s eptem discipulis. Miserunt ergo, ta iano Maluerunt trahere illud prae multitudine pii cicet, quoiumc dicitur: Ascendit Simo Petrus,& traxit retem terra,cuna mulio magis no valeret so
lus, nisi quia per Petra,cui prae caeteris specialiter di Ad est: Et tibi dabo claues regni coeloria, ni Der: ta, eo a designatur, quorum est ius vel Osticiu tractare hoc rete pii cm, quod cit Dei . : Ital una fides qua uniuerit piscatores holm praedicat recte per unii figuratur Peti 5, cui Pcipua
data est ius super spisces pertinetes ad regna coloris. ad sanctae trinitatis coui uia. lpri vero pisces ous ni agni,&numerati sunt,quia videlicet Oes electi, uuis impares meritis, fiam a agni tutat, certus eoru numerus apud deu,quippe u ab Origine inudi secundia propolitu vocati iunt sancti .Quoeni certus apud ipsum nocilei numerus colu, quos Piciuit, qui in Paelia naui quos Q cauit,quos iustificauit, quos imagnificaiait Porro, ipse Pitcium numerus talis dioiuitiis prouisus est,qiai no Uno iii limite cotemus,lca tribus cor inuis limitibus .f. centenis, deceno,ic singulati dι
spolitus sit, Quae videlicet dispositio Arithmeticis nota eii. Cur hoc , nisi quia homines, quos iiii plices signiscant, non Ocs iii eodem ordine Vel proposito,sed diuersis; ordinibu , licet in eadeside, disi iiivii sunt Alii nanup cdicinata, alii Uidiat, vel continentes sum, alii vitam vii in dii cunt Et in laxiori qui de ordine vel proposito ptu es, sed minus valentes, in arctiori pauciore , sed praeliosiores iunt. Nam δέ iuxta parabo u lenia iuri , eo te inius fructus paucioris. i. Virginii eli,
tricenarius plurisi .i,coiuga torsi, i agesimus Dieatoria. i. tinencioliue Uiduatia .lpitur, ii qd me lius ivt ia dictu est arithmetici novetur, nitas,qux in celeno, S qum δrius qui iii acccno. Lerim rius quo qui in linnulari coitu uius eis,simul ui ccieno collati tui I eiu, ei ex lac maior numerus plicissi, ua mi 1 Hrct, led nuc magis ni sierissi est,ua in centu pileisus laxius viae it . iii tribus sublinuus cotemptares, in quinqgima medi riter agenses sa deleta recie uuciligunt. Eit eia: ic: a ec t. .. cletia iis; arcs, qua Noe Libiicauit, quia inscitia, alacrii opemus suit anguitior, sippe liliaci rus tre similis cetis cubuis mi itudine,& quin iginia in latitudinc ampliata,superi'm cubito coitammata est. Sut multa qas in hoc nuia aer occi a quis gintari inplici uia a d n Oribus Vtiliter disteria sunt, quae dii iras lector propte suis in locis reperire potest. sequitur: i Elcia rati essetit, no cut scultarcte . bioe plane ad Euangeli ita pertinuit dicere, cu tanti eissent,no est icnsum rete, la videlicet in is tu iderientis eccletiae, receicindut pisces illi quin unacrii excedunt, 'lalmistat citate, cum dicti. Atinii tiavi oc locutus suiu, multiplicati iunt super numeri sed in illo resurrectionis litiore pax erit,& 'mete soliduiu, quia tuli pisces,qua nutrierati iunt, magiums. i. missic erunt. Vicit eis letus. Vestare,prade te libenes a multas plici hus magnis,qui iii deci retia nauigil capta lunt,ad terra proica
ctis dicit letus: Unxiise,pradere,quia cu lederit id c silaus t ois in i ede maiestatis ius, Loes electos ad dextera sua instituerit,dc tunc abii, inieci suavissime hoc modo intonabit: Uenite benedicii pa tris me .percipite iregnum,quod vobis paratum est ab Origine mundi. Quid enim est hoc prati sedere,viii regnum Aternum percipeie uid vero est regi adopiadere vel pradendo regnare, si i .Coc. i. io ut qui angelinum cibus esito quem dei id crant angeli prospicere rege gloris, iacie ad faciem sicuti cit videre. U ode propheta, cu m dixisset de homine, in iustitiis ambulate, Κ veritate lo lue Esaiae sate panis ei datus est, quae eius sidcles sunt,qua ii quaereres, qualis panis ei datus est, vel quales
aquaeliant, si alam uti iecutus,rege in i liquii in decore tuo videbunt oculi eius Proinde cinnulo subiungitur: LEt nemo audebat . dii cumbentium interrogare eum,tu quis es, scientes quia Iesus at dis 5e l. Tunc quidem no audebant,& intenti solummodo ad iii tu cndu in vel audiendum, reuereti ut , ira praestabant riuando autem ad illud xternum tuos oes inuitauerit ecliuiuiun iam opus tib ha abebunt intextonare eum, cientes, quia Iesus est,icientes in F Sc persccic cognoiccntes, in modo ex parte cognoscunt,lcripturas legentes,& iai lium scient spiritum cotulentes, donec veniat quod perlectum est,ta evacuetur quod ex parte est. Et venit Ieius, ccepit panem, de dat eis: Et Mat. pii cc similiter.J.Unde venit, et quo venit, ut pane de plicem ininistraret illis Hoc plane secun duin lito a superfluum iudicaretur,sed in lenia myilico nonihil operatur. Sic enim luc dici uiri est venit oc accepit pane, A deda eis .iicut alio loco de ieruis expectantibus dominum suum, cu prs missium ellet, faciet illos discum restatim iubiunctium est,& transiens mimi irabit illis. Etenim quando dici fians in littore, venite prandete,imo quando dicet, sedens in te de maiestatas suae, venire , nedicii patris mei, percipite regnum, tunc videbunt cum etiam imi utri pii ccs mali, qui δρομ' in anteriori piscatione, multaplicat Llunt iamr nui uel um,dc retia ruperunt, tunc tinquam vi debit eum omnis oculas,d. qui eum pupugerunt, sed trantibit,i ea veniet intus, sed clauit, ianuis, S istis foras expulsis, suos dii cumbere faciet, ec illinistrabit illis. De quo eius inimi lcrio nunc my itice dictum est. Et accepit panem, A dat Os,ta placero ii in uer. Quis est iste palus, nili dulce do diuinae Vilionis Et quis allias piscis, niti natiata silii hominis excocta ignes ais totus s. Utrum que accipit, dedat illis, quia utriciique naturae vitione reiiciet consortes regni .sui, sicut pro
ni itens alio loco, de ego, inquis, distrono visa iii uc dii tui mihi pater uicias regnuri , Deut. i ut edacis.