장음표시 사용
291쪽
COMMENTARIORVM LIBER xro. et 'ma Romano praeside iudicationem confirmante. Nec vero mirandii quod innabilonia caputiitate Susanna illis iacos ulto Babyloniorum principe, lapidare licuaret. Nunc aute in terra sua de gentibus hominem absq; Romani praesidis tribunalibus interficere non licuillet. Romanum Mani imperium sortius at in potetius u Babylonicum, Perticunt,atque Macedonum, cuncta sibi
subiugauit regna terrarum. Ipsum quippe erat regnu,de quo Daniel in visione nocturna. Ecce Danie. inquit bestia quarta terribilis atque mirabilis 5 sortis nimis. Dentes ferreos habebat magnos, comedens at 4 cominuens de reliqua pedibus luis coculcans.Comedit ergo Romanum imperi Umatap conrinuit omnia regna mundi,maxime vero ludaicia regnum inmutatim disiecit, quod
inquatuor retrarclias dii partiuit,ta quod reliquum erat, ita taden pedibus suis conculcauit, Ut Mai. i Iapis iuper lapide no remaneret,& captivi ducerentur in omnes gentes. Valde ergo ia dentibus terribilis hesii cominuli, Sc postmodum pedibus quoq eius coculcandi, nobis non licet inqui/unt interficere quenc j a Ut sermo Iesu impleretur, que dixit, lignificans qua morte est et moritu rus. J Dixerat enim, Ecce ascendimus Hierosolymam, dc conium inabuntur omnia qux scripta Mis .
sunt per prophetas de filio hominis. Tradetur enim gentibus ad illudendum de flagellandum do 'crucifigendum. Ut ergo iste termo impleretur,oportebat eum tradi gent ibus a Iudaeis dicenti bus nobis no licet interficere queml quia videlicet no poterat euenire,nisi quod ille prxdixerat. Nec enim ille prsdiceret, nisi quod immobiliter futurum erat. lintroivit ergo iterum in pritoriuPila tus, S uocauit telum, εἰ dixit ei: Tu es rex Iudxorum J Ecce Pilatus, dum nescit, repente co sciuirale indicat Iudaici suisse liuoris. Nodum quippe coclamauerant ludaei, quod leius regem se dixit let esse Iudaeorum,&ia interrogas dicit, Tu es rex Iudaeorum Ergo dum dixit,quam accu sationem aliartis aduerius homine nunc, tib causam illius nelciebat, sed se scire dii Simulabat. Pioinde cotinuo. Γ Respondit ei Iesus: A temetipso hoc dicis,an alis libidi Nei urit de irae J, ista xim sic respondisset,rex ego sum,ante j regnum i uum a regno hominum mitinxisset, cationem calumniae Pilato porrexiliet,velut qui aduersus diim illius Uxiarem agere tenta uisiet. Melius ita 3 lic respondens: a temetipso hoc dicis, an alis tibi dixerunt de me, di iustae caluinnix locum sustulit, di regem se esse testatus esit, quia non negauit. Idem enim est, ac si diceret: Adeo veru ui est, regem me ei se ludaeorum, ut si hoc itemetiplo magis quina alterius indicio dixisti, con
siet prosecto, quia quasi propheta diuinasti. Quid igitur: A temetipso hoc dicis,an reuera,quod
dii simulas, alti causam meam indicauerant, quanao cohortem & tribunum ad tenendum me
misistic t Rei pondit Pilatus: Nunquid ego Iudxussum c gens tua di Pontifices tradiderunt te mihi. Quid fecisti c J Tanquam diceret, A Iudaeis omnis causa sumit exordium. Nunquid ego
cociliis vel synagogis eorum, in quibus te condemnauerunt,cum no sim luaxus,intersiain, ut a i stadiim causis vel nominis huius oriri potuerit principium. Non est ita, sed gens tua & pomisces ac ad hoc, cui antes, de sententiam postulantes, tradiderunt te mihi . Quid fecistic Ad lixe dominus maὰ Quid te us & iapiens rex, indigno illi non respondit,quid secerit cum bene omnia fecerit, di bona ia tia fecerit, imo cum de ola valde bona peripium sacta sint. Sed nec illud dicere curauit, quod Nilus interrogatus fuerat,scilicet quod ei set rex Iud eo tu,quia iam sufficienter hoc dixerat adueriarii tui. Verum quod illi minus vel peruei se dixerant, hoc modo suppleuit de correxit. Eleegnurraeum non est de hoc mundo. J Verum quidem inquit,nens mea de potissice qui tradiderunt me
ait,rernum riteum non est in hoc mundo. Excelius quippe dominator in regno hominum , dccui vult dat illud, Sc totius nitidi gubernator de dominus est , a no est inquit de hoc mundo, id est, de arbitrio vel placito illorum qui sunt in latu mundo,non de magnitudine ciuitatum vel Iongis tractibus terrarum, non de multitudine es sortitudine militum saeuien. tiuin, vel san ghune Prx horum. Proinde Romanum a me ni ut nocetur imperium, vel aliud aliquod re
nnum lcrreniam, quia nil ut huiusmodi quaerit regnum meum. Quod ita sit, probatione non indi xet,quia peripicuum est, pala omnibu , est. ln 'cio ait. t Sidelioc mundo ei et regnum nicii, mi Diliri mei uti decertarent, Ut non traderer Iudxis: Nunc aut regitum meum no eit lainc.J mi nistros inquit de hoc mundo pro me decertam ,habete, si regnum meum de hoc mundo suis .set. Nunc autem nullus est de hoc mundo minister, nullus est qui de hoc mundo pro me decer cet. Ergo regnum mea no cli hinc. Hoccine esit cie hoc mundo regnare, caecorum oculos ape xire, surdis audita,claudis gressum reddere, mortuos suscitare, pauperibus euangelizare, de pro Mattat. Duilal modi tanquam latronem comprehendi,ligari,alapis caedi, illudiat conspui l Dixit italei Pilatus : Ergo rex es tu i Hoc enim rationali, homo cum eia et, videbat conlequi,ut si regnum eius non est hinc, aliunde sit. Et undecuncv regnum' regnum viil sit. Idcirco per cones usionem
inserens. Ergo inquit rex es tu' itaque propoluit accusator Iudaeus, assumpsit Christius, con clui it Pilatus. I Relpondit Iesus: Tu dicis, quia rex ego tum. JTu inquit lioc dicis,tu pro crimi He hoc mihi iamdudum obiicis, tu pro cauia hac ad tenendum me, cohortem de tribunum cum Iudaeoru in nimis tria misisti. Ego auiem causam no negaui,sed hoc dix quia regnum meu no est
tibi,indicauerunt tibi de me,scilicet acculantes me cile regem Iudaeoru ,sed regnii mea contradictionem regni Exsaris esse mentiti sunt. Nam regri iam me iam non est de hoc mundo. Nol
292쪽
liinc.Si verum quaereres,si veritatem amares, me dicente quia regnum meum non est hinc intre, rogare S discere debueras unde sit .Quod quia iacere contemnis ecce nunc vltro dico tibi vile sit. Ne me interficiendo,glorieris, te deici disse terminos Ca saris. I Ego in hoc natus tum ti id hoc veni inmundum,ut testimonium perhibeam veritati. Omnis qui est ex veritate, audit vo cem meam. JHxc dicens dominus, maniscite consonat prophetis,qua in persona eius loquit uiri, . . David. Ego autem contatutus sui a rex ab eo super bion monte sanctu e us, praedicans praecepisseius. Quod est praedicare praeceptum eius, lioc est, testimonium perhibere veritat Ullic ego citi, quio constitutus sum rex ab eo ad hoc, t Praedice praeceptu eius. Hic alit,ad hoc inqui ego ita Dacus tum, S ad hoc veni in mundum, Ut testimonium perhibeam veritati. Et subiun iri Cmnis qui est ex veritate, audit meam UOcem. Tantae altitudinis, tantae suntlixc dicta scituu/dinis, vinein Pilatus attingere, neque alius aliquis regni ccclesiis inimicus ea conuellere possit. Quid enim Uiceret iste,quamlibet mendax Caesaris Spartarius, dominum suum magnae R Dix pi incipem, nolle quempiam in hoc nasci, et ad hoc in mundum venire, ut testimoniti per/luli eat . eruati, detriinentumque honoris eius esse,si quis militum ipsius audiat vocem testimo Dium c rhibentis veritatic Hoc nanque modo caput principis non defensione protegeret, iudpiandi detcsiatione obrueret. Veritatis quippe nomen amabile est. Et honorabile illud est, humana sponte natura consentit,& licet lignificatum eius nequissimi nebulones oderint,ia-nren ipsum mus nomen nulli Unquam detestari licuit. Itaque victus de deiiciens, s Dicit ei Pila/tu Did est Veritas Et cum hoc dixit let, iterum exivit ad Iudxos, & dicit eis : o nulli in olouciuo causam, i videlicet experimento didicerat nihil este in illo, unde intersccto eo semcti. pium defendere possct si de supplicio eius iniuste sumpto apud Caesarem illum accusari con/tap. 1. 3 ingeret: quippe qui tutiorum omnium princeps S iustulae rex, induerat pro thorace iustitiam,
S acceperat pro galea iudicium cerau,oc ita sumpserat scutum inexpugnabile aequitat ut eum milla ilia, in iermone capere possent. Au ergo in siti sanguinis pccnxii Durata crudelitas. Ego nullam inuenio in eo cauiam . t adiecit .l Eit autem consuetudo, Unum dimitti vobis in pastin. ulcis et go dixit iam vobis regem ludaeorum I Hoc dixit cerium habens quid responi uti eissent.bcicisas eι itin, lilod per inuidiam tradidi lieni eum. Nunquid si non eiusde Sipse voluntatis siet, rem totam lain pronus in illo minuidentium arbitrio poneret,& non potius uteretur illa
Mai. 11. POxcitat elisa, de qua Poli nodum dicturus est. Nescis quia potestatem habeo dimittere te, d poli stateria liabeocria ciligere te Simul in illud considerandum est,quod camino iam satis arden/ta, quali uillam olei scienter iniecit, dum sciens, quod per inuidiam tradidistent eum,ipsum, pro Pi r quod iii uidebant, nomen illi, obiecit dicens: Vultis dimittam vobis regem Iudaeoru s Claramaueium tur l. iii omnes dicem es 'Nontium,sed Barrabam. Erat aut Barrabas latro.J Ruisus inquit γέ laniaverunt,i Mn enim semel clamauerant, dicentes: Nisi esset hic malefactor, non tibi tradidis te inus cum . hi nunc ilirum clamant ,non hunc dimittas nobis, sed Barrabam. ' Hoc multum claniaverunt, S in excellum vociferati sum. lite est clamor, de quo dominus per pro Pheram : Ecce expectaui inquit Ut sacer et iuuicium,S ecce iniquitas. Et iusticiam,& ecce cla nior. Quia sic saturum erat, ut occidereiur taluator,& seruaretur latro. Praecipit, imo sic my-L G siue prophetat lex Moli. Sulcipiet ibi saceidos ab uniuersa multitudine filiorum Israel, dum hircos pro peccato, & stare laciet coram dolo inoui Osrio tabernaculi, mittens super utrunque sortem. nam domino,& alteram capro emissario. Cuius sors exierit ad dominum: offeret illa pro peccato: cuius autem in caprile missarium,statuet eum viuucora domino, vosui dat preces iupcr eo, 3c mittat illum in solitudinem. His rite celebratis, offeret illum,& rogans pro se S pro domo sua, immolabit eum. Hic ritus propheticus ecce completus est .Quinam sunt duo hirci, nisi Cluilius saluator mundi,& Batrabas aut lior seditionis c Saluator nempe, S si secundum suam innocentiam verus est,& erat agnus Dei, attamen secundum iniquitates omnium nostis, . . quas cui propheta testatur Ueus in eo rint, qua ii iiircus extitit. nari abas asa, non alienis,sed ' luis peccatis ivrcus eii, quem populias ille male loriat us huic praeposuit,qui Venit tollere peccata mundi. Exivit ergo fors ad dominum super hircum nostrum,ad ipsos aute sors exiit inlurcsi illa. Dctidum. i. nai labam te ditiosum,qui enulsarius illis saetus est, S in solitudinem, id est,in gent ii lain a Deo derolatam dimissus S rei eruatus es. Noster autem inrcus. s. saluator noster talarisius, D, Ogans Pro te, Pro domo, Ma,quae sumus nos, libens immolatus et t. Erat autem inquit Barra pia . . . bas latro, qui ccxa ut ali I Euangelistae rei erunt propter Iedicionem N homicidium mistiis sue rat in carcerem. Huiusmodi hominem domino oc regi dei filio pra ponentes. Hoc etia clamarunt Mitiij. dicente Pilato Quid igitur faciam de letia Nazarenoe banguis eius luper nos se super silios no/ - stros. Vae igitiar genti peccatrici, popolo graui in quitare, lemmi nequam, filiis celerat qid
petierunt vir iam liolaticidam donari libu aiat norem Uero vitae interemerunt . iuste propter luci Piu ira teditionibus & homicidiis periturι, quia principe in pacis dederunt pro aut bore sedito Div.&Lituac 1 commutauerunt pro filio imagiit ι tui diaboli. Larrabas enim in t Apretatur silio Ioan . magi lira eorum. i. ain cit mallister coruuunus diabolus que imitantur Die quo ipse diis cana
293쪽
COMMENTA RiORUM OPER XIII. tyi dixisset . ego quae vidi apud patrem meum,facio. Statim ex opposito addidit, 3c Vos quae vidi/siis apud patrem vestrum stacitis. Merito ergo haereditate pol siderunt seditiones de sanguinem homicidii, tantis calamitatibus inuoluendi, quantis salis declamare nullius copia I craptoris, nullius possit quantacun et facultas oratoris .llunc ergo apprehendit Pilatus Iesum,& flagellauit. J C A P. Grande spectaculum mundo,& angelis, de hominibus, v t a seruis peccati princeps libet talis ser- - i λ uilibus modis concideretur. Sed nos inquit propheta) liuore eius sanati sumus. Pol picui in imoque est, quia oc anima vere doluit pro nobis, & corpus flagellatum atque laceratum ligna iniuriae in vibicibus ac liuore portauit. Et milites plectentes coronam de spinis, imi siletiant capiti eius S veste purpurea circumdederunt eum,& veniebant, S dicebant ei Aue rex Iudae inum. Et dabant ei alapas. I Haec illi quidem ludentes cria dc i ioco secerunt , i d a virtute ocsapientia Dei magno Christo rege cuncta serio suscepta, imo ut sierent utiliter prouisa sunt. Singulae nai in derisiones, singulae plagae vel perculsiones, grandem vocem liabuerunt, & si se sonitu a pro nobis iustitiam locuta sunt. Cum enim sanguis proclamet in coelii de terra,quae ape ruit os suum,&sul cepit eum demania ludae Orii. Spinae lum: de vestis irrisoria, exterae ire in iis fide sine dubio m amant in ccxleste propiciatorium,S credenti s in euia rorenter impetrantri sione peccato v. Per spinea ergo corona illud visibiliter quo is significant quod de illo pro plicta praedixit Et peccata nostra ipse portauit. Spinx nam in pςccata dei ignarat,quae animam pungunt & lacerant. Nam 5e propto peccatum homini datae iunt, dico te duo ad Ada Cliope se. Q. ratus sueris terram, non dabit fructus ita , leui pinas di tribulos germinabit tibi. Sed A quod G 0 I. chlai Dydeni coccineam csi illuderetur rio dedignatus est circundati sibi. Nunquid non congruit illi quo propter nos ii pasi sonesua fungebatur,rninisterio cliaritalis CGcus cnim coloris ignei, qui in tabernaculo domini offerri, de in vesies. cerdotali bis tinctus iubetur astu ini,'eminam li EXI, 2 s. nisi at dilectionem Dei Sc proximi: quia Ll, ut quicquid overimus, ignitu δέ quasi bene colo ' iatum coram diu splaceat conspectibus. Ipse aut e propter nimiam charitatem suam, qua dile dicii nos, bibit casicem palsionis, ii ut ipse, ut coinoicat in i iii .Lundus, quia ego diligo patre, dc maiorem cliaritutem nemo habet, t anima sua ponat quis pro amicis suis igitur ii uic regi nostro chlamys coccinea bene congruebat, Ut ipso habitu se illum ei se Oitcnderet,qui in lege iise suis. o
sollicabatur, per vitulam rustam: cuius corpus pro peccato iubebatur extra castra cremari,&cinis eius ut aqua cum liyssopo super populit aspergi Harundine quo Oiue calainu ab illi deii
bus accipere tio recusauit in manu scia,quod sacrilegiti scraberet ludorus Uc Ut veri enata inter io, risiceret animalia. Habebat nai 4 in manu sua virgam t. suam in propria potestate antina, Ut vo/ Exo.tilens poneret atet iterum sumero eam. Et sicut moles coram Piaaraone tuam proiecit virga, quae veria est in colubrum, deuorauit F versas in colubros virgas magorum, iterui p rediit in virga. Sept λ:. Fiei pleni inc suam quodammodo potiturus erat animari Ut deicenderet in morte, quae perco ltibi uni intrauic irin udum, colubros F Aegyptiorum. i. mortes absumeret peccat Oise,at Q iteruin virga,id eston potestate tediret pristina. una in tali habitu rex ludaeoru adoraretur, vel la lot 1 reiur, si tutic esset te pus loquendi, bc non magis tcpus tacendi, poterat veraciter iam prolo qui di dicere quod serio sibi deberet omne genu curuar se ipsum Omnis lingua conficeri. Vetu ree: . . tamen, si iacebat ipie dum pateretur, clamabat de adhuc clamare non delinit, propitera ipsius: Phil. 1. tuo ego dicit dominus, quia milii curvabitur omne genia, S consitebitur cis lingua. Igitur vir Lα sq. tiis de sapiet a Dei cu illuditur,cuncta serio rationabiliter et suscepit, di dantibus alapas facie sua io auetiit. Sequitur. . Exiit iterii Pilatus foras, de dicit eis: Ecce adduco vobis eum soras, vico aeatis, quia iii eo nulla caulam inuenio. J Quam si uis coactum te simulas damnate,& xterni licendii iii pola,non tibi educenii Iesum,Sc sic locuto ita crederet Roma ira seueritas, Ur taceam Acto. ii
de iustitia diuina , quomodo credendum vel creditum suit post haec tribuno Eelicis praesidis, tuo forsitan exemplo perdocti, qui Paulum apostolum non molli Zc frigida defensione, sed manu militari a tibi e Iudaeoru eripuit. Exiit ergo lesus portans i pineam corona, dc purpureum
vestimentum,&dicit eis: Ecce homo.ITalis exivit,& non erat ei ipecies nem: decor , dc a I pectus eius in eo non erat. Ecce inquit laomo. intentiisnem quidem dis emis ec senium irridentis dote stamur,sed vocem amplectimur oc dicimus,quia vere homo,quia cum Deus ellet, in similitudi/ pini. Dem liominu iactus est,& habitu inventus ut homo. I Cum ergo Vidissent eum pontifices de mi Mistri, clamabant dicentes: Crucifige crucifige eum .s Ita pontifices petulci, aeque ut mini sim eorum, dilatauerum os suum. Euge eugeonquiunt, Viderunt oculi nostri. Hactenus bene actu, quod nunc reutat exequere,crucifixe crucii ge cum . t Dic' ei Pilatus: Accipite eum vos,& cruci P ιrigite eia. Ego enim no inuenio in eo caulam. J I imebat enim ut antea ia dictit et ij ne quod suiu tum eratὶ pulsatus in iudaeio Caesaris, iustineret mole iram, non habens quam de intersectionectus redderet causam. s Responderunt ei Iudaei: Nos legem habemus, bd secundum legem debet mori, quia lata dei te iacit. . Praevaricatores legis,dum gentiletra hominem securia reddere vultis quali legis scutu offertis,5 iniquitas vel ira mentita est iroi. Non enim secundit lepe debet mori,
qui sit uni ecate ei bracterii, lea propheta qui talium loquitur in nomine diu, mendaci I conuictus. Devi. .
294쪽
et et x V PERTI IN IOANNEM CAP. xl x. . non subsequente effectu sermonis. I Cum ergo audisset Pilatus hune sermonem, magis timuit. Timuit plane,sed no pGnitudinem gessit timuit inst, praesagiente sibi animo, magnitudinem su Nam: . turi malupra tertim quia tu miserat ad tu uxor eius,dices: Nihil tibi & iusto illi, multa enim pas ita sum hodie per visum propter eum T Et ingressus est praetor tu iterum,S dicii ad Iesum: Vnde
ε es tu Iesus autem resposum no dedit ei. I Nimis importuno tempore hoc interrogabat, quia remit' pus maxime tacendi tunc erat,& ipse audire indignus erat,quia non credere volebat. Praeterea, quia laeundem agnum Dei male tot oderata .flagellauerat, ideo cora illo iuste obmutescebat, iano aperiebat in tuum. Vicit ergo ei Pilatus: mili ino loqueris c Nescis quia potestatem habeo crucifigere te,&potestatem habeo dimittere te algitur . Pilate potens de robusta nimis potestatem habens,ex ore tuo iudica ris, nec solum apud Deum,sed etia apud homines reus teneris :quia Esa. r. videlicet innocentem &iustum,cum dimittere postes crucifigere maluitii. modicum sustintine et festines,dicens mihi no loqueri Cloquetur enim tibi in si modum, S dicet unde sit. Domi nus namque, qui nunc infirmus sub tua potestate tenetur, sicut sortis egredietur, sicut vir prae Psal. r. liator suscitabit zelum. Vociferabitur & clamabit super te, S super o n. nes inimicos suos cdior tabitur. I acui dicet, semper litu patiens sui, sicut parturiens loquar. Iunc loquetur ad te in ira sua, ct in iurore suo cci urbabit te, clare dicens tibi quod nunc interrogasti, unde sit. Ego in qui en ς constitutus sum rex ab eo super Sio montem sat ictum eius,praedicans prxceptuni eius. Dominus dixit ad me, siliυς meus es tu, ego hodie genui te. Hoc in furore suo loquetur tibi, cunctis regibus terrae Se principibus,qui conuenerunt ad tersus dominum,& aduersus Cliristum eius. Porro,qui dicere tibinoluit unde iit, de tua potestate quid respondeat,audi. Non haberes aduci sus me potet talem ulla,nisi tibi datum esset deli per. a dii ut qu:t per dominum tuu Cs
larem, neq: pcrisios, qui clamando, crucifige crucifige,contoriant brachium tuu aduersum me, sed ab eo quod luperces homines eii data tibi aduersiam me potestatem habes. Nam nisi illud, unde ego sum, teneret manum dextera meain in voluntate sua deduceret me, poteram ego sal tem rei picere te,& Vnius vocis se rea virna, tanq: vas si guli contringere te. Ergo quia traditus sum deiu per tradidit enim me, nec proprio lilio tuo pepercit pater non glorieris tu: quia non tua potestas, sed lupi rna pei mi ioci t. seraeterea nec vere potestas,qua in me exerces,sed quod ubis . . dam latrocinium est. Non est crum testas, nisi a Deo. Quae ibi tantummodo iure valet, ubi
scotic ii culpa est. is homo non timer inestatem bene fac, & habebis laudem ex illa. Si autem male
egeris,liine. I Dii abience culpa,ta uis di occidis,latrocinium agis, homicidium facis, & proinde reus poteliati luperioris iubiacet a. Et de luper permittitur tibi potestate abutunoIi gloriari, quia
Flat.1. non relinquet domit iis vir Sam. i. DO peritiane relinet potestatem peccatoru super sociem iusto hi a. c. tu in . Nunquid Iloriabitur iecuris cc ira cu qtii secat in eas An exaltabitur serra conti a S a quo nabitur Ecce irruistis io mei ortes,& nein iniquitas mea, net peccatum meum. Idcirco potestas
illa duin crucifixis me ind Uere potessas, ted vere timidum latrocinium est,quod tu explere non polles, nisi posse tibi datum es et desuper. t Propterea qui tradidit me tibi,maius peccatu habet.JQuare idelicet, quia ille lege accepit,& non nesciens, sed inuidens abutitur permisso Dei tavero et ulmodi legem non accepisti, N proinde non tanta tibi quanta illi insipientia vel mali nnitas est, isse sapientiam,vel nescire lacramenta Dei. Tu ignoti hominis sanguinem sundens. ho ci diu sacis dille rege Seiam suum ad morte tradens cum homicidio sacrilegati quot admit tit in eum,qud patribus luis promisiun hae: cnus expectaui KSipiam expediationem eius pro suetur ligno circuncilionis quod accepit,sacitet occidendo, unde se in pros laetis accuset lege
Sequitur. I Et exinde quaerebat Pilarus dimittere eis. Exinde,inquit,quaerebat, nam antea non quaesierat Quid ergo qua ii damnationem eius recusans, tantum clamauerat, nisi quia simulator, de mendax erat Sed nuc Ubi manifestam eius innocentiam copererat: quippe quem nec in ser mone de nomine regis Vllatenus capcre Potuerat, magis timetiar: maxime,quia iam ut dissium in) Uxor eius ad eum miserat. Iudaei autem clamabant dicentcs: Si hunc dimittis , no es amicus Exsaris. Et quaris quaereretur ab eis, in quo dimissio huius repugnet amicitiae Caesaris,iali sen tentia propolitionem suam confirmant,uti portuni di nimis inscioli amici Cxsaris, inimici aut Dei. Omnis qui te regem facit, contradicit Gasari. J Igitur conclulit ut sibi videtur iniquitas omne os,ne repreliendere vel iniusta dicere danationem huius hominis audeat. Na omnis qui se regem facit, corradicit Caesari. Hic aut regem se iacit. Securus ergo lit Pilatus, & interficiendo obiequium se xiari praestare arbitretur. Nilatus ergo,cum audiiset hos sermones, adduxit se . ras Iesum,&sedit pro tribunali mi 'qui dicitur Lic irat hos, Hebraice aut Gaballia. Erat a tem par alceue paschae, hora quasi sexta. J Paral eue praeparatio interpretatur. .uo nomine Iudaei, qui inter Urxcos conuersabantur, textam sabbati, quae nunc a nobis sexta seria iiiiii cupatur, appellabam,quod eo videlicet die, lux in i abbatiam sorent necessaria, praepararent, zxo.ε. iuxta quod de mana quonda eras praeceptum, exta aute die colligetis duplu,Sc. Qui vero intere Romanos vitam ducebant ludaei, vlitatius eam latine comam puram cognominabant.
uia ergo lexin die homo iactus, di tota est ir udi creatura perse,a septima autem,conditor ab opere
295쪽
COMMENTA R I O Ru M LIBER XIII. zy3 opere suo requievit Unde de hanc sabbat s. i. requi vocari prxcepi recte dominus eade die sexta
crucifixus, humanae restaurationis impleuit arcanum. Vnde cum accepist et acerit,diκit. cosum
matum est. i. sexta,quod pro mundi resectione sui cepit, totum est opus persectit. Igitur illis qui
dem intersectoribus domini, magnum qui de Parasceve propter sub aequos magnum. i. paschale, sabbatii erat: nobis aut propter praeparatione viis oriernae, quae nobis illo die praeparata est,ma Minci par alceue est. Et dicit Iud xis: Ecce rex vester. Ia dixerat hic derisor, Ecce homo minc ad huc irridens Ecce, inqui rex Ucii er. Nesciuit dicere, quod teritu accusationis vel criminis no mea est,ecce silius dei vestri sed dixerunt Iudaei, quia filium dei te iecit. Ha e tria veri sima nota sunt unius Christi domini nostri, homo, rex, Deus i iue filius dear quem quide irridentes. S co risu adorantes,consessi sunt inimici, sed vulnerantes & ierio adorantes conf.temur amici. Illii autem clamabam: Tolle tolle,crucifige eum. J Puta dixisse ludet os intelices, Tolle a nobis regem,tol le principe, tolle sacerdotc. Ex tunc enim impleta est,quod per Propheta suerat ante praedictili, laidultis diebus sedebunt sil in lirael line rege, S line principe N ii ne iuris .cio,& ime altari. Item: in holitis & muneribus vadent,ad quaerendia doni inu,& non inuenient est, ablatus est eis. Et mee Osee. 3. EO, quia dixerunt, tolle laluato , crucis ige propiciatorem, idcirco perdiderunt la lutem,S nul . . s. iam habet desentione. s Dicit eis Pilatus se e vestiti crucifiga JHoc petulans iudex , quali i colatigatus dixit, sed iocum eius impatiens infama fastidiretis, S ad certam crudelitatem festi iratiam repulit. Quid enim sequitur c Dei ponderunt ei pontifices Nos non trabemus rege,nisi sin sare. J Ergo cocredatur illis,no habere rege mi ι xlarem, quonia oes alios abiecerunt, neminem excipientes, i ue Deum, siue homine, A condigna lihi accipiant dona Canaris. s. intersectionem de captiuationem gentis, eu sione ciuitatis,incendisi P R irrecuperabit. ruitiam templi. r Tune ergo tradidit eis illum, ut crii cisigeretur. ita in vicerunt illi lilii homicium,quorii erat dentes ae ina Sc sagittae, & lingua eoru gladius acutus: quia firmantes ibi te ecpiram diu perstite Psal. 8.runt, donec traderetur eis ad crucifigenda. trii ceperunt autem Iesu iri, J eduxerunt. Auidi Psal. 3.tatem suscipientisii per Psalmistam ipse exprimens, susceperiant me inquio istut leo paratus ad ri praedam, di sicut catulus leonis habitas in abditis. Ethaiulans sibi crucem, exiuit in es qui di citiar Caluarix locum,Hebraice autem Golgatha, ubi cruci lixerunt eu . Exiit quide, ed na per uenit ad locum baiulando ipse tibi crucem: Angariaverunt enim praetereunte Simone quei, da patrem Alexandra Sc Rusi, ut tolleret cruce poli. i. Exeanius ergo inquit Apostolus ad eum ' extra castra,improperium eius portantes. Ita non,i icut ille Simon, qui post auit quidem postea crucem, sed ipse crucifixus non est seu ita crucem eius tollamus, uti bi pii, cum viti ire con cupiisentus crucifigamus, S cum tempus ei cauta polluta , eius qui pastas est pro nobi , re
Ianquens nobis exemplum, vestigia sequarinis. Galuariis, locus erat damn ria rei,di ius calua 'xiae locus a capitibus eorum qui ibi puniebautor, bi crucifixe unt eum. lae cum eo duos hi e ita inde, medium aut Iesum. Γ ita iuxta prophetam, im sceler, cis reputatis est, iuro S linquam' hi αι biceleratorum maximiaς, in mediocriac nixusest. verum amen ipsa erii κ. ion solacii tormenta lualcati, ita iudicati qumpiam quodda tribunal extitit. Alterum latio rilloea sceleritors sicut Lucas manifestit sini rediit erit misericordit ei ai sumpsit, alterum iu ira reliquit. Scripsit autem re titulum Pilatus, Se posuit super crucem. Erat autem ic pium deius Nazarenus rex lud. eor i. Hunc ergo titulum multi tenerunt Iudaeorum, quia pio e ciuitatem erat locus, ubi crucifixus
est. J Scripturam hanc, alio spicitus sancius di tauit,aterile alio Pilatus contino scripsit: ille nam gloriari te speraba in hac malitia,& hoc titulo iii anilestias futuram. Jc clarius Caesari annuit viandum, te pro fide eius occidisse hominem quem multa geritis illius turba cum ramis stat nia rum excipiens, regias illi laudes acclamauerat, Christum vire illum existimans, quem per pro phetas promissum expectabat. At vero spiritus sanctus bene utens maligni scriptoris manu, Mat. N. hunc titulum secit, qui coelo de terra transeuntibus non trani bit, quia lesus Nazarenus. i. salua tor de vere sanctus,rex ludaeorum per crucem tuam est sectus: itidaeorum inqua noe i,qui se r' 'i' Iudaeos esse dicunt, de non sunt,sed tum synagoga satanae . ira Iudaeorum, qui in veritate con loces Dei sunt. IErat autem scriptii, Hebraice cxcὸ,N Latine. ι Linguaruitam praecipue tres istae sunt, per quas hodie sancta scriptura per totum mundum celebrata, testiscatur veru huncestae titulum. i. vere Iesum Nazarenum rege esse i uaxorum regem inquam omniti in veritate cositentium. Nam de angusto hebraicae linguae domicilio, lex es prophetae N pia lini pre linquas,
graecam de latinam eruperunt, & oibis terrarum armaria testii non in huius regis compleuerunt. Has ergo linguas bene in titulo suo congregavit Dei verbum, non Uti et alligatum lues: mori turum, de maligno scriptore bene utens,quo modo voluit ad iionorem suum. Quid de ipsa cru V i. ice dicemus Eius sagura nil ut ne mysticu in signi licat Taceo quod decentissimum ci se nullus ab uni cru-nuat, salute humani generis iridi gno crucis constitui, ut unde mors oriebatur, inde vita re ui cu
geret, de qui in ligno vinceba t, in ligno quo vinceretur,quodl ait quidam:
Neve quia ignoret, speciem crucis elle colendam,
. Quae dominum portauit, ans ratione Potenti,
296쪽
uatitor inde plagas quadrati colligit orbis. Illud non prxteream,quia salutis, quam Operabatur, primas ianuas .i fide, spe 5c charistac, quar
ram I illarum perseuerantia in ei uide crucis,qua pedebai, sigiara tignificabat. Habet enim crux longitudine, latitudinem, sublime alci: proii indu . Profundo iaciamen, quo sita a terrae inhaeret. Longitudinem inde vi ad brachia. Latitudinem in coris dem expansione brachioria. Alii tu dine in ab ipsis brachiis iurium versus quo captit imi Dinet. His aidi quatuor supra dictae virtu tes tignamur. Prosiando fides, quae Occulta voluntatis Dei vocatione prima in fundo cordiis quasi surida cotum ita aedificio ponitur: longitudine perseuerantia: altitudine spes, quae nobis Ephri , mc Sicilibus pos ta est latitudine cliaritas.Nam de lus Apostolum dixit se intelligimus. Vt pos iitis comprehendere cum omnibus sanctis, quae iit longitudo, latitudo, sublunitas S profundii. Salutis eruo pionos auditus in i Upplicti tui ligura talia ator noster praedicabat agitur interfecto res ira, i itio qDidem tensu sacrilegia, Dei autem dispositione sacra mytieria loquutur & ope rantur. Hunc liquit Euangeli ita tutilum multi tenerunt Iudaeorid, quia prope ciuitate et ait ciis, hi cruci lixerunt eum. sDicut ergo Pilato ponti lices ludaeorii: Noli imbere rex Iudaeoru, sed quia ipse dixit, rex sum Iudaeoria. Illii poni luces plane dis et lares vel corruptores illi sunt, contra quos Chiilii spiritus in quorunda praelocutus est iu perscriptionibus psalmotu . In finem Pses. f. ne dit perdas liue corrumpas, in tituli inici ipcione. 4 it ullis nanis bonum oc bene scriptum dis perdereat w comum pere voluerunt, sic intercidendo, lesus Nazarenus, qui dixit , rex sumtu da Oiu. Qitati vero Pilatus nesciit et a turbis illii relle sutile conclamatu, quado Uenienti Hieroso lyma, exierunt obuiam csi ramis patinax M,Seu a plerisque esse creditu qui fuerat rex promissus oracialis prophetaru in. I Respondii Pilaiias: Quoci icripti l .ripli. I .rgo lignasti Pilate iniquita te tua ιν manu itia, quia stabile de fixa vis este, quod regem Cilicii occidccio,expediatiotic Israel in te seceris, S in actita prophetam incerti, ut Putabas, Dei casta ueris,diccntasi de hoc repe,quod magi uiri habiturus citet regia vim verbi grata a Guia dominabitur a mari vi Q ad mare, & a ita mirae v sq: ad terminos orbis terrarii Caterum voluntas est Dei, qui te malo ieruo bene uti no vit, Voluntas, qua, Dei est, ut scriptum in Spcrmaneat quod in ripii sui. Piat milia,cu prorinissior Des iei ieius praelibati ei, dicente Uem euiei iuraui in iancto meo , si Dauid mentiar, semeriri. v materniam manebit, A thronus citas i ciat sol in conspectu meo, di sicut luna persecta in a turniam, S testis in coelo iidelis, statina e Ailiai nationem tuam tu id similium subintulit,dicens:
ro Lia. au vero repulista Nd.spex sit, diutulisti tiri sit ut usi. Et post pauca: Aucri isti adiutorium gladi
eius, , non es auxiliatus ei in bello. Destruxilii eum ab emundatione, di sedem eius in terra collisisti. minorasti dies te mi in eius, peltiadalis suin consulsione. Haec vel huius nodi prae Nati a. conia Chriisti sic tu audiit e poteras, quod. Herode , qui venientibus ab oriente magis, ultro conuocaris piloci eis iacerdotiana de icritias popia lui oscitabatur ab eis, Ubi Christus naiceretur. Quod ille ei: iere non potuit illusus a Manis , tu te prudenter egisse putasti. Frusi rabitur te
sp tua, quia nec huius cui regis Iud inum iu ductum effugies,nec saltein Exsaris tui mensa. pro hoc iacto vel icripto tuo, lamiliacius uuiturus es. Fertur enim, quia propter hoc Romam adductus, a Tyberio .c lare exilio damna tus est, sententia tam intolerabili,ut per impetientia DKis. in edi e , gladio tibimet moriem consciverit. itaque maledictiones illae manifestae super eum deciderunt, quibus impiiam diuina scriptura diu uel diccs: Attenuetur sanie robur eius,& in. edia inuadat costas illius. De uolet pulchritudinem cordis eius, di consumat brachia illius pri mogenita mors, bc I milites ergo cum crucisin .sent eum, acceperiam vestimenta eius , S sece rurit qaatuor Partes, virici: φ militi parie,oc tunicam. Erat aut tunica inconsutilis desci per con teAia per totum. Dixerunt ergo ad inuicen.: Non scindamus eam, sed sortiamur de illa, cui uatit, videlicet quia lucrole veriundare poterant velitn:enta eius, idcirco pro magnae victoriaei poliis c a tortes milites acceperunt. Non enim vilia putabantur vestimenta , de querum sim bra S contactri, virtus exire consueuerat. Nec viique tunc in illo spectaculo deerant, qui ad Mati. .. comparandum ea certat tin te ingererent. Nam c taceam de ima ite cic discipulo, quem dilige L- i. bat ictas,stantibus nixta crucem eius. Stabant, inquit Lucas, omnes noti eius i longe,& inii Iieres quae tequut x eum erant a Galilaea, hxc videntes. Adeo tanqua reus de peccator profers plus dominus, ut nec vestimenta sua charis sui, pro magno thesauro seruaturis diuidere sibi licia erit , sed in corpore suo laturatias opprobriis, tua qcioque vestit nenia in mercedem Vidi erium cedere interiuctoribus sui . ricriptura impleretur, dicens Partiti sunt vestimenia mea sibi, de super vellem meam riui erunt fortem, Ja anquam diceret, Adeo crudeles fuerunt, adeo con siderantes Sc ini platentes me, absque ulla mireratione steterunt, ut vestimenta mea diuidenti hias tori es quoque mittere Macauerit, viaelicet hoc ad fidelitatem pertinebat imperii, Ut regem Iudaeorum non solum obtemperanter, verum etiam gaudente in te incerent milites Romani. Huic crgo direptioni,duin vel timenta domini diuidunt,tu iucam tamen noscindunt, iraereti . colu te mei .tate comparare licet, qui quavis icriptura lacra in prauos sensus suos distraxerint,ta
me side Clitisti vel catholica cius ecclesia lati adere no potuerunt. Plura nam I domini velumco. multa
297쪽
COMMENTARIOR vM LI P. xi i i. res multa scripturarum, quibus unum Dei verbum indutum est,signi Mant volumina: tunica vero
inconsutilis,& desuper contexta per totum, id elicet qualem dilecta eius mari forte diligenter contexuerat , unam integra in atque inuiolabilem calliolicae ecclesiae fidem congrue designat.
t Et milites quidem lixc secerunt.J bulchre satis Euangelista sacta impiorum terminat. HAE c qui dem inquit milite, secerunt, iubauditur,ct quid post ii xc iacerent, non habuerunt. Orpus crucifixerunt,& praeda tulerunt: sed sortitudine Dei,vel hum Dei, verbum Detini,cia ala sua occidere non potuerunt. Deinceps quae manibus nul itum cessantibus iacta sint exequitur. Iditabant autem LM. Miuxta crucem Iesu mater eius, de soror m. tris eius maria Cleophae, S maria Magdalene. IStabat inquit) mater iuxta init crucem, sine dubio dolens, di dolores tanquam parturientis ha hens. Cruce nanss eius nimium ipsa cruciabatur, sicut ei praedicens Symeon: ex tuam,plius in quit an iniam pertransibit gladius. I una vidisset ergo lesus in atrem S discipitium stantem que liligebat, dicit matri suae: molier,ecce filius tuus. Ad discipulum autem: Ecce mater tua. J Quo Q 'o iure diicipulis, quem diligebat Iesus, matris domini ullus , vel ipsa mater eius esii Eo videlicet, m εquia salutis omnium cautam,& tunc line dolore peperit, quando Deum liomine iri saetiamde carne sua genuit: & nunc magno dolore Parturiebat, quando ut praedis tum est j iuxta crucem eius stabat. Si enim Apostolos tuos in illa hora tuae palsionis itiit ius mulieri parturienta recte
comparatur,dicens : Mulier cum parat,tristitia in habet, quia Uenit hora eius; cum aurem peperit . Puerum,ia non meminit Prcisurae propter gaudiuna, quia natus est lio tuo in mundiam,& vos ni tur nuc tristitiam habebitis iter uni autem videbo vos, ct gaudebit cor vel imm . Quanto magis mulierem hanc,stantem iuxta cruce suam, mulieri partui lenti, talem matre, talis filius recte: itali 4 Iem duxit. Quid autem dico similem, cum vere sit mulier, S Uere mater, ec Meros lia oeat ut illa hora partus tui dolores c Non enim liabuit liaec mulier lianc poena, UI in colore pareret, liciat cxterae matres, qn insans sibi natus est: scd nunc dolet, eruciatur, cic itissimam liabet,quia venit hora eius, illa videlicet hora propter quam de spiritui iacto concepit,propter quam graunia is cta, propter quam compleri sunt dies Ut pareret, propter quam ori nitio de Utero eius Deus homo iactus est . um autem hic hora pr terretar, cu nictus ut e gladius parturientem eius animamrertransierit, ni 5 exit memor preisurx propter gaudium, quia natus erit iron om muri aiatia, quia declaratus erit nouus homo qui totum renouet genus humanum, totiusque mundi seinpuernum obtineat imperium: natus inquam, id est,immortalis atque impalsibilis iacius, oc anguli ias Uux ., huius in aeternae patris amplitudinc supergre sus, mortuorum prirnoge .ui . Proinde quia A., i, vere ibi dolores veparturietilis, in parsione Unigeniti omnium no truiti salutem beata virgo Oim dis
peperit, plane omnium nostrum macereii. Igitur quod de hoc diicipulo dictum eat ab eo, iuitii
time curam tuae matris habebat, mulier , ecce filius tuus. Itemque ad eundem duci polum, ec Q hia
ce mater tua,recte&de alio quolibet discipulorum,ii prxsens adcisset, dici potuit set misi quia li- teticet ommum ut dictum est mater sit: pulchrius tamen huic, ut virgo Virgini commendari debuit, praesertim cum huic disci ulo talis gratia repol ita eii et, ut verbum ipsum, quod illa ma ter carnem laetum pepererar, ipse quaruum mortali homini possibile fuit, imo plus quam alius quis mortalium omnium potuit euangelico stilo describeret. ii t ex illa hora accepit eam disci pulus in sua. I in sua videlicet,no perdia,quae nulla habebat, vel liabiturus erat quippe i de illis unus est, qui clam secuti reliquerat omnia , ted uc in sua dicta est , ut in illa ques comunione reruqua diuidebatur sim gulis, prout cui 3 opus erat, ad lauius curam, quacquid illi vii et necessarium, pertinebat. t Posteaiciens Iesus, quia columinata sunt omnia, ut impleretur icriptura dicit scio.J . Sciens, inquit, quia iam costaminata sunt omnia ,subauditur quae illu in pati oportebat,nee enim 'eo nesciente, sed bene iciente S omnia disponente sebant ilia, qui ac per prophetas omnia praedixerat,vt impleretiar scriptura, dicit: sitio. Quomodo propter hoc distii eit impleta est icriptura Aliud quid i equitur. s Vas ergo politum erat aceto plenum. Illi autem l pongiarn plenam aceto, hyisopo circumponentes, Obtulerunt ori eius. I Alius Euangelilia rescit,quia dederat ei virium quoet bibere cum felle insinci. Ut ergo impleretur Icriptura,dixit,suio,qui dum eo modo illi mi nistratur,impleta eii non solum spiritualiter,sed etiam literaliter scriptura, quae dicit: Dederunt
in esca in meam sel,scin tui mea potauerunt me aceto. Itenae Vua eorum uuasellis, & botrus a marissimus, sed dacronum Uinum eorum. Illud mirandum est,in illis domuit ex mor cis mini stris,lino in illo,quo cui ista haec dii posita suerant consilio diuinitatis, quod tam ordinatia, tam integre cludia egerunt,ac si se cunctas in illo iurauissent implere Voces propnetarum. Quomodo autem ori eius a terra si crucem eAalcati, spongiamapponere potuerim, alius Euangelista ina ni scitius edicit, videlicet, quia spongialo circumposuerunt arundini. Haec ita tacientes, satis aperuerunt, quanto seliea ita uuatia is ipsorutti praecordia redundarent,&quod Vere non iam .
vinea domini labaoth illa domus II rael, de illa domus Iuda, germen eius delectabile ei set, ted 'Τ' de vinea Sodomorum Uinea e ii,Sc quam Ueraciter per prophetam dominus idem praedixtii et, quod expectante se in saceret uvas, secetit labruscas. Sane per lioe, quod oblatum tibi acetumielle mixtum, cum gusi ii cἔ, noluic bibere, reprobationem significat eiusdem vineae lux
298쪽
in ligno quia futurus est talis pendes in ligno,qui erit maledictus a Deo a Deo inquam transponcte maledictiones humani generis in illo. Solliquis obiiciat, saepe maledictiones prolatas fuisse a Deo, verbi gratia. iam dicit ad Cain: Nunc ergo maledictus es super terrarius aperuit
suum S suscepit languinem fratris tui de manu tua: iam econtra dicimus,non esse nialedicti ei Fasionem,led maledicti iam etaistentis eri ululationem: praetercini cum non dicatonat edittus i s, sed
maledictus es,& non a me,sed a peccatis tuis. Nec enim maledictus est Cain a Deo, sed a voce languinis iratris sui claniantis de terra,& impietatis eius annuntiantis ipsi Deo. Igitur hic solus ma ledictus suit a Deo,&no a suo peccato: a Deo linquam qui omnium nostrimi males ictum, quod erat super nos, id eit,omnem iniquitatem nostram posuit in eo. Quod vero addidit Iex. fit ne
quaquam contaminabis terram,quam dominus Deus tuus daturus est tibi in pol seisionem. Mira spiritus sancti arte dixit de scriptit,cum potius ex eo containimata terra Posset Uideri, Irin se reci
peret corpus maledicti . Quid enim Quid et lain hoc loco scriptor legis intendit Hoc uti
que , quia terra quam dedit Deus Vero lsraeli in pinsessionem , corpus est huius singulari ter δἰ pro nobis maledicti, quam sibi datam tunc Israel non contaminauit, id est, contaminari ii operii illi,quando illud Ioleph de Nicodemus eodem die sepelierunt, pro communi lege omnium in ligno pindemium, videlicet ne indigrae insepultum abiiceretur, Sc a canibus illis , qui Uiuum
circundederant, adhuc exanim e conspucretur. Porro, illi putabant in eo non contaminari terra suam, si cuiusquam caliter occisi corpus nequaquam Viventium oculis ingereretur. Quod ita liquis quxrat adhuc cur prolioc tantopere legi lator fuerit solicitus,cum pollet etiam uile ulto coelitus custodiri corpus sacrosanctum, sicut ustodita sunt,ne a canibus vel auibus laederentur etiam multa cQrpora martyrum. interrogemus eum, cur moriente eodem domino,& terra treemente monumenta sanctorum aperta sunt. Videlicet aut nihil idoneum, aut hoc respondebi Mat. 7.tur solum, quia corporibus mori rum hoc expediebat,ut coniungeretur eis in sepulchris cor .
pus huius mortui, quod afferebat resurrectionem mortuorum, & idcirco ad suscipiendum illud certatim 5c avide sese dilatauerunt. Nam sicut animam domini Iesu ad animas apud interos de scendere expediebat,ut illas inde educeret sic Ec ad corpora corpus eius peruenire oportebar, veilla resulcitaret. Sed iam de hoc satis dici; m, ad Euangelis verba reuertamur . Iudaei is quit
rogaueruiit Pilatum, Ut fractis cruribus corpora eorum tollerentur. Quare Quia para, ceue e rat,quia magnus ille sabbata dies erat. magnus inquit in dies labbati ille erat, videlicet quia pa/schate sabbatum erat. Etenim cum octo diebus pascha ce lebraretur, Omniv m dierum mata imus, de maxime sestiuus abbaudies trabebatur, Sive ille primus,sive secundus aut certe tertius Occurrisset,vel quartus de sabbatum paschale vocabatur. Idcirco ludat petierunt,Ut corpora tollo entur, ne tantus dies talis horrore spectacula edaretur. Quippe cum etiam qualibet die corpora ieiuimodi sepeliri in eadem die ex lege praeciperentur. 1ed propter tabbatum, illa Iudaei iepeliri voluerunt properantius. LVenerunt erm milit , de primi quidem fregerunt crura, dc alterius qui crucifixus est cum eo. I Primi inquit,id est, extri toris,dc alterius itidem exterioris. Nam, dominus Iesus medius cruciiaxuaeras, i regerunt crura, quia necdum Obierant, ut depositi non vivet ent, sed de maturius expirarent. I Ad Iesum autem Uenientes, Ut viderunt eam 1a in mor tuum,non fregerunt eius crura. J Lene: Nec enim opus erac, Ut super dolorem vulnerum e ius quicquam apponerent,in quo iam sensuum nihil restabat. Γ Sed unus militum lancea latus eius aperuit, de continuo eatust i anguis te aqua. J Deo gratias. Sanguine redimimur, aqua abluitur . Tantam talutem Ucus noliter, per quam Voluit nos saluari, lanceatus in medio ter rae operatus est. Sed huius rei magnitudo Uel dignitas, valde attentum de bene credulum audi
torem ei flagitat ..Sequitur ergo: s Et qui vidit testin nium perhibuit, de υerum est eius testi monium&: illescit, quia vera dicit, ut de vos credatis. J Ecce unus testis hic est, qiu vidit 6c qui icripsit haec quamuis ec multos vidisse, qui anuerunt, dc videre voluerunt, dubium non rest. Sed ne videar totus eae testist inquit adhibebo mecum alios duos testes, legalem scilicet sermonen ,testem virum , dc propheticum testem alium , t Eacta sunt enim lixc , ut scriptu ra impleretur. Os non comminueris ex eo. I Hoc de agno paschali praecipit lex . Breuier go , sed claro iudicio perdQcet, illum legalem paschae agnum signiticativum fuisse huius ve D agni, qui Rutic randem pro nobis immolatus est, sicut iam dudum bene exercitata certum liabet lanctae ecclesiae fides . I Et iterum alia scriptura dicit : Videbunt in quem transii Nerunt . J Hoc Zachariae prophetae testimonium est . Igitur in ore trium teitrum , scili cet, legis N pr uetarum atque huius Euangelistae, stabit hoc verbum : quia milites ut iam diei uni ei donum Iesu non iterarunt crura, ieci Unus militum lancea latus eius ape
ruit , de contanuo exivit sanguis δέ aqua . Nunc demum rem tantam latius contemple mur . Nec enim praetereundum est tantae rei huius sacramentum , cui lanctus Euangeli sta suum tam diligenter testimoni uim interposuit, ec congrua de scripturis exempla sutae cu . Γ Cur ergo agnus qui immolatus est, noluit ut os comminueretur ex eoc J Non enina
casu, sed eo voleme dc uis ponente actum est , videlice; idcireo crura sibi frangi noluit, qui
299쪽
:ys Ru PER Ti IN IOAN. C A P. XIX. ossium fractura nulla us p bonum sui similitudine comedat . Ossa nain qu s Ubil in scripturis mysticepto virtutibus accipiuntur, nil ut nobis i sterii praedicarent in eo id frangerentur. Sedecotra crura in eo, id integra crini eruata sunt liud nobis mysticant quod uniueris vis eius recte in cam. e. uiolabiles sunt. dii quidem crura eius vias eius significant. Unde in Canticis dicitur: Crura eius columnae marmores, quae sun datae sunt iuper Baies aureas. i. itinera eius pulchra super diuinitatis sapientiam in rectitudine sunt sirmata .Quid igitur vitata crurum liactura fieri maluit Sed unus militum inquit Euangelista lancea latus eius aperuit,&continuo exivit sanguis S aqua. Cur igitur hoc fieri maluit Uidelicet ut illam super nos effunderet aquam cum languine suo. quam cum comendaret, dixerat Niuus renatus fuerit ex aqua Zc si v seto, non pt videre regnum Dei Siquide huius aquae iacrin ab hoc miraculo sumpsit exordium . Baptiza tus ergo dia in passionera, sua, talem ad nos lux salutiferae mortis participationem iam mortuus emisit. Non in nouum
' hoc aut mirum, id illis in passione sua dicimias baptizatu. matre filiorum Zebed si postulate ac dicente: magister,die . t sedeant hi duo filii mei, unus ad dextera tuam, Se alius ad sinistram in re gno tuo, rndens,dixit: Potestis bibere calicem,que ego bibiturus sum, aut baptismo quo ego baptizor baptizari Qui cum rudissent,possumus Calicem inquit meum bibetis, de baptismo quo huc .ia ego baptizor baptizabimi, Sc. Nomine calicis siue baptismi passionem voluit designare martyr ii, i Jc ipium S illos decebat consummari. Vnde & alibi de passione sua loquitur: Daptii mo asthabeo baptizari,S lito coartor Uscpdum perficiatur. Graece aut e baptiimus, Latine ablutio disitur. Q ias ergo sordes habebat dominus, ut baptismo passionis ablueretur Nepe mortalitate nostra N palsibilitatem, propter quam sordidius S com cptibilis apparebat hominibus, sicut & izach. 3. Zacharia legimus,lelus aute indutus erat sordidis vestibus. Dixit aiatem angelus his, qui istabant cor a se. Auferte ab eo .estitiam a sordida. Iesus erat indutus lordidis .estibus, qui cum nori se 3. Cor. cistet mm, pro nobis pctili factus est. Et ipse infirmitates nostras portat. Et in Apostolo legimus: ' hruius nos redemit de maledicio legis, factus .P nobis maledictio. Hicin. xi .psa l. loquitur Lotea salute ni eas ba delictorii meorum. Et in . ix. ni. psal. Deus tu scis insipientiam meam, de deli cta mea a te no i iam abscodita. ux Vmuella inquit appellantur sordida vestimenta, de auferire Hebr . r. ab eo cum in morie sua, ara delet pcia. um igitur videmus diim Iesum propter passionem mor tis gloria Ic honore coronarum, S a nostris qui ipse portauerat pictis ablutum, recte illi ni accipimus tuo bapti imo in morte tua haptizaium, ali ut eunde suum ad nos tras suaderet baptismis, sanguinem N aquam de latere suo prolud ille iam mortuum. Baptismum quo a Ioanne baptiza tus est,rio ad eadem peri nuti se virtutem, a alias dictum est. Idcirco nec solus sansuis, nee solai. Thri. cle latere talia a toris aqua mis aut Equia diuinus ordo nostri salutis vi net depopolcit. Nec enimi.Cor. 6 ad hoc redempti sumus, ut tales nOS ille possideret,quales eramus prius. Vnde de Apostolus: Noemi inquii vocavit nos Deus in immunci ii iam, ed in ianctificationem in Christo Iesu. Et iii aliis loco,cum prιOra comemora iser pecca a. Ei liaec inquit luistis,sed abluti estis, sed lanctificati estis Sc. Vt et goellet, Unde a peccatas lauaremur, aqua qus corporales tili lauare poterat sordes san guini,u est pretium nrae redemptionis, sociata est, de ex eius societate virtutem a tu aut ii ritatem
Exod.i tum plit, ut ad abluendas inuisibiles peiorum lordes digna sit scio cooperari spui. Societate inqua viuisici ac pitolii an uiuis hoc accepit,vicdparetiar Uera i uni litudine rubro mari, per qUod saluatus populus tra silair, Pharaone subuerso cum curribus S equitibus suis. 'a fugientes Aegyptum liuius seculi, mundatos in vera omissiohisteria trafinii tit,diabolum persequentem pens tus absorbet cum pieritis actibus δέ poni pis tuis. Igitur Qt supradictiteti, longe ronabilius fuit
C neci ut lancea militis latus eius aperiret ur, si ut eius crura si agerentur: rona hilius in quarti ac decurius lato salutis suit artifici, valde accessit ad pulchritudinem operis, ut illud sibi mortuo de latere subduceret,unde nasceretur ecclesia qui dormieti Ad. e costa eduxit,Vnde formaretur Elia. Hacem similitudine quid pulchrius, quid elegatius,ud dulcius Siquiae ille primus Ada obdormiuit,
Cant. a. iste secundus ut dictum est turrecturus Obiit. lili diis sopore inimisit,huic pater calicem passionis dedit. Egredimini ergo Sc Videte filiae Sion regem Salomone in diademate suo,quo coronauit eum mater tua, in die desponsationis eius, ct in die laetitiae cordis illius. Egredimini inquam deiem,t .i, nebris illis, lux iuper terram salix sunt ab hora sexta vilici horam nonam: imo de illis, qui pertire r. istas significatae sunt,dc nunc operiunt facie cordis Iudaeorum. Ue lus ergo tenebris exire, d. vade-ie intellia conteplacione illa qui vos vocavit in admirabile luime suum rege manu i, regem paci. sicum, in diademate is in eo, qa est cluritas 5c magnae miterationis ornamentum, q coronauit euinrsu a synagoga in hac die dei pontationis eius,qua ut dictu me naiciturae sibi is ita ecclesit in laetitia coro is iiii, prima elen et a prodiaxit, tequitur. I Poli iis caute rogauit Pilatu loseph ab Ari mathia,eo in ei let discipulus leti , Occultus autem propter metum Iudaeorum,ut tolleret corpus Iesu. Et per tulit Pilatus. Venit ei M.& tulit eorpus Iesu. JOcctilius iste erat dii cipulus Iesu, sed no culi erogauit Pilatum, rim: occulte tulit ad sepeliadum corpus Iesu. Nec enim ei t opus leni Dan ut supraditum est,hoc erat prsceptum, tio patibulo appensus eode die sepeliretur, pro
iudente rana corpori tuo sepulturae libertatem ipso Dei verbo, quod per Moysen loquebatur.
300쪽
COMMENTARIORVM LI p. x t ri t. r 'ν Cum ergo beatus isi e discipulus tollit magistri sui corpus, recte Iudaeorum calumnsam non Deut it
veretur,nam ille conrra legem saceret, qui pro causa eius novi honum eius officium calumniaretur. Nec erat suspicioni locos de eius diicipulat ,cum praecepto legis Dorieria amori domitii iesu i phaoblequi videretur. t Venit autem de Nicodemus, serens nil tiaram irari riax Saloes, quali libras i ais centum. Acceperunt ergo letiam 5c tigauerat linteis cu aromatibus, si coc mos est iudiis sepelire.J dimi Ne intraremur, quod ausi sint domini corpus aromatibus codice, i non anti scierant, uri in oc culto discipuli viventis esse, addidit Euangelista, sicut mos est Iuda ι, lepelire. Erai.i in loco ubi crucifixus est lior tus , de in horto ira. uinctum nouum in quo nodum qui, triani positus fuerat. IEt hoc tibi prouiderat ipse qui sepeliebatur, ut sicut nasciturus, Uterum liba Virginalem prae parauit,ad quem vir no accenerat: ita resiarreeiurias nouo dc lapideo monumento recooderetur, in quo nondum quit quam positus fuerat. Ibi ergo Propter par alceueri luosolum; ita rurit eam. Ergo nunc liberati eliis ludit,qui occiditiis iustum contrarium operibus vestri'. ite nuncin andu Mo. ἡ ate pascha, Sc magnum celebrate labbatu, ut deinceps Proiiciat donunia, super vultus vestros stercus solennitatuita Viararum.
RVPERTI ABBA Tl ST VITIENSIS IN IOANNEM COMOMENTARIORVM LIB. XIIII.
Bhinc o Iuda te laudabunt fratres tui.Iuda inqua nil magne Se sertis, qui resur Grai. iugens ex mortuis,consessionem dedecorem immort alitatis atque incori rupti 'ia . os nis induisti. Laudabunt te fratres S amici tui, cohaeredes S coparticipes regni G - εtui. Unde laudabunt, et quid laudantes clamabunt e Manus tua inquiunt in ceruicibus inimicorum tuorid. O sortissime fratrum S princeps colessionis eo ruin,cornua in manibus tuis sunt,& ecce nuc egreditur u ibi abi condita suerat sortitudo tua. Quomodo sustinerent tui ex ceruices ini Ucoriam tuorum, Ut noponetemur scabellum pedum tuorum Ululabunt ergo liab pedibus tuis ini ilici, lacida lavi vero te fratres tui. Parum est laudabunt. Adorabiit te sibi patris tui. Adorationi, autem lisc erit ro, quia tu catulus leonis es o luda, catulus leonis inquam.i.silius sortissimi Dea,tonias sori ulmis, coim .irtutum principis. A quo tu nequaquam in aliquo degeneras,nam ad praeda lili mi aicendisii,de ad nullius pauens occurium, sortiter infernum debellatii.Igitur te laudabataede adorabunt ires tui,silii patris tui uac perinde in te laudat 5c adorat, si es tutiunt, defuit patris tui, pei ip anili dem,in q te adorant, gram adoptionis filiorum conleciali.Nune pulci terri De viroru decurias i horibus tuis,quia lauriti Uino stola tua,& languine Uias palluitui.ι.ipuitu sancto mi angi vietuo regeneralis ecclesiam tua,clluerellaeni fratribus tuis bonuiortitudinis δἰ vi. torix tu P nuntium attuleris isti Io pros equente,tua gratia iuuante conab mur eloqui. ἱ nai abbati, Maria Magaa citcratene venit mane cum aditiac teneois edent ad in Aia inciua , bc Uidit lapide lutitatu ut a monianae 'to. Una sabbati i primat abbati. i.die quae priori abbato iuccedit. Sciendutu vero, Phaec Iccxterae deuorae uno i x,qus illum N Uiuum allexerant,&mori uulcs..teradat,perno te ambulantes, iuuare luna venerunt ad inoniam init. perii te em ambulauerunt, Ii .e diluculo ad rivo numentum sucrunt. Alimn nili per nocte ventilent, quoia tepulch'im ta mane aisuas iuc Ver . hi gratia: maria Magdalene, cuius domus elat ibet ante, ut victis quindecim it aduq ctiliat ab Hierosolymis, quomodo prima ante alias, una labbati iuxta Ioannein Ualae dilucolo venit cuadhuc tenebrae euent ad inonumctum. Sepulto quippe dii, Dialieres qux tiliam iecutae iuerant, Hierosolymis no remanserant.bea cum aspexiissent,Vbi poneretur,reiaertentesi aquit Lucas pa Luc. 2ῖ. rauerunt aroma a. aute parauerunt vel emerunt, manifestius Marcus indicat: Uι cum iratulet ' linquit labbatum.' arra Magdalene,& Maria Iacobi, de Salome emerunt aromata, t Uemea tes ungeret Ietiam. Siquidem rabbato ut ait Lucas quieuerui Ppter nradatum, iuba aditur legis. quia lex Uetat operaii. Costat itaq; urin lachrynu, peruigiles amores nimium. F ion rctaicia iis sabbati mora fisigatae, quo nec operari nec plus mille palsibus ambulare licitum erat liadso, mox ut onerotiam illud latinatum abiit,recelsit, trilivit,i 5 quieuerum, lora deae iam oculis tuis inmuri,non luciferiam ad proficiscendum prinolatu iunt. Nocte pro die, delude ιiarii sec. a iace, lana rapuere Pro tole. Luna quippe nocti non deluit.quia. xvii.extitit. Septirarauecmia .ero liana clauio vespere paulo post,i. iere post limam de dimidia exurgit, oti deinceP, lumen i Maii, miri stratura nocti. Falto igitur quida Euangelistas calumati lutat rcbtraria dixit lenti eo ir mat/ Cayγla xlixus vespere sabbati, cxieri pria Iadbali diluculo mulieres Venille dixeruiit ad moti metum. 'ec ira matthaeus eiu ut eam comendam desideriuAn mire csperunt,csteri dixerunt qnperiaenerint.