Elementa metaphysicae mathematicum in morem adornatorum ab Antonio Genuensi ..

391쪽

a ELEMENTOR. Μ ET A PH. derant. Non igit ut impia tantum , sed tota ineptissima est Auctoris libri Examen Religrinis, qui superioribus annis apud Anglos prodiit gallice, argumentatio, qua ex Scripturarum stilo earum divinitatem impetit. f. III. Quibus positis facile hisce obiectionibus respondetur , quas praesertim Faustus Manichaeus apud Augustinum evomuit, Ad primam : Deum omnia quidem simul facere potuisse, si voluisset , quod clarissimis argumentis ostendit: nam ut dixit : Fiat lux, σfacta es lux, Genes. I. ita potuit dicere, fiant uniυπ'sa, & repente universa extititIente rationes autem cur noluit, & plures esse potuerunt , & nostra non interest curiosius investigare . Quid si dicamus 'libertatem suam in creatione rerum & creandi modo ostendere voluisse Sed , inquiunt, quae sola voluntate fiunt nullis externis instrumentis adhibitis , ut in instante fiant,

necesse est. Uerum id quidem , dum res per puram crea tionem fiunt: itaque mundana materia in instanti a Deo creata est, quemadmodum Theologi omnes consentiunt: Contra vero quum res ex creata materia mechanicis legibus educuntur ; scilicet tunc nihil vetat successione quadam educi, si id auctori placeat . f. IV. Quod spectat ad secundam obiectionem, eo in loco loquitur Moses humanum in morem. Verbis ergo illis , poenitet me fecisse σια mutatio rerum significatur, immutabili praescientia divina manente. Vide Augustinum a) . Egregia quoque sunt, & .lectu pernecessaria, quae idem Pater ea de re alibi scribit b). Ponam eius verba quae 'nt elegantissima,& pulcherrima. Divinae, i quit , scripturae a terreuo re humano fen βι ad diisnum,

o coele)iem nos erisentes ti que ad ea verba descenderunt, quibus inter se Dultissmorum etiam utitur consuetudo. Itaque earum etiam asseetio m nomina , quas animus niner

392쪽

qui melius sapit intelliget , non dubitaυerunt illi viri, per quos locutus est Spiritur Sanctus , opportunissime in libris ponere : uti v. q. quoniam discillimum eis, ut ali

Uuid homo υindicet sue ira, vindiciam Dei, quae omninosne illa perturbatione si , tram tamen vocandsm judica-werunt . Item quia conisais casitatem caelando υιri cuklouire confveυerunt, illam Dei proυidentiam , per quam prae

c/pitur , atque vitrir , ne anima corrumpatur , Deos clios , atque alios sequens quodammodo meretr Icetur, Zelum

Dei appellaverunt et A ct manum Dei vim , qua opcra rur : pedes Dei vim , in qua in omnia cffodienda, oegubernanda pertendit : aures Dei , Dei oculos Dei vim, Uua omnia percipit, atque intelligit : faciem Dei vim qua se manifesat, atque dignoscitur : caetera in hunc

modum : Propterea scilicet quia ad quos sermo st, σmanibus solemus operari , b pedibus incedere , quo fers

animus peruenire , o auribus i atque octilis caeterisque sensibus corporis c&rporalia percipere, facie innotescere, σsi quid aliud ad hanc tamquam regulam pertinet . Huc modo θιtur, quonιam mutare coeptum aliq&od , in aliud transferre non facile solemus nisi poenitendo , quamquμ divina proυιdentia serena mente intuentibus appareat, cura dita certismo ordine adminisrare , accommodatissme ramen ad humilem humanam intelligentiam, quae incipiunt rise , neque perseverant , quantum perseveratura sperata

sunt, quasi per poenitentiam dicuntur ablata O praeclara i f. V. Quae sequuntur obiectiones usque ad nonam imperitiem eorum satis demonstrant, qui Scripturas sa-

CraS criminantur. Nam tertia nata est ex errore Ama

nuensium , aut librariorum illapso in quibusdam codi- Cibus versionis τῶν septuaginta : in iis enim pro υιοὶ τῆθεῆ Filii Dei, irrepsit A κγελοι σου Angeli Dei. Inde quidam vetulit Patres decepti fabulam illam vulgaverunt de connubio Angelorum.& foeminarum . Caeterum

filii Dei in eo Mosis loco ii sunt, qui de stirpe erant Seth 3 deii pii homines, quum filii hominum dicerentur Cainim

393쪽

374. ELEMENTOR. METAtae . Uide S. Augustinum is , di Calmet in eum Genesis

locum. Itaque S. Iohannes Chrysostomus homil. eto. in Genesim priorem ill am opinionem fabulam inconsiderate loquentium, & absurdam , & blasphemam vocat. S.Cyrillus Alexandrinus lib. a. in Genesim , quo pacto, inquit , non sultitiae proximum sit dicere, spiritus carne misperiores, ab eaque semotos earnalium amore tangi ὶ Prolata deinde eorum conjectura , qui censent coemones ope alieni seminis gignere posse, concludit absurdam, ae ignorantiae plenam ese eorum sententiam. Theodoret interrog. 47. in Genes. Quidam , inquit , nimis stupidi, o solidi exsimaverunt eos Angelos esse, putantes suae fora fan intemperantiae patrocinium se habituros si Angelos ejusdem criminis reos tenerent. Tandem Philastrius , ut est ille paulo severior b , inter haereses eam opinionem recenset. Ac certe mirum est eam potuisse inter recentiores Theologos patrocinium reperire . Inter alios

enim Franciscus Ualdesius is eo libro, quem perseripsit de sura philosophia e , Filios illos Dei a mones malos habet, eosque generasse applicando , ut Scholae aiunt, aftiυα passivis coniicit. Qui nec Scripturae se valde peritum ostendit, nec in physicis versatum . Nam ut Scripturam omittam, cuius apertissima est sententia, s con-4equentia cum antecedentibus conserantur , notum est gigni homines non poste naturaliter , nisi humano semine . Fabulae enim sunt semine aliorum animantium aliquando foeminas concepisse. Quo magis fabulae erunt vi doemonum , qui aut nullum corpus habent , quod censeσ, aut non tale habent , quod semen sacere possint animale , concipere eos posse P Minus quoque verisimile est alienum semen transplantatum sitis habere essicaciae ad gignendum .. Sed nolo haec nimium ad vivum resecare, quae nescio quid intemperantiae habent. I

394쪽

stilo scripturarum , humano inaedificantur, adeoque ex iis , quae dicta sunt in β. a. facillime .refelluntur . Ex superioribus refellitur & II. 9. in qua potissimam recentes De istae triumphare sibi videntur. Et vero omnium mora talium imperitissimus in ea objectione mihi videtur Spi--Za . Divinae scripturae finis est hominem ad vitam aeternam instituere, uti ex Apostolo passim est adnotatum. Instituere autem aliquem est et eam doctrinam,& sapientiam communicare , cujus est ille capax . Itaque praeclare ac sapienter cum Discipulis agunt Magistri , dum aetati, indoli, capacitati eorum lese aptent ;dum ea, quae ignorant, eorum , quae sciunt, notionibuet explicant, dum similitudinibus iis utuntur , quae magis sunt auditoribus familiares , veluti e mari desumptizCum nautis, ex agris cum paganis hominibus . Geometrao facile quidpiam, quod ille ignorat, exemplo geometrico indideris: Iurisperito exemplo Iuris- prudentiae. Quoniam e go Deus intelligi volebat ab hominita , quos alloquebatur, alioquin nulla fuisset causa, quamobrem loqueretur, apta re se voluit hominum capacitati, indoli, moribus, notionibus. Quinimmo quum agrestes essent Iudaei , dcrudes, tanto ille magis se dimisit , & ad sensum hu- manum descendit . Fac illum linguam aeternam lac tum esse, perinde fuisset, ac si nunquam esset locutus. Huc spectat Pauli Apostoli admonitio ; oportet fieri Om. nia omnibus. Et quemadmodum, inquit passim & prae clare Chrysostomus, non omnes pisces eodem hamo , aut rete capiuntur , ita non iisdem omnes homines probationibus , & sententiis I Debuisset igitur profannus hic homo Divinae Providentiae oeconomiam ad j mirari potius, & commendare, quam stultissime calumniari. In octava autem objectione confutanda noumultum opere ponemus. Nam Moses dum illa tacet, non ea profecto negat: quocirca non video quid ex ejus silentio adversus Pentateuchi divinitatem concludi possit. Quid autem causae fuit, quod tacuerit, ad nos

395쪽

3 6 , EI: EMEN R. MET A P Η. simul hominibus revelasse, sed successione quadam s cundum aeternae provesentiae, & sapientiae suae a cana ; sed dictum ea de re in II. parte . Quaereretur autem hoc in . loco, quid caussae fuerit cur spiritus dixinus , qui loquebatur per prophetas, ad humilia quandoque, nec majestate divina digna , nec ad mores & Dei cultum pertinentia sese demiserit. Id videntur indignari Dei starum quidam; nec tamen ani- madvertuhP , se oeconomiae Geniis Iudaicae plane ostendere imperitos. Eil omnibus velut congenitum fu- tu i desiderium t inde factum ut tot id inter vel res nationes excitaverit falsos vates , qui eo lubentius audiebantur , .quod . non de Religione in o praedi-eabant , sed de vitae quoque negotiis respondebant.

Inter eas, & quidem superstitiosissimas , diu versati erant& innutriti Judaei . Itaque dissicile erat cultum illis religiosum dare , qui nihil divinationis haberent: a spe nati continuo fuissent velut minime divinum , ac quod Ieviores alias causas faciebant saepe & stultissime, transiissent in ricinarum Gentium Religiones. Quare ut

in obsequium continerentur non sermones. tantum de

moribus & religione divinos , sed de vitae quoque rebus Prophetis spistus ille Dei dictabat . Quocirca reperies & de Asinabus S ulis ta spondisse Samuelem , & de

Laubus aliis exigui, momenti Prophetas alios. Est hoe Origenis pr eclare observatum in I. contra Celsum cap. Pag. 28. q. I. edit. Spentei

' . Q Secunda argumentorum classis.

. f. VII. Ranseamus nunc ad secundam obiectionum assem quae continet argumenta desumpta ex inverisimilibus, ut inquiunt, narrationibus. I. Verum esse non potest inquiunt, conditum a Deo Paradisium , ex quo Datuor illa fumina exuent Flib. son, Cchon , Tigris, & Euphrates Nam haec: flumina ex nullo comm L ni fonte nascuntur , ut iis notum

396쪽

Ρ A R x T E R T 1 A . 'γIL Nilius quoque foeminam iactam de costa Adae. - ΙΙΙί Serpentem collocutum cum Eva , & quidem sublimes sermones de bonis, ac malis, simile vero esse

nequit. ' , .

IV. Homines ad mille annos vixisse: quod constututioni corporis humani, & experimentiS repugnat. U. Uno navilio Noetico omnia animantium gen ra & animantium eorum cibos ac potum per annum collecta, quod verisimile non videtur. VI. Diluvium fuisse per totam terram, altissimosisque montes cooperuisse, quod praeterquamquod est ii

credibile, quum, non sufficiant globi nostri aquae ad tam tum spatium implendum ; pugnat quoque cum AEsy ptiorum, Chaldaeoxum , atque Sinensium Chrooologiis. VII. Omnes homines natos ex Adamo, quod estis non potest r nam Adam albus ne fuit , an niger' Si albus , unde proveniunt nigrae nationes P Si niger ,

. VIII. Hebraeos post infinita prodigia, quibus Deus

suam potentiam, & divinitatem ostenderat, altero me se ab exitu ex AEgypto a Deo descivisse, & vitulum adorasse, quod est inverissimile, nisi Hebraeos lateribus crudis stupidiores iacere velimus'. Ex quibus item eo cludere sibi videntur Pentateuchum non esse librum divinum, nec idcirco reliquos, quorum ille fundame tum est . In quibus item argumentis aut imperitiam Scripturarum, & antiquae historiae produnt, aut maluti m puram, putamque; quod sequentibus responsionibus ostendemus. εω. 8. Ac priori quidem argumento ita respondesteruditissimus Iesulta Benedictus Pererius , commenta . .n Genes . Fontem illum Paradisi , secuto diluvio co ruptum fuisse , locum quoque omnem ita foedatum 4- ut . nulla :, aut admodum tenuia eius appareant vestigia, ut idcirco mirum non sit, si quas Moses describit Par disi illius qualitates, nusquam in Chaldaea,quem Iocum vinus Scriptor videtur in/igitare , ita ut describit reperian

aut . Sed illud incommodi habet haςς sententia quo

397쪽

Et κMENTOR. M ET APH. Moses nin modo locum, qui extabat tempore suo Ἀ- dicat , sed flumina quoque duo, Euphratem, & Tigrim,

ut erant id temporis, suntque hodie. Eorum praeteread scursus describit , terraique quas alluunt: quod profecto non tecisset, si vetustum tantum , nec amplius xtantein locum, volqisset describere. Itaque ego quidem cum Pererio censeo, communem illum sontem abruptum, R disseissum, fines motos, arbores Paradisi diluvio eradi- Catas, aut absorptas et Telluris enim confractio, saltem

superficiei, in diluvio contingere debuit: sed interim non dubito Mosem Mesopotamiae , aut Armeniae t eum designasse aliquem, in quo consitus erat hortus hic , ac eius vestigia indicasse quatuor, illa' flumina , qualia tempore suo erant. Sed eam rem paullo pluribus

explieare operae pretium est. '

f. X. Recentium eruditorum de situ Paradisi teter

Praecipuae sunt opiniones , quas magni, nominis auctores tuentur . Sunt qui eum hortum constitutum 'n Siria

uisse censent prope Damascum, ac sontes Iordanis . Ita Heidegerhs in hist. Patriarch. Clerieus in Genes. p. d. v. 8. Petrus Abraham in pharo Vet2 Testam. lib. 2. num. I 6 & Harduinus ad Plin. Sed ei nullae loci illius, quem 'describit Moses, aptari nossunt qualitates . Ac. ut omnia taceam , longius is locus a ismquatuor fluminum , aut . horum sontium distat , quam, ut quadrare ad Mosaicam narrationem possit Alii

eius paradisi situm locant in Armenia inter fontes Eu- Phratis , Tigridis, Araxis , & Phasis , ut ita Ph sis sit Phison Mosaicus; Araxes vero Gehon . Est haec sententia Saasoni, & Relandi, adoptavitque illam Cal- metus in Diction. Bibl. e mentariis n Genes Sed in .eo ii decipiuntur; quod veteribus Geographis credi- erint super sonte Phasis. Is enim fluvius a trium re .liquorum fluviorum sontibus minime ortum habet, ut constat ex itinerariis Thevenotii, & Chardini. Tertia opinio est Bocharti, & Ηvetii, qui eo in loco Paradia. um constituunt ubi Euphrates , & Tigris iungunt v eos; ao reliquos duos uavios esse contendunt duis

brachia.

398쪽

brachia, in quae iterum Euphrates , & Tigris divinire

tur, sinum Persicum versus, ut- Philon sit brachium occidentale, Gehon orientale. Omnia in hune locum quadrare, quae de paradiso narrat Μoses, accuratς ωssendere conatur -Huetius . Negotium facessere videtur locutio Mosaica, Fluvius egrediebatur e Paradiso, quali non eum locum alluant tantum memorata numina , aut per eum discurrant, ut interpretatur Huetius , leain eo sontes habeant. Sed copiose ostenderunt Vin er diti, locutionem Mosaicam utrumque signincare Polles

ut scilicet eo in loco communis sit sons , ea tra seat tantum. f. X. Haec opinio inde quoque eonfirmatur , quoahic locus veterem adhuc ubertatem retineat, sat ex itinerariis viatorum . Eandem habebat decem septem saeculis ante. Curtius nter Tigrim, inquitν Euphratem jacentia tam uberi pingui Iolo Iunt , ut a pastu repelli pecora dicantur , ne satietas perimat . Causa fertilitatis es humor, qui ex utroque amne mana toto fere solo per venas aquarum redundante . Ubertatem

cant : tertio depascunt , alioquin folia tantuam fermi , hic qVoquo cum quinquagesimo foenore messes reddit exmittas soli; inrum diligentioribus αυ remtesmo . B. Hier nymus notavit in Mesopotamia oves bis parere . In de toti illi tractui nomen Eden , quas μονῆς volupta tis. Sed Herodoti tempore fertilitas quoque malor Vi detur fuisse . Is enim lib. i. narrat eam villurem ducentesimo, & trecentesimo etiam. enore fruges re didisse , quod & Strabo in I . resert , additque Hero dotus , quo testipore Persae, Asiae imperium habebant, ex sola Babylonica Provincia tantum reddituum ac Wpisse , quantum ex reliquis aliis omnibus - Ut hae

399쪽

38o ELEMENTOR. M E T κ Ρ Η. ad miraculum aucta dicamus , at illud superest veri , uberrimum eum locum fuisse .XI. In secundo , & tertio argumentis refellendis

quae olim Iulianus objecit Christianis ca) , quidam

Theologi ad allegoriam confugerunt. Non Origenis modo apud veteres , verum quorundam aliorum quoque opinio fuit, ex illo loco incipere huloricam Mosis narrat lonem, a quo narratur, dimissos de Paradiso Adamum,& Evam conuenisse, atque genui se, ut nos S. Augustinus docet b). Inter Scholae Theologos vir summi ingenii Thomas Caietanus veterum illa commenta reis vocare aggrelsus est, quem integra dissertatione eiusdem florentissimae familiae alumnus Natalis Alexander refellit c) . Enim vero ea opinio & Critices regulis,& Patrum omnium co sensioni maxime adversatur . Principio Moses narra ionem creationis Mundi statim exorditur ac connectit cum historia Patriarcharum , ut

intelligamus historico, idest simplici, non figurato stilo uti . Uim igitur & Criticorum regulis , quae vetant historiam allegorice interpretari . & te Xtui inserunt , qui ad allegoriam confugiunt. Narratis , inquit perspecte Augustinus d), Minis in libro Geneseos non eli genus locutionis muratarum rerum , scut in Cantico Cauticorum, sed expostio rerum omnino gesarum , scut in Regnorum libris. Tum nemo Patrum dubitavit, totam illam Moasaicam narrationem ii istoriam esse . Itaque B. Hier nymus se) creationem Eυae ex costa Adami inter ea dogmata enumerat, quae salva in Deum fide negari non possunt. f. XII. Quare hos missos faciamus: neque enim ea

responsione indigemus . Scilicet quid est in ea Mosis

d) Lib. 8. de Genes. ad liti. cap. I. O In Commem Dis. ad Philemonem.

400쪽

PAns TERTIA. 381 narratione quod fabulam sapiat An impossibilia narrat diuinus Auctor An quae Deum dedeceant Aα

aliis , testimoniis constet id verum non eise Nisi enim horum trium fit aliquod, qui fabulosam eam, narrati nem esse clamant, garriunt sine ratione : scilicet qui historiam aliquam velut fabellam traducit is rationea opinionis suae proferre debet aliquas ; alioquin eum ipsum jure , ac merito insignem fabulatorem habe-hunt sani iudicii omnes . Nunc vero impoisibile id non

est, non magis quam si ex creta ut masculum,ita Evam formasset; materia enim quaecumque sic divinae arti tipotentiae paret, ut intra corporum formas quodcumque possit ex quacumque efficere. Ita aut nihil ei impois1-hile , aut omnia dicere debent: omata dicere est Dei potentiam ignorare et nihil ergo . Iam quandoquidem . in Evae illa creatione , & summum imperium in materiam omnem ottendere perrexit, & ea primum arcti Lsimum nuptiarum vinculum , ac coniugum ambrem , deinde Chrulianam quoque Ecclesiam indicare in antecessum voluit, ea narratio tantum abest ut decori leges laedat , ut potius ostendat inquit Cyrillus Alexandrianus Iuliano respondens , sapienter , o Iolerter, quod ad

Dei voluntatem attinet , esse foeminam procreatam . meis enim eam quoque creare de integro poisset, o sumpto quidem de terra luto ad eundem, quo ρο ipse fastus erat Adamus , modum Gngere, id neutiquam fecit: sed quum vellet ingenerare viro erga illam esseelum, viri particulam aliquam subduxit , abieti que reliquis humanae naturae , numeris absolutam protulit o c. Nimirum inter mem rialia signa , quibus homo ossicii sui saepius commoneatur, ea aptiora sunt, quae & corporea sunt, & diuturniora . Tandem veteris historiae, vestigiis firmatur potius , quam in suspicionem fabulae adducitur ea naria

ratio , quale illud est, quod AEgyptiis costas in lamis

niis ad uxores reserebant, ut adnotatum est Grotio a).

- - - 3. XIV.