장음표시 사용
191쪽
habet. Hos alij atque alij aliter diuidunt: Varro hoc modo. Dbgna enim verba eius dari, quae Hipponis antistes libris sitis consignauit, SI conseruauit. Varro in bbru,de Diis,felectis,tres esse affirmat Animae Gradus, in omni Nniuersaque Natura. Vnum, qm omnes partes corporis, quo iuunt, transis: m non babet Sensum ,sed tantum ad Viuendum' et alitudinem. Hanc vim in nostro corpore manare dicit ad ossa, ungues, capisios: sPut in undo arbores sine Senso aluntur,stcrescunt,stmodo quodam Fuo vivunt. Secundum Gradum dicit, in quo est Sensius. hanc rim peruenire in oculos, iam res, Nares,os Tactum. Tertium Gradum Animae esse summum, qui
vocatur Animus, in quo Intellentia praeminet: hoc, praeter Hominem , Omnes carere mortales. In qua, quoniam homines Deo e dentinesse similes ; banc partem Animae Munae, dicit Deum, in nobis autem Genium vocari. Sic ergo cur in Anima ruunHi tres gradin instituens, unam eius partem dicit esse Lapides-Ligna, hanc Terram quam videmus,qia non permanat Sensius: ut ossa, , metues Tyri. Solem
verri Lunam, stelias, quaesentimus, quibusque i sentis, Seημι esse
eius. AEthera porro, Animam eius: cuius mim,quae peruenit in astra,
secere Deos. , per eam quod in Terram permanas, Deam Telgurem. quod autem in mare atque Oceanum, leum esse Neptunum. Pulchra ista, pro veteri philosophia: 5: quae talia merito desiderium sit scitant scriptorum Varronis, quae pessimo publico perierunt. Sed lustremus, & adeamus. appellat, a praestantia; &quia alia facultas aliam, quasi ascensu quodam, excedit. Tartes qui dicunt,parum propriHoqui videntur. quia Pars est,quaesubiecto Aorma, functione ab Hiaparte dissera: at Facultas in eodem subiecto est, stre plures esse possunt,quantitate tamen non discretae. Sicut pomiscultates omnes m Nno cernuntur partes aliae alibi exsistunt. At excusantur qui sic locuti, quia cisi per se quidem Anima partibus careat, tamen corpori partibus constanti est indita, ac rivi eius partes mari s functionibus occupat, o, eo respectu Tartes habet. Neque enim eadem functio caput tenet, pectus, iecur. Sed his omissis, Varro igitur tres Gradus secit: Peripateticorum
tem Plinius, hodie Vegetantem dicunt. Hunc ipsum in --ri melius fortasse mundi, nempe corpore 9 ponit: & arbores, plantas, ac talia includit. Nam perseuerat in hac comparatione Animae
192쪽
Animae Mundi, cum Anima Hominis, & utrobique paria ostendit. Tertius autem Gradus Animae,inquit, enummus,qMMnimus Nocatur. Notemus discrimen inter Animam, & Animum,quod fere priscis Latinis suit. Nam illa est, qua vivimus, ac sentimus: iste, quo intelligimus sapimusque. Itaque bestiis haud temere veteres dabant. Attius apud Nonium: Sapimus Animo ,siuimur . λά: sine Animo Anima est debilis. Distinguunt & Epicurei, ac Lucretius pulchre Animum velut Lib. ix. pupulum ociui, id est Amrmae, facit. Ipsum hoc Philo: AG ρι ω De Mundi
Homini Animum eximium dedit, tam . imae animam, , νelut pupulam in oculo. Est quod Homerus ut Plato nota6-dixit, eor Animae: sicut Latini essentem Animi saepe,& sepissime Mentem GKcum illud Noa exprimetes. Lactantius: Non esidem Libyx mens , Anima. aliud est enem quo vivimus, aliud quo cogitamus. Sed pergit Varro, isto Animo omnes carere mortales: intellige, brutas Animantes. Amplius,hunc Animum in Mundi Anima, Deum esse & dici di is nobis, Genium. De Genio isto in' Manu ductione, si memoria tenes, adfatim a nobis dictum,& Varronis hunc locum iunge. Reliqua in Varronianis lucem a se habent..DIssERΤ. XVII. . tu Stoicorum diuisio et berior , itemque Senecae, traque explicata.4 T vero Stoici aliter & plenius multo diuidunt: quorum sententias nam & inter se leuiter differunt) quia Tertul- Iianus summatim rettulit, eius verba audies, tum nostram in terpretationem. Ait: T iuidtur Anima in partes nunc in duas ὰ Platone , nunc in tres a Zaenone, nunc in quinque'in sex a Fa tis , edi' in septem a Sorano, nunc in octo penes cir sinum, etiam inmuem penes elosiophanem , sed in in acem apud quosidam Stoicorum, is in duas amplius apuὰ Fosidonium, qui a duobus exorsus ti tulis, Principab quod aiunt ω Rationali quod aiunt λογικὸν, in duodecim exinde prosecuit. Ita in alias em abis Species diuidunt Animam. Huiusinodi autem non tam Tartes Animae sunt, quam
193쪽
I. L I P s I P Η Y s I o L o G I AE.His.,-. Vir , ω Ucacia, in operae: sisut de ' qinbustam O . Eaeloiudisset. Semina vides,quae in multam & uberent messem fur gant, si colere lubeat & euocare. Leui manu fiat, & qua utile nobis aut opus. Primum, Hinditar a Ptitone in duas.J Etiam in , , t i.m tres creberrime: sed Plutarchus utrumque dicet,qui nata iam, Pla summaria quadamratione d imam statuini biperti- tam , Tortionalin em serationalem: at pressius eis accuratius,tripe litam. nam Irrationalem illam iterum duidunt in Irascentem semAddit, in tres a ZemneJ Doctissimus Pamelius ambigit an non a Vorone. nam Stoici, inquit, octo eas secerunt QDd verum est in Physica illa ut sic dicam, & pro natura tota Anim diuisione: at ubi Moralis res prae manu,tres etiam partes faciebant cum Platone, Vis m,Irascentemsiue Animosam,
O sem pisientem. E Seneca mox videbis. Porro, in quinque , iis sex a Panaetis. J Idem Pamelius, ambigit an non vox defiat, scribendumqueis quinque ab Ari teli. Et fateor hunc interim sie diuisisse e led quis de Panaetio firmiter etiam abnuat, cuius scripta non exstant 8 Potuit in variis libris variasse, & modo quinque,aliquo adspectu aut caussa, modo sex posuisse. De senario numero est: in Nemesij Antistitis libello De Anima: Zeno Stoicus, inquit, octonarum partium Mn--πsse censet, pretiens eam in Principem faculiate τὸ ἡγεμ i , in quinque Sensus, in Vocis mittend Procreandη. rim Panaetius male editur Panaetus phthse sophus edendae Vocis saculat motionis eius quiser se oAnimalia cientur, partem esse vult: ede quidem rectissime. Procreatricem ver non innima ,sed Naturae partem. Duas ergo de octo tollit, sex relinquit. Pergit Tertullianus, J Nilul vltra scio, aut legi. In octo penes sestvsippum. J Imo dc Zenonem , ut supra
Nemesius, Zc communiter omnes Stoicos. Laestius : φη
ωτο τὸ λογις π: Tartes Animae octo dicunt. qt inque Sensi Semim iam in nobis Nim, Vocalem, eis T atiocinantem. Nar-
.ii, De m, Ut solet, Stoice: eanima diuisa in octo partes. quinqide qui-L S, LR bussentimis, sextum qua cogitamus , septimum qia progenera F, octauam quά vocem emittimus. Cogitandi verbo in utitur: quia proprie Latinis Cogitare est plura in unum cogere dc velut ratiocinari: dc ciuitatio non solum Amplius
194쪽
decem aptaquομ- Stoicorum. J QR's credo addidisse, Alendi
ouendi vimo Deiailue,in duas amplitu apud Uyssidonium. J Quae istae, nescio: suspicor tamen addidisti epascentem, es' concupiscem tem: atque ita ad eum numerum mnis h.In Seneca nostro diuisio est nulli harum consona, sed miscella. Ad Lucilium suum: later me teque conueniat,in Animo esse partesministras er quas Mo- zpia Misuemur,olimurque rapter ipsum Principale nobis datus. In hoc Principali est ad qu4 Irrationale , m rationale. 1Pud huic seruit. Et post
pauca r irrationalispars Animi duas habet partes. a tera
sa ambitiosa impotentem, po sitam in i Femonibus alteram humilem , lan uidam, Voluptatibus deditum. Ecce septem hae sunt pa tes, mouend2, 44endi, iustiocinandS: tum Rationalis, Irrationalis: iterumque sub ista, Irascens, Cupiensque. Sed quid ita duas partes ministras nominat, Mouendi, s dAlendi' Non est: Stoicum: atq;adeo in octona illa diuisione neutra harum inserea. Sed credo alios, ut tetigi,fecisse: & Seneca obiter nunc,& ut in exemplum nominat, aliis omissis. Cur autem Stoici non inseruerint, puto factum; quod Naturae istas & viribus Seminis tribuebant, . ab Animo abiungebant. Osinistrae autem partes bene in bonis libris scribuntur, non mi r quia , ut ait, ob ipsum Principale sunt datae. Ita Stoici, apud Stobaeum: Tὸ
perantis vice fungi,reliquaspartes in ministri loco quamque ducebant. Est deinde in Seneca alteram partem . ectionibus deditam: intelligit Q Θυμέδν, qum iEud, Irritabile, quod aliter Wο--Mnκον, Graeci dicunt, in offectionibus positum , ut noster ex-liressit. Facit & alteram, Voluptatibis de tam : το ς υumi A sci-icet,quod concupiscens nor in amitis. Sed notae utriusque bellae rma, inquit, imola: impotens est.altera humilis,luneui . Philo Iu- De Agri-claeus scita Imagine hoc illustret. In Anima nostra, ait, EquιIunt, Auriga et ei Adsenser. Equi duo , Irocens ω concupiscens : ide velut mas, hae emim. IEelemen solutus-bber esse uit; se sim
mlis, humilis, riseitierauans, domi desides of pascitur sed , pascit
tem Muimus est , si Prudentiam quidem , Rationem audit: si non a dii , EA censeor tantum siue Aαta Pulchre sane. Si equos hos duos regimus, & Rationis stallio domamus ; Aurigae sumus, digni: .
195쪽
184 I. LIPs I PHYSIOLOGIAE digni hoc nomine, & per rectam viam ad optimum Finem imus: sin aliter, Adscensores tantum. sedcinus in vehiculo, sed imperiti regere, &
AusoLvi de Partibus: nisi quod explicatius aliquid de
dicendum videtur, quod Principale Seneca vemri DeNat. tis: Cicero autem Frincipatum. Ita enim alibi: Frincipatum id
dico, quod Graeci 4 μ na , quo nihil in quoque genπe nec potes, nec debet esse praestantius. Prima igitur 5 praecipua pars,est Principale: quam lubet & expedit Plutarchi etiam verbis, 'o sensu
Principale. id quod sincit imaginationes, assensiones,sensim in appeti lienes:atque id Ratiocinationem appetiant. Addit nam Graeca non opus consignare :ὶ ab isto Principali septem partes reliquas ianimae psicqui enatas esse acprotens t e ' polypode cirros. Ex his Visumesso S a principe parte ad oculos pertingit: e ditum , Spiritum qui ab eadem da Aures esse de Sosibiu reliquis. Seminalem autem partem , esse Spiritum qui a Frincipatu ad genitales meatuae pommeat. Vocalem, Spiritum qui ab eoἀem ad fauces , linguam. In istis nota de Spiritu ubique dici : scilicet, quia ipsa Anima Spiritus iis est: eoque adspectu & Vocalem gySeminalem vim aliter Panaetio visum) ad Animum pertinere. Nota amplius, M-γαώo, id est Ratiocinationem, siuc cum Varrone cogitationem, Prin cipale dici: non autem ipsum sue Rationcm. quia illa pars& Rationale continet & Jrrationale. Adsensus enim in ea & iudicia, sed non semper recta; deprauante opinione & corpore, verum illud rectumque, quod a caelo habet. Est igitur λογ siue
Eationalis, cum recta ratione utitur; cst αλογος siue Irrationalis, cum Errore. Vt verbo absoluam, non aliud ille Stoicorum M- , quam aliorum NM, siue siue Animus cum Var
196쪽
rone. Vbi illi sedes 3 nam reliquas etiam partes in corpore vim alibi atque alibi exserere,& ibi velut incolere scimus: ubi igitur primaria, inquam, sedes Z Disputant: & Stoici nostri in cibiae
Principale esse risurium Amt partem, in qua imaginutio-m in 'petiti unt, O de sermo san Ratio )sursum mittitur. Id autem in floris es. Idem Tertullianus, qui Fummum in Gni-magradum sagnoscis Varronis verbum Vitalem ω Sapientialem, quod appeliant, certo in corporis recesse consecratum ait, eumque in corde. quoniam & ins pectorem seordis Deum lessimi, corde creae adlusitiam, ω seorde suo unumquemque reprehendi:
denique hocipium Cti sinum etiam sapere adfirmat. Nec de
aut in Spiritu eo qui circa Cor est, Principue ponunt. Ergo valde mirum, eumdem codem libro mox scribcre, ubi de Stoicis:
M IUum Principale ,sicut in . V-do , habitat in muro rotundo a te. Profectis non est laic Stoicus, sed Platonicus sensus: re pro illo capiendus est loqui Nam iterum alibi, ubi Stoicos carpit, miratur illos insensiones, , Visiones,'Artes, in Me- R: Core. mora, in cordis recto ponere . Ubiinprincipem Anima partem. Clara sunt: & mens illorum, sontem vitae de intelligentiae in Corde esse, loco medio & dignissimo: quem ipsa Natura thorace , praecordiis, undique munivit: quo laesos non ita in alii partibus )hominem illico perire necessum & exstingui. Ab eo igitur, ut e c stello aquarum riui ducuntur, reliquas Animaeracultates emuere, & suis qidisque locis se pmdere & usibus seruire. Ridet Galenus Chrysippi in hac re argumentum . quod Natura ipsa doceat & clamet Animi vim ill 1c esse: quoniam sponte homines, cum de se aut illo loquuntur, manum Cordi admouent, Feci,Dixi,Sensi, Non feci, Dixi, Sensi, pronunciantes. Rideat: cur non & Hippocratem suum, qui ita palam t
cogitatio enim siue Mens hominis in finistro ventriculo Cord is) i ta est, in reliquae .animae imperat. Ausonius idcm :
197쪽
I. LIPs I PHYsIOLOGIAE Mens, q- caelisi sense rigat meritum cor a cor vegetum, MundGnstar habens, Anima vigor ac min. Epicurei pariter. e quibus Lucrctius: Consilium, quod nos Animum Mentemque Nocamus, Jdque siti m media regione in pectoru haeret. LPonunt, inquam, vel in ipso Corde, aut in Pectore circa. De Stoicis sensiste etiam Lactantium puto, cum Mentem aut inmm.
dulta cerebri haerere facit, quod Plato; aut in illa sanguine bipertito, qui est inclusis in corde, quod nostri
. Aliquid deprae tanti Mimi,'ad eius cultum adhortatio. P RiNCIPEM iam partem Quaesit,&Vbi, vides:ὁ quam
merito sic dictam l Animus ille est dux atque imperator vitae mortabum: idem rector humani generis, agit atque habet cuncta, no-que ipse habetur. Vis praestantiam, & paene diuinitatem eius, vim dereΘ Omnia momento pervadit, sideribus velocior, cogitatione velocior, temporibus velocior. Quid dicam p*ne ubique est. Corpora, aur Seneca, obnoxia sunt m adpripta dominis r. mens quidem sui iuris, quae adeo libera vaga est, it nec a o hoc quidem carcere, cuι inclusa est, teneri queat, qio miniis impetus utatur,'m infinitum comes caletalus exeat. Quid ais, comesstimis antecutar. Tuipse alibi : Animo nihilnon eodem,quo intendis,
momento peruium est, sideribus velocior, quora m post multa secuta futuros cursus antecedit. Addam amplius, Cogitationem ipsami antecedit: quid autem ea celerius Pulchre Homerus , do Phaeacibus: o
Auorum sunt celeres naues, velut adlauum alas. Aut breuis in nobis sensius.. Quod Claudianus imitari volui . . ' . AEantum non iaculum Farthi, non impetus Austra. . .
Non leue sollicitae Mentis disturrit acumen. Denique magis dixi, & dicam. Tempora ipse antecedit. Prae rsens hoc quod in lapsu est, praeteritum quod lapsum, futurum quod labetur, totum illud assidui motus agmen Animus coim.
198쪽
plectitur, & ut Cicero temporum particeps est. Itaque vere Philo: Sola ens , ut omnium ocissima, etiam Tempus j- Quod dωsum , quo omnia fieri videntur, praecurriti, occupat . Niribus occul- inlid. tu, sine Temore, uniuersum hoc., partes eius peruagando, pertractando. Trismegistus hanc celeritatem bene ingerit: Dic, in- Cap.M. quit, Anime tuae ligo abire, di citius ita erit. Fraecipe Ocea Mum tramare ; celerrime illic erat, non mi e loco in locum delatu ., sed tanquam iam ibi e Hens. Jube in caelum euolet: alu non egebit, neque vitam ei obstac.dum. Non Solis ardor, mn aether, non b Nolutatio, non corpora inrorum: quin omnia peruadens ad extremam N
tWa peruolet. IHδ e extrari siquid extra eam9 intueri tibi licet. Mira & maxima harae aestimanti sunt: quid reliquae dotes , 4ntelligent te, inuentionis,memoriaeξPelagus rerum & laudum:& vere imago ac simulacrum Dei. O attende , & cogita in te, Sen.epist. pryter Animum, nihilesse mirabile: cui m. o nihils magnum. Quid ita vilia , di terrena,& peritura sunt 3 sumi. Similitudinem ruam recole, atque item originem: utraque diuina est. Ut igi- turrua1 Solis contingunt quidem terram, sed ibi sinit unde emittun- Sen. ist. tur: sic ainimus illa magnus Osacer, ω in hoc amissus Ut P R O-PLVs m VINA NOSSEMus , conuersitur quidem nobisecum , sed
haereat origini sae. Fiat mi Auditor ,& hoc fine Physica ista lustremus: non ut curiosi abditorum inspectores,sed seduli Animi cultores: ut disiaitate eius cognita,locum ei suum decusque seruemus. Quem locum ῖ Senecae verbis : qt quem in hoc mun- Epist. tetmao locum teus obtinet, hunc in homine Animus: id est imperet regatque, colatur a nobis, & affectus, cupidine omisa humana domita ha t ac subiecta. Haec via ad ultimum Finem, ad Fe licitatem . quo Porticus tota, & magmas eius et icen ac tibi Cen Seneca nocter vocant. Huc tende, hanc & istum ama, qua amant Honesta.
199쪽
t Nio hic Lector quia reliqua de Sensibus non singula afum , aut tenebrosa. Finis etiam, 'quia appossite ab hac Rationali parte, fons eu origo Moralis scientiae, atam proferam, Deo duce vita comite, ad tres in ea libros, Asse um, Virtutum, Vitiorum.
Physiologica haec, in quibus multa non Auchoris sed Stoico sensit asserta, ad lucem Senecae utiliter
imprimentur. Guillet Fabricius Novio us, Apostolicis ae Arctiducati librorum c ON
200쪽
RV DoL pHus sECv Nous diuina seuente clementia electus amanordm Imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, hemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sesavoniae Rex, Archidux Austriae, Dux Burgundiae, Stiriae, Carinthiae, Carniolae&Winem bergae, &c. Comes Tirolis,&c. Nostro&Sacri Imperij fideli dilecto Ius To Lipsio , tiam nostram Caesaream.Postquam inter alia,quq D E v s immortalis ho minibus liberali manu dedit dona, illustria inprimis illa & quasi diuina sunt, quae in litteris liberalibusque distiplinis consistunt, quibus scilicet homines non tantum ab animalibus ceteris rationis ex itibus, sed a rudi etiam imperito hominum vulgo ita distinguuntur,ut i iiam Dij quiadam splendescere in terris videantur: rem sanc praeclaram seque dignam
illi praestant qui dilisentem iis ipsis in litteris ac disciplinis operam ponunt,
praxiarissimamvero&Reipub. Vtilissimam,qui eas ita excolluat, ut aliorum menti docendo, scri Molumina praeferant, eosque cxignorantiae tenebris quas manu educant. -S C citare, M S amare atque animareo ad dignitatis nostrae munus, ad quod Diuino Vocati bencscio, concessit hue sumus, inprimis pertinere existimamus. Cum itaque abris, quorum nobis ipectatandes, quique iudicare de Litteris possint, acceperimus, in signes te animi ingeniique tui dotes tibi a nauarainsitas a primis tempori
bus aetatis tuae ira litterarum ac disciplinarum studiis excoluisse atque ex ornasse, ut olim iuuenilibus adhuc annis p chara florescentis minime me vulgaris eruditionis specimina praebueris, dum obscura in andi uis scri foribus Ioca, quae quaedam tanquam lustra erant, illustrasti, ouaeque in ii iniuria temporumdoprauata & corrupta fuerunt, restituisti; cum vetusti Latinae antiquitatis rudera in nou iubinde structuram singulari artificio eleganterconuertisti: ad exquisitam adeo raram doctrinam, quae narignam de te apud doctos quosque Viros opinionem excitarit, peruenisse, eamque variis abs te libris acri S graui cum iudicio scriptis atque in lucem editis ostendisse, ut in eo quod tam feliciter tractes scriptionis genere paucos tibi pares hodie reperire fit: iam vero matura te aetate Virum, viro. magis magisque digna, S Viris doctis grata ac Reipub utilia scribere quae a primis illis Romanis olim auctoribus scripta fuerimi, a mcndis pii gare, &lcctissimos quosque ex Musarum horiis , in quibus assidue verse ris, flores colligere, concinnare, quibus iactores mirifice recrees, & eo rum pectus adpruiantiam, probitatemque insermes: haudquaquam praetermittere voluimus, quin Reipub. ad quam hax abs te ornamenta con feruntur, cause, Cesareo te nburo elogio decorandum ,& quamuis per te satis ipse animatus sis, animandum magis patrocinioque nostro defetidendum pro benigna nostra in te susciperemus voluntate . Qimniam vero lucubrationibus atque opctibus tuis in lucem edendis, peculiarem te eligere velle Typographum, accepimus, Diplomate hoc nostio priuilenoque te& Tyeraraphum tuum aduersus quorumcumque fraudem qui hicti causa, quod ri let, eadem excudere aut typis imitari forte velint, munitos cupimus. Ouamobrem pro auctoritate nostra Caesarea decerin- mus,