장음표시 사용
331쪽
Cornuaque obnixi infigunt et sanguine largo
Colla armosque lavant, gemitu nemuS omne remugit: Non aliter Τros Aeneas et Daunius heros Concurrunt clipeis, ingens fragor aethera conplet. Iuppiter ipse duas aequato examine lances Sustinet et fata inponit diversa duorum, Quem damnet labor et quo vergat pondere letum. Emicat hic inpune putans et corp0re toto Λlte sublatum consurgit Turnus in ensem Et ferit. Exclamant Τroes trepidique Latini, Arrectaeque amborum acies. At persidus ensis Frangitur in medioque ardentem deserit ictu, Ni fuga subsidio subeat. Fugit ocior Euro, Ut capulum ign0tum dextramque aspexit inermem. Fama est, praecipitem, cum prima in proelia iunctos Conscendebat equos patrio mucrone relicto,
Dum trepidat, ferrum aurigae rapuisse Metisci; Idque diu, dum terga dabant palantia Teucri, Sussecit; postquam arma dei ad Volcania Ventum eSt, Mortalis mucro, glacies ceu futilis, ictu Dissiluit; fulva resplendent fragmina harena. Ergo amens diversa fuga petit aequora TurnuSEt nunc huc, inde huc incertos inplicat orbis,
Undique enim Τeucri densa inclusere corona Atque hinc vasta palus, hinc ardua moenia cingunt. Nec minus Aeneas, quamquam tardata sagitta Interdum genua inpediunt curSumque recUS3nt, Insequitur trepidique pedem pede fervidus urguet: Inclusum veluti si quando numine nactus Cervum aut puniceae saeptum formidine pinnae Venator cursu canis et latratibus instat,
Ille autem insidiis et ripa territus alta Mille fugit refugitque vias, at vividus Umber Haeret hians, iam iamque tenet similisque tenenti
Increpuit malis morsuque elusus inani est. Τum Vero exoritur clamor ripaeque lacusque Responsant circa et caelum tonat omne tumultu.
Ille simul fugiens Rutulos simul increpat omnis
Nomine quemque Vocans notumque emagitat en Sem. AeneaS mortem contra praesenSque minatur
332쪽
P. VERGILI MARONIS Exitium, si quisquam adeat, terretque trementis Excisurum urbem minitans et saucius instat. Quinque orbis explent cursu totidemque retexunt Huc illuc; neque enim levia aut ludicra petuntur 765 Praemia, sed Τurni de vita et sanguine certant. Forte sacer Fauno foliis oleaster amaris Hic steterat, nautis olim venerabile lignum, Servati ex undis ubi figere dona solebant Laurenti divo et votas suspendere VesteS; 70 Sed stirpem Τeucri nullo discrimine sacrum
Sustulerant, puro ut possent concurrere campo.
Hic hasta Aeneae stabat, huc impetus illam
Detulerat fixam et lenta in radice tenebat. Incubuit voluitque manu convellere ferrum 775 Dardanides teloque sequi, quem prendere cursu Non poterat. Tum vero amens formidine Τurnus, Faune, precor, miserere, inquit, tuque optuma ferrum Τerra tene, colui vestros si semper honores, Quos contra Aeneadae bello fecere profanos. 780 Dixit opemque dei non cassa in Vota vocaVit.
Namque diu luctans lentoque in stirpe moratus Viribus haud ullis valuit discludere morsus Roboris Aeneas. Dum nititur acer et instat, Rursus in aurigae faciem conversa Metisci 785 Procurrit fratrique ensem dea Daunia reddit. Quod Venus audaci Nymphae indignata licere, Accessit telumque alta ab radice revellit. Olli sublimes armis animisque refecti, Hic gladio sidens, hic acer et arduus hasta, 790 Adsistunt contra certamina Martis anheli. Iunonem interea rex omnipotentis 0lympi
Adloquitur fulva pugnas de nube tuentem: Quae iam sinis erit, coniunx' quid denique restat Indigetem Aenean scis ipsa et scire fateris 795 Deberi caelo satisque ad sidera tolli. Quid struis' aut qua spe gelidis in nubibus haeres Mortalin decuit violari volnere divum
Aut ensem - quid enim sine te Iuturna valeret Ereptum reddi Τurno et vim crescere victis 800 Desine iam tandem precibusque inflectere nostris,
333쪽
Nec te tantus edat tacitam dolor et mihi curae Saepe tuo dulci tristes ex ore recurSent. Ventum ad supremum est. Τerris agitare vel undis Troianos potuisti, insandum accendere bellum, Deformare domum et luctu miscere hymenaeos; Ulterius temptare veto. Sic Iuppiter orsus; Sic dea submisso contra Saturnia voltu: Ista quidem quia nota mihi tua, magne, VoluntaS, Iuppiter, et Turnum et terras invita reliqui;
Nec tu me aeria solam nunc sede videres
Digna indigna pati, sed flammis cincta sub ipsa
Starem acie traheremque inimica in proelia Τeucros. Iuturnam misero, fateor, succurrere fratri Suasi et pro vita maiora audere probavi; Non ut tela tamen, non ut contenderet arcum;
Adiuro Stygii caput inplacabile fontis,
Una superstitio superis quae reddita divis. Et nunc cedo equidem pugnasque ex0sa relinquo.
Illud te, nulla fati quod lege tenetur,
Pro Latio obtestor, pro maiestate tuorum: Cum iam conubis pacem felicibus, eSto, Conponent, cum iam leges et foedera iungent, Ne vetus indigenas nomen mutare Latinos Neu Τroas fieri iubeas Τeucrosque vocari
Aut vocem mutare Viro S aut Vertere VeStem.
Sit Latium, sint Albani per saecula regeS, Sit Romana potens Itala virtute propago;
Occidit occideritque sinas cum nomine Τroia. Olli subridens hominum rerumque repertor: Es germana Iovis Saturnique altera proles: liarum tantos volvis sub pectore fluctust Verum age et inceptum frustra submitte furorem: Do, quod vis, et me Victusque volensque remitto. Sermonem Ausonii patrium moresque tenebunt, Utque est, nomen erit; commixti corpore tantum Subsident Τeucri. Morem ritusque Sacrorum Adiciam faciamque omnis uno ore Latino S. Hinc genus Ausonio mixtum quod sanguine Surget, Supra homines, supra ire deos pietate videbis Nec gens ulla tuos aeque celebrabit honores.
832. 833J 832. 801. 802. 833 Ribbeckius.
334쪽
P. VERGILI MARONIS Adnuit his Iuno et mentem laetata retorsit. Interea excedit caelo nubemque relinquit. His actis aliud Genitor secum ipse volutat Iliturnamque parat fratris dimittere ab armis. 845 Dicuntur geminae pestes cognomine Dirae, Quas et I artaream Nox intempesta Megaeram Uno eodemque tulit partu paribusque revinxit Serpentum spiris vent0sasque addidit alas. Hae Ι0vis ad solium saevique in limine regis 850 Adparent acuuntque metum mortalibus aegriS, Si quando letum horriscum morbosque deum rex Molitur, meritas aut bello territat urbes. Harum unam celerem demisit ab aethere summo Iuppiter inque omen Iuturnae occurrere iuSSit. 855 Illa volat celerique ad terram turbine fertur. Non Secus ac nervo per nubem inpulsa sagitta, Armatam saevi Ρarthus quam felle xeneni, Ρarthus, sive Cydon, telum inmedicabile, t0rsit, Stridens et celeris incognita transilit umbras: 860 Τalis se sata Nocte tulit terrasque petivit. Ρostquam acies videt Iliacas atque agmina Τurni Alitis in parvae subitam collecta figuram, Quae qu0ndam in bustis aut culminibus desertis Nocte sedens serum canit inportuna per umbras; 865 Hanc versa in faciem Τurni se pestis ob ora Fertque refertque sonans clipeumque everberat alis. Illi membra novus solvit sormidine torpor Arrectaeque horrore comae et vox faucibus haesit. At, procul ut Dirae stridorem adgn0vit et 3laS, 870 Infelix crinis scindit Iuturna solutos Unguibus ora soror foedans et pectora pugnis: Quid nunc te tua, Turne, potest germana iuvare
Aut quid iam durae superat mihi' qua tibi lucem
Arte morer talin possum me opponere monStro 87b Iam iam linquo acies. Ne me terrete timentem,
Obscenae volucres, alarum Verbera nOSCO
Letalemque sonum, nec fallunt iussa superba Magnanimi Iovis. Haec pro virginitate reponit Quo vitam dedit aeternam cur mortis adempta est 880 Condicio' possem tantos snire dolores Nunc certe et misero fratri comes ire per umbras.
335쪽
Inmortalis ego ' aut quicquam mihi dulce meorum Τe sine, frater, erit' 0 quae satis ima dehiscat Τerra mihi Manisque deam demittat ad imos
Τantum essata caput glauco c0ntexit amictu Multa gemens et se fluvio dea condidit alto. Aeneas instat contra telumque coruScat, IngenS, arboreum, et Saevo Sic pectore fatur: Quae nunc deinde mora est' aut quid iam, Turne, retractas
N0n cursu, saevis cert3ndum est comminus armis.
Verte omnis tete in facies et contrahe, quidquid Sive animis sive arte vales, opta ardua pinnis
Astra sequi clausumque cava te condere terra.
Ille caput quassans: Non me tua fervida terrent Dicta, ferox; di me terrent et Iuppiter hostis. Nec plura effatus saxum circum Spicit ingens, Saxum antiquum, ingens, campo quod sorte iacebat, Limes agro positus, litem ut discerneret arvis; Vix illud lecti bis sex cervice Subirent, Qualia nunc hominum producit corpora tellus; Ille manu raptum trepida torquebat in hostem
Altior insurgens et cursu concituS hero S. Sed neque currentem Se nec cognoscit euntem Τollentemve manu saxumque inmane mOVentem,
Genua labant, gelidus concrevit frigore SanguiS.Τum lapis ipse viri vacuum per inane Volutus Nec spatium evasit totum neque pertulit ictum. Ac velut in somnis, oculos ubi languida pressit Nocte quies, nequiquam avidos extendere cursus Velle videmur et in mediis conatibus aegri Succidimus; non lingua Valet, non corpore notae Sufficiunt vires nec Vox aut Verba Sequuntur: Sic Τurno, quacumque Viam Virtute petivit, Successum dea dira negat. I um pectore Sen SUSVertuntur varii, Rutulos adspectat et urbem Cunctaturque metu telumque instare tremescit Nec, quo Se eripiat, nec, qua vi tendat in hostem,
Nec currus usquam Videt aurigamque Sororem.
Cunctanti telum Aeneas fatale coruscat
clausumve P. - 904. manu P manus M R. - 916. telumque MR letumque P. - 9l8. aurigamque R aurigamve M P.
336쪽
P. VERGILI MARONIS AENEID0S LIB. XII. 920 Sortitus fortunam oculis et corpore toto Eminus intorquet. Murali concita numquam Tormento sic saxa fremunt nec fulmine tanti
Dissultant crepitus. Volat atri turbinis instar Exitium dirum hasta ferens orasque recludit 925 Loricae et clipei extremos septemplicis orbis. Per medium stridens transit femur. Incidit ictus Ingens ad terram duplicato poplite Turnus. Consurgunt gemitu Rutuli totusque remugit
Mons circum et vocem late nemora alta remittunt.
930 Ille humilis supplexque oculos dextramque precantem Ρrotendens, Equidem merui nec deprecor, inquit; Utere sorte tua. Miseri te si qua parentis
Tangere cura potest, oro, - suit et tibi talis Anchises genitor - Dauni miserere senectae 935 Et me, seu corpus spoliatum lumine mavis, Redde meis. Vicisti et victum tendere palmas Ausonii videre, tua est Lavinia coniunx, Ulterius ne tende odiis. Stetit acer in armis Aeneas volvens oculos dextramque repressit; 940 Et iam iamque magis cunctantem flectere sermo Coeperat, infelix umero cum adparuit alto Balteus et notis fulserunt cingula bullis Pallantis pueri, victum quem volnere Τurnus Straverat atque umeris inimicum insigne gerebat. 94b Ille, oculis postquam saevi monumenta doloris Exuviasque hausit, furiis accensus et ira
Τerribilis: Tune hinc spoliis indute meorum Eripiare mihi' Pallas te hoc volnere, Pallas
Immolat et poenam Scelerato ex sanguine Sumit. 950 Hoc dicens ferrum adverso sub pectore condit Fervidus. Ast illi solvuntur frigore membra
Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras.
337쪽
Belia saepe tibi venit; sed, Tucca, videre Non licet: occulitur limine clausa viri. Delia saepe tibi, non venit adhuc mihi: namque Si occulitur, longe est tangere quod nequeaS. Venerit: audivi. Sed iam mihi nuntius iste 5 Quid prodest illi dicite quoi rediit. II. sorinthiorum amator iSte Verborum,' Iste iste rhetor namque quatenus totus.Thucydides, tyrannus Atticae febris, ' Τau Gallicum min , male illi sit, Ista, omnia ista verba miscuit fratri. 51II. 8ocer, beate nec tibi nec alteri, Generque Noctuine, putidum caput, Τuone nunc puella talis, ei tuo Stupore pressa rus abibit ei mihi, Ut ille versus usquequaque pertinet, o Gener socerque, perdidistis omnia
B - codex Bruxellensis. Η - codex Helmstadiensis. R - codex Rehdigeranus. Catal. I, 1. Delia Scaliger de qua libri. - 5. audisi B aut tubi vulgo. - 6. die ite libri dicito Scaliger quoi Hauptius qui Bquae Vulgo. II, 4. Phau gallium et psinet male illisit B diu Gallieum, mist, a sil ut male elisit WagDerus. III, 3. tuone Scaliger tuque libri. ei Hauptius et libri heu Scaliger. - 4. et Scaliger et libri.
338쪽
P. VERGILI MARONIs IV. 8uperbe Noctuine, putidum caput, Datur tibi puella quam petis, datur, Datur, superbe N0ctuine, quam petis. 3Sed, o Superbe Noctuine, non vides 5 Duas habere filias Atilium, Duas, et hanc et alteram, tibi dari. Adeste nunc, adeste: ducit, ut decet, Superbus ecce Noctuinus hirneam. Thalassio, thalassio, thalassio l
Iacere me quod alta non possim putas Ut ante vectari freta Nec ferre durum frigus aut aestum pati
5 Valent, valent mihi ira et antiquus furor Et lingua qua adsiem tibi Et pr0stitutae turpe contubernium Sororis. O quid me incitas Quid, inpudice et inprobande Caesari,10 Seu furta dicantur tua, Et heluato sera patrimonio 3 In fratre parSimonia, Vel acta puero cum viris convivia Udaeque per somnum nateS 15 Et inscio repente clamatum insuper Τhalassio, thalasSio.
Quid palluisti, semina' an ioci dolent
An facta cognoscis tua Non me vocabis spurca per Cotyttia 20 Ad feriatos fascin0S, ' Nec deinde te movere lumbos in ratulam Prensis videbo altaribuS, Flavumque propter Τhybrim olentes nauticum Vocare, ubi appulsae rates 25. Stant in vadis caeno retentae sordido Macraque luctantes aqua;
Catal. V, 10. seu B sed HR. - 15. insuper B super IIR. - 19. spurca Hauptius pulchra libri. - 21. sic B neo de in movere lumbos in crocotula Oudendorpius. - 23. favumque propter BII fluxum props
339쪽
Neque in culinam et uncta compitalia Dapesque duces 80rdidas, Quibus repletus ut salivosis labris
obesam ad uxorem redis Et aestuantes nocte SolviS panticeS, Os usque lambis Saviis. Nunc laede, nunc laceSSe, Si quicquam Vales: Et nomen adscribo tuum.
Cinaede Luci , an te reliquerunt opes Fameque genuini crepant Videbo habentem praeter ignavos nihil Fratres et iratum Iovem Scissumque ventrem et herni0si patrui Pedes inedia turgid0S. VI. Si mihi susceptum fuerit decurrere munUS, O Paphon, o sedes quae colis Idalias, Τroius Aeneas Romana per oppida digno'
Iam tandem ut tecum carmine VectuS eat,
Non ego ture modo aut picta tua templa tabella Ornab0 et puris serta feram manibus; Corniger haud aries humilis, sed maxima taurus Victima sacratos Sparget h0D0re foco S, Marmoreusque tibi, dea, mille coloribus ales In morem picta stabit Amor pharetra. Adsis, o Cytherea: tuus te Caesar Olympo Et Surrentini lit0ris ora Vocat.
Ite hinc, inanes ite rhetorum ampullae, Instata rore non Achaico Verba, Et vos, Stiloque Tarquitique Varroque, Scholasticorum natio madens pingui,
Catal. V, 29. labris Hauptius aquis libri. - 31. nocte Scaliger docte libri. - 32. os usque vulgo hossusque R olusque Colvius. VI, 7. haud Burmannus hos libri. sed Burmannus et libri. - 8. sparget R spargit ΒΗ ling et vulgo. - 9. dea Heinsius aut libri mille coloribus ales B versicoloribus alia Heinsius. VII, 1. ite rhetorum ampullae Wagne rus ite hetorum ampullas B iteret horum manipulle H. - 2. rore Aldus rhorso B.
3. Stiloque Parquitique Hauptius seliquati Arquinique B Stile is bufi, Arquitique Aldus Stilo Aeli, Tarquitique Scaliger.
340쪽
P. VERGILI MAR0NIS 5 Ite hinc, inane cymbalon iuventutis. Tuque, o mearum cauSa, Sexte, curarum, Vale, Sabine; iam Valete, sorino Si. Nos ad beatos vela mittimus portus, Magni petentes docta dicta Syronis 10 Vitamque ab omni vindicabimus cura. Ite hinc, camenae, vos qu0que ite iam, Sane Dulces camenae, nam fatebimur Verum, Dulces fuistis); et tamen meas chartas Revisitote, sed pudenter et raro.
VIII. 8abinus ille quem videtis, hospites,
Ait fuisse mulio celerrimus Neque ullius volantis inpetum cisi Nequisse praeterire, sive Mantuam 5 Opus foret volare sive Brixiam. Et hoc negat Τryphonis aemuli domum Negare nobilem insulamve Caeruli, Ubi iste post Sabinus ante Quinctio Bidente dicit attotonse forfice 10 Comata colla, nequod horridum iugo Premente dura vulnus ederet iuba. Cremona frigida et lutosa Gallia, Τibi haec fuisse et esse cognitissima Ait Sabinus: ultima ex origine 15 Τua stetisse dicit in voragine, Tua in palude deposisse SarcinaS, Et inde tot per orbitosa milia Iugum tulisse, laeva sive dextera Strigare mula sive utrimque coeperat
Neque ulla vota semitatibus deis Sibi esse facta praeter hoc noViSSimum, Ρaterna lora proximumque pectinem.
Catal. VII, 5. inane Heinsius inani B inanis vulgo. - 6. causa Hauptius cura libri. - 11. ite jam, sane jam ite sane Blimite saevae Vulgo. VIII, 6. et hoe Scaliger neque hoe libri. - 9. attotonse Livi-ntius attodisse B attondisse-- 10. nequod horridum BIMuptius nequid orion B nequa sordidum vulgo. - 19. strigare B strigeres Vulgo. mula B mulas vulgo. - 22. facta HR. saneta B praeter B propter Vulgo.