장음표시 사용
11쪽
sive transmutasse, a) quemadmodum . in VaritS , rebus aliis olim et adhuc hodie fieri solet, ut nomina , rerum illa servent Europaei, aut saltem parum mUtent, quae eis in terris, ubi proVeniunt, aequi Uerimi, et quae nomina indigena. Vulgo appellant, sicuti exemplis notissimis Cossee, Ibeae, Cocsto; Iopeca- aliisque quam plurimis, si opus, ostendi POS- set. Ceteri plerique Europaei a nomine huius aromatis, quo Graeci, Latini et Germani usi sunt, non multum recesserunt: nam Italis. Pepe; Gallis, Poture; Bohemis, Pepr, Polonis Pieprtz; Hispanis, qui maxime inter Europaeos recedunt, Plemienta Vocatur.
Qui plures aliarum gentium piperis appellationeS now se vult, ille MEN ZELII Lexicon plantarum P0lyglo ton evolvere potest. . IV. mper autem aroma esse, inde constat,qHia aro- mata dicuntur omnes generiS radices, corticeS et fructus, praesertim ex India aut calidissimis regioni- hus allati, qui odorem obtinent admodum fragra tem et haud ingratum, ac saporem aerem, suaVem et calefacientem, Vimque hoc ipso possident calefacientem et roborantem. Dum igitur et Piper hasce qualitates obtineat, non dubitamus ipsi locum eum- 'que fere primarium inter aromata concedere, prae- sertim quia hunc locum iam ab antiquissimis te P0ribus et apud omnes gentes obtinuit , eumque adnaec usque tempora conserUaVici
a) Pimpiam enim Persis p π longum vocari docet in A
12쪽
V. Locus eius natalis quamvis sit India eaque cumprimis orientalis, et in hac praecipue Malavar sive Malabarica regio, Molucca, Sunda et Cuba, insulis Iavae vicinis, quemadmodum testantur, GARCI As ab Horto, Carol. CLUSI US, BOdaeus a Stapet, siVe s ΤΑ- PELIVS in Comment. ad Theophrasti Histor. Plantar. aliique, tamen Europaeis iam ab antiquissimis temporibus notum adeoque in Europam illatum esse ex supra g. I. dictis, satis constat, quamvis priscis
temporibus non tanta, quanta hodie, copia. ΗIPPOCRATIS tempore iam in Graecia illud cognitum fuisse, patet eX eo, quod illud, quamVis unica tantum, quantum memini, Vice nominet atque commendet. a Apud subsequentes autem Graecos et Latinos Medicos supra iam nominatos aliosque scriptores profanos, qui ante Christum natum et paullo post eum scripserunt, non solum frequentissime nominatur et laudatur, ut iam diVersorum qUOque eius generum siVe specierum meminerint, quamviS forte nullus ex ipsis plantaS, Unde prOVeniant, Un quam Viderit, quemadmodum ex infra dicendis et erroribus eorum cirCa hoc aroma commissis quorum nonnullos postea indicabimus uberius fiet manifestum.. VI. Priusquam autem ad haec examinanda progrediar, de tribus illis speciebus piperis praecipsis, quae
hodie, imo a multis iam seculis notae sunt, nonnulla
13쪽
la scitu maxime necessaria praemittam. Prima it que et diutissime nota ea esse Videtur, quae piper nigrum appellatur, cuius descriptionem iam II. dedi. Maeque maXima copia singulis annis a Batavis tin ropam perfer Alr, qUae nigra, rugosa et saporis pedi quam acris atque quassi urentis est. Altera, piper a bum Vocatur, cuius grana sive baccae magis albica tes, laeves ac splendentes sunt, eiusdem tamen fere ut nigri saporis. Sed de saporis praestantia huius vel illius varii autores disputant: dum plerique albo, alii nigro et fortiorem et praestantiorem saporem adscri hunt, ut DIOSCORIDES; quae vero lis difficulter dirimi potest, quia antiquum notum est dictum: De gressibus non esse di putandum,
adeoque hanc litem nostram non facimus; sed solum hoc assirmamus, quod in utroque satis insignis acrimonia aromatica et serVida, quae piperacea dici si Iet, inhaereat, de qua ob gustantium diversitatem dissicile est dicere, utrum in hac an illa fortior, Praestantior, aut iucundior sit: adeoque Gallorum hic valet paeoverbium: cbatan a βο gost. VII. Quaelibet horum piperum species, tam nigra quam alba, ut grana sive baccae in forma racemi. ad modum fere uvarum, seu rectius, γ ibesiorum crescunt; in multis scilicet, triginta, quadraginta, qui quaginta et plures eX uno communi pedunculo, secundum longitudinem, ut in ribesiis, sed arctius iumctae, Prodeunt, et communem pedunculum arcte et
14쪽
undique cingunt, sed quaelibet bacca est sine pedun- eulo, arcteque scapo adhaeret, si cuti figurae, quas de piperis fructu habemus, optima apud GARCIAM OCLUSIUM EXOticor. Libr. pag. I9 et 183. itemque γpud sTA PELIVM Comment. in Theophrast. pag. xi 8o. Guil. PIso in Mantus. Brom. p. 18O. et Hori. M Iabar. Part. VII. Tab. XII. Ostendunt, praesertim cum
antiqui seriptores nullas de eis figuras exhibuerint. VIII. Sciendum praeterea est , aut es de origine piperis albi haud conVenire. l D I O S C O R HD E s enim eXistimat, piper album o viro non nisi matreritate discrepare. bb Alii vero eximmant, a bum a nigro specie non differre, sed ex nigro arte tantum Produci, nihilque aliud esse, quam pi- Per nigrum decorticatum, quando huic vel recenti cortex sive cuti Ia demeretur nigra, Vel quando in aere aut in solis radiis pellicula illa ita exsiccaretur, ut deinde facile a semine Vel nucleo decederet, quemadmodum a baccis cosseae eXsiccatis, facta ipsi rum agitatione , corto decidere atque inde separari selet. Quidam ope muriae corticem inde separari atque sic rium ex nigro praeparari perhibent, sed mne ratione. Verum SARCIAS O et cum eo ST PELI Vs contrarium sustinet, docetque o haec duo piperis genera Omnino a diversis provenire plantis, quae Vero tam parum differrent, ut vitis baccis aNhis et nigris, quae ante fructus maturos vix distingui possent, reserique S TAPELIVssea Πautis et na-
15쪽
vigantibus, qui ex India orientali redierunt utriusque huius piperis ramulos et racemos integros accepisse, baccis maturis onustos, qui illos secum ex India illa attulerant, ubi non solum ex illis intellexit, horum ramulorum plantas, unde eos decerpserunt, re vera diseversas dine, et alteras piper nigrum, alteras album, sine omni praegressa praeparatione et sine omni arte pr
ferre, se ipsiam quoque quod distinctae sint plantae, ex ipsi; illis ramulis satis perspicue cognoscere potuisse, scribitque instipe se ex illis peregrinantibus intellexisse, baccas utriusque huius plantae principio et quai do nondum maturae sint, Virides esu, postea vero illas rubrum, et postquam siccae fiunt, nigrum, has
autem album colorem induere, forte sicuti in rib ius videmus, baccas eorum immaturas Omnes viri des esse, postea autem quando maturescunt, vel album vel rubrum Vel etiam nigrum colorem inducere, pro diverso illarum plantarum sive miticum genio, quae specie differunt, vel ut aliis magis placet, tantum unius speciei varietates sint. Ita ut haec duo pipera quidem ad unum reVera genus pertineant, quia sibi invicem et foliis et modo crescendi et baccis, excepto colore, similes sint, adeoque non nisi specie, sicuti ribesia diversi coloris fructibus tantum a se invicem differant, Rariores Vero esse plantas piperis albi in India, quam nigri, ita ut in Malavarillud non nisi Magnatum mensis, teste G ARCI A, ins ratur, qui hoc etiam nigro, aliter quam DIos COR se
16쪽
IX. Quamvis itaque haec res, quod scilicet piper nigrum et assum diversarum plantarum fructνs sit,
testimoniis Virorum, qui in India hoc oculis suis conspeXerunt apud ST APELIVM O probatum sit, atque hi etiam utriusque ramulos cum racemiS Intectis in Hollandiam attulerint, atque sic ea reS CXtra dubitationem his ipsis posita esse plures annos visa sit: tamen aliquamdiu post Guil. PISO in Mantissa arom. Pag. I 8O. cum Veteribus sed sine ulla probatione rursus Voluit uigrum et album piper uuius eiusdemque
plantae esse fructus, albumque urbil aliud esse quam nigrum , ante insolationem decorticatum; atque idem fere postea etiam Autor Horti Malabarici, Nobilissi. Van RHEDE, in Horti huius Parte VII. pa 23. assir-mmit, dicendo : cortice piperis nigro ablato, fieri piper album etc. id nonnullos et cumprimis quoque Celeb. Bolanicum Amstelodamensem, IO. BVRMA MVM dubium reddidit, sic, ut his fere assentiri visedeatur. Interea tamen ego de Veritate huius rei nondum convictus sum, sed e contrario longe mihi Verse similius est, album nou arte parari, Verum, Ut SARCIASNSTA PELIVS dOCUerunt, a diversis provenire pia
tis: quia i . nullus illorum dicit, quod hunc deco ricandi modumssive actum viderit, neque quomodo is peragatur, describit, neque praelaudati s TAPELII argumenta, quibus piper album a peculiari planta PrOVenire probavit, ullo modo refutavit, sed ea, quasi nullus Stapetius hac de re scripsisset, sicco pede atque
17쪽
silentio praetereunt, adeoque forte eX vulgi sententia aut ex lectione tantum aliorum ita scripserunt a) non indicent a quibus hoc cognoVerint vel didicerint, praesertim PISO, qui in India orientali, ubi crescit, non fuit, adeoque non nisi ex relatione aliena hoc evulgavit, vel alios, qui hoc prius ita tradiderunt, ad ST APELIVM, quem ne quidem nominarunt
non attendendo, secutus est; 3 STA PELIVS e contrario assirmat, a) se non solum a viris fide dignis, qui illis in locis fuerunt, certiorem factum esse, quod piper album ibidem in distinctis plantis viderint, verum etiam integras piperis albi UvaS sive racemos, omnibus suis granis onustos, in Hollandiam attulisse, id quod vix aut perquam dissiculter fieri posset,
si cortice spoliarentur, sine aVulsione balacarum a scapo, Mam caute etiam quis in eis decorticandis procederet, quia, ut Videtur, non adeo tenaciter scapo suo adhaerent. Po9 lapsum Vero aut revulsionem earum a scapo nigras quidem, licet non sine
magno labore decorticari posse concedo, quia corteX aut cuticula ipsiarum, ut facile quilibet experiri potest, grano quam firmissime adhaeret sed integris racemis, quales ST APELIVS in Hollandiam allatos esse asseverat, hoc minime fieri posse existimo. X. q.)Μirum praeterea mihi videtur, quocs inter tot mille peregrinantes, qui ex Europaeis in i lis regionibus fuerunt, nullus reperiatur Vel repertus fit, qui illam / decorticandi rationem, praesertim
18쪽
quae intera is racemis fit, paullo curatius descripserit, vel solum viris fide dignis, quomodo ea, si fiat, peinciatur, fide digna ratione retulerit vel enarraV rit, dum ipse adhuc Cl. AvRMANNus solum ad m
men ille in eis locis non fuit, hic vero non ipsium actum perseiste descripsit, sed negligentius tantum a que in transitu quasi, sicut illi facere lent, qui rem non intime persipexerunt, de hac re locutus est, dum in uniuersum tantum scripsit, quod cortice piperis v gri ablato, album Di, sitne ulla, quomodo hoc fiat, addita ratione, et utrum hoc fiat in baccis recentibus an exsiccatis; id, quod tamen, quia ab absentibus tam facile concipi nequit, accurati et curiosi naturae scrutatores curatius scire peroptant. Neque dubium
est, multos imo quam plurimos eorum, qui ibi fuerunt, hoc scire, Vel qui adhuc illuc abeunt, Verum facile cognoscere posse; quia sine dubio non clam perficitur, aut perfici potest, dum opus est, cui pro tanta copia decorticanda, quamplurimi homines adhibendi ; adeoque verum hac in re cognoscendi adhuc spes est, si modo Batavi curam aliquam eam in rem impendere Velint. XI. s. Quod autem RHEDI Vs non satis curate, sed potius negligenter de pipere scripserit, inter alia, inde patet, quando asserit, fructus acinos racematim
in petiolo Viridi, vilinii imo triginta simul provenire;
cum tamen non solum SAR cIAS, CLUSIVS et STA
FEL rus, sed ipse quoque R HADIus in sua figura ultra
19쪽
Itra so ad 6o usque acinos exhibuerint et quidem tantum in facie visui exposita; eum sine dubio et necessario adhuc multi in opposito latere existunt, quos pictori ostendere impossibile est, atque sic manifeste ultra dimidium neglexit atque in descriptione, licet figurae prae oculis essent, erravit. 6 Accedit, quod piper album a plerisque ut acrius atque valentius pipere nigro indicetur; id quod potius diversam speciem, quam quod eadem sit, mihi indicare videtur. Ade que si non aperte est species diversa, minimum res haec dubia adhuc est et incerta, donec, quid Verum, clarius probetur. ,Vt taceam 7. quod decorticatio
tam exiguorum granulorum, quibus corto quam tenacissime adhaeret, insignem, diuturnum ac molestum nimis laborem, qui Vis operae pretium esset, requiret, quam nemo profecto pro tam Vili pretio, quo plus nigro constat, susciperet, praesertim quia
ex decorticatione hac non adeo magnUm emolume tum, nullaeVe maiores Vires in ipsum redundant.
Verisimilius ergo ex dictis esse credo, album et nigrum diversarum plantarum fructus esse.
XII. Quae de piperis planta eiusque speciebus
reperiuntur apud veteres Graecos et Latinos manifeste docent, plantas , quae diversas piperis iecies, imo etiam tae vulgatissimum proserunt, ipsis, forte ob Iocorum distantiam et iter illuc facientium tunc temporis defectum, prorsus incognitus fuisse ; nam
de ea vel nil quicquam reserunt, ut HIPPOCRMTES, LARGUS, CELSys, Vel falsa, ut Diosco Rin Esa
20쪽
DISSERTATIO INAUGURALISI6DEs, O PLINIVS b) GALENVs ceterique Graeci recen tiores aliique tradunt: nam DIOSCORIDES, quamVis inter eos, qui de Materia Medica inter veteres scripserunt, princeps sit, piperis plantam, arborem esse, eamque omNes tres piperis species, maturitate tantum disserentes, pro erre, variaque falsia de iis refert ;PLINIVS Vero arborem piperis itinipero similem esse, aliaque absona ameVerat, id quod et GALEN Vs f
cit aliique VetereS: adeoque Videntur non nisi r mores incertos et Vulgi narrationes vagaS secutos esse, nihilque praeterea de foliis, inisi forte so
Cap. XI. haud prorsus inepte cum casiae foliis comparat,) d) floribus aliisve ipsius plantae partibus describunt, nisi de radice, quam Vero rursus male costo similem esse tradit: cum tamen a centum et quod e cedit annis, dum scilicet Europaei et praesertim B tavi, Iamigationes in Indiam Orientalem instituerunt, plantas copiosas, quae piper Proserunt, insip=Xerunt, ramulOSque eorum, una cum adhaerentibus fructibus, secum in Belgium reliquamque Europam attulerunt, atque, ut testes autoptae silve Oculati, testati sunt ac retulerunt, piper non arboris esse progeniem, multo minus arborem iunipero similem, sed a planta quadam sermentosia, Volubili ac scandente, ad mO-
libr. citato P. IISO. d) sed in hoc a Stapelio citato loco, libro scilicet I. Cap. XI. . neque etiam alibi aliquid apud Diostoridem de soliis reperire potui.