Dissertatio medica inauguralis de Pipere

21쪽

DE PIPERE.

ad modum lupuli vel hederae quemadmodum primo

GARCIAs, deinde COSTA, CLUSIVS, et postea STAPE-Li us in libris iam saepius citatis descripserunt, arboribus aliis adhaerente, atque caulibus tam imbecillis instructam esse, ut suis Viribus se erigere aut erectam continere nequeat. Incolas propterea Indicarum regionum, ubi crescit, eam ad radices arborum altarum et cumprimis palmarum ac speciatim illius speciei, quam Fufet silve sicinet appellant, plantare, Ut, dum adolescit, se his innectere ac circumVol Vere a

que sic debito modo crescere queat, id quod ita facere

dat, delineantque etiam duo ultimi ejus radicem, ut tenuem ac reptatricem, et folia figurae quasi ovatae, in apice acumiustae, satis ampla, multiSque nerViS praedita , quae caulibus alternatim spe pediculi brevis et crassi adhaerent; Vero sive racemi potius is Etuum aut baccarum ex simili fere brevi pediculo, non ex alis foliorumὲ, sicut hoc in plerisque sieri solet aliis plantis, verum directe CX altero eoque OP posito caulis latere, unde folia prodeunt, eXcrescere: sicuti hoc in praedictis ultimis autoribus legi et videri prolixius potest. His vero R Η Ε D i V s adhuc addit, quod radix fibrosa sit et nigricans, licet eam non delineet, rotundi, Virides, lignosi, duri, nodosii, ex nodulis novos hinc inde cauliculos eiicientes; folia brevibus crassis, viridibus et interius striatis, petiolis eX nodulis erumpunt, Oblongo rotunda, anteriUS cuspidata, teXtura crassiori et solida, superficie plana, viroris anteriori parte fusci et ni- C tentis,

22쪽

tentis, exteriori clari. Flores spicati, in petiolis Viridi dilutis, monopetuli, circa eXtrema tripartiti, quos etiam delineat); Gemmae viridi dilutae et fi

Vescentes, intus acinum parVum, Viridem et in Vertice nigricantem, rudimentum fructus habeant. De baccis praeterea notat, quod primum sint virides, et aequali stiperficie, deinde rubrae; sed ad matur talem perductae ac decerptae, solique per aliquot dies expositae, nigrescant, nascique Per totam Ma-

XIII. Apud eosdem etiam scriptores icones quoque exhibentur plantae piperis longi, quod Graeci appellant, quam nonnulli nimis quantum a piperis et nigri et albi plantis differre crediderunt: a) Verum CLUsIVS, STA PELIVS, PISO et

RHEDIVS libris citatis, ostendunt, quod in modo crescendi et foliis vel nulla, vel admodum exigua intercedat differentia, ita ut folia in thoc tantum sint paullo teneriora et dilutiore viriditate praedita, pluribusque insignita nervisim fructu autem multum dit- serunt, cum fructus piperis longi non eX baccis racematim, in morem scilicet ribesiorum cohaerentibum, compositus sit, sed ad modum quales cornus et betula proferunt, in quorum tutorum tuberculis parVa granula, granis piperis nigri et albi longe minora, sed papaveris, sinapi aut milii seminibus m gnituline tantum similia contenta sunt. Hi vero fructus eundem fere babent saporem, ut piper rotu

dum η ut Garrias ab Horto , Libr. citato.

23쪽

DE PIPERE.

dum, ita ut ab Omni tempore et planta, et frumis piperis nomine insigniti et pro specie solum a nigro et albo diversa habiti fuerint atque adhuc hodie habeantur. Patriam etiam habet diversam quam rotundum , atque in Beugala, quae regio longissime a

Malabarica distat, ipsium crescere GARCIAS, CLUSIVS, STAPE IVS, BLANC ARDVS, a) aliique plures nos certioreS faciunt. Interea tamen RHKD1vs refert, b) quod multis etiam aliis in locis colatur, ubi prolixior quoque descriptio videri potest XIV. Atque hae stini piperis veteribus notae spectes, quas tam in Medicina, quam in cibis ac culina ab antiquissimis temporibus semper usi sunt: tandem vero adhuc alios fructus et plantas, Variis eX regionibus

exteris, per naVeS in Europam inveXerunt, inter

quas praecipue hic nominare placet piper, aethiop cium dictum, Mati bioli et Cas . Mubini sine dubio ex Aethiopia primum ad nos delatum; deinde piper, ves-go hispanicum olim appellatum, quod ex America primum quondam advectum, postea copiosissime in

Hispania coli et in VariOS usus, tam medicos, quam cibarios ibidem adhiberi, Mo NARD Vs c et ex hocc Lusius, locis supra citatis referunt: quod vero, quia planta ipsius et fructus nulla fere in re cum ceteris piperibus, quam sapore qualicunque piperato et viribus conVenit, foliis Vero, floribus, fructibus, C et modo

24쪽

DISSER TATIO INAUGURALIS

modo crescendi erecto, magnitudine, dum duarum triumVe palmarum altitudinem vix excedit) aliisque qualitatibus mirum in modum differt, Capsicum recentioribus Bolanicis, forte quia semina in si1ngulari capsula profert,) appellatur, quod figura fructuum, qui proprie baccae non sunt, sed capsulae membranaceae fabricae et siccae, semina parVa, multa, alba, compressa, fere reniformia, acerrima in amplo Vacuo spatio continentes, capsula sphaerica sive rotunda, acuminata, obtusa, cordiformi, trifida, dependente aut erecta, Vel sursum spectante, recta et curva, modo parVa et cerasi magitudinem ViX eXcedente, modo magna, ut trium pollicum magnitudinem si Pe Verint, coloris grate rubicundi, flavi Vel aura rantii, quando fructus maturus est, Valde Variat et

quasi ludit, ita ut Hortus Medicus Helmstadiensis dum PRAEs Es ipsi praefuit, ultra viginti diversas

species, aut, si mavis Varietates aluerit, demonstraVerit, atque Plerasque adhuc eXhibeat. MONARDVS plantam excellentissimam vocat, toti Hispaniae nOtissimam, aliique magnas etiam laudes ipsi tribuunt. XV. Interea tamen, ut Mo N ARD V S O et CL V Ius b) quoque referunt, in totoΑmericae continentis tractu, in quo nata Carthago et etiam in nOUO regno, maguom ustum esse piperis cuiusdam oblongi, quod etiam delineant, et quod maiori acrimonia praedi tum est orientali, magisque aromaticum et iucun

dioxia) Lib. citato passi mihi

25쪽

DE PIPERE.

diori odore quam capsicum, quin etiam praesertur piperi nigro , cum saporis, tum Virtutis caussa. Ipsum altae cuiusdam plantae fructum esse, crassitie funiculi , at dimidii pedis longitudine, constantem V luti multis granulis, circa pediculum oblongUm, continuo et coniuncto ordine dispositis, seminis plantaginis modo, quibus ademtis pediculus nudus co spicitur, qui recens quoque Viridis est, sed maturus nigrescit. Ex Iamaica, A mericae nobili insula, etiam ab aliquo tempore in Angliam atque inde in Belgium aliasque regiones noVum piperis genus, saporis admodum grati et aromatici, odorisque vulgari longe fragrantioris et suavioris adVexerunt atque adhuc advehunt Angli, quod vulgo Pister Iamalam aut Ia-maicense, sive de Iamaica appellant. Ita et in Horti Malabar. Part. VII. Variae alias incognitae piperis species enarrantur et delineantur, aliaeque rursus a Cel. sLOANEo in Catal. Plant. Iamaic. et Hist. naturat.

Iamaicae, rursuSque alia Zeylanica piperis longi species a Cl. BVRΜANNO in Thes. Zeylan P. I93., quam etiam ibid. Tab. 83. fig. a. delineatam eXhibet, nomine Piper, qui laururus foliis septinemus, oblongo acuminatis, et denique: alia a Cel. LINNAEo nomine,

Piper foliis cordatis, caule procumbente, in Hori. Clissip. 6. tab. IV. Verum de his Omnibus, quia minus U- statae et cognitae sunt, brevitatis caussa plura non dicam , sed curiosum lectorem ad indicatos autores ablegabo et inprimis etiam ad RAII Itast. Plantar. IL

26쪽

DISSERTATIO INAUGURALIS

naturalem mihi adhuc pertinere Videtur, praete mittere non possum, nimirum quod in Horto MedicoHetasadiensi arbuscula alatur exotica, quale Viri altitudinem nunc superat, cuius foliorum odor et saporcum pipere Vulgari perfecte conveniunt; sed figura aliisque rebus a piperibus reliquis quam maXime disefert. Folia enim nutus non sint si mplicia, ut inceteris, neque OVata aut subrotunda, Verum pennata sive pinnata, uno in extremo longiori, et serrata, fere ut in arbore, Molla Americanis, teste MONAR-Do a) appellatur, quod nomen et C L V S I VS, b) R MIVS, TO URNE FORTIUS, BOERHAVIVS aliique

egregii Bolanici retinent, LINNAEO autem, Bolanico recenti, nomen hoc adeo receptum mutare placuit, nescio an satis apte et utiliter, eique in Horto Cliisortiano pag. 483. Schinus foliis serratis imp ri longissimo dicitur, sed sEBAE, in Thesauro tuo

rerum naturalium, Lentiscus Africcus Tom. I. p.7. t. s.fig. , Verum quod notandum nostrae arbusculae folia, quamvis sint pinnata, foliola tamen lateralia non semper e diametro sibi inVicem sunt opposita,c)verum in foliis quibusdam opposita; in aliis vero alterna, eXtremum Vero claudit foliolum impar c teris quoque, ut in Molle, plerumque, sed non semper, longius, Omniaque haec foliola leviter quoquestini serrata, et grate Virentia, quae digitis trita, Odorem piperis quem eXaetissime referunt, quo ab

27쪽

DE PIPERE.

23 arbore Molles foliis, quae foeniculi odorem habent, maxime differt, et sit manducantur piperis etiam saporem, quem quoqUe, licet siccata, non deponunt, sicuti piperis vulgaris folia, Obtinent. Truncus bu- ius arboris noseae crassitudinem duorum quassi &quod excedit, iam habet pollicum, et cortice cincta est, corticem arborum mali punici referente, cui perquam similis est, radicesque habet fibrosias. Hanc arborem ante biennium una cum multis aliis plantis rarioribus Hortus Medicus Helmstadiensiis a nobilissimo atque IurisconsultisL. Dno. de SPRE KEI SE Naccepit, nomine, arbor foliis Molle Clusin, odore piperis, flores Vero hucusqlle non tulit, adeoque neCfructus, licet alias non valde tenera videatur, sed a medio fere Maii cum aurantiis ad finem Septembris in aere libero extra hypocausta Vitrea laete vigeat et crescat, neque hyeme adeo magnum calorem desiderat. Viperatam hanc arborem ego Praeses paullo prolixius hic describere volui, quia eam a recentioribus non descriptam, imo ne mentionem quidem eius factam deprehendi, eique nomen PIPERODENDRON imponere consultum duxi, donec forte flos et se istus aliud eius genus iam notum manifestabunt. les patria est Regnum Peruvianum, eaque etiam baccas fert in racemo, fere Ut piper, et piperis quoque magnitudine, sicut eX MONARDI et CLUSII figuris videri potest. Forte et haec similes fert ob reliquas partes similes, adeoque tanto magis ad piperis genus accederet. Quaenam Vero nostrae arbusculae patria sit, ignoro, Verisimile tamen est, eam etiam

28쪽

DISSERTATIO INAUGURALIS

Americam patriam agnoscere, quia laudatus Dn. SPRETELIUS saepius semina eX America , quam frica aut Asila accepit. XVII. Nonnulli ad piperum familiam etiam referunt herbam piperitidis dictam, quam TournefortiuS multique alii Lepidium vocant, ob saporem, quem habet piperaeeum et facultatem simul calefacientem; Verum quia haec nimium ab illis differt, et planta est siliquosa, flore cruciformi, cochleariae valde affinis, et nihil fere cum ipsiis praeter saporem et facultatem simile obtinet, plura de ea praesertim, dum brevis esse laboro, non addo, sed lectorem ad Bothnicos et materiae medicae scriptores ablego. Ita D I O SCORIDES etiam peculiari capite, nimirum Lib. II.

Cap. Ivi. de Hlydropipere agit, quod plerique persi-riam esse credunt acrem, piperis sapore; Verum ob rationes modo dictas etiam de hoc nunc plura non dicemus. XIIX. Hoc tamen silentio praetermittere non POS sum,praesertim quia et ipse Ilophi altus ab aliique gra-nUm Tut coccum cuidium sive gurdium cum piperis descriptione, ob saporis forte et fructus similitudinem, dum ambae baccas rubras ferunt, coniunxerunt, et de hoe grano, quod Vehementer purget et fauces valde arrodat, affirment, quod aliqua affinitas inter coccum hunc et piper siit, praesertim quia et HIPPO CRATES iam grana gnidia et piper una in formula

29쪽

DE PIPERE.

proVeniat, demonstratum sit, sed quidamam, alii LΘmelaeam, alii, aliam plantam pro ea habeant, b) indicare tamen hic Volui, quod rustici in montibus et sylvis Hercyniae nostrae aliique accolae itemque estphali Mezereum Germanicum, quod ToVRNE FORTIVS Thymelaeam λlio deciduo, alii Laureolam lio deciduo, quae satis copiose illis in locis crescit, non solum arborem piperis, Peper- boon, appellent, Verum etiam eius grana X, XV. ad XX, pro scopo purgandi saepe assumant, amrmentque se, dum ea deglutiunt, saporem piperis, acrem

et urentem in faucibUS sentire, atque egregie et vehementer inde purgari. Cum itaque hae baccae colorem rubrum et easdem has qualitateS et Virtutes, quae cocco gnidio a THEOPHRASTO adstribuntur, obtineant, Verissimile mihi PRAESIDI Videtur,cas huius pluvise VP ipserem coccum gnidium, Vel saltem easdem possidere ViriliteS, et eorum loco, si

cum prudentia adhibentur, usurpari posse. XIX. Denique antequam finem huic capiti imponam , haud extra scopum erit in flores nostri piperis inquirere, rectitIlme enim RAIVS, celebris ille Anglorum Philosophus et Bolanicus fatetur O, quod incertus sit ad quam classem plantarVm pirer fit reserendum; quia omnes, qui plantam piperii ad sua us- D que

ab Lib de Morb. Mulier. s. IX. b) vid. Stapelius in I heophrast. p. II sq. e) in Hist. Planti Tom. II. Lib. XIII. Seel. IV.

30쪽

DISSERTATIO INAUGURALIS

que tempora descripserint, de floribus eius altum semvent silentium, mirumque profecto est, quod ram longo temporis spatio, quo Piper notum, imo quo Batavi in Indiam Orientalem navigationes instituerunt, multosque Medicos, Pharmacopaeos et Chirurgos illuc miserunt, atque singulis annis stupendam piperis nigri, albi & longi copiam inde in pse

triam suam inveXeruiar, tamen nutas horum ad flores piperis animum adhibuerit, eos curate examinaverit atque Veram eorum et figuram et descriptionem e hibuerit : adeoque hoc adhuc eis, qui illuc iter faciunt, et rem herbariam methodice intelligunt, commendandum erit, Ut flores Piperum orientalium, quales sint, curatius observent atque describant. II terea tamen, ne quid dissimulem, autor Horti Malabarici in Part. VII. p. 23. flores piperi nigro spicatos,mo petalos , circa extrema tripartitos, in petiolis eviridi dilutis , adscripsit, similesque etiam ibidem Tab. 12. delineatos exhibuit l, sed longo Piperi oriei tali flores monopetalos , in s Vel 6 lacinias divisos, Tab. I4: qui Vero an reVera ita se habeant, dubium est, cum L IN NAEVS saepius iam laudatus, piperi alios adscribat, quem Clar. RoYENVS in Prodr. suo Florae Leidens. pag. 8. sequitur. XX. Ille enim haud adeo pridem in Gener. suis Plantar. p. 333. N. 83r. plantam americanam, quam PTVMIERVS, cel. BolanicuS Gallus, ad Mururi ginnus retulit, M piperis nomen dedit, atque piperis ge

generis, piperi adinodian amis, notas delineavit aci descripsit.