장음표시 사용
61쪽
DE GALLIA. ι ridum & eximie munitum. Tugium non ita pridem paruum oppudulum fuit,quod cum annis retro plus minus L X X X V. bona parte in Iacum uixta quem conditum erat subsidis et, moenia mox in amisplius spacium diducta, celebri oppido fecerut locum. Schas husia ipsa
non admodum uetus, a nauium traiectu ScheThusia dicta es mox ut fit, uulgo detorquente uocem, Schashusia, ex quo errore & instagnibus datus locus. Caeterum hodie & loci amoenitate & rerum coispia, praeterea dc ornatu urbis & eximia ciuilitate antecellit. SanoaLIum, patria mea, oppidum Linificio nobile, annis retro serme sexcentis primum moenibus cinctum, &in oppidi formam redactum est diu ut reliquae fere a me in hoc tractu memoratae ciuitates) non sui iuris dein liberum S foederatum,quanquam grauibus semel iterum in cladibus amictum, emergit tamen palmae in morenvias' numero Ciuitatum quas Imperiales uulgo uocant censum, sua libertate fruitur
Intus Pagi aliquot sunt liberi,& ipsi eximie clari. Sed in Acronii lacus
littore, quo denuo in Venetum lacum Rhenus effunditur,sita est ueterum praesidiorum alumna Constantia,a Constantio imperatore Magni Constantini parte appellata, urbs in primis munita & culta,lonis ge* omnium in Acroni j dc Veneti littore conditarum ciuitatum florentissima . Caesar in primo Commentario ueterum Helvetiorum agrum, una ex parte flumine Rheno a Germanis secludit, aItera ex parte monte Iura, qui eos a Sequanis disterminet,tertia Lemanno Lacu & flumine Rhodano, qui prouinciam, inquit, nostram ab Heluetijs diuidit. Fortit simos autem omnium facit Belgas, propterea quod a cultu ac humanitate prouinciar Narbonensis)longissime abessent,
minimeq3 ad eos mercatores saepe commearent, neque ea quae ad ri, foeminandos animos pertinerent importarent,proximi essent Germanis, quibus cum continenter bellum gererent. Qua de caussa, in
quit, Heluet' quoque reliquos Gallos uirtute praecedunt, quod fere quotidianis bellis praeli js cum Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent,aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt.Inseiscundo autem Commentario belli Gallici tradit, plerosque Belgas ortos esse a Germanis, Rhenum antiquitus traductos propter loci feristilitatem ibi consedisse, Gallosq; qui ea loca incolerent expulisse. Ex quibus uerbis intelligimus longe ante Caesaris in Galliam aduentum, qui origine Germani essent, eam Rheni ripam, quae ad Galliam pei sineret, habitare coepisse, quibus post haec tempora,cum subinde alii Immigratio atque ali j ex Gexmania prosecti accederent qui eas terras traiecto Rhe--ittano incolerent, idq3 principum etiam iussu fieret, quod & Suetonius φημμ& Tacitus innuunt, factum puto, ut C. Plinius qui sub Vespasianis uixit, quarto libro Belgicam ab ortu, non iam Rheno, ut Caesar, sed C q
62쪽
i6 DE GALLI A. Schalde amne terminare uoluerit, uelut consessus, Germaniae potiusquam Galliae esse quicquid intra Schaidim & Rhenu interiaceret. Paricaussa factu, ut mox CL Ptolemaeus & post eum Marcellinus & alii, insea Rauricos Germaniam superiorem, quae 8c prima, inferiorem
quae secunda Germania dicta est, statuerint. Constat autem has terras circiter annos quingentos, hoc est, quandiu post Iulium Caesarem viis storem populo Romano paruerunt, & Prouinciales factae sunt,cum legibus atque institutis mores etiam atque linguam eorum, a quibuS gubernabantur recepisse: id quod & Narbonensi prouinciae ante acciderat.Tandem sub Valentiniano tertio,quum circum quaque,robur imperii frequentibus hostium excursionibus quateretur,factum est ut & Alemanni R Franci fortissimae Germanorum nationes,spe potiundi quod ante saepe tentaverant, traiecto Rheno magnam Galaeliarum partem inuaserint : Alemannis quidem eum tractum, qui ab exortu Rheni adusque Confluentes porrigitur, Francis uero Belgiscam utranque qua in ortum & Septentriones paret occupantibus. Irruerunt 8c Burgundiones ex Germania, es alia a parte Nortivanni: quae genteS cum non exigua nominis gloria adhuc durant. Produnt
historiar, & Gotthos in Gallus consedisse, Vandalos autem & Alao nos Sc Hunos uagas gentes Galliam quondam magnis cladibus affli xisse. Sed Franci post subiugatos Alemannos de pulsos Romanos
circum oram Rheni primum, mox in interioribus partibus longe la-M ita regno inualuerunt, ut no leges modo suas, uerum 8c linguam& patrios mores cum regno propagarint,annis non minus quingentis. Post quae tempora quum cum ipsa principum stirpe regni quoque splendor elanguisset, ueteri, hoc est,prouinciali Romanorum lingua reducis cuius etiamnum reliquias uernaculus Gallorum sermo retiisnet maior regni pars alienae ditioni concessit,ita tamen ut Germaniis quae cis Rhenum sunt non multum de dignitate fuerit detractum
Porro & gentis & regni ceu auspicata felicia. nomina posteritas rertinuit, hodie. incolae Franci, regnum* horum amplum dc potens
Rans Rhenum in ortum solis 8c latus Septentrionum con, uersia Germania longe lateq3 extenditur,terra uirorum diues& populis ut ait Solinus) numerosis seequens. VetereS eius termini sunt inclyti amnes, ab occasu Rhenus, a Meridie Danubius. Ac Rhenus quidem ex Alpibus, quas Rheticas Tacitus uocat, det Pius,non ita longe ab exortu suo adeo propinquus fit Abnobae mori
63쪽
DE GERMANIA. I ti,ut inter eius ripam & caput Danubii quod agrorum interiacet ana plius duorum milliarium Germanicorum latitudinis no habeat: quo in loco Rhetiae primae finis, & Germaniae ipsius initium statuitur. Ab
ortu Sarmaticarum sentium confinio excipitur,caeterum limite proae Pemodum confuso. I acitus mutuo metu ac montibus hos ab illis
separat. Nec certi limitis Plinius meminit, nisi quod X IIII. capite libro ΙΙΙΙ. in amnium enumeratione, qui Oceanum influunt,conisiecturam iacit Gutallo amne qui ultra Vistulam sic ab ortu eum Germaniae finem statuisse. Pomponius certe & ptolemaeus amne Visula siue istula illam terminant: qui quidem ex Carpati montis arduis iustgis ortus, primum tenuis, mox aliquot fluminibus receptis auctior iuxta urbem quam hodie Craco uiam uocant,regum Poloniae sedem, alius 8c nauigiorum capax ingreditur, atque indeflexus in Boreant longissimo tractu seequentibus populis peragratis demum tribus minimum ostrjs Sarmaticum siue uerius Germanicum Oceanum influisis. Assons Carpatus ab Istulae sontibus recta in meridiem iuxta Iaziastum campestria in Danubium prominet, ibiq3 finit Germaniam:turn in ortum conuersus per Dacos ad Moesos usque & Scythicas gentes
pertingit, ut fere ex ueterum terminorum obseruatione constet mais
gnam partem regnorum, Polonici uidelicet & Vngarici, ad Germaniam pertinere. Nam Sc Carpatum aetate nostra,qua arris argenti at aurifodinas habet, magno hominum numero Germani adhabitant: a circumpositis gentibus lingua, institiitis & habitu diuersi,quemad modum 8c Septemcastrenses eodem tractu, sed remotiori paululum in ortum situ. De ueteribus Germanis qui Caesaris Dictatoris aetate. annis non multis ante natum Christum, Romanis propius cogniti Scin literas relati sunt, ipse Caesar libro Belli Gallici sexto sie scripsit:Vita omnis in uenationibus atque in studi js rei militaris consistitia paris uulis duritiei ac labori student : qui diutissime impuberes permansere maximam inter suos serunt laudem, hoc alii staturam, ali j vires, nera uos cp confirmare putant . qui quaw de caussa ad eos uenerint ab iniuria prohibent, sanctos habent, 'scp omnium domus Patent, uictus communicatur. Idem author tradit miram eis 8c inopiae 8c egestatis 8c patientiae consuetudinem fuisse: agriculturae non studuisse Id maiorem uictus partem in lacte, caseo, carne constitisse: nec agros prosprios habuisse, sed ut magistratus in annos singulos desionassent,ita permutatis uicibus habitasse&coluisse, ne uidelicet assidua consileatudine capti, belli gerendi studium agricultura permutarent,neve qui latos fines parassent, humiliores possessionibus summouerent, poae stremo ne qua oriretur pecuniae cupiditas,qua ex re factiones nascun
64쪽
as DE GERMANIA.tur. CorneliusTacitus Germanos indigenas,minime. aliarum genusium aduentibus 8c hospiti js mixtos aut illarum connubhs insectos, propriam & synceram, & tantum sui similem gentem extitisse arbiistratur . Pabula eorum iam olim laudatissima fuisse tradit Plinius
Sed N Tacitus pecorum foecundam Germaniam dixit, eas* solas itiqis 8c gratissimas opes fuisse ait. Auri & argenti magnarum pestium
nulla illis cupiditas erat. Praeterea & uasa argentea quae principibus eorum aut legatis munera data essent, non alio loco habebant, quam quae humo essent ficta.In pagos autem,quos Caesar Tacitust ciuita, res uocant tractus uidelicet amplos unius iurisdicitionis) diuidebanis iur. Nulla erant oppida, nimirum rei pecuariae Sc uenationi deditois rum, omnia autem sylvis horrida, & qua ad Oceanum Germanicum regio procurrit, paludibus impedita. Gentes in totum fortissimae 8c maxime frugales, sed suis uit 3s notatae, quorum hodie, ut ad deleaeriora procliues sumus, reliquiae extant. Latrocinia nullam habebant infamiam, quae extra fines cuiusque ciuitatis fiebant, atque ea iuuenis utis exercendae ac desidiae minuendae caussa fieri praedicabant, ceu
tradit Caesar. Tacitus qui sub Hadriano historiam scripsit, Annos
post natum Christum circiter C X X. Germanos conuictibus 8c hois spit asefusissime indulgere, plerunque uero somnum in diem extra. here: diem noctem continuare potando nulli probrum esse tradi, dit, sed dc crebras ut inter uinoletos rixas, quae raro conuicijs,saepius caede Sc uulneribus transigantur. Si indulseris, inquit, ebrietati fugis
gerendo quantum concupiscunt, haud minus facile uichs quam arismis uincentur. Praeterea 8c aleam sobrios inter sexta exercere solitam, tanta lucrandi perdendive temeritate, ut cum omnia desecere eXtreamo & nouissimo iactu de libertate ac de corpore contendant, &uois luntariam sexuitutem uictus adeat, quamuis iunior, quamuis robuistior alligari se tamen ac ueniri patitur. Ea est inquit Tacitus) in re parua pertinacia, ipsi fidem uocant. Accedit ad haec quod quum ueis
teres illi necdum opulentarum gentium commertio contaminati, aurum & dona contemptui haberent, nec uictu nec cultu eleganteS,Pox sterior aetas longe diuersos mores adimiserit.Tacitus enim, cui Geromanorum res probe cognitae fuerui, haec uerba habet: Gaudent principue finitimarum gentium donis, quae non modo a singulis sed publice mittuntur, elaeti equi, magna arma, phalerae torquest. Iam Sc Pecuniam accipere docuimus. Idem author de studio bellorum & raptus, neque non de laboris domestici fastidio locutus, inter alia,Piis rum quinimo, inquit, & iners uidetur studio acquirere, quod posisus sanguine parare. Sed 8c Claudianus qui sub Honorio Augusto scripsit,
65쪽
DE GERMANIA. seripsit, Anno Domini CCCC, Panegyri in laudes Stiliconis priama, testatur Germanos Romanis quietem uendere, hoc est, pecunia accepta Pacem addicere solitos, quum inquit: Illi terribiles,quibus otia uendere semper Mos erat,& foeda requiem mercede pacisci. atis obsidibus pacem tam supplice uultu Captiuo rogant,&c. Contra uero eximiae illorum, praeter eas quas retuli uirtutes extite runt, quos utinam tam sequeremur quam uicia exprimimus. Soli Barbarorum, inquit Tacitus, singulis uxoribus contenti sunt: & septa pudicitia agunt, nullis spectaculorum illecebris, nullis conuiuiorum irritationibus corrupta. Paucissima in tam uniuersa gente adulteria, quorum poena praesens Sc maritis permissa. Accisis crinibus nudaistam coram propinquis expellit domo maritus, ac per omnem uicum uerbere agit. Publicatae enim pudicitiae nulla uenia, non serma, nor aetate,non opibus maritu invenerit. Sera iuuenum Venus, eoq3 inera hausta pubertas: nec uirgines festin an tur,eadem iuuenta,similis proceritas, pares ualidarcymiscentur, ac robora parentum liberi referunt. Sua quenque mater uberibus alit, nec ancillis aut nutricibus deleoanis tur. Foenus agitare & in usuras extendere illis ignotum. Hucusque Tacitus. Mirum aute uideri posset a Ptolemaeo&caeteris ueterum genaetium tantam uarietatem Sc multitudine censeri, quarum nec loca,nee nomina hodie facile agnoscamus, nisi constaret adeo fluxa & caduca esse mortalium omnia, ut rerum ac populoru casum aut mutationem etiam nominum interitus consequatur: sed Sc migrationes in caussa fuerunt, quo minus de nominibus constet. Sedibus enim mutatis se
ctum est,ut egressis ali js,aliae succederent, quin & intestinis discor in sexcitatis inuice se pepulerint,ali js subinde ato ali js sedibus occupatis, ruod facile exTaciti lectione deprehenditur. Clarissimi 8c qui magna
iermaniae interioris partem tenuerint centum pagis habitates Sueui nec uniuS gentis,tanta aute continentia, ut nec uinum ad se importari
permiserint,quod eo ad laborem ferendu remollescere homines at effoeminari arbitrarentur,uelut quarto libro belli Gallici Ca sar pro didit. Sunt & hodie clari, sed in ali js sedibus. Cattorum uetus gloria, qui sub Hercynhs saltibus in Oceanum expansi quonda nunc rem Oaetiora paulum 8c in Rhenum uergetia incolunt,pars iuxta Melibocum monte Ptolemaeo cognitu, a quo Cattimeliboci dicti, uernacula uoce idem sed corrupte significate, quam nuper in libris reru Germanicam restituit Beatus Rhenanus uir praeter eximia eruditione iudich etiam dexteritate 8c diligetia singulari clarus. Sunt e ueteribus Saxones
66쪽
DE GERMANIA. xime clari. Praeterea quorum extant nomina Phrysii Toringi*, sed N Misita 8c Hessi memorantur. Fueruntq3 BurgundioneS celebres, sed migratione illa in Gallias facta accidisse uidetur, ut gentis nomen in Germania interierit. Id quod & Longobardorum gentem passam
esse uerisimile est. Porro ubi tanta cum frequentia hominum migra, tur,etiamsi reliquiae remaneant, fit tamen ut succedentium ingruent Suincente numero uetus nomen illae tueri nequeant. Sic Scoti, Pucti, 8c Angli celebres aliquando Germaniae gentes, iam nunc proptes migrationem iri sola Britannia memorantur. Franci selicissimi priis muni ad Oceanum habitarunt, & pyraticam exercuerunt, moxintrariora occupantes ad Rheni usque ripas pertigerunt, neque hic finis, naiecto Rheno Franciam constituerunt, olim Theutonicam dictam. quod lingua Germanica uteretur: de qua in Gallia dictum est. Ho die ad Moenim habitat Francorum gens etiamnum clarissima. Sed
mirum alicubi ueterum gentium durare nomina,quae tamen aut emia marint aut interierint, ceu in Boiohemo sede ueteru Bossorum,cuius
coloni hodie Bohemi dicti, gens Scythica Sclauinorum, sed & ipsa
ante alias clara. Quorum pars sunt qui Vistulam accolunt Poloni dicti, & qui in Illyricum concessere, uulgo Sesaui: eiusdem enim origis
nis esse lingua qua comuniter utuntur indicat. Manet 8c Theutonois xum uocabulum uulgo, quo nomine Germani significantur. Ingens
olim Cimbrorum gloria fuit, a quibus Cimbrica illa Chersonesus
dicta,quam coluerunt. Iis postea Insulares homines Dani uocati suco cesserunt, qui Zc peninsulae nomen dedere, quam uulgus hodie Dan marchiam appellat, ea uoce tractum seu limitem Danorum signita cans. Alemanni, collectitia Germanorum gens, tum primum increis huerunt, quum manu collecta ad superiorem Danubi j atque Rheni ripam consedissent. Nominis ratio ex u1rtute ducta uidetur eruditis' constat enim uocem uernaculam esse & plane Germanicam,s riviaeans omnes illos uirili animo fuisse, qui ad hunc modum, uelut sis cietatem pacti, confluxissent. Sed & Germani ut obiter admoneam)ueteribus Celtae uocati, sic dicti uernacula uoce existimantur, quod qui primum Rhenum transgressi Gallos uicerunt, ad uirtutis comis mendationem hoc sibi nominis ceu eulogh uice asciuerint, quo mox ut honorifico tota natio uia sit. Nam 8c Tacitus in libro de Situ Scinoribus Germanorum hoc uocabulum recens 8c nuper additum tradit. Porro uox ipsa, si interpreteris, totum uirum significat. Qui hodie habitant, nec uirtute nec dignitate maioribus cedunt, Par robur corporibus, animi longe ornatiores, quippe qui de feritate antiquis opprobrata remiserint aliquid, 8c prudentia per honestarum artium ac disciplinaru occasione eximiam sint nacti. Vetus enim Germania
67쪽
DB GERMANIA. Iin totum literas ignorauit, & sero coepta est ea lingua scribi, quod Mipsum Sc diplomata principum 8c Germaniae regum indicant, a promxinais etiam seculis non aliter quam Latine scripta& prodita, quo, cum aliquot in archiuis nostri oppidi Sangallensis asseruantur, a Rudolpho Auindspurgio Germanorum rege missa, qui anno Domini M. C C X C Ι. ex humanis excessit. Oppida Germaniae non perinis de frequentia pro regionis magnitudine, sed plura tamen, si cogites quondam nulla fuisse. Atque hoc magis mirum aliquot pr claras urhes breui tempore adeo ciuilitate, dignitate 8c potetia creuisse,ut cum
forentissimis aliarum gentium certare uideantur. Omnium primi ordinis sunt quas Imperiales uulgus uocat. Potentioribus autem ma gnum studium exterarum nationum commertio uti, cui caussae, sunt
qui ciuilitatem Sc humanitatem acceptam serant. Est & agriculturae magna cura. Neque hs qui hodie habitant, ea est inertia quae ueterum filii : neque pascui solum ut quondam agri, sed & frumenti in totuin
feraces. Et locis non paucis, maxime autem contra Rauricorum oram
sub Martiana sylva, quam Nigram hodie uocant, longo Rheni dei cursu uinetis amoenissimis consita. Praeterea 8c ad Nicri uulgus eis carum uocat 8c Moeni amnis ripas maxime vitifera. Illo autem late, re quo in ortum Aequinoctialem excurrit, & Norico 8c Pannoniae superiori interfluo Danubio contermina est, non modo uinum sedit optimum, sed Sc crocum omnium praestantissimum gignit. Frugise rarum insuper arborum patiens: minus autem fertilis qua in Oceast num 8c Vistulam porrigitur, quanquam abunde frumenti serax. Ha het 8c fontes 8c fodinas salis, & praeter eas quas in Carpati saltibus esse dixi, non uno in loco auri, argenti, arris, ferri, plumbi albi 8c niogri fodinas sertiles.Tacitus scribit sua aetate,hoc est,annis post natum Christum C X X. nullam uenam Germanis quae aurum aut argens tum gigneret patuisse: Haud quidem quod non essent,sed quod tum Pro gentiS continentia nemo scrutaretur. Amnes Germaniae clarissismi sunt praeter terminales quos diximus, Nicer & Moenus, in Rheonum elapsi. Deinde Lupia, Amisius, Visurgis, Albis, Sueuus,Viaindrus uulgo corruptae Adrus siue Ader uocitatus) in Oceanum Gera manicum defluui, seruat* etiamnu horum nominum uestigia linoua Dernacula. Nec dubiu quin Latini scriptores sua ab indigenis,hoc est, Germanicis deflexerint detortis, ut fit, interdu syllabis. Nam 8c Rhenum, quasi Rhinum, a fluendo dieitam quis negetr Paeterea & Dan
hium,quasi Abnobium, a clemeter aedito monte Abnoba Unde exotaritur,appellatum. Quippe recens uernaculum quo uulgo hodie utuntur Sandum, parum ab illo,ut uidetur,ueteri nomine, Eie abnoum,
dc literarum collisione Germanis usitatissima, Sabndum, differre uia
68쪽
α1 DE GERMANIA. demus. C.Plinius quarto libro Gutallum trans Isulam in ortum,& ab occasu Mosam, qui cis Rhenum Belgicam rigat, inter Germaniae fluis
mina memorat. Sed notandum est, gentes illum non terras mensum. Aetate enim sua,cis Rhenum in prouincia freqe nutes Germani cole
hat. Proinde Sc Schalde fluuio, quem Caesar in Mosam influere ait ab
occasu,ut supra admonuimus Belgicam terminat, ab ortu uero solis quintum Germanorum genus, nempe Peucinos & Basternas enuis
merat, quos quidem longe ultra istulam habitasse constat. Sed Sc Tacitus in Sueuici maris littore Efluorum gentis meminit, quorum in littore succinum legatur:quem tractum hodie Pruleni incolunt. Printerea Peucinorum, Venetorum, Fennorumq3 nationes Germanis an Sarmatis adscribat dubitare se ait, &c. manifesto argumento, in ea Parte Germanicas gentes Sarmaticis ita permixtas fuisse ut dubium terminum effecerint. Porro populorum emigrationibus facitum uiodemus, ut cis Danubium Rhenum magna sit Germaniae facta aciscessio, ut uere iam 8c recte quae Danubio 8c Rheno clauditur, Veistus Germania dicatur. Praestat tamen, nisi fallor, ad antiquar historiar cognitionem retinendam ueteres terminos obseruare, ut quae primae Germanorum sedes fuerint, deinde quae loca primis accesserint pois
sterius occupata, facili 8c distincto ordine intelligi queat. Qua de re
nec illud quidem quoniam ad eximiam ueteris Germaniae notitiam facit Sc linguae propemodum adorandam uetustatem indicat praeis tereundum Putauimus, eos Germaniae populos, qui ad Oceanum proxime seu in ipsis insulis maris coluere Vulgeuuones,qui in Rheaenum 8c Danubium ab Oceano remoti, Is euuones: rursus qui meaediterranei essent, Hermiones, quasi Hernuuones dicas, appellatos esse, authore Plinio. Apud quem corruptam lectionem summa diliis gentia Rhenanus restituit. Enimuero, Plinio tot annis in Germania militanti, nota fuisse id genus Germanica nomina, uel hoc unum magno argumento est, quod libro decimo de Anseribus quos Germa alia gignit locutus, Candidi, inquit, ibi sed minores, Ganzar uocanis tur. Quae uox adhuc durat, & Anseres nostri uulgo Ganetas dicunt. Sed procliue nimirum est tot saeculorum interuallo notatas uoces h scribis indoctis Sc linguarum ignaris corrumpi 8c deprauari. Quos igitur Germana lingua, vigemoner 'Mirilewoner Herdimolier illa aetate uocauit, Plinius haud dubie mollius 8c ad Romanae linis quae figuram deflexis uocabulis, Uuigeuones, Vulti evones, seu Meuones, & Herdeuones dixerit . Neque caret Elymo Herdmunis
durorum uocabulum , ut alia multa uetera, quorum adhuc isequens usus est . Haec est Germania quam annis ante natum Christum plus
minus quinquaginta, primus omnium Iulius Caesar, in Rheno ponite
69쪽
DE GERMANIA. te facto cum exercitu mgressus, pauculos post dies rebus insectis Scponte quidem reciso redint, ne: uidelicet essent qui abeuntem insequeis rentur. Haec Germania, cui populus Romanus partim principu paratim consularium hominum ductu & auspici js, post ordinatas cis Rhenum Sc Danubium prouincias perpetuas pravidiorum stationes ceu murum quenda opposuit, nec permisit ut quicquam uel singulis Gera manis cum prouincialibus commerii j esset, nisi in sola ripa,idcp adhubitis custodibus ne uagarentur. Solis Hermunduris, ob fidem qua populo Romano commendabantur passim uagari & sine custode peniatius ingredi permittebatur cuius rei author est Tacitus. Neque obscura stationum frequentia, uel hoc potissimum argumento deprehendiis tur, quod cis Rhenum dc Danubium, hoc est, in ripa prouinciarum toto utriusin amnis decursu clarissima hodie oppida extructa uidenaetur, quum ripa diuersia sere parua aliquot, nec illis conferenda sustineis at. Ipse uidi in Pannoni js ad Danubi j oram locis multis aggeres praesaltos,fossas amplis spacius circum suetas, magna murorum fragmenxta,certa castrorum praesidialium uestigia, ubi aerei nummi ueteris noin Iae, praeterea Sc aurei interdum reperiuntur, nec dubium est fuisse his fere locis omnibus praesidiorum 8c excubiarum loca, ubi hodie urbes ripenses,duntaxat uetustiores habitantur. Hoc enim Romanis supreismum refugium fuit, ut quoniam tot tantisq3 cladibus acceptis de Gerae mania retinenda nulla amplius spes esset, saltem a prouinci js arcere hostem, & non aestimandis sumptibus, quod reliquum erat ex utictoaeria gloriae his modis tuerentur. Quanquam non admodum pretium
operae respondit. Quod ingenue Tacitus consessus, Non Samnis, inquit, non Poeni, non Hispaniae Galliaeve, ne parthi quidem saepius admonuere. Quippe regno Arsacis acrior est Germanorum libertas. Iisdem caussis factum putamus, ut sero ad Germanos fama Christi peruenerit. Nam plus septingetis annis post mortem domini Uuiae fridus ille Anglus,Maguntiacensis episcopus,qui post Bonifacius diocstus est,primum coepit Christum Germanos docere, cum iam Franci R Alemanni Rheno 8c Danubio transito, 8c praesidiis Romanorum fusis disieci s*,partem magnam splendidissimaru prouinciaria occus Passent. Et quavis gentes asperae,armorum Φ 8c praedae studi js aflue
tar,falutarem illa disciplinam aegre per initia admitteren tamen Francorum auspici js faetum ut amplissimas uictorias eoru per totam pro,pemodum Germania Christianae religionis accessio sit cosecuta. cur constet prouincias cis Rhenanas Danubianasq3 multo antea Christiani nominis cultu imbutas fuisse. Crescente enim,cuius Paulus memiis
nit, in Gallias uenisse Sophronius tradit. Sed & Irenaeus Episcopus Lugdunensis uetus author,& uicinus Apostoloru temporib us,Gς-
70쪽
maniae cis Rhenanae meminit, ut quae iam sua artate ecclesias haberet Christi professione insignes. Proinde in Germania nulla uetus eius rei memoria est,cum sit in Galliis celebris. Habuit enim Lugdunum Photinum Episcopum illum,cui Irenaeus successit,uirum Apostolicum,&ad grauissimarum persecutionum procellas instar saxi immobilem: mox Irenaeum 8c ipsum clarum,cuius de haeresibus extant libri. Uixearunt ambo sub Vero imperatore, annis post Christum passum C L. Trevirorum autem metropolis,Paulinum fouit Episcopum,sub Constantio Constantini filio uirum maxime pium,cuius meminit Hiero. nymus.Et Priscillianus in ea urbe est a maximo tyranno intersectus. Praeterea & Athanasius,sicut lib. X.Ecclesiasticae hist. tradit Eusebius, sexennio Treuiris latuit propter minas Constanti j, cui Arriani peris suaserant. Sed & Hieronymus aliquandiu Treuiris egit,uelut ipse liis bro aduersus Iovinianum secundo testatus est Rhetitius autem Augustudunensis Episcopus quem Cantica sublimi ore exposuis se,ipse etiaHieronymus testis est. Tolo se uetus urbs Exuperium habuit, Auguis stini contemporaneum,quem Hieronymus ut ditissimu laudat,quod uasa templi sui pretiosiora distrahere & erogare pauperibus,praeterea corpus Domini in canistro vimineo,& sanguinem in uitro portare solitus fuerit. Pictauorum Aquitaniae Episcopum Hilarium nemo ignorat:&Auernorum Sidonium Apollinarem, qui quidem postremis illis annis floruit, quibus Gotthi sc Franci iam in Gallias irruperant. Sed o selices prouincias, quibus cum imperia iugo libertas Christia,
nismi tam cito obtigit. Minus autem felicem Germaniam. cuius liberatas tot annis suos in ignorantiae seruitute detinuit.
Vplicem Sarmatiam ueteres fecere, Asiaticam unam, quae trans Tanaim & Maeoticam paludem in ortum extendiis tu alteram Europaeam, de qua iam dicemus.Termini eius a Meridie Danubius,a Septentrione Oceanus,ab ortu Tanais, Maeotis, Pontus, ab occasu Germania. Quidam Iaziges & Dacos separat, cum constet 8c hos Sarmaticam gentium fuisse. Pomponius enim libro tertio,de Sarmatia loquens: Qua retro,inquit,abit iis ad Istrum flumen immittit: & Tacitus lib. XII. Iaziges Sarmatas uocat,quibus finitimi Getae,a Romanis Daci dicti,authore etia Plinio lib. I ΙΙΙ. Gentes intus bellicosae & uariete quonda qua ad Germanos inclinat Bastarnae,qua in Tanaim, Roxolani & Hamaxobitae dicti, quonia incertis sedibus uictitantes, curribus res opes*suas secum ueherent: sed &Scythae in uniuersum dicti Sarmatae.Plinius eodem libro,Scytharum