장음표시 사용
21쪽
Serant arbores, quae ulteri faeculo pinsint. Neque dilbstat i agricola, quamlais senex, quaerenti respondere: Deo immortali, qui me non accipere modo haeo a maioribus voluit , sed posteris etiam Prodere. Atque ita librorum et sapientiae praestat thesauros colligere, non Ut praesentes modo utamur praesentibus sed .Vt posteri etiam intellegant, maiores suos conssilere bonis studiis, amplificandae doctrinae, ac sapientiae prudentiae que cultui studiiisse. Verum enim haec dixisse de bibliothecis earum que usii et praestantia sussiciet. Necessum denique, opinor , fore, ut de instituto, deque dissertationum harum' edendarum et caussa et consilio breuissime adhuc mentionem faciam. Cum scilicet nuper , pro laudabili prorsus commendabili que ad bonos libros typis en scribendos maxime honestis litteris considendi studio Ιοh. Christi. Langenhemius , Vir honestissimus, consilium iniisset hexada hanc dissertationum Cel. sv ARTII ob argumenti et raritatem et praestantianimustniunctim edendi, meque adiisset ideor ut diligenter istas curatius que denuo recognoscerem, id
studii et laboris iniungi mihi passiis perlubenter fui. A pluribus enim nunc annis Suai Ziani ingenii montimentorum dulcedine ac doctrina capior, eadem que habere in deliciis meis ita coepi, ut ab illorum temone doctiorem et meliorem me
discessisse Laesus, haud . ingratus Profitear. Neque dubito,
quin omnes seni . et antiquitatis et elegantioris litteraturae paullulum cupidiores mecum consentiant, ideo que studium haud temere ansumtum iri iudicent, . si ex illis dissertationes
quaedam excellentioris et eiusdem cognatiue Prorsus argumenti seligant 'r frictisque, cum omnium fere oculis sese subduxerint sirigulae, Uno fasce in lucem denuo iunium protrahantur. Si qui sorte sunt, qui aliter de caussa existimant, ii profecto erunt, quorum in ustam dissertationes hae typis denuo scriptae non prodeunt, nec prodire ob hominum insulsitatem debebunt. Si contra insurgant alii, qui pro inscitia sua morum que immanitate litem mihi ausint intendere, prae-C sertim
22쪽
sertim quum sedere iudices Vtramque ob caussam nequeant, ideo que reiiciendi omnino statim Videantur , sciant, cum ineptis immoratis que hominibus rem mihi non esse, nee fore in posterum Vnquam. Namque praeclare teneo, et semper prae me fero, ejus modi hominum iudiciis nec stare quidquam, nec cadere; quod de n nro etiam homine quodam tenebrione , Valebit, cui super Elpisticis interponere iudicium,
pro exigua quidem sua cognitione, eoque maiori morum timhumanitate lubuerat. Neg0tiorum deinceps interualla otio ita diuungere utiliter cupio , ut bonis honestisque tribuere omnia, malis et immoratis nihil , velim. Rem itaque suam sibi habeant mali et immorati. Neque erit praeterea, quod addere admodum malim. Operae, Vt opinor, non, neque indinstriae in perlustrandis singulis distextationibus peperci. Cum etiam quaedam in his lucem iam iterum vidissent, utramque in illis editionem diligenter contuli , et in quibus accesserant nonnulla, ea et studiosius nostris addidi. Atque haec sunt, quae praemonuisse quidem sumptet. Vale igitur L. B. atque
conamini faue. Dab. Hirschbergae ips. Kal. Quinctii. A.
23쪽
S U-Μ ΜΙ. Prooemilam, de ornatu bibliothecarum et librorum generatim. II. De Materia generatim , cui inscripse-
III. De materia, cui speciatim ad pompam inscripserunt. R I V Μ. IIII. De forma litterarum, q*ibus ommius caussa usi sunt. V. De materia, quo scripserunt. VI. De imaginibus , quas libris in n.
VIL De cedrio, quo libros unxerunt. I.
Ea est hominum plerorumque natura, ut rerum, quantumvis necessariarum, simplici habitu aegre contenti sint, nisi et ornatus splendorisque externi non nihil simul adiiciant. Omnis fere vestitus hominum, omnes aedes, omnis etiarn apparatus bellicus, nec minus supellectilia domestica, non ad necessitatem tantum, sed ad elegantiam quoque et osteia-tationem quandam, instrui solent atque comparari. Quin et ipsa virtus si iis quasi ornamentis aliquando magis commendatur. Vnde vi RGI-Liv s, Princeps Poetarum Latinorum, A E N E I D. Libr. cecinit: Gratior et pulchro veniens in corpore virtus
Proinde quid mirum, si illa sapientum instrumenta, libri scilicet, qui animis maxime exornandis haventi sunt, quique suis se argumentis satis commendare poterant, etiam ad pompam aliquando C a compO-
24쪽
componantur, externisque phaleris paullo studiosius ornentur 3 Atque hula quidem luxui adeo dediti fuerunt veteres, ut, si, qua magnificentia bibliothecae olim extructae fuerint, consideremus; nihil splendidius aut luxuriosius inueniri posse videatur. Ibi enim,
teste is I Dono Ilis PALENSI, L VL de in .e. IL pauimenta e viridi constituerunt marmore , et lacunaria fuerunt inaurata. Ibi, referentibus aliis , armaria et pulpita fuerunt ex ebeno et cedro, parietesque vitro comti atque ebore. Via. IUSTI LIPS II SIntagma de Bibliothecis , c. VIIII. Ibi statuae et imagines virorum illustrium a atque eruditorum multo auro argentoque Comparatae apparuerunt. Vid. EM. FIGRE L. de patuis illas . Rom. α AXIIII. Ibi etiam Lampades artificiosae extiterunt; quae ipsiae s i nutriverunt incendium, ei, humano ministerio cessunte, prolixe custodierunt uberrimi Iuminis obundunti mam claritatemr quemadmodurn describuntur a CAMs 1 o D o RO, L. de Insitiret. divin. Scriptur. c. XXX c in singuli fere libri suo ornamento spectatorum animis admirationem iniecerunt. Atque praeter Ceteras harsem rerum pUlchrum esse exemplum potest bibliotheca, quam Hadrianus instaurauerat Athenis; de qua
δ γραφή -δε ἐς ἀυτο βιβλία. h. e. Sunt et cestae his ex locunari inaurato, et ex lapide alab Iroa insuper ornatae statuis et picturis, repositique illae libri. Adeo ibi etiam, unde simplicitatis
exempla vel maxime petenda erant, luxus et pompa locum inuenit. Equidem tam rigidi non sumus , quin et ipsim et nitorem a que elegantiam librorum amemus. Tantum enim abest, ut omnem librorum ornatum reiiciendum putemus , Vt eum nonnunquam
sine manifesta negligentiae et sorditiei nota negligi non posse, atque in viris opulentis et principibus, quos ceteroquin magnificentia decet, eiusmodi studium ornandarum bibliothecarum etiam la dem aliquando mereri, arbitremur. Recte enitia Eu As Mus, L. XXVIII, ep. Non parum , inquit, talia librorum ornamenta conciliant gratiae , et Desirem alioqui fastidiosum , ceu lenocinio quo
dam , inuitant. Externa sent ista, fateor: sed ea tum demum sat hor pro n4hilo ducendo, F sordida vestis , iliota facies, impexus copiLIus, nihil obscurant bonae famae gratiam , sique nihil eam commenia
doni cultus et ho sta mundities. Et ornatum sacrorum inprimis codicum pulchre, vel excusat, Vel . Commendat, M. AVRE L. CASSIO-Do Rus, loco iam citato. Sed modus, ut Omnibus in rebus, ita
25쪽
hic etiam, est seruandus, ne nimii in externa illa sumtus conueris tantur. Verum , missis his, ea duntaxat nunc perpendemus, quae olim hac in re a veteribus, Romanis praecipue, deinde et Graecis, aliisque, fieri consueuerunt. Scilicet, cum multa Scriptorum et potissimum poetarum loca, absque harum rerum notitia dissiculter explicari possint; neque vero nobis constet, ab ullo eorum, qui antiquitatum volumina nobis conscripserunt, hoc argumentum ex instituto este pertractatum, adeo, Vt ipse ISAACvs VOS SIVS, tu Comment. ad Epigr. XAII Catulla, queratur, modum , inprimis compingendorum apud veteres librorum, a nemine, quoad sciat, satis hucusque traditum : hinc Constituimus, de ornamentis librorum apud veteres usitatis, quantum pro ingenii nostri tenuitato licebit, pauca commentari. QSoniam vero breue temporis spatium , quod exercitationi huic destinaueramus, itemque res
aliae, prohibuerunt, quo minus uniuersum hoc argumentum in praesenti coniunctim exhiberemus; operam nostram partiri Visum est, ita quidem, ut de iis nunc tantum agamus, quae ad interna librorum ornamenta maXime pertinuisse videntur. II. Festinamus autem , ut explicemus ea, Mae exorsi sumuS.
Igitur nunc primum de materia librorum, cui potissimurn veteres inscripseruiat, summatim agemus. Haec vero ab antiquissimis hinc temporibus perquam diuersa atque varia fuit. Vt enim homines
morumenta rerum ad immortalem posteritatis memoriam relim quere , et sensa animi etiam Cum absentibus communicare possent,
alias atque alias scribendi rationes identidem inierunt. Modo saxis et lateribus; modo marmori atque aeri ; modo plumbo, a gento, auro, itemque ligno, ossibus, aut cornibus, literas inciderunt. Sic IOSEPH VS, AntIquit. Ludor . L. I, c. s. refert, Sethum inuenta sua duabus columnis, lapideae viai, alteri lateritiae, insculpsisse. Et PLi Nivs, H. L noturat L. VII, c. 16. Commemorsi, Babylonios DCCXXX annorum obseruationes siderum coctilibus Iaterculis inscripsime. saxo GRAM MATi Cus, in Praefatione Hist.
Donicae, ait, VetereS Danos res, quas ad posteros voluerunt tranS- missas et aeternitati consecratas, faxi S atque cautibus commendasse; minoriS vero momenti, qUas cum 'micis coinmunicarint, aut in
familiari usu esse voluerint, lignis, ossibus aut cornibus, mandasse Plumbearum laminarum meminit P L i NI vs Ib. XXXIV. c. II. Et DIONY-s IV S II A LI C A R N. Antiquit. Romanor. L. X, testatiir, leges atque
acta publica aeri suille incisa. Tabulas ceratas aliosque pugillares hoc C a loco
26쪽
Ioco praeterimus. Neque plura harum rerum testimonia , quae passim extant, in praesens afferimus. Sicuti vero istiusmodi materiae, quarum iam mentionem fecimus, maxime ad perennitatem publicorum monimentorum fecerunt: ha, priuati usus caussa, aliae etiam materiae sunt inuentae, quibus pingendo potius, quam incidendo, inscripserunt. Huiusmodi materiam, arbores fruticesque, itemque animalia, et aliquando lintea quoque, suppeditarunt. In foliis primo scriptitatum; deinde quarundam arborum libris, dicit PLINIus, L MILO IL Sed cortices pariter atque libri arborum interres librarias commemorantur. Illi sunt exteriores arborum tunicae; hi interiores, quae ligno adhaerent. Vid. PLINIUS L. XUL c. IM. ISIDOR vs L. VI, orig. c. 13. Imo etiam fruticum libri et philyraescriptioni inseruierunt; papyrus scilicet, quae iunci genus fuit , et, audiore laudato PLINIO, praecipue in palustribus Aegypti aut quiescentibus Nili aquis succrevit. Dicebatur etiam βιῖλος, vel βυ- ut quoque Latine cecinit LuCANus, Pharsan L. III: Nondum flumineas Memphis contexere biblos
Cuius Gonficiendae modum itidem PLINIVS , L. XIV c. II. exposuit; quem ALLATIVS, in animaduers. in monumenta Etrusca, n. LXVI, et vos Sivs L L c. 37. de arte Grammatica, luculentius descripserunt. Haec autem papyrus charta deinceps dicta est, nomine,
si quidem s. G. vo Ssto et IOSEPHO SCALIGERO credamus, a Graecorum , h. e. salutare, derivato: quoniam illa tum demum sic appellata sit, cum ad epistolas salutatrices scribendas coeperit adhiberi. Quanquam plures omnino huius vocis et mologiae tradantur. Proprie quidem materies erat, eX qua charta conficiebatur. Usum vero huius papyri Aegyptiacae praefert omnino corticibus C A S S I O D O R V S, L. XL c. 3Τ, quoniam scriptura in his, repugnante duritie corticum, Vix potuerit expediri; chim papyracea charta ad decorem multo facilius susceperit literas. Porro
vero membranae, membriS OUium, haedorum, vitulorum , asinorum, aliorumque animantium, detractae, omnium fere commodis
simae visae sunt, quibus quaevis inscriberentur. Atque hae etiam pergamenae dictae sunt ab urbe Pergamo, ubi vel maiori copiis, vel meliori artificio, parabantur. Falsum enim esse, quod quidam ex PLINIO, L. XIII c. II. tradunt, Pergami ab Eumene Rege primum inuentas esse membranas, supprimente chartas Rege Ptolemaeo, d monstrari solet, vel ex Ios EPHO, qui, Ant in Iudaic. L ML c. a. refert,
27쪽
reseri, Eleazarum Pontificem ad Ptolemaeum, Aegypti Regem ,
LXXII Interpretes , praeter alia munera , etiam cum membranis misisse. Et Gui LANDIesus, membr. Ira in Plin. testimonio HERODOTI euincit, Ionas usos olim fuisse pellibus pro chartis, longe ante Ptolemaeum. Ab his membranis diuersum fuisse corium , cui itidem inscriptum est, docet ALLAT ivs in Animadu. ad monum. Etrusi. n. LXIV p. IV. Membrana enim pilis obrosis, vel calce, aut alia temperatura amissis , et interiori parte , qua carnem operit , in subtili ima folia tenuata est; corium vero , ut ab animalibus es extractum , cum mole ita fungosa, pilis tantum detractis, ea parte , qua pilos excus)t, literas accepit. Haec quidem coria non glutine, se istis, fuerunt consuta Cuiusmodi volumina ex corio in Italiae, Graeciae et Germaniae Bibliothecis se vidisse, idem LEO ALLAΤius attestatur. Sed et linteis libris monimenta priuata veteres descripserunt, docente PLINIO L. AMIL c. H. De quibus nonnulla apud DODwELLvM in appenrice praelectionum ad Spartianum habentur. Et meminit vo Ρis CVS in Aureliano linteorum librorum, qui in Bibliotheca Vlpia fuerunt: Et si his, inquit, contentus non fueris, lectites Graecos is linteos etiam fibros requiras, quos V ia tibi 'bliotheca, cum volueris, ministrabit. Erant vero huiusmodi libri telae et texta lintea, in quibus scribebatur, eum fere in modum , uti hodie adhuc pictores in linteis pingere consueuerunt. Neutiquam
autem aeque ac nostra charta, quae omnino recentior est, eX contusis atque contritis linteis constabant. Plura suppeditabunt, Ρ0
G VIL A N D I N v S, Medicus 'tauinus, peculiari Commentario in XL XU. et XIII. copita Libri XUL Hi . Nat. Plinii, IOSEPHI SCALI-G Ε ni animaduersiones in Guiland C L. f A L M A s I v S in Vopiscum, I. G. VOS SIVS de arte. Grammatico, L. L c. 37. ALLATH Animadu. in monument. Etrusc. p. st. Μ AB ILLO NIus de re Diplom. L. L c. I. caeteri
III. Non plane haec, quae modo strictim exposuimus, silentio Praetereunda duximus , propterea quod argumentum nostrum inde magis illustrari videbatur. Quod vero nunc speciatim ad Ornatum librorum attinet, quos veteres, Ciceronis temporibus, et aliquot saeculis post , commodioris usus cauila, confecerunt, etiam illi, qui volumina atque codices suos comtissimos esse voluerunt, non minus quidem chartis atque membranis, quas modo diximus ,
28쪽
sed iis aliquando aliter atque aliter praeparatis, Vsi deprehenduntur.
Quo tenuiores enim, laeuioreS, candidiores, et maiores, chartae membranaeque fuerunt; hoc plus ad pompam atque ornatum librorum contulerunt. Hinc a scriptoribus tam diuersa chartarum genera commemorantur. Etsi enim magnitudinem et formam librorutii materiae ubertas maxime determinet, ac praeterea ex variis chartarum generibus olim aliae aliis conscribendis monimentis destinatae fuisse videantur; cum Is IDOR. L VL c. Ia. expresse scribat: uuae- n genera librorum apud gentiles certis modulis consteiebantur; hr umore forma , carmina atque epistolae: at vero hisoriae maiori modulo scribebantur. Dubium tamen non est, quin Consulto Chartam maiorem, latitudine et longitudine a minori diuersam, libris ad splendorem construendis adhibere maluerint. Ex quo factum est, ut charta, quae maioris formae et praestantior caeteris erat, Hierati-- ea diceretur: quia hac annales, rituales, aliique libri sacri ab hierophantis consignabantur. Quae iterum postea non .unius generis fuit, cum alia Augusta, alia Liuia alia CZaudia, quam praestantissisimam demum habuerunt) diceretur. Post has autem fuerunt, charta Amphitheatriea, Fannia, Sattica, Taeniolica; quae magis plebeiae aestimabantur. Omnium tamen vilissima fuit Emporetica, cui negotiatores merces suas inuoluebant. Raae nomina uti recenaset PLi Ni us, Histor. Natur. L. MIL c. Iar ita ISIDO Rus L. V e. Io. Origin. chartam Cornelianam, Cui nomen datum a primo eius auctore, Cornelio Gallo, Aegypti Praefe to. Macrocolia vero speciatim dicebantur a maioribus braereis, quae magnitudine reia liquas chartarum species longe superabant; quippe quae mensuram XVL digitorum, nec raro quatuor supra Viginti, attigerunt. Qis de re plura vide apud vos s IvΜ, de orto Grommatica, L. L c. 9 . et sALMvT HVM in Pancirodi repert. nov. L. IL tit. ra. Prioris autem generis chartas, hieraticas scilicet, praecipue ab iis adhibitas esse, qui libros suos elegantissime Construere Voluerunt, perquam
manifestum est. Quo pertinet illa charta regia, cuius meminit c A- TvLLus, in Epigr. XXI f Puto esse ego illi millia aut decem, aut plura, Perscripta, nec c, ut i, im palimpsesu
Relata , chartae regiae , noui libri et e.
Hae chartae regiae, si quis verba Poetae paullo accuratius periegat,
omnino non membranae et chartae deletitiae fuerunt, prout FRA
29쪽
pretatias est; sed pulcherrimae omnium, et sine di iobteratisae, de quibus iam diximus; quae plebeiis et palimpsestis opponebantur. 'o Issorum vero ceteros meminit ΡLVI ARCHus in Libro, qui inscribit in , ο τι τοῖς ηγεαόσι ubi de Dionysio Tyranno loquitur, et lituras Palimpsessi cum vitiis illius
Regis confert, quae animo adhuc adhaerescebant, quod a PLATO NE, Praeceptore eius, aboleri non potuissent. 'Aλλ' ευρε τον νυσιον, inquit , βιβλιον παλιφης νε η μ ολυσμῶν ἀνάπλειον, τὴν βλάβην ἀνιεντος τῆς τυραννιδος - πολ υ χρο- δυσοποιον ἔσαν δυσέκλυτον. Palimpsestum fuisse membranam vilem, indicat CICERO , qui ad Trebatium haec scribit: uuod in palimpseso, lauri equidem pars noniam ; sed miror, quod in isia chortula fuit, quod δε- Iere malueris quam haec scribere, nisi forte tuas formulas. Sicuti
autem chartas, ita etiam membranas, ad elegantiam et nitorem singulari studio praepararunt antiqui, easque tenues maximi aestimarunt. Illae vero imembranae, seu, ut ISIDORUS HISΡΑLENSIS
L. VI, cap. II , loquitur isia membrana , vel candida, vel Iulea , vel purpurea, fuerunt. Ita enim Ist Do Rus pergit: Candida exi- sunt naturaliter: quod genus membranarum Romae repertum, sed inhabile apparere supra dixerat; quonia in et facile serdescant, aciemque legentium laedant) Luteum membranum bicolor es , quod a consecrare una tingitur porte , i. e. croeatur. De qua Persius: Tum li-her et positis bicolor membrana capillis. Purpurea vero inficiuntur lore purpureo , in quibus aurum et argentum liquescens patefiat intiteras. 1 o SEPH VS, Libr. XII, c. a. Antiqv. Iudaic. meminit membranarum elegantissimarum, quas EleaZarus Pontifex ad Regem Ptolemaeum cum LXXII interpretibus misit, quibus Lex diuina aureis literis inscripta fuit: quarum subtilitatem et commissuras ita latentes, ut visu discerni non potuerint, Rex diu multumque admiratus esse perhibetur. Ipsa IosEΡH i verba haec sunt: Ως δε πεσι - ηλθον μετἀ σω δωρων οἱ γέροντες, ἁ τω βασιλεῖ κοφσομ ο
τῖτο ποιuας πλείοti Superesse huiusmodi primorum sae-cissorum membranam adhuc in Bibliotheca Norica, scripsit io. s Av- ΗΕ nTus, Orat. II de Biblioth. Nor imberg. Ubi simul assirmat, tenuissimam materiam, ac in ea, siue antiquissimi commentatoris,
30쪽
sue ipsius Claudii Ptolemaei, manu duetas figuras, admiratione me rito esse dignas. Sed fatemur, nobis hodie nihil tale amplius in ista Bibliotheca obseruare licuisse. Verum, ut alia nunc testimonia mittamus, in Bibliotheca inclytae Lipsiensium Academiae, Biblia extant Latina, a S. Brigitta, uti olim tradiderunt, admodum pulchre descripta, in forma quidem libri duodecima, sed adeo tenui membrana, ut vix ullam posse tenuiorem atque nitidiorem reperiri crediderim. Adhaec, quod ad lintea et similia veterum monimenta attinet, in . his etiam cultus et ornatus curam animaduertere licet. Huc adeo libros illos ex sindone, linteo subtilissimo, ex .quo. alias vestes mollissimae ac pretiosissimae conficiebantur, constructos pertinere arbitror; quorum ΡHlLO STEAT v S m sol nii vita 1 nemini . Carmina etiam Sibyllina tenuissimis inscripta linteis plerumque traduntur. CLAvDIANus, bella Geticov. asa. carbasum vocat:
'tidico custos Romani carbasus aeui. Carbasus autem linteum tenuissimum, opulentiae nomine, non necessitatis. Vid. CAS PAR. BARI IIII Comment. ad h. L Sericis praeterea ad pompam usi sunt. Id quod patet ex SYMMACHi Epi- sola 34, Lib. IV: Tu etiam sericis voluminibus , Achaemenio more, infundi literas meos praecipis. In Italia vero pariter atque Graecia chartas olim ex tela bombycina, ac bombyce ipsa, ut hodie apud Sinenses, confectas esse, quae crassiores quidem, sed minus asperae et durae, blattis tamen et tineis, utpote dulciores, magis obnoxiae sint, docet LEO ALLAT Ius, i. c. n. LaXII. Erant insuper elephantini libri, qui itidem ad magnificentiam conficiebantur. In his enim, Obseruante LEONE ALLATIO , I. c. n. LXII, raro et ab Imperatoribus aut in dignitate constitutis viris scribebatur; ea ratione, qua
et in Sapphiro et in aliis lapidibus pretiosis set animi sensa insculpere poterant, siquidem libuisset. Me quidem non fugit, putare nonnullos, a prodigiosia illorum amplitudine elephantinos hos libros esse vocatos, quasi scilicet elephantorum vastitas nominis occasionem iis dederit; quemadmodum quicquid vulgarem longe excedit mensuram, elephantinum appellari dicunt. Vid. LUC. IO. SCo PAE L I Coliere c. aδ. Sed omnino probabile est, istos libros amateria Elephantorum nomen hoc traxisse. Sicubi igitur Auctores de voluminibus loquantur , facile concedimus, tales 'bros vel ex
coriis, vel potius, quod SCALIGERo et GL RH. IOH. VOS SIO
Placet, ex omentis Olephantorum, compositos fuisse. In omentis