Christian. Gottlieb. Schwarzii De ornamentis librorum et varia rei librariae veterum supellectile dissertationum antiquariarum hexas

41쪽

adhiberi soliti, ex Papia docet C Ano Lus DU FREsNE, in Glos rio , sub voce Aurigraphus: Scribebantur, inquit, libri diuersis coloribu , quos facere poteris huiusmodi factis confectionibus. Argenteas literas facies , s aeris florem et alumen aequis ponderibus in argento contriueris. Aureas facies, si olumen et aeris florem aequo pondere aceto infusum de auro in aut ura, usque ad medis Attici crassitu. dinem triti perduxeris. Aereum colorem facies, I et olumen rotundum aequi ponderis in aereo vasculo aceto infuso in aeramento teras, inque ad medis Attici crassitudinem. Hoc etiam ferreum facit. VI. Ad ista, quae hucusque proposuimus, proxime accedunt, quae nunc de imaginibus et picturis dicemus, quas veteres non minus splendoris augendi, quam seruandae perpetuae memoriae, rerumque euidentius declarandarum caussa, libris suis addiderunt. Iis enim non tantum quod statim in prooemio huius disputationis innuebamus) soleiane fuit, Clarorum Virorum , Ct maxime eorum,

quorum scripta et libros possidebant, essigies in Bibliothecis dicare; quas vel fuso, vel sculptas, Vel quocunque modo expressas, partim in atrio suspenderunt. partim in pluteis, ante suos quemque libros, collocarunt. Vid. FIGRE Lius L. depatuis Idustrium Roman. c. IV. et TH. BARTHOLINus, dissert. II de tibi is legendis. Verum eiusmodi iconas ipsis quoque libris inserere coeperunt. Testis est N pos noster, qui de Pomponio Attico, in vita eius, LXVIII, haec habet: Qui honore rerumque gestarum amphtudine cetero: praesit runt, ver bus exposuit, ita, ut sub ngulorum imaginibus facta magistratusque eorum non amplius quaternis quinisque versibus desc=Ψ- erit. Quod PLINius etiam, Bb. XXXV, c. I. confirmat, addito simul M Varronis exemplo: Imaginum, inquit, amore flagrasse quondam, testes sunt et Atticus ide Ciceronis, edito de his volumine, et M. Varro, benigni mo inuento, insertis voluminum suorum fecunditati , nou nominibus tantum septingentorum ita rium, sed et aliquomodo imaginibus; non passus intercidere Auras aut vetustatem aeui contra homines valere. Quin ipsorum praecipue Auctorum imagines libris praefixas esse, colligunt quidam ex sENECA, cap. VIIII de Tranquillitate. Ita vero hic scribit: Iam inter balnearia et ther mos, bibliotheca quoque, ut necessarium domus ornamentum, evo litur. Ignoscerem plane , si a sudiorum nimia cupiditate oriretur. Nunc ista exquisita et cum imaginibus suis descripta Dcrorum opero ingeniorum in speciem et cultum parietum comparantur. Certe in

quadratis libris de quibus speciatim in quarta disputatione agemus)E 3 prima

42쪽

prima tabellarum plerumque vultum Auel oris gessista videtur. Luculenter hoc MARTIALIs, L. XIV, Epigr. 1δα de Virgilio suo in

membranis testatur: . uuam breuis immensum cepit membrana Maronem l sius vultus prima tabesia gerit. Dici vero non potest, quantum hae picturae ad antiquitates veterumque ritus illustrandoa conferre possint. Etenim non hominum modo, sed plantarum etiam, animalium, aliarumque rerum effigies pictas dederunt. De antiquissima depingendarum herbarum fratione testantur haec PLINII verba, ex D U Hisor. t. c. ae Praeter hos Graeei auctores medicinae prodiere , quos suis Iocis diximus:

Ex his Euom, Rex Arabum, qui de simplicium effectibus aE Neronem scripsit Crateuos, Dion sius, Metrodorus, ratione blandissima ; sed

qua nihil pene aliud, quam rei dispicultas intel latur. Pinxere namque e gies herbarum, atque ita subscripsere ectus. Verum et pia Bura fallax es, et coloribus tam numerosis, praesertim in aemutitione naturae, multum degenerat transscribontium sors varia etc. Hinc et in illo vetustissimo codice Dioscoridiano, qui in Bibliotheca Vindobonensi extat, de quo supra mentionem fecimus, itidem plantarum, animalium , aliarumque rerum descriptionibus erigies quoque coloratas esse adiectas, L A MB E C I us, Comment. BibL Vindob. p. II, P. Uν. seqq. commemorat. Inter aliOS autem antiquos codices variis imaginibus exornatos, maXima certe admiratione dignum esse videtur Calendarium illud Romanum, egregium vetustatis monimentum, atque pulcherrimum Bibliothecae Vindobonensis cime-lium, sub Imperatore Constantino, Constantini M. Filio, circa annum Christi CCCLIV. compositum, et Valentino cuidam dicatum : in quo singulis mensibus suae appletae sunt imagines. Quod

totum una cum omnibus eo pertinentibUS iconibus aeri incisis, summi nominis Vir, ΡETRVS LAMBECIus, L. IV Commentar. de BibLCaesar. p. ag seqq. euulgauit. Idemque nunc etiam in praestanti 11mo antiquitatum Romanarum Thesitiro, quem vir immortalis famae, I. G. GRAEVIUS edidit, reperitur. Neque minUS rerum antiquarum aestimatoribus iucundae utilesque esse possunt XXXXVIII. pieturae, quas ex fragmentis illis Genesos ante mille trecentos annos scriptis, de quibus ante diximus accurate delineatqS, notisque atque obseruationibus illustratas, itidem publico bono exhibuit illustris LAMBECius L. III Comm. de Bibl. Vindob. p. a, seq. cons LII, L. ii l. roo sq. Eadem vero Genesos fragmenta iiodem cha

43쪽

racteribus, iisdemque imaginibus ornata, in Bibliotheca Cottoniana asseruari dicuntur. Pauca haec vetustioris picturae eXempla ex

omni copia adduxisse in praesens sufficiat; quippe quibus sententiam

nostram satis iam declarari posse, arbitramur. Non vero plane abs re fuerit, vel tribus verbis monere, istiusmodi picturas viplurimini in fundo, Vel aureo, vel viridi, vel coeruleo, exhiberi, eiusque generis esse, quae vulgo miniaturae dicuntur; quartam ColoreS gummi atque aqua sunt temperati. Atque veteres quidem in obseruandis figurarum proportionibus, miscendisque coloribus, simpligiores; at in puris coloribus eo diligentiores atque accuratiores fuisse, ex antiquioribus libris apparet. Figurarum enim artificium Leculo

decimo quinto coepisse , ustarmat Ch BvRCARD. GOTI HEL F. STRVVIvS, in Actis literariis , p. Io. Vbi etiam prae ceteris a tem illam miratur, qua tenues auri lamellas membranis ita impegerunt veteres, ut vix inde separari queant, super quas deinceps variegatiS coloribus pingere consueuerunt; quod artificium Cl. Auctor

hodie inter res deperditas, aut certe non fin VulgUS notas, numerandiam existimat. Ceteroquin , obseruante hoc Cl. Auctore, prae

sertim saeculo sexto, septimo et octavo, literae initiales maiores singularem ornatum habuerunt, dum variis animalium aliartimque rerum figuris expletae apparent. Aliquando Auctorum atque aliorum hominum imagines pictas continent, saepiusque totam paginam adimplent. Vineolas, aut vitaculas, et Gallice Graece τοῦ eiusmodi ductus appellari deprehendo; so lasse, quia vites, fruticesque quasi depie OS repraesentarunt. Cuiusmodi codices sicuti ubi uis fere in Bibliothecis obuii sunt; ita non

pauci in Paullina extant. Prae aliis vero arrisit mihi prerquam vetustus codex membranaceus, Calendarium Sanctorum atque Psalmos Latinos, aliasque precationes complectens: in quo non tantum literae eiusmodi quus modo diximus; sed variae etiam imagines aliae inueniuntur. Reliquum esset, ut hoc loco etiam de Coronide dice. remuS: quam notam veteres librorum fini appinxisse perhibentur. Sed, quae nostra sit de hac coronide sententia, in sequenti disputatione, num. XVI , pluribuS exponem US. Vt I. Vt vero ipsi tandem huic exercitationi coronidem imponamus; non nisi pauca de cedrio stibiiciemus, quo veteres libros suoS, quos Perennare voluerunt, inunxerunt. Sic enim cecinit O v ID. Lib. I IDU. EI. L

c D sim minio, nec cedro chorto notetur.

44쪽

Sic MARI 1 ALIs L. III, Epigr. a Cedro nune licet ambules perunctus.

Et alii passim. Fuit illud oleum ex cedro expressum, quo subtiliter

chartam fricarunt, ut libros a carie et tineiS immunes seruarent, neque minus odoriferos redderent. Scribit enim sALMvΥΠvs in Pontiroj L. I ME. Nit. de Charact. kter. Cedrium cum ob insignem sui amaritudinem, tum ob excellentem, quam habet, siccandi facultatem, valere caussam corruptricem interiorem Compescere, remque sibi creditam in immensum Conseruare. AtqUe VITRuvius L. II de Archit. ait, libros oleo cedrino Undios, nec tineas, nec cariem, timere. Quod etiam P Li Ni us docet de libris Numae repertis, quos DXXXV annos illaesos fuisse refert; quia cedrati fuerint. Quanquam HADRIANVS ex MSC. ibi citratos legat; etBARI 11. MERULA, in Oviae L. I Trist. LI. I, Obseruarit, quosdam habere ceratos. Ob tantam igitur huius arboris virtutem veteres non solum maiorum erigies, sed Deorum quoque simulacra composuerunt, teste PLINIO, L. XIII, c. f. Imo cedrium etiam ad conseruanda defunctoriam corpora lidhibuerunt, auctore eodem rL1Nio, L. XXIII c. F. Neque minus ex sententia SOTIo Nis, Graeci rei rusticae scriptoris, extrema vitium plantatarUm pars cedrino oleo est illinenda ; quoniam τἀ κωλυει οσφραινομενα ἐσελθ' , reptilia adrepere prohibet odore , teste FLORENTi No, Geopon. F, y. Hinc adeo explicanda illa prouerbialis locutio, de eo usurpata, Cuius oratio immortalitatem promeretur: Et cedro digna locutus. PERSI US , Sat. I, U. I. Alium Vero quendam colorem

chartae ex cedrio inductum esse, intelligitur ex ovi D. r, Lib.

III I risi:

Quod neque sum cedro flavus, nee lumice leuis; Erubui domino cultior esse meo. Sed abrumpimus hic filum, et reliqua in aliud tempus reseruamus.

FINIS I DISPUTATIONIS.

45쪽

ΙΙ. De forma voluminum generatim, eo- et Graeco prouerbio: ευ γένοισι

rumque nominibus. κειται.

III. De materia, ex qua volumina con- XV. De Umbilicis voluminum, et καιοιῶ struebantur, et speciatim de discrimine μία ad umbilicum peruenire. phibrae et tiliae , corii et membranae. XVI. De coronide et loquendi formula

II lΙ. De rarioribus quibusdam vo ui- coronidem rei imponere. num generibus ; item de modo conscien- XVlΙ. De cornibus librorum. dae vete um chartae. XVIII. De frontibus. U. De conglutinatione chartarumτ depa- XVIIII. De circumcidendorum volumiaginis, et συμβολαῖς, siue commissuris vo- num ratione.

luminum. XX. De pumicatis libris; ubi et de eb VI. De et ta dentata. VII. De magnitudine volumium XXI. De libris masseatis. VIII. De ratione foribendi in volumini- XXII. De σιλ υ ie et titulis librorum. . bus. XXIII. De uncis et loris, quibus volum VIIII. De interpunctione veteris scriptu- na constringebantur ; item et de merae, et quibusdam distinctionum notis nide. ornatus caussu aliquando usurpatis. LXXIIII. De integumentis voluminum. X. De veterum. XXV. De complicandorum et explicando-XI. De maioribus sectionibus et dissonia rum o istum ratione; aliisque item bits voluminum. et de formula veterum MSCtii addita :XII. De indicibus veterum librorum. Explieit liber feliciter.

XIII. De opsograpbis , et aduersariis , XXVI. Finis Mitis Disputandin. item rue Ue morgine librorum. S

I. Quae

46쪽

L, D. B. V ae ad interna vhterum librorum ornamenta pertinuerunt, si

periore exercitatione pro virili parte eXposuimus; rem ali- quanto frequentius obuiam, velut quae ab aliis sid fatis e plicata invenitur. In dissicultatem paullo maiorem ea videntur in- Currere, quae deinceps de reliquo, eoque potissimum externo, librorum cultu atque splendore explanabuntur. Ceterum, quo ad cognoscendum singula luculenta magis , magisque in aperto sint, omnem simul vetustam illam compingendorum librorum rationem, quantum potero, breuiter strictimque attingam. Etsi vero nonnulla, quae non tam ad ornatum librorum, quam ad necessariam eorundem constructionem, spectarunt, aut quae quocunque modo cum hoc argumento coniundia videbantur, tralatilia opera hic commemorabuntur ; et quanquam nunc demum serte quaedam afferentur, quae in prima iam disputatione moneri oportuisset illud tamen tanto excusatius me esse facturum arbitrabar; quanto saepius accidis , ut res, Vsus et dies aliquid moneat; quantoque minus istas digressiones hominibus huiuscemodi rerum studiosis ingratas fore, sperabam. Neque vero plane insolens et ab instituto meo alienum fuerit, me ista omnia solo OR NAMENTOR v Μ momine comprehendisse; utpote cum huius ipsius vocis vim atque notionem iam olim latius patuisse, et cuiusuis fere generis instrumenta, cultum atque apparatum, significasse, testimoniis non inutilibus possit comprobari. Sed festinamus, ut, quam semel ingressi sumus viam, li- herius prosequamur. Quare ad propositum veniemus, et in hac quidem disputatione operam nostram cumprimis in forma atque

cultu VOLUMINUM VETERUM describendo ponemus.

IL Iam primum omnium satis constat, non eandem, quae no- serorum hodie librorum forma est, olim semper in usu fuisse. Apud veteres enim, non Romanos eantum, sed Graecos etiam, imo et

Ebraeos, rarissimi fuerunt libri quadrati, iique distinctis foliis, ut

nunc sunt, complicati. Totae nonnunquam Bibliothecae sola ut plurimum ostentabant volumina, quae Circa baculum teretem, in .cylindri modum, volui solebant. Vnde haec volumina κυλίνδρους

47쪽

L. Gemmis annularibus dichem. JLI, c. Io. ita scribit: scriptorum suorum monumenta non pagellis explicatis , Ut nunc sit, habebant extenta , sed in semet ipsa reuoluta, sub tubi specie; unde volumina dicebantur, ad no stram aetatem etiam eodem non ine traducto; cui non respon deat res nominata in paginis nostrorum librorum extensis, non inuolutis. uuia libri nunc nostri votamina non sunt, ut aevo Horatii, qui ad hoe adudens reeinit in arter Vos exemplaria Graeca Nocturna versate manu, versate diurna. Huiusmodi volumina Grae

τάκια nominarunt: Latinis vero κατ ἐξοχη fibri, item et aliquando chartae dicta sunt, probante CL. SALMAS Io, de modo Usur. p. II.

seq. Vbi is ostendit, Iibrorum appellationem duplicem este, unam generalem, alteram specialem ac propriam: generali appellatione librum vocari, quacunque materia sit et forma id, in quo aliquid perscriptum sit, cuius rei memoriam conseruari oportet, siue codex sit, siue volumen; siue charta sit, siue membrana, aut lignum ceratum, aliudue quid scribendo idoneum: strictiore et magis propria notione, librum, sue βιβλίον, pro volumine accipi. Quia enim ex βιβλω Aegyptiaca primum charta confecta, et ex pluribus chartis inuicem adglutinatis volumen firmatum est, idcirco non nisi de chartaceo volumine βιβλιον proprie loquendo sumi coepit. Complures infimae Latinitatis Scriptores volumina a similitudine rutuli, leu rotundi baculi, quo mensurae cumulus exaequntur, rotulos, seu rutulos, appellauerunt. Neque minus Ebraei a conuoluendo

dixerunt.

III. Materiam, quam in his voluminibus conficiendis veteres 'adhibuerunt, churiam, membranam , shibram, tiliam, corium, et alia huius generis fuisse, vLP1ANus, L. XXXII Pandectarum, quies de legatis et Meicommi sis tertius, L. a, non obscure significat. Librorum, inquit, oppedatione eontinentur omnia volumina, siue tu

CHARTA, Aue in MEMBRANA sint, Me in quavis ALIA

MATERIA. S, d et se in PHILYRA, aut in TILIA, nou- nudi conficiunt; aut in alio CORIO, idem rit dicendum. Quodsi

in codicibus sint membraneis, vel chartaceis, vel etiam eboreis, vel alterius materiae, vel in ceratis codiciliis; an debeantur, videamus ' o loco Iuris Consulius celeber limus mentionem facit voluminum ex phibro et tilia compositoriam: quae duo alioqui saepius consumduntur, cum distincta esse vipi ΑΝvs innuat. Equidem arbor,

quam Lauici tiliam dicunt, a Graecis appellatur; quam

48쪽

64 DISPUT. II. DE ORNAMENTIS

svin As ita destribit: φίλυρα ἄδος δενδρου εχον φλοιον βύβλωψιο-. Phil ra es arboris species , quae librum scorticem) habet, milem bubio papyri, Sed et tilia et philyra non solum arborem huius nominis denotant ; verum etiam generatim arboris tenuiores membranas, inter lignum et extimum corticem latitantes; eo quidem discrimine, ut philyra quae tunicas interiores etiam ex aliarum arborum horticibus alioqui significat) tenuissimi corticis nomen sit; tilia vero aliquanto crassioris, nec adeo, uti philyra, tenuis. od PLINII auctoritate probatur, II. N. L. XVI, c. I , qui de tilia arbore agens : Inter corticem, scribit, bc tignum, tenues tunicae multiplici membrana, e quibus vincula TIL IA E vocantur; tenuit simae earum, P HI LYRAE. Vtramque rem nonnunquam Vno corticis nomine significari, notauit GuILANDIN vs Pantro, m. III. Nec vero tunc intelligitur ille crassus et exterior cortex, qui quidem etiamt scriptioni inseruiise fertur; at componendis voluminibus, de quibus nunc loquimur, parum idoneus erat: sed intelligitur tenuis et interior cortex, qui etiam liber nuncupatur. Ita ISIDOR vS, L. VI Orig. c. I . Liber, inquit, es interior tunica corticis, quae ligno cohaeret, in qua antiqui scribebant. De quo Vi gilius: Sic alta liber haeret in ulmo. Unde et liber dicitur, in quo scribimus; quia te usum chartae, vel membranarum, de libris a mborum volumina flebant. Hinc adeo corticea charta dicebatur cum tenuis, tum tenuissima, membrana, inter lignum et exteriorem corticem arboris interiecta; a qua diuersa erat papyracea Charta, de qua mOX agemus, ex pelliculis papyri Aegyptiacae confecta. . rum disserentiam M AB ILLO NIus, de re Diplom. L. I, c. I, p. 33, luculenter indicauit. Porro vero v L P I A N v s membranae et corii meminit, quae duo itidem a multis minus bene discernuntur. Et sane res paullo intricatior est. Speciatim quidem et vulgari notione haec duo nomina notant pelles animalium ad scribendi usum praeparatas.

Neque vero tunc nullum inter membranam et corium intercedit discrimm; quod Gui LΑΝDi Nus, de Papyro, m. III, verebatur. Vtriusque discrimen praeter alios euidenter ostendit LEO ALLA-Υi v s , in Animadu. ad Monum. Etrusc. m LXIII, p. IIJ. MEMBRANA,

inquit, pilis abrasis, vel calce, aut alia temperatura, amissis, et ingeriore parte, qua carnem operit, in subtilissima folia extenuata est; Co iv M vero, ut ab animalibus est extractum cum mole ida fungosa, pilis tantum detractis, ea parte, qua pilos excussit, literas accepit.

Ex quibus intelligimus, pellem paullo crassorem, Grae

49쪽

- . cis proprie A pΘεραν dictam, neque ita plane apteque praeparatam,

ut commode eX utraqUe facie perscribi potuerit; memkranam vero, siue pergamenum, fuisse pellem plenius perfectiusque elaboratam, ita, ut ex utraque parte scripturam capere potuerit. Corii usum longe vhtusfiitimum esse, cognoscimus; at Pergameni praeparandi I . . artificium maxime referimus ad ea tempora quibus Ptolemaeus, Rex Aegyptius, et Eumenes, Pergamenus, in locupletandarum Bibliothecarum studio se inuicem aemulati esse dicuntur, apud ΡLI-L. XIII Histor. nai. c. H, et iligno Nun v M, spissoL XLIII Chromatium. Conseratur et nostra disputatio III de ornamentis librorum veterum, s. V .et VI. Quamuis vero hac ratione corium membrana Minnino a se distincta fuerint; in citato tamen loco,

VLPi Nus per cinii nomen, non tam quoddam pellium animalium genus, scriptuAe recipiendae accommodatum, quam generatim tenuiores fruticum, vel arborum membranulas, e quibus etiam praeparabantur chartae, intellexime videtur. Adiungit enim corii nomen noininibus phibrae et tiliae ; neque corium a phibruet tilia aliter, quam genus a speciebus, uti in scholis loquimur, dis cernit. Dicit enim : Sed et si libri At in phibra, aut tilia, aut in

ALio Conio; idem erit dicendum. QInquam vero Io SEΡΗ vsso A LIGER aduersus Guilaninum, p. ao. tradiderit, verba vLPIANI, in ano corio , perperam referri ad corticem arborum a tilia aliarum; communis sensus expertem esse oportere, qui sine adiectione corticem, aut librum arboris , corium vocet; se intelligere aliud corium, quam tergus ouillum: facile tamen, pluribus comprobari -potest, corii pariter ac membranae nomen alias qUoque, non modo

pelles animalium significare; sed ad alia etiam integumenta notanda transferri, siue ea animalium fuerint, sue etiam rerum inanimatarum. Sic apud PLINI vM, L XV, c. ιδ, Acuum corium; et apud eundem , L. Ara c. I . ligni membrana , legitur. Sigillatim vero corium de tenuissima H optima philyra, quae texendae chartae emedio papyri acu scindebatur, apud PLINIvΜ dici, dudum GuILANDINvS-Plinium, et SALMAS ius ad Vopiscum, obseruarunt. IIII. Sed praeter membronam, corium , tiliam, et philyram, alias etiam materias, quae volui in rutulum et scribi potuerunt, antiqui conficiendis voluminibus accommodarunt. Huc pertinent volumina serica, et alia non nulla, quorum in prima iam Disputatione, n. II, mentio a nobis facta est. Aliquando et plumbum ita

praeparatum suit, Vt in eo non tantum literae exararentur, sed eL

50쪽

i46 DIS P v T. II. DE ORNAMENTIS ut idem, ad instar aliorum voluminum, conuolueretur. Commemorat enim P A v S Λ N I A S, L. IV, c. Isi, olim repertum fuisse vasculum , in quo reconditum fuerit plumbum in maximam tela litatem didue sum, et haud secus, ac alia volumina, conuolutum, in eoque perscripta Risie magnarum Dearum initia. 'Aνοίξας, inquit, την

et LAMBECius, T. I Biblioth. Qinrib. p. 7st, refert, anno 166a, ad portam Augustam Vindobonae arcam lapideam e terra fuisse erutam, in eaque, praeter alia vetusta monimenta, repertum fuisse paruum inuolucrum rotundum et oblongum ex auro puro, operculo itidem aureo ab utraque parte clausum; intra hoc aliud nihle inuolucrum eX aere, et intra aereum aliud ex argento, et intra argenteum denique tenuissimam laminam auream, strictissime conuolutam, quae, inscriptionem continuerit tanta subtilitate exaratam , ut vix qUaliacunque literarum incognitarum vestigia apparuerint. Eius voluminis aurei formam ac scripturam, cui libet, apud ipsum LAMBECIvΜ, l. c. videre licet. Sed haec rarissima voluminum veterum sinat exempla. Verum omnium frequentissime in componendis voluminibus charta papyraeea fuit usurpata. Haec enim ad modum nostrae propemodum chartae et volui maxime poterat, et Plicari. Deinde, auctore C Assio Dono, L. XI, c. II, papyracea charta multo facilius, quam corticea, ad decorem literas suscipiebat. Praeterea charta haec, veluti tela quaedam, in immensum fere ab artifice poterat produci. Tandem volumina ex papyro, leuiori opera atque arte, stemque minore sumtu , plerumque Construebantur. Hinc βιβλια strictiore notione de chartaceo Volumine accipiebantur; quia ex βίβλω viplurimum componi sileuerant. Charta vero. alla papyracea, ex papyro, seu biblo, quae ad Nilum plurima su crescebat, confici solebat. Vnde papyrus pro ipsa charta dici coepit. Modum huius chartae conficiendae docet P LINI US L. XIV, c. a. Praeparantur, inquit, ex papyro chortor, d, uiso acu in praetenues, sed quam latissmos philyros o Principatus

medio, atque inde Ailsurae ordine. - - - Texuntur omnes tabula madente Nili aqua. Turbidus liquor glutinis praebet vicem. Primo supina tabulae scheda ablinitur, longitudine papyri, quor potuit esse, pror segminibus utrinque amputatis. Transuersa postea crates perctgit. Premuntur deinde praelis, et ccantur sole plagulae, atque inter seiungamur, a Proximarum semper bonitatis diminumne ad deterr