De studio venandi apud Graecos et Romanos [microform]. Dissertatio...quam..

21쪽

2627

Tithonus, Endymion Zethos), Atalanta, Arethusa, Cyrena huc spectant. Sunt ei homines qui multitudinis consuetudinem vitent, silvas petant ibique canibus solis comitibus vitam degere velint. Vox populi eos gratia deorum Diana Aurorae Apollinis uti dicebat Venus enim semper in talibus fabulosis narrationibus partes suas agit, ita ut

ei homines quovis modo propter amorem praematuram mortem obeant in . Hic venatus, qui non propter periculosas bestias nec propter praedam SuSceptus est, Sed

propter solitudinem silvarum, in quibus dei cum hominibus loquontur, diu latebat in vita Graecorum. Denuo revivescit hellenisticis, quae nunc dicuntur, temporibus. Nam tum homines tenerrimis quibusdam cogitationibus obsecuti gaudebant sub divo morari in solitudine silvarum et propter talem in solitudines secessum venationem colebant. Alio capite huius opusculi in hanc rem revertar. Rem hoc modo se habuisse cognoscitur ex sarcophagorum Ornamentis. Nobiles enim viri, qui in eis sepulti erant, per vitam libenter venatui dediti in sarcophagorum lateribus celebrabantur venationum imaginibus. Accedebat quod venationes heroum omnino ad sepulcralia mamenta gratae et aptae videbantur. Materia depromebatur ex fabulis Meleagri Hippolyti Cephali Actaeonis aliorum qui venatores strenui fuisse dicebantur et iuvenes morte absumpti sunt. Post hanc digressionem redeo ad tragicos, apud quos etiam maiores difficultates parat altera pars, dico

voeeS, qua ex Sermone Venatico in cotidianum transisseverisimile est. Omitto verba velut διαγκω et φευγα Sim. propterea quod ansam praebere non videntur. Sed etiam derivatae Oces, ut διωγμα hue pertinent. . . pud Aeschylum δ' umbra Clytaemestrae chorum Furiarum his verbis monet: που μαραινε δευτεροι διωγμασιν Venaticum esse terminum demonstratur libro Cynegetico Ρs.-xen. ,

ubi de canibus quibusdam contenditur λ πολλαὶ δὲ τα

διωγματα φιεῖσαι ἐπανέρχονται δια το μισόθηρον, πολλαὶ ὁ διο τ φιλάνθρωπον.

Deindo iure quispiam dixerit voces multas non ex venatico sermone in cotidianum sed ex cotidiano sive eampi circensis sive aliunde esse a venatoribus receptas. Quibus sine ulla dubitatione continetur vox campi δρομος, quae in Vocem artis Venaticae propriam abiit. In Cynegetico exempla inveniuntur δ' ο δε ηδη ἔρειοι lepores)ταχιστα θεουσι τον προτον δρομον τους δε αλλους ουκέτι aut γ καὶ ἐὰν μεν Ἀαλωκως et ἐν τῶ πρώτω δρομω, ανακαλεσάμενον τὰς κυνας ζητεῖν αλλον .... Rut in cervis venandis: βιασθεῖσαι δὲ τουτο τον μεν προτον δρομον αἱ κυνες απολειπονται δευτέρω χω καὶ τριτga χρύμω

tuis ἁλίσκονται ' νεβρο . Qui usus eschylo notus fuisse videtur. Nam in Agamemnone in k scriptum legimus de aquilis leporem lacerantibus hoc:

βοσκομενοι λαγίναν, ἐρικυμονα φέρματα γένναν βλαβέντα λοισθιων δρομων.

Item do voco latrandi miro modo liber Cyneg. et Aeschylus consentiunt ). Sed talibus vocibus non iuvamur. Itaque exempla potius eligenda sunt, de quibus dubitari non potest, Velut voces radicis θηρ- θηρες enim innumerabilibus locis opponuntur animalibus domesticis ita ut θηρες sint ferae, interdum bestiae Derivata ex hac radice sunt verba θηραί θηρευω, quae proprie persecutionem ferarum significant. Ex eo quod non solum scriptores

historici ci Herodotum II, 77λ, philosophici es Platonem),

sed etiam oratores quamvis in translationibus adhibendis parcissimi talibus verbis utuntur, apparet eum Sum SSenon tam tragico sermoni quam Atticae linguae, potius sertasse omnino Graecae tribuendum Significationem comeupiscondi apud tragicos persaepe inVenimus, e g. apud

Aeschylum

120 Cyn V, 14. VI, 19. IX, 10. 121 Ag. 116.122 κλαγγή, κλαγγα δενα CD. IV, 5 V, 19. VI, 17. III, 9. IV,

ἐάανα-). VI, 23 Aesch. Eum. 131. Ceteri scriptores utuntur vocibusvλαω λακτέω λαγμός. 123 Aesch. Prom. 860.

22쪽

θηρευσοντες ο θηρασιμους γάμους

apud Sophoclem ηε)τυραννίδα θηρανθηρὰν οὐ πρεπε ταμηχαναπολλῆς νοια καὶ τ θηρασθαι κενά.

apud Euripidom

τας εμας ἀναρπαγας θηρφθηρα γαμεῖν με ὁ θηρευων γάμους μέγα τι θηρευειν αρετάνθηρωσι λεκτρον τουμύνθηρον ὁ πάντες κου θῶ ζητο μόνος οἱ γαρ Κυπριν φευγοντες ἀνθρώπων γαν νοσουο ομοιως τοῖς αγαν θηρωμένοις ο γαρ κατ χυσέβειαν αἱ θνητον τυχαι τολμημασιν δε καὶ χερον ηὐπερβολαῖς

ἁλισκονται τε πάντα καὶ θηρευονται ....

Vocem θηρευτὴς significatione viri qui quaerit petit concupiscit iam elatiori sermoni esse tribuendam Aristophanes '' Socratem θηρευτὰν λογων φιλομουσων irridens ostendit Eadem ratione isti des his docis iudicandum Aose Ii ' aut cum dicit de oestro Ionem propulsante:

κυναγετεῖ τε πλανα τε

aut cum Graecos Helenam insequentes cum Venatoribus

comparat: πολυανδροι τε φεράσπιδες κυναγοὶ καc ἴχνος πλαταν ἄφαντον κελσαντες Σιμοεντος.

iEuripidi quoque hac in occasione fortasse imago venationis in animum venit. Nam Helenam de Menelao narrantem facit δ' ὁ δ'ἄθλιος πύσις στράτευμ' ἀθροισας τὰς ἐμὰς ἀναρπαγὰς θηρὰ πορευθεὶς 'Iλιου πυργώματα.J

Plura do his vocibus θηρὰν θηρευειν sim dicentur quo loco de iisdem verbis apud oratores agetur, nunc aliud mihi cordi est. Praeter hos singulares enim locos animadvortimus certis in fabulis terminos technicos translationes, exempla, similia, quae rem Venaticam tangunt, miro modo accumulari et inter se esse Variis relationibus coniunctas. Itaque mihi liceat acrius in ossicinam quasi et operam poetarum tragicorum inquirere. Hoc non solum pollo sit Diana venatici dei qui interdum in fabulis partes suas agunt effecerunt, sed imprimis alia, quae postea quidem in monumentis quoque Sitata est, cognitio eorum numinum, qua insaniam hominibus adducunt. υτην enim Λυσσαν, alias quae ad furorem vel dementiam incitant deas poetae tragici pro venatricibus habent. Quam opinionem Aeschylus assirmat in rometheo in ' μηδε προ υτης potius

maiuscula scribimus pro ἄτης editionum θηραθεῖσαι μέμα εσθε τυχην. ales Saevae Venatrices homines compellunt in perniciem, cuius signum est rete Venatorium Graece αρκυς.

De ratione quae interest inter Furias et Mortis rete venatorium infra disputabitur. Itaque Euripides δ' dicoroaudet voce puerorum in fabula Medea) ως ἐγγυς δηγἐσμεν ἀρκυων ξιφους, id quod scholiis sic explicatur:

αρκυων ' os ἀφυκτου θανάτου. De eodem versu adnotat

de Wilamowit in comm Herc. βλ):, Ma sol solche Vermischunge nicht ioben und tut, gut, sic solbs threr u enthalten. - Euripides be-ἡWu8 in dieson assen in Bil mi fibrauch hat, stohi dabin Aber es Lehie nicht eispiele, o nur in inem,.Zuge in Bil angedeutet ist, si mr in dem disi, Sprache lebenditist, nicht mehe vo Noten ist. μSi explicationem supra praemissam receperimus, hanc V0cem non iam , eigentilo widersinnig Wil. nominabimus, Sed tragico sermoni quam maxime elato tribuemus. Eodem modo entheus irridet Bacchum anto se ductum δ' ἐνι ρκυσιν γὰρ ων ου ἔστιν ουτως ωκυς δεστε μ'ἐκφυγεῖν, i. e. 129 Prom. 1072. 130 Medea 1278. Here. II, p. 187. 132 Bacch. 45 I. 131 Wil Eur.

23쪽

3031

iam nec devotus me effugere non potest. Similiter apud Αρschylum Cassandra exclamat μαλ αρκυς α ξυνευνος, α ξυναιτία φύνου. Verba significant uxorem Agamemnonis et mox mortem allaturam Seiungendus est hic versus ab eo qui praecedit δικτυον τι γ' Αιδου nam Orci retsi est piscatorium ex oraculis bene notum, in quod omnes mortales recipiuntur. Sub utroque autem subaudiebant Athenienses χιτονα, quem Clytaemestra marito Superiecisse dicebatur. Scholiasta addit φαντάζεται τον χιτῖνα. tiuscholio, quo Eur. r. V 24 ἀπείρι περιβαλουσ' φάσματι

explicatur, narratur res hoc modo : et γαρ Κλυταιμηστραχιτονα φανεν υτε ταῖς χερσὶν υτ τη κεφαλὴ κδυσιν εχοντα, πως μὴ Ἀγαμεμνων ἀμυνασθαι δυναιτο τους po-

νευοντας. ἴσχυλος δε φασιν fri36b ἀμηχανον τεχνημα καὶ δυσεκδυτον Aeschylo fragmento fabula deest laudato

patefit, unde scientia scholiastae orta sit. Quaeritur nunc ex quo auctore vel epico Vel lyrico Aeschylus hunc αρκυν Agamemnoni perniciosum, in quo miro modo vestis, δίκτυον - rete piscatorium Orci), rete venatorium se Mortis mixta sunt, acceperit. Nam in Homerico carmine' - Αgamemnon in cena occiditur inscia Clytaemestra Aeschylum

sequi vestigia Delphici cuiusdam poetae de Wilamowit in

praefatione editioni Choephoron praemissa exposuit q). Fortasse ille ignotus poeta etiam dolum vestis induxit. Vestimentum sub specie retis venatorii apud Aeschylum primum in Agamemnonis fabula invenitur. Apparet hanc

mutationem esse coniunctam cum studio poetarum tragicorum voces cotidianas tollendi et earum loco venaticas ponendi. Ita sermonem reddere elatiorem voluerunt. Ad

idem studium pertinet quod Furiae putantur et finguntur

saevae venatrices. Sed plane ignoramus, quo primo tem pore Furiae hanc speciem acceperint. Euripidis demum aetate tales in imaginibus pinguntur Artifices vasculorum igitur pictorum poetas sequontur neque explicationem dare possunt. Itaque discerni non potest, utrum Furiae Venatrices an rete venatorium Mortis an Agamemnonis vesti-133 Ag. 116. 1018 . 134 Od. IV, 19 sqq. 135 Wil.

incisagogae pag. PSqq.

mentum primum locum obtineant. Quocumque modo resse habet, una certe ex eis opinionibus postea celeriter vulgo receptis alias figuras, quae ad rem venaticam pertinent, secum duxit. Poetae tragicae his vocibus tantopere delectantur, ut eis utantur ipsis elatissimi sermonis locis, qua in re saepe observari potest animos poetarum incitari vel nominibus dearum, quae sunt Λυσσα υτη, Vel e pernicioso et Mortis, piscatorio Orci vel ex quavis voce cotidiana proprie Venatica Velut θηρευειν. Hanc meam Opinionem compluribus exemplis assirmare

conabor.

Apud Aeschylum invenimus breviloquentiam αρκυος pro pernicie in gamemnonis s. d. Versu Eadem Virgo Cassandra, quae fatidico ore Clytaemestram quasi perniciem mariti appellat, paucis versibus ante ipsa comparatur cum fera nuper capta τροπος δε θηρbς ως νεαιρετου i. q. explicatur a Clytaemestra λιπουσα μεν πολιν νεαίρετον. Cum cane Venatica postea comparatur Cassandra a choro

εοικεν ευρις et ξενη κυνος δίκην εἶναι, ματευε δἰ ἀνευρησε φονον in quos respiciunt versus δ'): καὶ μαρτυρεῖτε συνδρύμως ἴχνος κακον

ρινηλατουση τον πάλαι πεπραγμενων ....

In Eumenidibus quod termini venatici nonnullis locis

cumulantur, non miramur. Nam ' ινυες, quamVis per Semagnae deae sunt canes deorum quasi venaticae i. q. de

Wilamowit sic expressit δ' ): Wen si Mnde Sind, Sosin si Schweiflhundo sie age nur de Blatbefleaten. μ Species et umbra Clytaemestra excitat Furias in

80mn crudeliter murmurantes 136 Agam. 1047. 137 Ag. 1140.

138 Wil. Herc. ur. II pag. 216.139 Eum. 130 139. 147 228. 246. ad λαβέ cf. λαβὲ σακκον Arch. Ang. A Zig. XIII No. 74 p. 36 . ad κλαγγαίνω v. s. ad ἐκλείπων cf. PS. Xen Cyn. III, 10 οί δε Eethoro καὶ λείπουσι τα ἐργα καὶ IV, λείπωσι τω κυνηγέσια qV, 5 πρbi δὲ τιν κυνηγέτvW μη ἐπανιτωσαν

24쪽

32M λαβὲ λαβὲ λαβε λαβε, φράζου

κυων μεριμνα ουποτ ἐκλειπων πονου.

ειτου, μάραινε δευτεροι διωγμασιν. . 4 αρκυων πεπτωκεν οἴχεταί θ' ὁ θήρ. υπνα κρατηθεῖσ' αγραν δελεσα. ἐγ δ', αγε γαρ αἷμα μητρωον, δίκας μετειμι τύνδε νοτα κἀκκυνηγετω codd. τηςJ

τετραυματισμενον γαρ ως κυων νεβρον προς ιμα καὶ σταλαγμb ἐκματευομεν.

Ex Sophoclis fabulis duas eligo, Aiacom et hiloctetam. In fabula iacis ratiocinatio poetae, sit venia verbo de divino et poetico animi labore, haec fuisse videtur Aiax propterea quod duces Graecorum noctu interficere in animo habuerat, a Minerva insania affectus est. Insania autem, Ατη saeva venatrix, ut crudelem Venationem, αγραν pecudum gesserit, effecit V. 64 ευκερων ἄγραν ἔχων). His duobis quasi venatibus in primo venatrix est Aetla praeda autem eius lax, in altero Aiax venatur animalia domestica, pastores canesque eorum.)commotus est, ut duas alias imagines venaticas adderet. Altera est indicata translatione, ubi Teucer fratrem quaerit διώκων κἀξιχνοσκοπουμενος λβ . Eo melius hoc loco in fabulae argumentum quadrat. quod Teucer, cum Aiax sibi manus inferret, venandi causa

abierat Τε ). Altera imago venatica est in fabulas initio, ubi Vlixes Telamonium investigat. Accedebat, quod poeta Vixis venandi studium in Homeri carminibus saepe laudari memoria tenebat Iuvenis enim Vlixes apud Autolycum

λιποοσαι τα θνη. - διώγμασιν v. s. - ad ἐκπεπτωκεν cf. vice VerSa

Cyn V, 28 εἰς τὰς ἄρκυς ἐμπίπτων -- ως κυων νεβρδν cf. Bacch. 866 sq. 140 Ai. 996l7. 141 cf. s. 564. 343. 720.

avum eum OnSanguineis prum Venatur. Ithacae ei est canis nobilis venaticus, qui cum dominum revertentem cognoscit, moritur. In itineribus suis, i. e. in erroribus, cervum et capras sociis cibo capit. Nunc videamus terminos technicos in fabulae primis versibus θηρωμενον 2)κυνηγετουντα 5 ἴχνη νεοχάραχθ' 6 ευρινος βάσις κυνbς Λακαινης 8 ἰχνευω 20 κατ ἰχνο ασσω, σημαινομαι 32)κυναγία 37). Iniuria Nauch versus 4- delere et versum

velut Aων ἰχνοσκοπουντα τεκμαρουμενον Supponere Vult. Omndit vero in constructione κυων κυνηγετεῖ . Ulixes quidem quamvis κυνηγετον in Versu qui sequitur cum cane Laconica comparatur neque ullus Graecus dicere potest: canis canem ad venatum ducit'. Sed n libortas poetici sermonis laedatur caveat, qui cum poetas tractat corruptelas corrigere conatur. Nam summa arte sensim progreditur poeta ex θηρωμιενον quae est vox cotidiana ad κυνηγετουντα terminum venaticum postremo ad audacter conformatam translationem ipsius canis. θηρῆσθαι per se

apud Graecos nihil aliud iam significabat nisi consectari'. Hoc ergo loco Minerva incipit loqui: Iam diu observavit inimicis tuis nocere concupiscentem. Pergit καὶ θν, i. e. hoc in opere te video. Vox θηρῆσθαι in animo poetae imaginem venationis posuit. Ex venatore transit dea ad eanem ipsum humi investigantem. Itaque versus deleri nolim Job adnotat Tho transitio homone image tolli e ther is natura an easy. et conferendo commendovss. 32 et 37, quo loco Ulixes se Voce σημαίνομαι canem significat, Minerva autem de κυναγία eius loquitur. In hilocteta fabula tota fere res agitur de arcu Herculis, quo ad Troiam expugnandam opus esse Oraculum extabat. Eodem arcu Ρhiloctetes vulneratus in insula sibi RVes cibo captat. Θηροβολουντα πτηνοῖς ἰοῖς Neoptolemus Philoctetam appellat ' het θηρα χαροπον τ' ἔθνη θηρον Τεβ)praeda eius sunt Arcu videtur poetae occasi data esse, ut Venaticarum rerum solito saepius menti fieret cogitati0nibus poetae hac re commotis Ipse enim arcus rui 2 Philoct. 165.143 1146.

25쪽

Graecis ducibus dignus qui cupiatur vel potius captetur θηρατε τοξα 'g' putatur ita, ut quasi venationem arcus gerant cui praesint Neoptolemus et Ulixes. Haec cognoscuntur ex ipsis Neoptolemi verbis Τεβ): ἐγ δ' ὁρω υνεκα

θηραν τηνδε αλιως χομεν τοξων Ulixem supra vidimus poetae Strenuum Venatorem visum esse. Etiam aliud exemplum eadem fabula praebetur Mercator enim Helenum Ρriami filium ab Ulixe captum appellat θήραν καλήν ε'). Si iterum Ulixes hiloctetae supervenit ut venator feris inopinantibus ιεῖ):οι - μυπηλθες, ως si ἐθηράσω, λαβών .τ.LQuin etiam vinciri Philoctetam, me fugiat. Ulixes iubet. Tum ille manus suas alloquitur ε' . . . . ω χεῖρες

. . . . re ἀνδρος τουδε συνθηρωμεναι.

Apte quadrat ad sermonem venaticum illud miserrimum Ρhiloctetae δε :καὶ μου ἐθηρων πρύσθε θηρασουσι νυν sq. S. VeS). Haec pro pluribus sussiciant Sophocles rigitur non minus libenter quam Aeschylus terminos enaticos inserit. Neque his duabus fabulis constringitur haec res, sed etiam in ceteri talia inveniuntur, velut in Antigona λβ

χ'ημεῖς ἰδοντες εμεσθα, συν δέ νιν θηρα μεθ' ευθυς Ουδεν ἐκπεπληγμενην

aut in fragmentis Uy)ἐν se Πηλίω παν μηλον θηρῖντα. Ad Euripidem transeamus, qui et ipse praeclara exempla meae opinioni addit. Primum habeant locum Bacchae. Qua in fabula entheus υπ' Ἀτης deceptus Bacchum coli et Bacchas vagari vetat atque ob eam rena crudeli modo a matre sociisque eius interficitur 'Aτην eum in mortis αρκυν pepulisse Vere dicere possumus. In fabula auteni iterum iterumque venatio translati signi-

144 116. 145 841. 146 609. 147 1007. 148 100 es Aeschyli Choeph. 480 πέδαις 'ἀχαλκευτοις ἐθηρετ

θης, πάτερ.

ficationibus verborum inducitur lenthous k omn6s Bacchas de silvis depulsurus dicit:

οσαι 'απεισιν, ἐξ ορους θηράσομαι v. 231 καὶ σφας σιδηραῖς αρμοσας ἐν αρκυσι παυσω. Inseritur paulo post quasi fatidice fabulosa narratio domorte Actaeonis, quem Venaticam suam artem inepte iactavisse Cadmus monoti β).... κρεισσον ἐν κυναγίαις Matthiae, κυνηγίαις LΡ)Ἀρτέμιδος ιναι κομπάσαντ' ἐν ὀργάσιν.Ρentheus autem servos emittit iubondo β':o δ' ἀνὰ toti στείχοντες ἐξιχνευσατε τb θηλυμορφον ξένον .τ.Lqui reversi nuntiant λβ θ: Πενθε πάρεσμεν τη- ἄγραν ἐγρευκοτες ἐφ ῆν πεμη ας . . . . Mortem peregrini se praedicere posse ratus entheus Servos recedere iubet his orbis i 'in

μέθεσθε χειρον τουδ' ' ἐν ἄρκυσιν γαρ ωνου ἔστιν ουτως si κυς στε μ'ἐκφυγεῖν

ἄρκυες sunt vincula, quasi rete Venatorium, ex quo morti traditur peregrinus). Bacchus ipso autem a entheo vituperatur thy)πῆν Ἀφροδίτην καλλονῆ θηρωμενος. Ρaulo post nuntius quidam de viris agrestibus refert, qui ut do entheo bene mereantur mulieres captandi consilium ceperint δ'):

πλάνης κατ ἄστυ . . . λεξεν εἰς ἄπαντας . ..... θέλετε θηρασωμεθα Πενθεως Ἀγαυην μητερα.

ua re comperta Agaua socias monet V :

Quibus verbis iam permutatio indicatur, quae Pentheo

152 Bacch. 228. i55 Bacch. 434.

153 339. i56 451.154 352 sq. f 459. 157 459. 158 719.

26쪽

venatori perniciei est. Nam Bacchae mutantur in canes. Mox αἱ θοαὶ Λυσσας κύνες ' lacerabunt venatorem, sicut Actaeonem. Iam laetatur Bacchus ' )αλλ' εξιχνευσουσίν σε, καν ἔλθης λάθρα. Commemorandum est hoc loco illud ' carmen chori, quo Bacchae se cum cervo comparant qui venatoris rete supersiluit:

.... φερε περιστασαι κυκλφ

πτόρθου λάβεσθε, Μαινάδες, b ἀμβάτην θηρ ως λωμεν. Plane perturbata mente mater infelix per urbem agatur 'b χωρεῖ δὲ θήρ δυσπύτιιι γαυρουμενηὶ τειχεων ἔσω τῖνδ' ἀνακαλουσα Βάκχιον τον ξυγκυναγον, τον ξυνεργάτην ἄγρας, . . .

Amen Agina gloriatur λ' - ἔμαρη τύνδ' ἄνευ βρόχων νέον λίν, confer quae postea V 1237 dicit ἐς μεῖζον κω, θῆρας ἀγρευειν χεροῖνJ deinde Τ'' λέοντος δν πάρειμι θηράσασ'θω et Bacchum invocat: ὁ Βάκχιος κυναγέτας . . . . Baccho adiutor se leonem catulum enatam esse credit Agaua sine retibus, sicut Achilles cervos capiebat, et sine telo, nam manibus filium laceravit v. 12s).Ρer totam igitur fabulam iterum iterumque venationis imagines repetuntur. Tria alia exempla afferam, quibus locorum affinitas confirmetur. rimum Oedipodis Regis est, ubi investigatio est interfectoris sub imagine venationis describitur β':

οι δ' εω που γῆς που τόδ' ευρεθήσεται ἴχνος παλαια δυστέκμαρτον αἰτίας

. . . .

ου γαρ α μακραν ἴχνευον αυτύ, ιι, ου ἔχων τι συμβολον

ὰλ ἐξερευναντb αδηλον ανδρα πάντ' ἰχνευειν. φοιτα γαρ έ ἀγρίανυλαν ἀνά τ' αντρα καὶ πέτρας ατε ταυρος ὰλ ου ἔρευναν του θανόντος ἔσχετε.

Alterum Hecuba est Hic in verbis olymestoris ' ἐκ δε πηδήσας ἐγι θὴρ δε διώκω τὰς μιαιφύνους κυνας alludi mihi videtur ad eiusdem miserabile carmen ' ω μοι θω, πο βω

τετράποδος βάσιν θηρος ὀρεστέρου τιθέμενος ἐπὶ χεῖρα κα θνος - - versum 1174 qui verba θὴρ χος διώκω τὰς μιαιφύνους κυνας sequitur, eiecit R. Ρring, quod imaginem disturbaret. Nam hic versus Vere απαν ἐρευνον τοῖχον Δ κυνηγέτης plane aliud describit non feram quae persequitur caneS, sed Venatorem qui omnia perscrutatur. Tamen Versus retinendus est eodem modo quo illi Aiacis explicati sunt. Et vivacitatem sermonis ad summum efferat, poeta imagines varias coniungit cf. p. 33 l. 8-28J. Tertium Helenae fabulae debetur Theoclymenus, regis

Aegypti filius, qui versibus 7

απεστι δε κυσὶν πεποιθως ἐν φοναῖς νηροκτύνοις

ὐμεῖς μὲν ουν κυνας τε καὶ θηρῖν βρύχους διιοες κομίζετ εἰς δύμους τυραννικους 168 Hec. 1172. 170 Hel. 154. 169 Hec. 1056. 171 1169.

27쪽

3839

lucide venator demonstratus est, raptissime Helenam in matrimonis concupiscere dicitur in verbis Helena yy

θηρα γαμεῖν με sit πλὴν ὁ θηρευων γαμους.

se Theoclymenus postea Helenam alloquitur Uiτι χρημα θηροσ' ἱκετις ρεχθης μου Quamvis sit ipsa in voce θηραν translatio non tam audax quam primo obtutu Videtur, tamen digna est quae

commemoretur.

Prolata pars tantum est omnium locorum qui huc spectant. Sed mihi esse inutile videbatur materiem accumulare, quia neque omnes clare operam poetae ostendunt

neque mihi in hoc opusculo spatium relinquitur, ut omia ad finem perducam. Itaque nonnulla tantum de consilio

et rationes poetarum addere mihi liceat Qui triginta

annis ante de metaphoris et translationibus apud poetas tragicos usitatis scripserunt 'My materiem rim capita ex rebus desumpta disposuerunt, Velut quae poeta de corpore

humano, de agricultura, de navigatione. de piscatu, Me venatu deprompserit. Sed iam Rappol hanc dispositionem

perturbavit, cum in singulis partibus iterum locos eiusdem sensus composuit Herger demum rationem dispositionis plano vertit. Incipit inim non rebus, sed consilium poetae observat. iraeclare sibi quaestionem proponit: Quo modo poetae, cum eis proprie dicta verba et appella tiones in personas aut res quadrare non Videbantur, translationibus imaginibusque sermonem maiore sublimitate et claritate conati sunt afficere γ' Deinde contendit Hergermagnam partem translationum a poetis ipsis occasione data denuo esse formatam atque hanc causam addit: Hoc enim, ut puto, argumentis probari non opus est poetas tragicos copiam significationum, quam ex maioribus receperant . quamvis Metaphoris, quae certo clyricis poetis

172 Hel. 3. 314. 173 1238.174 multos libellos enumerat in ultima pag. Herger Ueber dedGebrauch de Metapher . . Tragikern. ZWeibruchen 1884 e Rap-pold, Die Gleichnisse bet Aeschylus, Soph. u. Ε lagensuri 1876-78)

dobobantur, abundaret, ad fines suos non sufficere credidisse'. ergo igitur tractat materiam alia ratione, componit modos quibus calamitas quibus dolor etc. exprimi possit. Quamquam muli rectius rem agere mihi videtur quam qui praecesserunt, tamen nonnulla reliquit. . . distant aperte eae metaphorae, quae cum argumentori bulae conexae sunt, ab eis quae ex animo poetae vivacitatis tantum gratia additae sunt. Deinde aliae translationes ro vera de vita cotidiana iterum iterumque depromuntur, alia artificiali ratione formatae super certos fines paene abusitantur. Tertium translationes non minus epicis quam lyricis carminibus debentur, velut e g. iam apud Homerum

legimus H. II, 111. IX, 18.)

Zευς με μεγα Κρονίδης τη νεδησε βαρει i. Quae imago sermonis fertilissima apud poetas tragicos ultra aucta est. Sensus et notio vinciendi affigebantur notionibus calamitatis et mortis. Voces, quibus trag. p0eta hoc consili utitur, quam maxime Variae sunt. Duo exempla sufficiant. S. Antig λοχωσιν υιδου καὶ θεῖν μινυες 1075 ἐν τοῖσιν αυτοῖς τοῖσδε ληφθῆναι κακοῖς. O. C. 1722 κακων γα δυσάλωτος ουδεις. Ex hac vinciendi notione absolvitur alius sensus tem-p0re prior. enendo enim antecedit actio capiendi vel aptandi vel, ut ad finem perveniam, venandi. riusquam mala fortuna homines funibus et laqueis tenet, pellit eos in machinas bene nexas ἐς μηχανὴν πλεκειν). Utrum poetae imago piscatus Trach. 1051. ' ινυων ὐφαντον ἀμφιβληστρον an alia ante oculos versetur, nihil differt. Inveniuntur praeterea αρκυς δίκτυον ἀγρευματα ερκος βροχος βύλος δ' . Observanda semper est coercendi actio. Nescio qua de causa, sive coniunctio dot aptarum imaginum velut

175 E. g. ρκος in Medea 985 significat vestimentum venenatum. In reste 1315 gaudet Electra στε χει γαρ εἰσπεσουσα δικτυων βρο-χ0Vς καλιν ὁ θηραμ . xi αλω, γενησεται. Multa et alia praeclara

eSempla affert Magdeburg, eber die Bilderisu Gleichnisse ei uripides, angi 1882.

28쪽

4041

circumeundi opprimendi inopinantes pulsandi captandi in perniciem coniciendi vinciendi interficiendi poetis tragiciqplacuit sive superstitiosis imaginibus Mortis venatricis,

Orci piscatoris, Furiarum venatricum saevarum commoti sunt, sive Voces artis Venaticae sonitu quodam antiquo

sermonem poeticum sublimiorem reddiderunt: eschylus Sophocles, Euripides venaticae artis verba libenter in opera sua inseruerunt. Audacissimus est Euripides, audax Sophocles es. χεῖρες συνθηρωμεναι, ἐγγυς αρκυων ξιφους, mulieres δοριθήρατοι). Quin etiam Euripides mihi philosophus magis quam poeta videtur instrumento artificiali nimis audacter usus esse. Quod autem artificiale est,

propterea Vix ex tragicis concludere licet, eos rem en

ticam novisse. Neque igitur inde colligi potest artem venaticam his temporibus apud Athenienses in vita cotidiana floruisse. De comicis poetis. sermone elato tragicorum poeimum Vertimur ad comicos. Nam si omnino venatio erat consueta Atheniensibus viris, hic venaticarum rerum mentio fieri debuit.

Primum locum teneat illud Nubium δ' ' do Socratea αῖρ' 3 πρεσβυτα παλαιογενὲς θηρατα λογων φιλομουσων. Quamquam translatio de venatione est desumpta, nemini, quin propter tragicum loquendi genus carminis excludenda hinc sit erit dubium Deinde in Eupolidis fragmentis Uy nonnulla verba servata sunt, quae aperte MisenR-ticam rem pertinent Συ δὲ τα καλωδια ταυθ' ' ρκυώρει καλώδια loco verborum λίνα κυνηγετικα alioqui non inveniuntur. Cum nesciamus, quo in conexu Verba a poeta sint

usurpata, ad explicandum venandi studium hoc fragmentum non magis prodest quam aliud Cratini, quem in Θρατταις Verbo αρκυωρον usum esse Marpocratiqn testatur ' . Cervos olim in Attica esse captos commemorat Antiphanes mediae comoediasi xyi Παρα δὲ ημετεροι προγόνοισιν λους Ους ωπτων ri Jacobs), ς, ἐλάφους, αρνας. Ipsim autem illis verbis continetur res interea esse mutatas iraeter hos locos rubique solus lepus laudatur neque praeda Venatorum, sed cibus dilectissimus Quinetiam pro ἐν πασιν ἀγαθοῖς dici potest ἐν πασι λαγωοις ad beatam vitae condicionem significandam ci Vesp. 709). Leporis caro in cena summam luxuriam indicat 'q):

ἀφελκετε τὰ λαγψα ταχεως, τους στεφάνους ἀνειρετε. κἀμοὶ λεκάνιον των λαγώων δ κρεων. λαγφα τετταραὰλ ω προ του πεινα ντες ἐμβάλλεσθε τον λαγώων. Leporem satis uarum fuisse non solum ex quitum Versu di)ἀλλ' ο λαγω εξεις ποθεν δῶ r, ἀλλ' ἐγώ

λεοντας ἰ τοιουτον τερον θηριον ου δασυποδ ευρεῖν ἔστιν ουχὶ ραδιον.

Quod contra athenaeus ruffert ω πολλον Τντων' Alcaei fragmentum nihil valet:

κοριαννον να τί λεπτύν B. να του δασυποδας

Ους ὰν λάβωμεν ἁλσὶ διαπάττειν εχτὶς. nam ους ὰν paucissimi esse possunt. Quo factum est, ut ex finitimis regionibus lepores sint importati, e g. X

29쪽

4243

κ' εἴ που σικυον ἴδοιεν et λαγώδιον ταυτ ην μεγαρικα καπεπρατ' αὐθημερόν. aut ex Boootia λη' καὶ μαν φερω χανας λαγως ἀλωπεκας σκάλοπας ἐχινως αἰελουρως πικτιδας ἐκτιδας νυδρια ἐγχελιας κ.τ.λ. Athenienses ne in foro quidem semper lepores invenisse fragmentis ostenditur Nicostrati ' μη πολυτελος, ἀλλὰ καθαρείως, δασυποδα ἐὰν περιτυχης, ἀγύρασον καὶ νηττία

Utroque loco lepus non nisi occasione data videlicet ex agresti viro emi potest. Hic fortasse quispiam dixerit homines privatos praedam suam ad rarum venum non afferre. Sed contra eum, qui forte fortuna leporem aut Vulpem necari et domum secum portarit, sicut in vasculis optime observamus, equidem non venatorem nomino. Ille autem, qui voluptatis causa iterum iterumque venatum exit, feras captas omnes ipse cum familia consumere aut non potest aut non vult, sed praedam suam in foro vendere cogitur. ersuasum habeo tales venatores Athenis tum non exstitisse. De re cynegetica Aristophanis aetate Athenis culta nihil aliud ex eis Iocis concluditur. Nonnulli alii Aristophanis loci sua quisque interpretatione egent. In Vespis V quidam cogitur res a se puer gesta8 narrare atque his verbis rogatur:

ἐδιώκαθές πον et λαγων et λαμπάδα εδραμες, ἀνευρων ο τι νεανικώτατον. Id est Atheniensis iuvenis rogatur, utrum aprum Sit venatus an leporem an victoriam facibus currens reportaverit, sed frustra Nam aut in iudicio iuvenes otium psirogerunt aut in lectulis libidini vini et amoris siditi.

Sin autem quis corporis Xercitationem quaerebat, non Vonatu sed luxuria nobilium equorum res familiares suas perdere solebat, sicut Aristophanes ipso ostendit ''). Civos Athonienses ipsi non ignorabant corpora humana venatu valde exerceri, cuius rei exemplo ei Lacedaemonii erant. Itaque populi Atheniensis persona in quitibus '' Athonienses cives ad Venandum cogere, ut Laconico lusu eos virtute quoque bellica afficiat, his verbis sibi proponit: si AP ἀλλ' ἀναγκάσω κυνηγετειν ἐγὼ

τουτους ἄπαντας παυσάμενος κ ηφισμάτων.

Hoc quoque loco a insaniam lausarum forensium vituperat. Ρorvenimus ad difficillimum locum. In luto enim Chremylus servo suo Carioni explicat, quantum valeat argentum, Corinthias quoque hierodulas pecunia satis magna ad gratiam commoveri. Cum de pueri Carion rogat, Chremmus respondet strenuos quidem pecuniam non postulare, sed nobilem equom aut canes venaticas ' . Si quis concedere non Vult pueros esse ex eadem natione dictos qua meretrices, tamen canes illas Venaticas fuisse Doricas sive Laconicas, sive Creticas, sive aliunde ei persuadeatur. Nam eane dono datae venaticae certo magni pretii fuerunt quas in domibus amplis exstitisse Athenis apud latonem legimus neque erant in Attica natae, sed importatae, nisi ipsae tamen parentes Vel priores. Liquet autem hac re artem megeticam delapsam fuiss0 ad puerorum delicias neque verisimile est illa μειράκια apros his canibus esse enata, apros quos ad Venandos non solum viris adultis sed etiam fortissimis viris pus est. De philosophi S. Descendamus ad scriptores pedestris Sermonis, quorum

primum locum obtineant philosophi. E quibusllato Atticus

30쪽

quidem scriptor, sed magnis itineribus de rebus domosticis

aliarum civitatum certior factus venatum bene novit. Nam exempla depromit ex re venatica e g. cum describit homines, qui quasi dementes aggrediantur '' ῶσπερ οἱ καπροιοι προς τὴν πHγὴν ὁμοσε δεθουμενοι. aeraeterea saepe canes laudat non solum pastorum, quorum canes mares et feminae una custodiant et una feras venentur '', sed etiam nobiles, quorum virtutem praedicat ''. mos fuisse canes venaticos mihi ex eis quae sequontur persuasum est athenis enim illa aetate exstabant homines, qui ex officio erant θηρευται. Quid eorum munus fuerit non constat. Num canes nobiles educaverunt' merasne in cenam paraverunt' rue nescire confiteor lato autem eos habet in numero eorum hominum, quibus in urbe strenua et severa non opus sit. Nam

una cum inutilibus artificibus eos increpat ''. Talis θηρευτὴς sive hoc loco potius Θηγέτης in Euthyphrone a Socrate intellegi videtur cum docet Οὐδε γε - ας πας

'II γάρ που -ηγετικη κυνον θεραπεια. Sed hac re non vetamur credere nobiles iuvenes ipsos quoque interdum lepusculum esse venatos Quin etiam in Glauconis ipsius domo canes Venaticas ali apparet ex his verbis '' ὁρωγαρσου ἐν τῆ οἰκία καὶ κυνας θηρευτικους καὶ τον γενναίων ὀρνίθων μάλα συχνους Qui tales canes ante oculos habebat, dicere quoque sciebat κατα ταυτὰ ἴχνη ταυτὶ διωκων ' . Nunc quaeritur quo Plato ipse animo exercendam artem venandi iudicaverit. Sententia eius patefit ex ultimo capite septimi Legum libri Utrum sua sponte an quia sententiae aequalium quorundam adstipularetur, venatum in civitatem suam induxerit, Radermacher ' dubitat propt0r cautelas, quibus Plato eum praestrinxerit. Etiam severius

Constantinus Ritter de hoc capite loquitur: Si quid in

Legibus latonis non est, hoc est Sed R., quamquam gravissime Vituperat, excusationes quaerit elati contorti sancti'

19I Euthydem. 294. 192 De Republ. 451 466. 193 De R. 375 a 335 b. 194 De R. 373 b. 195 Euthyphr. 13. 196 De Republ. 459. 197 822 d. 198 Μiis Rhen. 1 1896 p. 628.

formonis ''). Mihi persuasum est hoc capite cogitationes Ρlatonis contineri quin etiam hae ipsae cautelae, quae Oxperientiae Platonis debentur, praecipue sunt philosophi. Plato igitur venatum putavit utilem, quia iuvenes hoc

modo patriam cognoscerent ''q). In suam autem civitatem non quemlibet venatum admitti voluit. um solum ad virtutem augendam idoneum esse existimavit, quo adulescentes feras cursu cum canibus superarent aut eas venabulis sive telis sive sagittis percuterent 'ini. Noctu autem aut laqueis venari plane vetat. Qua in re nonnulla animadvertenda sunt. Adulescentes illi in finibus Atticae equitantes, quos cervum Vix aprum)capientes in vasculis pictis nigr. fig. Vidimus, certo patriam cognoverunt atque illos respicit Plato Sin virtutem venando adquirendam esse monet Lacedaemoniorum studium

venandi ei in animo videtur fuisse, quod latoni notum fuisse sermone inter Atheniensem et Lacedaemonium hospitem in primo Legum libro ostenditur δ' ). Tamen intellorit t. ingenii facultates nimia corporis virium exercitatione neglegi neque hoc probat ' ): προτον μὲν εἶπον

φιλοπονία ου χωλον δεῖ εἶναι--οταν τις φιλογυμναστης

με καὶ φιλόθηρος si φιλομα ς δε η . Postremo, cum de eis loquitur qui noctu aut laqueis venentur, respicit eos qui quaestus causa feras pisces aves capiant. Hac re transducimur ad Aristotelem. Qui a ρας multa genera discernit, e g. latrociniam, piscatoriam, ineu-pium, venatum proprie dictum 'M). r ergo venatica ei

est κτητικὴ ἐργασία ut alio loco dicit 'q), quo latonem sequitur. Illo in olitico ' ubi τὴν της τροφῆς κροσιν

describit iuxta nominat γεωργικὴν καὶ θηρευτικήν. Hic inmemoriam est revocandum, quod supra de canibus pastorum

in latonis exemplis, qui et custodiant et venentur, est dictum. aristoteles autem praeterea addit '') ωι καὶ i