장음표시 사용
31쪽
πολεμικὴ φυσει, κτητικη πως σται ι γαρ θηρευτικη μερος αυτης, ἡ δεῖ χρησθαι προς τε τα θηρια, καὶ των ἀνθρωπων, οσοι πεφυκοτες αρχεσθαι μη θελουσιν, ως φύσει δίκαιον τοO- τον ὁντα τον πολεμον Altera ex parte non miramur, quod
Aristoteles nobilem lusum venandi bene '' novit, quamquam concedendum est eum sibi talem scientiam nonathenis paravisse sed fortasse in Macedonia, de qua terra postea
Oratores Attici quam parci in translationibus mini, explicare non pus est. Exempla collegit A. Roschait ' , quorum nonnulla ad venatum spectant. In his primo loco commemor verba captandi concupiscendi similiaque velut θηραν, θηρευειν, θηρευτής, ερευνάω quae non tam ad
sermonem Oratorum quam Omnino Graecum pertinere Supra
vidimus De aliis a Roschattio collatis vocibus dubitari
poteSt, utrum re vera de arte venatica sint desumptae an ex piscatu velut δελεάζειν Τλ an ex alia quadam translatione, f. προσκαθεδεῖσθαι ' ἐπάγειν '). Exempla restant, quibus oratores rem venaticam aperte significant. Aeschines δ' non solum Demosthenem accusat θηρευοντα iuvenes divites, non solum socios qui sint cum Demosthene appellat τους τον νεων θηρευτάς, sed etiam quasi συγκυνηγετα illudit Illos autem non apros venari dicit, sed homines. Vox enim quae est θηραν ex nobili tragicorum poetarum Sermonis genere sensim quasi delapsa erat ad deteriora. irimum significabat quamvis fortem cupidinem. Deinde in amoris res abiit ita ut , εραστης θηρὰν τινερωμενον diceretur Quo autem magis consuetudo inVeteravit philosophi discipulique amicitiam ad amorem referre, e facilius vox θηραν proprie significabat philosophum adulescentes allicientem. Solemo, cum Xenocratis verbis captus
partes idius philosophi sequi constitueret, quasi praeda
208 Ar Rhet. I, 11 209 Roschat progr. Straubing 1885l86. 2l0 es Isocr. X, 59 s. Isocr. I, 16 Ant. VI, 18 And. I, Aesch. I, 170 I, 195 Ant. V, 29 s. Dem. XXV, 61.2II Dem. XIII, 45 Isocr. VIII, 34. 212 Dem. I, 18.213 Dem. III, 3 Lys. VII, 22 XII, 60. 214 Aesch. III, 355.
venationis philosophi erat. Narratur enim res a Diogene LMrtio his verbis '' ἀκουον δὴ b μειράκιον αἱ λίγον ἐθηράθη. Eodem modo de Hipparchia traditur in Ἀθηράθη δε τοῖς λόγοις και η ἀδελφὴ του Μητροκλεους. Etiam aliae
figurae in philosophorum Sermone ex venatione peti solebant, sicut Diogenes dixit ' ' εαυτbν κυνα εἶναι των παινουμένων, ἀλλα μηδενα τολμαν τον ἐπαινουντων συνεξιεναι ἐπὶ την θηραν.
Fortasse latet in alio quoque facete eiusdem Diogenis dicto' ' venatica translatio, qui cum Videret μειράκιον φιλοσοφουν, ευγε ειπεν τι ἐους τοῖ σώματος ἐραστὰς ἐπὶτ της νυχῆς κάλλος μετάγεις. Metagontes enim sunt Graeci canes Venatici per Gratti carmen noti 'i').Ρost hanc digressionem ad oratores revertimur. Demosthenes enim Aeschinem proverbio usus irrides' ')λαγο βίον ζῆς δεδιὰς καὶ τρεμων καὶ ἀεὶ πληγησεσθαι προσδοκων. Mihi verba Demosthenis cum Aeschinis supra
commemorati θηρευων συγκυνηγεται cohaerere videntur. Illud Demosthenis περιστοιχίζεται esse venatorium Harpocration auctor est apud quem hoc scriptum legimus Λημο- σθενης IV, 9 ἐκ μεταφορα τῖν κυνηγετον κατὰ γαρ τὰς ἐκδρομὰς τῖν θηρίων ὀρθὰ ξυλα ιστασιν ἁ καλουσι στοίχους στύχους τ λ. lius quoque terminus oratori cuidam placuit Harpocration enim tradit s. v. ἀρκυωρος Lycurgum in oratione κατὰ Μενεσαίχμου hac voce esse usum. Apparet Lycurgum verbis suis inseruisse translationem quandam, quod in illa oratione rem fuisse de venatu aut retibus venaticis non credo. Contra optime ἀρκυωρd refert speciem hominis alicuius, qui perniciem inopinantis adversarii exspectet. Itaque affectui oratoris translatio est tribuenda. Utrum ex vita cotidiana Atheniensium sumpserit an non, eodem iure affirmari quo negari potest.
32쪽
Nunc paucis verbis repetamus quae de studio Atheniensium ex monumentis et scriptoribus didicimus Negari nequit Atticam terram olim silvis et saltibus abundavisse, in quibus cervi apri capri aegagri lepores habitabant. Sed incolae Atticae ad venatum non erant idonei aut agros coluerant aut vites aut oleas. In montibus greges capra- . Tum mansuetarum vagari maluerunt quam ferarum. It que ferae in montes invios magis magisque repellebantur. Tamen in vasibus nigr. g. nobiles adulescentes, qui equis utuntur cervos iaculantes videmus Exeunt quinto Saeculin aper quoque interdum praeda venatorem fuisse videtur Hoc studium paulatim evanuit Nam iuvenes alia re delectabantur atque in equis per Atticam vagando. Amori et vino odit in lectulis iacebant, nisi in iudicio parte accusatorum iudicum reorum agebant. Tali modo antiqua virtus peribat. id quod Aristophanes claudator temporum pristinorem vituperat; sed omnes adulescentes reddere venatores, ut constituit opulus in Equitibus, iam
Lepus et vulpes tantum in Attica manebant, alterpropter fertilitatem alter propter calliditatem. ostea autem Nausicrates etiam leporem desiderat, qui in foro Athenis pro delicatissimo cibo emebatur. Venabantur eum agrestes tum non quasi venatores canibus venaticis nobilibus et retibus, sed quocumque quis modo poterat leporem aut vulpem capiebat. Viri agrestes in urbe tantopere erant grat et exspectati, ut a nonnullis artificibus in vasculis, ut opinor, depingerentur. eroum Venationes, si imagines in ectypis hoc nomine appellare licet, ex antiquioribus desumptae sunt exemplaribus. Restat ut aliquid do iobus festis Dianae sanctis ' )addam, quibus dea ἀγροτερα celebrabatur. Nomen suum ἐλαφηβdia habent ex cervis antiquissimi temporibus hoc dis deas immolatis Athenaeus yyy s. v. ἔλαφος refert hos cervos fuisse sposteal placenta. Non dubium est quintum Atheniensibus cervi defuerint. Feras deis esse immolatas viri docti sententiam aut Stengeli δ' oculi diu negaVerunt. Nunc nonnullis monumentis haec sententia rofossi videtur*δ' - Xenophon Atheniensis quidem sed diu a patria remotus diem re Vera Dianae venationibus sanctum lepido describit 'q). Cum Athenis expulsus Scillunt in urbe habitaret, ex praeda Dianae templum et aram instruxit. Quotannis cum civibus et finitimis magnas venationes die festo egit, quarum praeda, i. e. capti cerVia apris capris, quisquis frui potuit. Iterum moneo hoc non Athenis fuisse, sed in dorico Xenophontis exilio. Athenienses igitur studium venandi nobile defecisse supra contendi. Etiam ipsae ferae exceptis lepore et vulpe
deerant quarto saeculo. Quomodo factum sit nunc denuo quaerimus, ut in tragoediis tot voces venaticae inveniantur. Ad hanc rem primum monendum est illo tempore, quo sermo tragoediae formatus, res venaticas aliarum gentium satis notas esse Athenis potuisse. Alterum hoc est poetae tragici recipiebant figuras venaticas quasi instrumenta ad sermonem altius efferendum ex eis carminibus, quorum ars poetica exemplaris instar fuerat. Nemo nescit epici se monis voces in nuntiorum Verbis aut doricas carminum formas. Utraque autem ars exculta est et a gentibus Venatoriis velut sta colonis et eo tempore quo venatio in
operis Graecorum cotidianis habebatur. Ea quae poeta epicus his verbis narrare debuit: Sicut venator pedum impressa diligenter in terra metitur Ulixes ante tentorium Aiacem investigavit. Sophocles transtulit in colloquium inter Minervam et Ulixem. Supra dixi voces θηραω et θηρευω non solum apud tragicos poetas sed etiam apud philosophos et oratores inveniri et propterea cotidianas videri posse. Cui obstat comicos poetas his vocibus plane
225 Xen innab. 5, 3 7-13 iraeterea cf. i. eniger, Der Artemisdiens in Olmpia in Novis Annalibus XIM 1907 pag. 6.
33쪽
abstinuisse excepi, illo loco, quo aristophanec tragice
loquitur de Socrate: θηρευτα λύγων φιλομουσων). Iragici enim poetae Verbum θηρὰν supponunt etiam pro aliis, si quidem sensus admittit. Ita Euripides pro δοριάλωτος aut δορικτητος dicit δοριθήρατος Ἀε captivis mulieribus aut armis hostibus detractis. Cum Aeschyli exempla vim antiquam servent, Euripidis ostenditur locis voces venaticasei fuisse artis instrumentum tantum ad sermonem efferendum. De usu et abusu apud philosophos et oratores supra locutus sum. Omnibus igitur locis de studio venandi nihil probatur una exceptione quae infra sequitur), tamen eos tractare mihi opus fuit, ut poetas ex suo ingenio venationis imagines fabulis inseruisse neque quicquam vitae debere demonstrarem. Nonnulla ad haec addantur vel repetantur.
Si latoni fidere possumus, initio quarti saeculi Athenis
exstabant Venatores, qui non Voluptatis ipsius causa Venu-bantur, sed ex offici munere suo fungebantur De hoc munere nihil esse traditum valde dolendum est Verisimile videtur eos viros docuisse iuvenes nobiles artem venandi Rique canes Venaticas educavisse. Sed nobilissimi tantum et ditissimi adulescentes arti ven. studuerunt. Et canes, quas ex doricis regionibus esse importatas persuasum habeo, quod nusquam nomen Atticarum en canum inveni, magis decori in aedificiis alebantur quam usui lenuo in Onspectum redeunt σκυλάκων ἐπιστάται καὶ διδάσκαλοι θηρας δ' multo postea, cum ad filios nobiles Romanos erudiendos aeculi in Italiam arcessuntur.
De pseudoxenophontei libri scriptore. Ut ad initium opusculi mei revertar, restat ut nonnullis, quid de aetate libri pseudoxenophonte sentiam, proferam
verbis. Concedendum enim est scriptorem illum satis bene Attice scribere scivisse, etsi multa verba aut ab eo solo usitata sunt aut praeter eum apud tragicos poetas et scriptores pedestris sermonis posteriores solos exstant. Haec Verba, quae ex parte ad ionicam linguam pertinere videntur, iam inclinant in sermonem, qui κοινύς nominari
solet. Initium inquirendi adermaehor in disputations
s. d. Mus Rhen. tom. 5 fecit. Neque erit facile ex sermone scriptoris ignoti eruere tempus et locum propterea quod inscriptiones multarum dialectorum nos deficiunt. Verborum quaestiones tractare huius opusculi non est, sed hoc capite quae ex cynegetico illo libello ad historiam venatus pertinere possint comprehendere mihi in animo est. Componamus igitur quae de ignoto scriptore ex suis ipsius verbis concluduntur. Quin theniensis esset, antea nemo dubitavit, quoniam Attice scriberet. Sed hoc non ita constat propter inopiam nostrae linguarum scientiae. Lico illo fuerit Atheniensis, ipse sua civitate non gloriatus est, sed omnino de re cynegetica Graeca scripsit, quoad illam noverat. raecipue venatio leporum et aprorum ei cordi erat. Quae contra de cervis et leonibus et pardis et quae eius generis sunt attulit, non experientiae sed peregrinatorum narrationibus et ἱστροιαις, ut Graeco Ocabulo utar, videtur debere Fortasse etiam ipse magna itinera per Graeciam Thraciam Macedoniam fiam fecit. Nam vir doctus vel litteris deditus scriptor non erat. Studio rei venaticae commotus est ut libellum huius artis conscriberet. Sic ut exstabant libri in quibus praecepta
medicorum coquorum aliorum erant collecta, Venatoribus
utilia praecipere voluit cf. . . δὲ καὶ si δε . .). Itaque eodem sermone, qui et in legibus observatur, utitur. raecepta infinitivis imperantur; quin etiam πως αν cum coniunctiVO coniunctum de legibus esse depromptum videtur non minusquam dualis numerus τοῖν ποδοιν), quem Attici diu servabant.
In prooemio et in fine scriptor sermonem et animum elatiores reddere conatur, id quod deis et fortibus viris laudatis efficere studet. raeterea quam maxime salutem rei publicae se curare contendit. t dura indici venatorum compositione primi capitis facile intellegitur, quomodo sibi materiam scriptor comparaverit. Nomen cuiusVis viri fortis sequitur explicatio, quae ex historia quadam poetica et fabulari descripta est. 4.
34쪽
Summi momenti est scriptorem apparatum artis ex diversissimis regionibus comportare. E. g. linum retium postulat ex Carthagine et Colchide, canes ex Asia et omni Graecia Equorum autem usum plane despicit, fortasse quod vere nobilis vir non fuit. Qua re pervenimus ad statum scriptoris et aetatem. Vixisse videtur tempore quo ersarum periculum nondum a Graecia depulsum erat, sed semper inaniinebat, i. e. ante Alexandri Magni expeditionem.
Deinde tempus determinatur eo quod scriptoris aetate studium venandi plane non florebat. lio enim modo verba intellegi non possunt quibus explicat quales homines advenandum apti sint. raeterea hoc tempore fuerunt homines qui venandi studium vituperarent, i. q. excusationibus fuso et sedule expositis elucet. Usque ad medium quartum saeculum venatio in Graecia Lacedaemoniis et Macedonibus exceptis in dies magis despiciebatur. Illos tum quidem nihil valuisse constat Macedones autem nobiles quidquid faciebant quasi praecipere incipiebant. Itaque verisimile videtur scriptorem e consuetudine Macedonum exponere, quomodo apri excipiantur. Sed argumenta desiderari concedo Certo ex orientalibus populis ad Graecos novum venandi studium perveniebat. Hoc probatur usu saepius audato canum Indicarum Herodotus I, 192 primus refert quanti reges orientales canes Indica aestimaverint. Deinde cf. tes. 5. Aristot. h. a. VIII, 27 de an gen. II, 7). Aristoteles de earum origine fabula narrat, quibus canes propter eximiam fortitudinem celeberrimas fuisse apparet. Cum scriptor in Venatione aprorum, quae ei certo bene nota erat, Indicas postulet, tum in Graecia iam satis usitatae videntur
Supra dixi argumenta deesse. Tamen me non iniuria scriptorem omnibus quae hoc ultimo capite protuli comprehensis initio alterius partis quarti saeculi a. m. n. ad- Scribere posse puto. Fortasse floruit e 35 330 a Chr.
D Macedonibus et barbaris. Nemo dubitabit, quin occasione data praecipue in
montibus Graeciae hic et illic sive cervus sive per sive vulpes sive lepusculus sive aliud animal ab insequente viro agresti capta sint etiam quarto exeunte saeculo, sed nobile venandi studium ex barbaris ad Graecos rediit.
Iam exeunte Sexto a Chr. n. saeculo duce exercituum
a Dareo emissorum in Europam invaserunt et fortasse iam tum consuetudines suas importabant. Verisimile puto Ρersarum παραδεισους hoc tempore in pacatis terris esse institutos. Altera ex parte Macedones ex satis antiquis temporibus traditum venationis studium videntur servavisse Hegesandro auctore ''), qui apud Macedones morem fuisse narrat, ut eis solis qui sine retibus suem interfecissent, communi cenae accumbere liceret. Usque ad id tempus sedentes cum maioribus natu cenabant. Concedendum autem est morem ad cenam accumbendi ex barbaris demum ad Graecos pervenisse. Itaque quo primo tempore
Macedones hoc praemium usu destinaverint determinari non potest. Polybius quoque tradit ipse quam studiosissimus Venator reges Macedonum sibi idoneis locis saepta venationi paravisse ''). Dubium est utrum reges, cum ad nomen regiam potentiam addidissent, hoc modo vetustam consuetudinem venandi fecerint sibi commodiorem, an οἱ παράδεισοι regum orientalium fuerint exemplaria ad haec saepta comparanda. Quanti Venatus Graecorum sententiast orsis in liberis educandis aestimatus sit, Xenophon in Cyropaedia docet Cyri minori quoque παραδεισους Ommemorat Persas re vera antiquissimam consuetudinem servasse hoc opusculo demonstrari non opus est.
In memoriam revoco pateram Ρhoeniciam δ' scervi ven tionem et Darei cuiusdam sigillum 'β' in quo rex leones
curru venatur ad quintum saeculum pertinent nonnullae 227 Athen I, 8a cap. 31). 228 Polyb. XXXII, 15.
35쪽
gemmae, in quibus nobiles Persae in equo sedentes petunt leonem aprum cervum ibicem δι). Ut studium venandi Graecorum in Asia colonorum illustretur placet laudare unum ex sarcophagis, quae ClaZomenis inventa sunt ' in quo artifex orygum venationem optime expressit δ). is cum sarcophagorum imaginibus comparat Ρottier 'ε eas, quae in vasculis, quae dicuntur Caeretana, conspiciuntur. Consentiunt enim mira quadam compositionis libertate. Quamquam omnia fere illa vascula sunt effossa in Italia, tamen cervorum palmatorum Venationibus quibus illa ornata sunt, probatur ea vascula prope Asiam esse nata' '. mprimis huc spectant quattuor imagines. In duabus cervorum venationem conspicimus palmatorum δ' in reliquis apri δ'). Aliud exemplum studii venandi eorum hominum, qui orientales oras maris quod nunc Mediterraneum nominatur habitabant, exhibetur sarcophago mulierum
lugentium ' . Regulus enim ille Syriacus, qui videtur
fuisse Strato I. rex Sidoniorum, non solum ab artifice in latere sarcophagi venans fictus est, sed etiam tantopere
venationi studuit, ut ei mortuo ossa septem canum Venaticorum adderentur. Redeamus ad Macedones Rebus, quas praemiSi compertis iam non miramur, quod Alexander Magnus, cum in illas regiones invasisset, in quibus παραδεισοι regum Orientalium erant, summo cum gaudio consuetudinem venandi sive ex antiquis Macedoniae temporibus servatam sive exoriente receptam ibi coluit. Quin etiam nomen canis Indici, quem Alexander sibi ad leones venandos decem minis emerat, traditum est Περιτ ψας ' . De fortitudine canum Indicorum
231 FurtW in Gemmis ab XI, 1-5, 8 XII, 8 9, 10, 12, 14.232 Joubi de sarc. lag., Paris dis8. 1901. 233 no 22 vir biga vectus equite comitante oryges sequitur, inter
multae fabulae narrantur quas referre hoc loco nihil interest Commemorare velim Alexandri leones venantissimulacrum a Lysippo et Leochare aere esse fictum MLquamdiu viri docti etiam sarcophagum magni regis esse Sidone repertum falso putabant ε ). Nam in altera parte imspicitur pugna, in altera leonis venatio. Ultimus hac de re egit Studescetha, qui sarcophagum Abdalonymo tribuit ηεδ). Exemplum Alexandri imitabantur qui cum eo erant et qui vestigia eius premebant μη).
D aetate quas dicitur hellenistica.ΡerVenimus ad eam aetatem, quam nunc hellenisticam nominare solemus. me magnis permutationibus, quas haec nova aetas secum duxit, tot et tanta a viris doctis' M)scripta sunt, ut mihi hoc loco ea tantum, quae praecipue ad opusculum meum pertineant, referre spum sit; quin etiam monendum est, ne opinioni praesumptae magis cedatur
quam rebus traditis licet. Itaque Helbigi et cormann1
sententiae aliquid restringantur Terto vita Graecorum anto id tempus melius adaptata erat ad naturam, quam 1n urbibus magnis quarti saeculi fieri poterat, praesertim cum antea incolae in agris suis habitare neque saepius urbes frequentare solerent quam officiis civilibus postulabatur. Urbibus quidem ipsis, quae propter obsidiones muris cinctae erant, angustae tantum viae erant, ita ut Cimones aliique quinto saeculo e g. Athenis hortis viisque arboribus saeptis naturam reficere studerent. Sed Multo maiore 'tudio
homines exeunte quarto et tertio saeculo naturam petebant. 240 cf. Strabonem XV, 700 703 Aelian donat an IV, 19. VIII, 1. Plin. VIII, 40. cf. pag. 3I 26 hq i241 Hamd Be et heodor Reinach in necropole Royale
Sidon, Paris 1892.242 Studn. p. 34 sqq. invenies, qui docti viri adhuc de hac re sententias protulerint. 243 G. Helbig, quaest. Pompeian. V. 1.244 Helbig Untersuchunge liber die campanische Wandmalere1, praecipue pag. 274-278. Oermann Uber de landschasilichen Natur- sin de Oriechen undinoemer WilamoWilgi ultu de GegenWari I, 8.
36쪽
Non solum naturam in urbes revocare studebant, sed vice Versa Oeensiones extra urbes magnas sub divo Morandi quaerebant. Exeunt Venatores non iam praedae causa sed Vires suas exercentes et animos solitudine redintegrantes
Vide excursum ad Euripidem l) Quo factum est, ut Callimachus illud de amico quodam epigramma M' composuerit, qui fugientes quidem feras summa constantia petebat, praesentem autem despiciebat Helbi ex tertio et secundo saeculis nobilissimos viros enumerat, qui venatione otium degere solebant. iraeter reges enumerat regulos et duces militares clarissimos Ad nobiles 'M accedunt humilos Venatores, Velut pastores, qui non tam voluptatis causa quam ut sibi cenam parent aut hostem pecudum profligant, interficiant occasione data lepusculum Regagrum cervum vulpem lupum leonem. Quorum cantatores et laudatores sunt poetae quidam Anthologiasaealatinae velut Rhianus δε Leonidas quoque Tarentinus μ' et interdum Theocritus δε . De magistratu κυνηγων. Quantum momenti regiae venationes in aula tot meorum habuerint ex descriptione pompa nobilissimae apud Athenaeum β' apparere iam dudum viri docti observaverunt. Simili aulico munere videntur functi esse illi κ-ηγε ται, qui in Ptolemaei I. inscriptione βὲ laudantur, et ille αρχικυνηγος inscriptionis Ρtolemaei V. Epiphanii βη). Denuo in conspectum redit αρχικυνηγος quidam anno 121l 120 R. Chr. n. qui Se στεφάνιον suum rite accepisse affirmat ηβη).Ρostremo anni decim p. h. n. titulo traditur pecuniam certam esse solutam εἰς λύγον ἀρχικυνηγων 'si . Quod Thebani Hadriani sit Domitiani temporibus pro armis venaticis et navibus vectigalia solvero coacti irant, silchen
245 Call. p. 31 Wil. A. P. II, 1023. 246 A. P. VII, 33 De sepulcro nobilis iuvenis, qui videtur in
venatione interfectus esse. 247 VI 34.
248 VI, 13 VI, 35 Vl 110 VI, 188; VI, 263.
249 VI, 177. 250 Athen V, 201 b. 25I Ditibgr. Orient. r. inscr. sel. I, 20 252 Dilbo. l. c. 99.253 Wilchen r. Ostr. II, 1530. 254 Wilchen II, 1545. 255 κυνηγίδων nomen a Wilchen repertum est. L. I pag. 228 sqq.
dubitat β' utrum ρχικυνηγοι annorum 121l120 et 10l9
iuncti sint aulico munere an potius fuerint Thebani magistratus. Haec opinio probatur consideranti neque regales venationes satis crebras fuisse, ut incolas bestiis liberarent neque omnes reges Venatui eodem modo studuisse. Quo factum est, ut ex officio municipali naves venaticae Nilum obtinerent, quibus summus Venator praeerat. ccolae imuicem erant obligati et pro navibus armisque venaticis vectigalia pendere et summo venatori στεφάνιον dare. Quae institutio usque ad Romanorum tempora SerVata est.
Do lauto et Terentio. Tertio saeculo et secundo a. h. n. in Graecia imprimis filii adulescentos divitum videntur nobili venandi studio se dedidisse. Illuduntur enim a Camead philosopho, qui eos nihil nisi equitare et venari didicisse contendit atque hoc tantum propterea, quod animalia sola eis non blandiantur. His igitur temporibus 4, i non iam venantur, adulescentes autem sunt iidem, quos in fabulis mediae et novae comoediae primas partes egisse lautus et erentius praeclare ostendunt, quoniam Graecae fabulae non sunt servatae. Uterque Latinus poeta gravissima testimonia praebet, de quibus est nunc gendum. In lauti Sticho adulescens sine ulla dubitatione artis venaticae peritus patrem his verbis monet: 'Stultitia est pater, venatum ducere invitas canes, sty). io non esse additamentum Ρlautinum ruffirmat aerentius, qui poeta quam maxime cavebat, ne Romanas res in fabula Graecas immisceret Menandri certo sunt verba Atheniensis 'si': quod plerique omnes faciunt adulescentuli, ut animum ad aliquod studium adiungant, aut equos alere aut canes ad venandum, aut ad philosophos. Sicut adulescentes ipsi etiam ei qui cum his sunt serviet alii utuntur vocibus venaticis. Servus in Milite glorioso β' se esse inquisiturum promittit quasi canem Vena-256 cf. I, pag. 162. 258 Andr. 57. 257 Stich. 139. 259 Mil. H. 268.
37쪽
ticum odorantem usque donec persecutus fuerit volpem vestigiis Translatum esse e Graeco ς κυων θηρευτικος
Verisimile est. Eodem modo parasitus in Captivi. β' canibus venaticis opponit Molossos. Venatici canes sunt illi graciles et macri Cretenses, quorum permagnu numerus per totam Graeciam erat distributus Molossi autem magni Athenis domos custodiebant. Deinde etsi in Italia quoquo montibus et saltibus apri et lupi et lepores etc. existebant, tamen propterea quod Romanum civem venari dedecebat id quod postea tractabo), magis Graeca quam Romana proverbia latere videntur in eiusmodi locis modo venare leporem nunc irim tenes β' Iam ego uno in saltu lepide apros capiam duos δ' )Cum praeda hic hodie incedat venator domum, canes compellunt in plaga lepide lupum M'.
Ipsus illic sese iam impodivit in plagas 'ε)Numquam Amor quemquam nisi cupidum hominem postulat se in plagas conicere
eo cupit, eos consectatur . . . ηββ).
Romanorum mos videtur fuisse lupos fovea decipere,
de qua captura Horatius illo idolico proverbio utitur δ' :
Cautus enim metuit foveam lupus, Graecam iterum originem me cognoscere posse puto ex his versibus:
Viden tu illam oculis venaturam facere ' . Hunc qui cepi in venatu meo β'.quam tu mi uxoremst quasi venator tu quidem es dies
resque noctes cum cane aetatem exigis η' . Euhoe Bacche, Bromie, quo me in silvam senatum Vocas Τ').
De hoc versu ultimo nihil addi opus est, cum ὁ Βρύμιος patriam indicet. Sed ceteri quoque Graecae originis esse
convinci possunt. Venaturam enim lautus conformavit ad capturam, quae vox aperte videtur iam tum habuisse sensum inhonesti meretricii quaestus. Venaturam oculis
lacerohaaelauto transfertur Graecum οφθαλμοὶ θηρα πιες concupiscentis meretricis. Eodem modoti vix pro piscatu dicero potuit in venatu meo nisi Graecae exemplo linguae
commotus, in qua θηρα Venatum piscatum aucupium quin etiam hominum capturam significat, cum venatus pro piscatu in Romanorum lingua nusquam inveniatur. Item Casinae versus recte demum intellegitur et translatione Graeca, significat enim Sicut ὁ κυνηγετης γε τον κυνα, tu semper tecum habes oblatratricem. Sed haec quidem hactenus. Contra enim affirmaverim aucupium et quae cum eo coniuncta sint yyy esse sermonis Romani. Apud lautum aucupari sim semper significat verba auribus excipere, sicut auceps Ves plagis captat.
Itaqu0 sese impedivit in plagas '' et hominem in
plaga conicere yyy ad aucupium Romanum non pertinet, sed ad illas a poetis Graecis receptas opiniones, qua Supra apud tragicos fusius tractavi cf. p. 29 sqq.J D Romanis. Graecis iam transivimus ad heredes eorum Romanos. Qui ultimus Germanus de re venatica apud Romanos egit Laucheri Uε non dubitavit, quin studium Romanorum
Venandi genuinum sit, sed postquam prooemii loco el0gium venationis praemisit, materia undique conglomerata de Romanorum Venatu egit. Ne in animum quidem 1 1detur venisse multa eorum quae apud Latinos poetas 1Menla
271 aucupium Bacch. 792. R. gl. 607 955. 99l. 995 Most. 472. Pers. 480. Rud. 1236. Stich. 102. alii sunt conferendi. 272 Mil. I. 1388. 273 Trin. 257. 274 Fr Laucheri Das eidWer de Roemer Progr. d. xymn. u. Realsch. g Rottwei 1848. Post eum laudatur O. Baguenauit de Puchesse De venatione apud Romanos Libellum autem impetrare
38쪽
untur Graecis oberi. Quid quod .seis yy' alia rations
eadem assecutus est 3 In opusculo suo de vocibus Graecis in linguam Romanam receptis Observatione verborum commotus in capite, quo de ludis et gaudiis agitur, contendit Romanos nullas esse mutuatos venaticae artis vel aucupi voces e Graeca lingua, quod hae voluptates sint genuinae Romanorum atque Graeco more paene intactae. Nos cum auctores Romanos consulimus, iam primis Ρlauto et Terentio diffidero debemus. Nam si quis apud utrumque de rebus Romanis inquiret, caveat ne pro Romanis Graecas res detegat. Neque in re venatica res aliter se habet, sed aduloscentes lautini et Terentiani, qui equis et canibus venaticis delectantur, sunt Graeci atque ille saltus a Venatoribus cinctus in quo duo apri abditi latent, est situs in Graecia. Cervos apros aliasque feras omnibus temporibus in Italia quoque esse capta negare haudquaquam mihi inanim est. Sed nobile venandi studium non esse genuinum Romanorum hoc probare argumentis conabor. Sunt igitur viri docti qui velut Laucher tales quaestiones tractare plane neglegant et qui venatum a Romanis tantidem esse aestimatam putent quanti a Graecis antiquorum aetatum, a Doriensibus, ab hellenisticis qui nunc dicuntur Graecis sive in vita sive in morum praeceptis sive sententia philosophorum certe in educatione puerorum. Inveniuntur re vera in litteris Romanis loci ex quibus talis opinio possit oriri, velut illud Horati Romanis sollemne viris opus vel lini laudatio venationis quasi futurorum palaestrae imperatorum yy . Quaerendum autem semper est, num dicta illa vere ex animo Romano emanaverint. De Horati poesi et consiliis in paenultimo capite plura dicentur, linium hoc ipso loco coarguam. anegyrico enim suo celebrat Traianum, qui natu non Romanus
sed fispaniensis erat . iliniui ipse Comensis. fortasse
Gallica ex gente oriundus erat pessimus Venator. Nam quod in venando non enabulum seu lanceam, sed stilum et pugillares secum portavit, ut frustra venatus illis delectaretur δ' '), non magis venatoris est quam illud Horati, ubi de magnifico pompae venatoriae exitu et demiserabili reditu verba facit U). Quaenam Romanorum opinio erat γCivis Romanus venatum non tam pro luso, quo corporis vires firmarentur, habuit quam labore humili Secundo demum saeculo a Chr. n. Romani non solum artes o litteras sed etiam ludos et voluptates a Graecis receperunt, cuius rei illustre exemplum est Scipio minor qui ab amico suo olybio, dum obses '' ille Romae moratur, factus est studiosissimus venator, id quod Polybius ipse summa cum laetitia narrat 'in) Ribbec in opere suo de poesi Romana lucide exposuit, quomodo studium venandi
philosophic irrideretur ' ) argumenta feres inquit)saturarum erant satis saria. aeraeter alia in his erat nimium venandi studium eorum, qui propterea Meleagri increpabantur 'δ) ardore quidam, pergit Ribbeis, summo Diana flagrans vir laetitias huius nobilis artis nuper senariis descripserat Ium philosopho quodam sobrie rogabatur, intrum quaestus causa an voluptatis labores currendi, vigilandi, famis pateretur voluptatis causa, certo esse commodius venationes in circo inspicere pedibus intactis quam laesis in silvis vagari. Mea quidem se tentia Ribbeo nimis incusat iuvenes. Nam ille philosophus non reprehendit nimium studium senandi sed totum. Romano nomine indignum esse putabat iuvenes ipsos arma in seras ferre, ut quasi sibi ipsi cibum pararent. 'unc
278 Pl. p. I, 6 279 Hor. p. I, 6, 7. 280 obsidibus populi Romani satis magnam licentiam studiis et gaudiis obsequendi fuisse concessam apparet exemplo Demetri, qui Sotercognominatur. Effugit enim Roma praetexto expeditionis ad aprum venandum emissae. Fortasse iuvenes Romani imitati sunt nobiles obsides. 281 Polyb. XXXII, 15 cf. Helbi Unters. p. 275. 282 Ribbeck, Gesch de roem. Dichtunc I p. 260. 283 Varronis saturae lag. Buecheler Petron. 293-303.
39쪽
philosophum saturae re vera Romane sentire probatur illo Sallusti 'M), quo agriculturam et venationem servilia officia appellat neque dignas quibus ilium suum expleat Similiter centum quinquaginta annis post Tacitus coniungere verba non dubitat haec: vonatu epulis et qua alia barbari celebrant ' De venatu civis Romanus antiquis teni poribus sic cogitabat mihi est commodius multitudinem leporum in saeptis ad hunc finem institutis alere quam
pro uno quoque per Ora laborare. Qua ratione commotus creabat illa ex Varronis de re rustica libris notaloporaria Deindo cum gustus cervos apros alia postularet, eae quoque ferae in saeptis alebantur, quae aut sicut
antea cleporari audi vivaria 'Τ nominabantur Alitor remol '' de hac as videtur iudicare eo loco quo de magnificentissimis aequalium Narronis saeptis loquitur. Iniuria enim contendere tessiingium, haec fere remolli
sunt verba, studium venandi Graecum Ciceronis demum aetate se apud cives nobiles Romanos insinuavisse. Cum Varro de re rustica II, 9, 5 moneat, ne agricola a venR-toribus vel laniis canes emat, cum III, 12 de magnificentissimis ferarum saeptis aequalium suorum referat, postremo cum Romani ne unam quidem vocem laudat aperte eisium venatus vel aucupi sint mutuati, quemvis oportere coneludere illas voluptates esse genuinas Romanas atque Graeco more paene intactas Ut argumenta. quibus de posse tesstinium convincere Gemoli putat, perscrutemur incipiamus ex ultimo, quo Weisio debetur Graecas Voces venaticas In latina lingua non inveniri varie explicatur. Neque enim Romanis ipsis antiquis venatio erat ignota, sed modo indignum mpus lutabant. quod a libero Viro exerceretur, neque hac in re Graecia sola est respicienda. Nam inveniuntur voces venaticae non proprie latinae velut sparus rumex tragula nisi fallori et apud Varronem,
284 Sall. beli Catil. IV, 1. 285 Τac ann. II, 56.
286 Varron. r. r. III, 12 ef. III, 3 . 287 Columellae . . , I, 4; 9, 1, 3. cf. Marquardi Privatiebenderinoemer pag. 4 l.
quin etiam Graeca vox αρκυς carmini cuida in inserebatur. De his verbis est postea gendum.
Non magis prius argumentum mihi placet. Varro enim. cum do magnificentibus aequalium aerarum saeptis agit, de se nando in eis nihil docet neque usquam quicquam de hac re traditum legimus. alter locus,
ubi Varro ne quis agricola canem a carnifice vel a venatore emat monet, mihi occasionem praebet quaerendi, qui
fuerint illi venatores Num erant cives Romani, qui lusum venandi colebant et canes vendebant 'alde mirum esset, si cives iuxta lanios positi essent mea quidem
fortasse libertini, quorum officia pertinebant ad feras, sive ut eas propter pellem aut carnem, quae ditissimis Romanis cibo essot ''), in montibus captarent sive ut saluberrimas quasque partes corporum ad medicos portarent 'λ sive ut feras ad ludos publicos circenses cogerent. talia sine
ullo labore ex hac una voce venatoris concludere posse
loco probatur ex Cicerone desumpto Consuetudinis magnavis est. Ῥernoctant Venatores in nive, in montibus uri se patiuntur μ' ) Duabus causis hic locus est summi momenti. Cicero enim inserit venatores in athletas pugiles gladiatores quos isse deperditos homines aut 'arbaros ipso addit Quibus rebus compertis quis Sallustium venationem nominare servile officium admiratur Altera est, quod Cicero hic re vera de Romanis rebus loquitur, id quod gladiatoribus indicatur. Id enim inpud Ciceronem semper
est animadvertendum, rutrum quasi Romanus vir an ex
philosophica quadam ratione verba faciat. Ut exemplo utar Cicero in Catone maiore η'' de rusticae vitae sim-289 Iidem venatores vivaria quoque custodiebant. custos vivarii nominatur C. I. L. VI, 130. venatores Oresti no 22 Dig. 33 7, 12 Varro III, 3, 4. familia venatoria C. I. L. V, 2541. De venatoribus Romanis circensibus multa scripta sunt, quae singulatim
40쪽
plicitate agit ac de gaudiis eius hoc scribit: conditiora
facit haec supervacaneis etiam operis aucupium et venatio .
Qui potuerit meri, ut Cicero seni ludum venandi tam
laboriosum commendaret, statim apparet si quae sequontur
apud Ciceronem perlegimus Xenophontis inim libri ut legantur monet Cicero atque ego hoc primum esse testimonium libri Cynegetici Xenophonti attributi eo maiore constanti contendo quod apud teminem adhuc inveni.
Ut revertar ad venatores supra dictos, merito Cicero eos enumerabat iuxta athletas pugiles aladiatores, cum iidem venatores in harena quoque cum bestiis pugnarent. Ex servis, quorum officium erat captare bestias et servare
vivaria, gladiatores illi venatorii nati esse mihi videntur. Collegia venatorum et in Italia et postea omnibus locis, quibus erant ludi circenses instituti, inveniuntur ' Nonnulla exempla in adnotatione attuli, plura addere ineptum mihi visum est, quia eis quidem est de hac re scribendum, qui de collegiis Romanorum vel de gladiatura agunt, neque mihi historiam nobilis senandi studii componenti Moc
ergo modo Romanis ex anno 186, quo venationes in ludos circenses recipiebantur, Ilacuit venari' non pedi silvas Vagantes, famem sitimque superantes, acri telo feras e Sequentes, sed ex alta sed Spectabant, Concita veloces fugeret cum damma Molossos Et varia lentas necteret arte moras Caesaris ante pedes supplex similisque roganti Constitit, et praedam non tetigere canes δ' .
Aut caprea despicit illa canes, Sulcher adest onager, mitti venatio debet
Dentis Erythraei iam removete sinus . . .' i'.
294 Arpini C. I. L. X, 5671. Corfini IX, 3169 - r. 4l 183 Deae vocontiorum XII 1590. Corinthi C. I. O. 1106 - albel p. gr. 8853.
295 Martiat. Sp. XXX, 1. 296 Ep. XVI, 99.
Saepe autem Venatores quoque ipsi a bestiis lacorabantur, quo crudelissimo spectacul Romani non minusquam gladiatorum inter se commissis pugnis laetabantur. Priusquam ad nobile studium Romanorum transgrediar me explicare necesse est, qua de causa ab imaginibus Ρompeianis similibusque, quibus tot et tantae res vitae Romanae optime illustrantur, in hac descriptione plane abstinere velim. Multis verbis dicere non pus est, cur nihil eis imaginibus probetur, quae non vitam Romanam sed litteras Graecas referant, velut illa qua carminum Α Ρ. VI, 11 - 16 179-187 argumentum repraesentatur 'Τ). Ceterae imagines, quae ad venatum spectant, disponi possunt in partes tres. In prima valde numerosa conspiciuntur ferae sine hominibus, quarum exterae artificibus per
ludos circenses erant notae. In altera cognoscuntur
Graecae fabulae, praecipue Meleagri Actaeonis. In tertia Amores venantur quin etiam retibus lepores cervos ursos leones t. Ex his solis aliquid do vita cotidiana discimus Labores cotidiani arte ompeiana, ut ita breviter dicam, non plane de vita sunt depicti sed eo modo, ut mores parvuli quasi per iocum laeti labores perficiant. Sic mores quoque venantur, quo ne qui in lusu esse putet moneo sed in laboro. Qui id quod supra
est explicatum diligenter perlegerit statim intelleget hos
Amores non significare nobile studium, sed illos venatores, qui sive cogunt feras ad circenses ludos sive in circo pugnant ipso. Confiteor nonnullas imagines restare in quibus Venatores cum equis et canibus sunt ficti sine ullo certo indicio, utrum artifici in animo fuerint venatores, qui feras ex officio captent, an nobiles Romani graecissantes. Revertar ad alteram s. d. opinionem nequaquam ex initio Romanam, de qua nonnulla iam dixi. Quamvis nunquam defuerint, qui velut Sallustius venatum atque etiam agriculturam opera se putaverint indigna, quia imprimis 8ervorum officia essent, tamen hoc ipso tempore non minus