De fato libri novem (Giulio Sirenio)

2쪽

ILLUSTI ATQUE REVE

DOMINIS HERCULI. OECUMENICI

T RIDENTINI CONCILII RM SANCTIS S. D. N. I IIII LEGATO

PRIMARIO, FEDERICO, ET FRANCISCO

GON ZAGIS, S. R. E. CARDINALIBUS

AMPLISSIMIS,

Iulius Sirenius Hieronymian US,

S. P. D.

AGNI, atque pra stantes ingenio, Vo.ctrina uiri, GON ZAGAE Cardinales amplissimi, cum multis de rebus, quae Philosophia

continentur; grauiter, copiose disputarunt, tum nulla de re, aut grauius, aut copiosi us, quam de ea, in qua uim omnem in naturam Fati, quantum rei tantae illicultas patiebatur, eXplicarunt. EX omnibus autem , qui ueterum memoria, hanc perobscuram, difficilem , ad intelligendum quaestionem tractauerunt; uidentur Stoici longe caeteris praestare.

Nam eorum omnis in hac re diligentia, atque industria ita uersata est, ut hanc unam in primis explicare uoluisse, uideantur Non potuerunt tamen illi, quamuis incredibili quadam ueri perspiciendi cupiditate tenerentur tantum inquirendo, disputando proficere ut huiusce rei cognitionem assequerentur. Est enim res una omnium ditscillima, tanta obscuritate, & quasi caligine operta, ut hanc ipsam depellere nullo modo potuerint. Quod ipsum uidetur etiam quibusdam Astrologis accidisse; qui multa quidem de Fato disieruerunt, sed Ciusmodi, quae neque naturae, neque rationi consentiunt. Vtrique tamen ita multas, easdemq; subtiles, ad eam, quam sequerentur, opinionem tuendam, rationes attulerunt ut excellentibus etiam ingeniis, eas refellere, difficillimum semper fuerit. Etenim quantopere in Stoicis refutandis Alexandetalle Aphrodisieus, post Aristotelem Theophrastum , Peripateticorum lacile princeps,laborauerit; quantopere Ioannes Picus Mirandulanus,diuino prope uir ingenio, in Astrologorum rationibus diluendis, Petrus etiam Pompo-nacius, quam multos subierit labores, ut, quae aduersus Stoicos AleXander attulerat, confutaret, uix dici potest. Mihi quidem lia essem per uisa est dis fici lis obscura quaestio sed nunqua tamen aut dissicilior, aut obscurior, quam cum coepi de hac ipsi aliquid literis mandare Augebat etiam illud huiusce rei dii ficultatem; quod mihi non cum uno duntaxat, sed cum multis, iis periuctimis uiris, erant propemodum manus conserendar ut uerendum es-

3쪽

Epistola nun Cupatoria.

set, uehementer quidem, ne aut ex pugna uictus discederem, aut certe non ita uincerem, ut a me res suscepta postulare uidebatur. Itaque& si in tali , ctanta dissiduitate ego uersarer, tamen & Stoicorum. Astrologorum, Pomponacti rationes, ita refellere conatus sum ut nodum omnium sirmissimum

dissoluerim, quaestionem omnium obscurissimam illustrauerim. Neque uero est haec omnis a me de Fato dii putatio, e Philosophia tantiim petita, sed etiam e lacris literis ut uno prope aspectu, quisque uidere posset, quae uel Philosophorum, uel Theologorum de hac retententia fuisset Utrunque autem praestare , ut maxime ualuit ad ueritatis cognitionem; sic maxime me ipsum hac de re dies, noctesque cogitantem defatigauit. Accedit quod iis mihi rationibus respondendum fuit, quae singulae singulos se e libros requirere,idebantur &tamen ita breuiter, perspicue nisi fallor sum omnia persequutus ut modum quendam , rationem hac in re non contemnendam adhibuerim. Quare habetis, Illustris s. ac Reuerendisse. Domini, hoc uolumine nosolpi quaestionem de Fato, a me quam a caeteris hactenus diligentius explicatam , sed etiam pulcherrimas, easdemque dissicillimas disputationes de Continuciuia, de Necessitate, de Prophetia de Oraculis , de Praescientia , Me Prouidentia Dei. Qtiae omnia quanti sint. eorum cognitio quantopere sit expetenda uos profecto laesules amplissimi nostis, uiri singulari ingenio atque doctrina praediti. Hoc igitur opus cum tandem aliquando multis laboribus, multisque uigiliis absoluissem non mihi cogitandum fuit, cui nam illud dicarem . Nam uos iampridem delegeram , quos hoc munere quamuis

exiguo, as erem. Fuerunt autem consilii mei, cum aliae multae rationes, tum inpii mis, duae. Altera, ut hisce ingenii mei monimentis testarer; quam tempRCULEM uere maxi inum, a quo me plurimum amari sentio, obseruauerim semper, atque coluerim. neque te solum , sed etiam EDERI Curis vi I ELM Ducis Mantuae Excellentissimi, quem honoris gratia nomino, fratrem FRANCISCvM EI DINANDI GON ZAGAE, Principis maximis rebus gestis clarissimi filium, qui ambo tua uestigia sequuti, eadem,

qua tu ma&imo cum uniuersae GON AGAE familiae ornamento, atque splendore, in Christi Ecclesia dignitate fulgentes, magnam omnibus de se expectationem excitauerunt. Quis unquam tribus eandem familiam quamuis nobilissimam, eisdem temporibus uidit, in Romana Ecclesia Cardinalibus illustratam, uti nunc GON ZAGAM Orbis uniuersus contuetur quod mimum est tam doctis, tamque Christianii Altera, ut excellentissimae uirtuti uestrae, Principes Illustrissimi, quae iam omnium gentium sermone, literis celebratur, si non quantum debeo, quantum tamen possum, tribuerem. Haec autem si tam praestans ac prope diuina non esset neque uos in lacrum illud collegium sanetissimi uini hi Pontifices asciuissent neque te, HERCv-LEs prudentissime accolendissime, Iu IIII. Pont. Max ad tam

altum dignitatis gradum evexisset ut totius Ecclesiae Synodo praeesses. Quod ipsum cum fecit, profecto te maximis omnibus ornamentis dignissimum dicauit. Neque enim cuiusque est tot tantasque res suscipere casdem sustinere in luce, oculis omnium mortalium, summa cum laude uersari.

Nunc te praeclarissimi uiri illi Reipub Christianae proceres , piae religionis

lumina, res magnas gerentem, administrantem intuentur, admiranturque.

A te nunc Reges, Imperatores pendent; in te populi omnes, omnes natio

nes,

4쪽

Epistola nunc Upator a.

nes, Omnia regna, omnes, quae CHRISTUM Seruatorem nostrum cognos cunt prouinciae, oculos conficiunt. Sed utinam, ut tu, quae debes, omnia Christianae Reipub praestas silc talis rerum euentus consequatur, ut omnis de fide, religione controuersia, communi omnul in consensu Ollatur, de quicquid ad religionem,&Christianam pietatem facit, quam diligentissime explicetur. Equidem quantopere id cupiam cum tua, tum multo magis Ecclesiae causis, dici non potest. Iam enim res in eum locum adducta est, ut optimo cuique, non parum de communi salute dubitandum sit. Sed respiciet Ecclea sani suam Deus respiciet etiam eos omnes, qui in pietate, religione praesidium omne sibi positum esse arbitrantur. Quorum in numero, cum tu maxime esse uolueris ; adducor, tu sperem omnia tibi meique piab Christianae steliciter esse successura. Sed ut eo reuertar, unde discessi a uobis uiri amplissimi, atque praestantissimi, qui literarum studia colitis, cita quidem , ut hac una re in primis delectemini, peto , ut meos pro uestra in me singulari humanitate labores Muigilias, meque ipsum in uestrum patrocinium ita accipiatis, ut eorum soletis, qui uos exanimo obseruant, reuerentur, colunt. Hoc autem non solii in me incredibilia sciet uoluptate, sed ualde etiam, ad alia in lucem edenda excitabit quae si di incultatem spectetis, nihilo minus sint, quam haec difficilia si uiuitatem, multo etiam fortasse utiliora sutura sunt. Equidem in certissimam spem uenio, sore, ut uos

. de me, atque de meis uigiliis, illud udicium reddatis, quod semper a uobis lapientis mi expectaui: Quos incolumes nobis ac niueris suae Ecclesiae, scelices' diu se et I si s v s

nobio F. Mariae a Gratiis, Calendis Mart.

5쪽

HIERONYMI MAGI IANGLARENSIS CARMEN

In Iulii Sirenti libros de Fato.

ENELOPES coniux,qui casaequorap pi, Littora si legishac Nerito, sepetens;

Nec comitumst pes aures, nec uincula necti

Ipse tibi iubeas. causa timoris abes. Lethferis hs non modusis Acheloia proles

Incautos sevis mergere tentat aquis Non hic insi dia, non ulla pericula nautis,

Vsta nec Adriaco it re monstra latent. Brixia SIRENUA tulit hunc praeclara diserturata Seruantem mesos luctibus eloquio. Abdita fatorumta hic retegri secreta profundis

quoris, atque Her i , qua latuere locis.

Scrutatur summas sagax rerum Undique causas,

Et quas Belgarum clarior orbis habet. Humanas linquat an nunc fama mentes,

Nam fati amisit fabula prisca fiderata.

6쪽

HIERONYMI MAGI IANGLARENSIS,

In Iulii Sireni libros de Fato,

IOANNEM DONATUM C. V. BERNARDI FILIUM,

tutus, semper aliquid, quod ad Venetae Rei

publicae incolumitatem, atque amplitudinem pertineat, molimr: Et artinciosissimam triremis recens ab e excogitatae formam, qua nihil ad bellicos usus utilius unquam inueniri pomit, ali contemplati essem us; eius ex aedibus digressi, uariis, ut scis, de rebus comentari coepimus. Cumque tu multa de Rep. ut soles,do ted copiose loquereris, e re nata de Fato, ierum euentu, a quibus omnia pendere non soluit uulgus existimat, sed sapientes etiam nonnulli censuerunt, uberrimam habuisti orationem. Multas uero a Gracis, Latinisque auctoribus afferri nugas, cum ex abditiore Theologia, Philosophia erutis argumentis, ostendisses honorificam doctis hac in

re patere scribendi prouinciam affrmabas ac mox percunctatus es, num aliquem sorte ex recentioribus audiorem legissem, qui strenuam in Fati ui, ac natura explicanda operam nauasset quique eam uiam, rationem sequutus

esst, quae a doctis aheologis, Philosophis probari posse uideretur. Dixi penes me esse Iulii Sirenii Philosophi, Theologi omnium concessu doctissimi,elegantissimique, huius argumenti libros nouem,quibus res haec Cimmeriis hactenus circumfusa tenebris, atque innumeris obstructa dissicultatibus,4 mirum in modum illustrata sit,4 facile explicaretur. Hic tu, qui olim Bononiae, eius magna cum laude publice Philosophiam edocentis auditor aliquot diebus fuisses Bononiensium nanque Senatusconsulto sibi demandatam prouinciam, multis honestissimisque de causis sponte ille, egreserentibus auditoribus, reliquit & hominis uaconi parabilem doctrinam perspectam, cognitamque haberes; incredibili horum librorum desiderio ardere coepisti: atque ut eorum tibi quamprimum copiam facerem, qui iubere debebas, pro summa, qua praeditus es humanitate, rogasti. Id enim temporis, quod tibi a Reip. cura,&gerendis magistratibus, in quibus omnes te Venetum esse Catonem iure praedicant, uacuum est quod profecto breue esse uideo Philosophiae

7쪽

Magi Praefatio.

sophiae studiis, & nobilioribus quibusque id genus auctoribus legendis, te impendere a firmabas . Ego, qui non possum non tibi perpetuo deberes staquidem quam sit egregia tua erga me uoluntas, leneuolentia, re ipsis non semel intellexi ac eam ob rem tibi morem gerendi incredibilisioluptate dii cor me libros eos ad te sedulo missilrum, pollicitus sum . Verum cum postea Chalcographi eos excuturi efflagitassent, diemque distindere, atque hoc aes alienum soluere, mihi non esset integrum ac ad hanc usque diem qua luendissem, non sine scenore duxi eX trahendam. Vt enim te publicorum commodorum rationibus praepeditum , atque ideo tumultuario studio bonas literas eXcolentem, labore leuarem, singulis libris lemmata Laconica praefiXi, rerumque summam atque περιο in halae tibi conscripsi, ut quid quoque libro contineatur, sub uno aspectu positum, facile perspicias.

Libri primi Perio Che.

de euentu rerum opiniones afferuntur; quarum prima coeco casu,&temere cuncta euenire asserit. Huius rationes adducuntur; mo uero opinio eliditur reiiciturque, quae ab ea stabant rationes soluuntur. Secunda ineuitabili omnia necessitate euenire contendit: cuius solidiores duntaxat rationes afferuntur, moXque opini Huprobatur. Rationes uero quibus illa fulciebatur, libro ultimo diluuntur Tertia, aliqua temere, alia finis intentione euenire assirmit; horumque nonnulla contingenter, nonnulla uero ex necessitate. Sed tuorundam ex his necessitatem declinari posse, aliorum non item. Qiue opinio passim toto opere comprobatur. tu tum

Libri secundi.

PHYsICIs, Theologicisque rationibus auctor docte, atque eleganter, de ipsa contingentia, deque ipsa necessitate disserit, nullumque non moueti pidem, quaerens, An sines Quid sint Θ Vnde ortum ducant Θ

Libri tertii.

V, E Fato peculiarius dissertationem apponis ac primum mira solertia,an liquorum omnium, quae de Fato ad aetatem nostram peruenerunt, opi niones uenatur, non sine delectu colligit. Mox per solidiora m ρήματα, Fatum adstruit probatque Tertio firmis adeo argumentis, demonstrationibus, tanquam Arietibus, Stoicorum Mathematicorumque opinionem quatit, atque euertit, ut qui librum hunc attentius legerit, Fato deinceps, impermutabili immotaeque rerum euentus sanctioni, quempiam posse assentiri, uix credam. Quarto soluit, refellitque omnia, quibus Fatum asserebatur.

Demum quid de Fato Theologi nostri sentiant, breuissimis edocet. Libri

8쪽

Magi Praefatio

Libri quarti .

HI de Diuina Prouidentia ad Physicorum opinionem agitur: bifidaque

est dissertatio. Priore parte,Platonis,& Academicorum sententia ponitur. Posteriore uero, quid Aristoteles, ac Peripateticorum Schola existimet cx-olicaturo ex Aristotelis interpretibus adducta quaedam, quae auctori negocium tacessere, atque aduersari uidebantur, nullo plane negocio soluuntur.

Libri quinti.

Hoc libro,de Diuina Prouidentia ad Theologorum sententiam auctor disserit in cuius exactissima disquilitione, multa admodum Theoremata, quae mirum in modum lectorem oblectare, Massicere possint, declarat.

Libri sext

1R1, is Stoicorum rationibus, quae libro primo adductae suerunt, confutatis, de Diuina Praescientia ad Physicorum opinionem prauertim Academicorum 4 Peripateticorum, non sine eximio lectoris fructu, disseritur.

Libri septimi.

scrutatus auctor euoluit deque ea non solum Physici sed Theologicis, eisdemq; optimis rationibus agit quaerent, An sit Quid si Vnde eius uis, facultas homini concilietur:&, An,qua seophetae ipsi uentura praedixerint,

necessario eueniant.

Libri Octaui.

DE Diuina Praescientia, pulcherrim instituta disputatione, hic auctor ea

omnia dis luendo pertractat edisseritque, quae uel minimam in euentibus necessitatis opinionem ex praescientia emcere poteran Ac tandem, non solum cuncta ineuitabili necessitate non euenire colligit; sed eorum,quae eueniunt, ne unum quidem, contingenter uero omnia, euenire probat Verum quanquam contingenter omnia eueniunt,multis tamen,miriSque mouiS,cundia rursum necessitati annexa esse demonstrat.

Libri noni.

EA omnia di luit, eliditque, quibus Fatum primo libro adstruebatur: atque his soluendis, de Diuinatione, di cunctis diuinandi generibus,

9쪽

Magi P fati O.

de Augurio, Extispicio, Sortibus, Portentis, Ominibus, quibus antiquitaS, Damionum circumscripta artibus, fidei plurimum adhibuit ita docte copiose agit, ut nihil prorsus lector, quod ad eam rem speetet, desiderare os sit Potissim ii in autem de Oraculis agit, de Diuinatione per somnium &de Astrologorum Genethliacorumque responsis, quae ποτελ τα , nomme aperiectione fals indito, uocant. Ad haec nonnulla de Physiognomorum, Geomantumque pram unciationibu scitu digna affert, cuncta a te haec Physice Theologice pertractat.

Operis totius summa.

Υ 'rs uero opem huis praeci rissimi summa est, Fato, hoc est ineuitabili necessitate, Orbe in uniuerso fieri nihil. Omnia uero Fato idest ciuina sic moderante Prouidentia, euenire.

x assine uero, seu cognatas potius differtationes de Libero Arbitrio de

Praedestinatione, ac Reprobatione, quod attinet, seorsum Sirenius hic no-1ter, foecundissimi uir ingenis, aliis libris,adeo docte,atque eleganter disseruit; ut omnibus, qui has res pertractarunt, palmam praeripuisse,&aliorum studia restinguere posse, uideatur. In his ita disposite, atque ordinate, quod maximum est, ita solide. constanter ueritatem demonstrat, ite catholi coque exprimit, ut perturbationes, quae harum rerum disquisitione curautae implicitas mentes diuexant, exagitantque sedari, rerum inuolucra explicari, paruo negocio possint. Hos libros, cum per auctorem licuerit 1

qet, u mitto, tibi placuisse intellexero, ad te perserendos curabo Vale V Senator optime, libros meos De Serpentum ueneno temperamento, si non eruditionis nomine, quam exiguam in me semper esse sensi, at certe ob nominis tui amplitudinem inclytos futuros,propediem

expecta.

10쪽

ELENCHVS CAPITUM

SINGULORUM

VAEsTI AEqutanda, qua uniuersi operis scopus en, propon tur quaesiιonis titulus ex Cicer ne exponitur, ciceronis expositis reprobatur. Cap. I. Opiniones, qua in hac d citima quae alone occurrunt, omnίου adi m capita redu

cuntur. Cap. 2.

Fonitur caput ramum , ct est vini illorum, qui contingenter, ides serte, temere, ct Uu mma euemreputaue ut Cap. 3. Opinio prius recitata , ct euentuum cunἱtorum temeratas, aliquot rationibus breuiterpersuadetur. p. 4 Objcitur recitate opinioni, qua omnia temere, ea operi asseruit. Cap. 3. Grationa pro superiore opinione, eventuum cunctorum temeritate adductas, restondetur. Cap. 6. Fonitu ecundum caput , est opimo illorum, qui omnia Fato, hoc est, ineuitabili necessitate feri autumantior ratione Diodori primum, deinde sequenti capite Chrysippi, opinio ipsa comprobatur. Cap. 7. Gera ratio, qua ea Chrysippi adeandem opinionem. Cap. 8. Tertia omnium, pro Stoicorum est eorum , qui in euentibus imiuersis ineuitabilem necessitatem tueri conantur, opinione, frtissima ratio ponitur; quae diuina rerum cunciarum praecogmtione procedit, tm'ltu physicorum argumentis, ipsius rationis assumptum, hoc est, quod Deus omniapraecognoscat proba

tur. Cap. 9.

Iterum probatur a sumptum, eo quod prima reruommum causa Deus sit. Cap. c. Idem asumpt*m probatur, quoniam successivum in permanens reduc debo. Cap. II. Idem assumptum probatur ex comparatione diuini intelle ius adsolem Cap. I 2. M his modis recitata opinio, euentuumi cunctorum nec sitas ineuitabilis coormatur. Et primo ex sacrorum cod cum audioritate Cap. 3.

LIBRORUM.

Idem confirmatur ex diuinatione. V. I . Divinatio, ct ineuitabilis rerum necessitas', ex oraculis ipsis persuadetur. Cap. II. Divinatio 2 ineuitabilis eventuum necessitas exsortibuspersuadetur. Cap. 6. Divinatis, ineuitabilis rerum euentiu ex arustiaciopersuadetur. Cap. 7. Divinatio, est ineuitabilis rerum euentus, ex Augurio persuadetur. Cap. 18. Divinatio, ineuitabilis rerum euentus, ex m. nepersuadetur. Cap. I9. Divinatio, ct ineuitabilis rerum euntus, expor tentis persuadetur. V. 2O. Divinatio, ex ineuitabilis rerum euentus, pr sensionepe omnium persuadetur. Cap. a I. Divinatio 2 ineuitabilis rerum euentus ex Asrologorumpradu tionibuspersuadetur. Cap. 22. Ex Geomantum praeditione, idem, quod prius. pesuadetur. Cap. 23,

Dminatio, ex Chiromant:bus, o rerum euentus ineuitabilispersaritur. Cap. q. Opinio Stoicorram, ciborum, ineuitabilem in cuZtis euentibis necessitatem persuadere contendentium, bretussimis improbatur. Cap. I. Tertia opinio, quae aliqua necessario, abarua contingenter, nonnulla reiam temere . caco casu euenire concedit, approbatur. V. 2 6.

l P Ropos I TAM quaestionem examinandam, quaesim a nobis con tranda, ct in eisdem con- siderandis quomodo sit a nobis procedendum . CV. P. An contingentia, e temeritas accidant rebus , o ad physicors opinionem, ad Theologorum sententiam, inspurcur. Cap. contingentia quidsitin adphysicorum opiniovem, ad Theologorumsententiam quin uiam ad ube-