장음표시 사용
31쪽
o assumptum ipsum principalis rationis denuo sic dei non stratur. O in Enis successio, Momnis transmutatio ad aliquod unum, quod permanens, in transmutabile sit, omnium legitime philoiophantium communi consensu, re ducenda est; non secus quam multitudo quaelibet ad aliquam unitatem. Propossitio uidetur ab Arist. pereceptas lib. praesertim Physicarum ausctillationum
o flavo labi omnelia, qtὶae in physici Scorporibus reperitur, motuum diuersi talem, simultitudinem, ad motum quendam minime uarium, sed uni rinem, Munum ille reduxit. Huius quoque uniformis motu transimulationem, ad mouentem quem piam, qui ianino permaiiens sit, Sit Nobilis,in intransmittabilis, cum reduxisse, manifestuest Plato itidem in Repub., Min Philebo, siensibiles multitudines, ad intelligibiles redigit unitates delfideas deinde unitates intelligibiles, ad ipsum simpliciter unum, quod Deus est Asiro-los item cuneti omne in motus, quam, per artis suae instrumenta, in coelestibus corpo libus inueniunt diuersitatem quam irregularitatem appellant, ad aliquam statim cuiuspiam alterius motu simulam, atque uniformitatem reducunt. A pari igitur, omnem temporis successionem, Miransmutationem, ad quodpiam , quod sine successione,&sine transmutatione sit; sed constans &ficinum perseueret, reducendum et se,censendum est. Istud aurem firmum, perma snens ad quod temporis successio est reducenda, uel secundum nostros Theologos aeternitatem ,
uel secundum Philosophos ut lib. primo de Coelo tex. c. magis placuit Aristoteli aeuum appellabimus. Ea ergo omnia, quae tribu temporibu S praesenti, praeterito, futuro continentur; ac eisdem ueluti ambiuntur,4 mensurantur, unica, constantissimaq; aeternitate, siue unico, permanentissimo a aeuo contineri, mensurari, ac definiri, censendum et t. Aeuum autem, isternitas, cum ut diximus sine successtione aliqui permanentia, constantiaq; perpetuo sint non nisi instans unum esse possunt. Et illud, non fluxione percurrens, sed stabile, fixumq; perseuerans praesens semper, ibique totum persiliens . Et quamuis aeternitate Deum solum nostri sitas est diceres metiantur rheologi aeuo tamen non Deum tantum, sed supremos etiam in tellectus, separatasq; a materia natura omnes, quin immo has quoque caducas, loco citato, fragiles substantias Cea uidelicet ratione, qua substantiae sunt metiri opinatus est Aristoteles Attribus temporibus ea etiam, quae in futurum euentura sunt, omnia circum ambiri, circumamplectiq; certum est Aetium ergo,&aeternitaS rei cuiusque etiam futurae euentu tempora ci cum ambiunt,&complectinuur. Quemadmodum igitur cognitrix illa potentia, uirtus, quae tempore mensiuratur, tribus illis temporibus, de tuturis etiam contingenter, temere even citibus , determinatam, atque certam potest, pro ratione naturae suae habere notitiam; ita uis illa, cuius actio tempore non metitur, sed aevo, uel aeternitate, qualis est diuina omnia eodem instanti praesentia, praeterita,&sutura determinare, infallibiliterq; cognos cere nullum erit impossibile. Haec praeterea suit clara lib. decimo de Legibus diuini Platonis sententia. Dicebat Ammonius, eandem lib. duodecimo Diuinae philosophiae fuisse Aristotelis opinionem Fuit ante hos clarissima Parmenidis opinio ab ipsis mei carminibus decantata Deum uidelicet gloriosum omnis trans inutationis tam spiritualis, quam realis expertem, Omnia non solii in praesentia 4 praeterita, sled etiam futura certo cognoscere; non ea quidem ut praeterita, uelut futura, quod non sit apud Deirio fuit, uel erit cum tempori non subdatur diuina cognitio, sed ut praesentia dumtaxat, non in instanti temporis, sed in instanti aeternitatis.
Idem assumptum probatur ex coparatione diuini intellectus ad Solem p. X 11.
Ain 'o' ad idem assumptum astruendum, in hunc modum, ex similitudine dimuini intellectus ad Solem, arguitur. Intellectui diuino nihil obstat, quo minus cmaetos cuiuscunque generis lituros euentus certe , determinate intelligere, ac praecognoscere ualeat; eos igitur omnes, Cetiam si aliqui contingenter, riuit, temere , caeco casu futuri sunt certe, determinate Deus intelligit ac praecognoscit. Deductio ostenditur tum auctoritate, tum ratione. Auctoritas est Aristotelis, portione x xxta, lib. tertii Physicarum ausicultationum quem libriam de Principiis idem nonnunquam appellauit. Et portione xv 11 lib. non Prinam hilosi, phiae in quibiis locis scriptum ille reliquit, In iis, quae a materia seiuncta sunt, Ἀ- ς terna, non differt posse, ab esse . Ratione praeterea, sequela ipsi probatur. Intellectus toto pos se, quantus: ad sic attinet, tota a ui sui nisi quid obstet in proprium obiectum, idest, in rem per ipsum cognos cibilem, qua uidelicet cognoscibilis est, sertur. Sed res cunctae, non praesen testantum, aut praeteritae; sied suturae etiam, ab intellectu diuino cognoscibiles sunt proba tur. Suntcnim reSomnes a nobis, Rab humano intellectu, intelligibiles quanto igitur magis ab ita tellectu omnium perfectissimo,&diuino Libro nanque tertio commentariorum de Ani
32쪽
. ni Aristotcles semel atque iterum,&Auic a sentdicere quod titia o innia possunt a nobis intelligi; quod intellectus noster agens est omnia facere intellectus uero possibilis, est Omnia fieri;&breuiter quod intellectus noster est totius entis quod inter alia diuinae Aristotelis philoisphiae, libri των μεῖα τοὶ φυσικα copiis, qui est de Eute' quaeus est de quo libellum edidimus, quem S. R. E. Rarnuti Farnesii amplisis Card imimortalitati dicauimus latissime intelligenti demo nil rat. Intelligit ergo diuinus intellectus, o odcunque,&quantumcunque potzii intelligibile, idest illud omne intelligit, quod ab intelleetii uocii nove natum est intelligi, tercipi. Hoc autem est, quod ostendendum susceperamus. um tum id est quod diuino intellectui nihil obstet; quo minus non solum praesentia. praeterii sed etiam sutura omnia,&eaquVc cocasii euentura sunt, cognoscat, ratione probatur.
Nam liouid diuinae intelligentiae obstaret uel illud intrinsecum est et diuino intellectui, hoc este uarie ipsiusmet intellec iis diuini, diuit ae naturae intelligentis desumeretur; uel esset ab eodem extrinsecum, hoc est non ex parte diuinae intelligentiae, sed ipsius obiecti intelligibilis eueniret tantam enim ab altero duorum ut lib. primo minore Primae philosophiae Aristoteles,meius lam interpretes declararunt hoc est uel ab intellectu uel a re obiecta, intelligibili, con-j viii itincognitione difficultas. Non quidem primum. Illud enim quod diuino intellectu poneretur internum, esset materia. Insiui igitur natura, materiam, diuinum intellectum includere,
sequeretur. Sola nataque materiae labes quod abaci multum illa deficiat intelligentiae uidetur obllare. At quoni odo erit in materia mersus diuinus, si humanus intellectus ut in lib. tertio commentariorum, quae de Anima inscribuntur, ab Aristotele declaratum fuit a materia seiunctus est ibi nanque, cum de humano ille dissereret,Anaxagoram com naendauit, quod intellectum quamuis de diuinosorsan Anaxagoras loqueretur omni labe materiae immunem asseruerit. Neque secundum. Si enim obstaret obiectum, uel hoc ideo esset, quia esset quid futurum. At diximus, aeternitate futura cuncta complecti; et secundo, quia materiam illud haberet partem sui cum enim tantum ex Analogia ut in Timaeo docuit Plato nothaque, ac spuria cognitione, depraehendi possit materia rei, cuius ipsa parSest, cognitionem absolutam, claram impedire, atque subobscurare, obtenebrareq; constat. Dicebat enim Averro es lib. tertio Physicorum B commento xv. Disticultas quandoq; contingit propter rem latentem: hoc erit propter im- perfectionem suae naturae. Haec ille Res quippe latens, obscura, est ipse rei materia; aqua rei compositae materiatae imperfectio uniuersa ortum deducit. Vel hoc tertio propterea esset, quia numerosa, atque infinita esset rerum ipsarum multitudo. Infinita autem multitudo, quod intini tui, ut ex libro secundo primae, ex libro primo secundae Aristotelis Philosophiae manifestum derelinquitur qua infinitum , sit igito tum; ab aliqua potentia, etiam diuina depraehendi non potest. Verii metaim uero illi, qui diuinum intellectum plura, uel etiam infinita, absque aliqua disti cultate, non poste intelligere arbitrantur; i a diuinam, diuinamq; cognitionem penitus ignorare uidentur. Nec de illa, meliora, quam de nostra opinantur cognitione.Immo quod blasphemia est in Deum, nostram impotentiam inique transferre uidentur. Illi uero, qui materiam , quaesit pars obiecti, diuino inteli lectui obstare, quin minus rerum omnium omnimodam Deus habeat cognitionem, asserunt possunt ista ratiuncula pro ueritate persuaderi Deus gloriosus longe sine dubio in cognoscendo potentior est, quam Sol in illuminando sit; tum quoniam subitantia est omnino immaterialis, non ita Sol tum quia cognitio ipse est Operatio illunii natione longe spiritualior, efficacior, penetrantiorque. At Sol omnia, paucis illis exceptis, 'Vibus pro tempore per opacum aliquod, lumen intercipiatur, illuminati quod ea, inter quae Dp cum intercipitur, non illuminet; in causa est, non Solis impotentia, sed sola opaci interposi- xi Deus ergo ui sua cognitrice omlaia limpliciter,&absolute penetrare. omnia ex conse-qRζnti ad amussim cognoscere, atque intelligere poterit. Videtur haec ratio non solium Arriani
in Epictetum, sed diuini etiam Trium egisti adfinem cap. v ii, libri,cui titulus, Asclep
ne alii jic O si qualicunque modo illa eueniant, ineuitabili penitus necet Sitate eu Unare. Cum cc quam eueniat alioqui in diuina scientia posset error cottingere euenire non posse int. quod . n. i. Uc ilicer nunc uel alio tepore in hoc loco, uel alibi euentura sint; iam aeternis faeculis sunt ante amassim praecognita. Hae sunt rationes, Mualida admodum argum eta, quae clim ma im Stoicorum Opinioni,& ineuitabili eventuum omnium necessitati tauere uideantur nostris
Theologis aliquam philosophantibus uero quam plurimis, Aristotelicis praesertim,qui in multi
euentibus co ingentiam. in aliquibus temeritatem defendunt, difficultatem facere possunt maximam Solitum est et ii abs Stoicis duci ualidissimum argumentum ex ordine perpetuo. Nxςrua complicatione causarum a prima, quam illi,& libere. ex necessitate mouere asserunt, ςPς
33쪽
dentium; quod superiore capite nos ex Alexandro indicauimus solum; quoniam de eo in serius i Ebro tertio , in quo delato praecipue agendum erit, iis satis, Milucide dicemus. Nunc automnonnullis, praeter adductas rationes, illi quidem fatis urgentibus mediis, praetactam opisionem, Lineuitab lem in euentibus cunctis necesseitatem, confirmabimus.
Muliis imodis recitata Stoicorum opinio, euentuumq; cunctorum necessitas ineuitabilis confirmatur. Et primo ex
sacrorum codicum auctoritate. CAΡ. XIII. o, si hanc quae siue ex diuina praecognitione, Mintelligentia, siue e diuinis, fatalibusq; , hoc est urgentibus Deorum decretis, siue ex diuinati ouidentia, uerum cunctarum praeordinatione, siue ex perpc tua quadam cau- arum serie, complicatione, siue ex siderum configuratione. proportione uadam,&influxu, siue ex alia qualibet causa. ratione, ineuitabili neces itate omnia fieri, autumat multis modis confirmant Stoici, &illi qui in nac saltem causa, Stoicorum placita, ac statuta prosequuntur. Sed ex multatis, quae ad hanc astruendam , confirmandamque opinionem, ab iis adduci solent, aliquot tantum colligemus, quae nobi ualidiora, urgentioraq;. ad soluendum difficiliora uidebitntur. Primo igitur eam confirmant, ex Lacrorum codicum a Pictoritate Libri inquit ex Platone in monius, parte secunda libri de interpretatione Aristotelis qui in Deorum acris habentur de quibus uel sus icari mendacium, nefas putatur, Deum omnia cognosicere, temperare S moderari constanter affirmant igitur pro Deorum cognitione, institutione, cuneta ita ineuitabili
necessitate eueniunt; ut secus, quam eueniant, euenire non polsint.
Idem confirmatur ex diuinatione. CAP. XI DI
g cv Nno idem confirmatur, ex ipsa diuinatione, quae diuinam praecognitionem, diuinamq; prouidentiam, nec non decerta diuina poti sis imum adstruere, uidetur. Vetus dicebat in principio libri de Diuinatione Cicero opinio est, iam usque ab heroicis dui latemporibus, eaq; populi Romani, Momnium regentium firmata consenui uertari quandam inter homines diuinatio tum, equam Graeci μαν raκη, appellant; id est praesensionem,&praesagitioncm rerui te futurarum . Veniunt igitur cuncta, quae eueniunt, cognita prius a Diis ab eis nanque uaticinandi, ac diuinandi donum impenditur hominibus ac praede finita. Igitur ineui tabili necessitate. Non enim si temere aliqua, uel etiam contingentCr euenissient; aut a Diis prae cognosci, aut ab hominibus praediuinari illa certeque ac definite prae enunciari quiuissent: cum ut euenire illa, ita non euenire potuissent. Haec nempe ut libro quarto cap. II, de Praeparatione Euangelica retulit Eusebius erat una ex Chrysippi rationibus quoniam Vatum praedictiones, uerae accertae esse non possent, nisi Fato, hoc est, ineuitabit necessitate fierent uniuersa. Qui nanque tot ante temporibus ab Oedipo filio patrem Laium necatum iri praedixisset Apollo si iudiuina praecognitione, aut etiam praeordinatione, cin causarum seriata complicatione, ineuitabili necessitate contentum illud prius non fuisset
Diuinatio, ineuitabilis rerum necessitas, ex oraculis ipsis
M, euentuum praesensio, ac diuinatio, ex eorum oraculorum , quae futuros euentus determinate praedixerunt, obseruatione constare imprimis
uidebitur Passim enim de oraculis historiaei tent Pausanias se Trophonium ut ex quarto eiusdem libro colligi potesto in Lebadia Boeotiae conssilui sis e fatetur. Quid de famosissimo oraculo Delphico dicemus; uotusquisque suit insignis, qui illud cum floreret non constituerit ZQu't, acqtianta, quae aliΟ-
qui temeraria, caeco prorsus casiti emergentia uideri poterant, ab eo praecognita, ac praenunciata,& diuinata fuisse legunturZNunctuam dicebat Quintus ille Ciceronianus tao iaculum illud Delphis tam celebre, Stam clarum fuisset, neque tantis donis refertum omni una populorum, atque Regum nisi omnis aetas, oraculorum illorum ueritatem esset experta id
Inde Licurgus, qui Lacedaemoniorum Rempub institutis,4 legibus temperabat; leges suas auctoritate Apollinis Delphici confirmari cupiebat. Diuinatio
34쪽
I ID. I. DE RERUM AEVENTU. Diumatio, an euitabilis eventuum necessitas, ex sortibus per
suadetur CAP. XVI. et M , brtium missiones quae Dipsa diuinationis species quaedam existima
rur idem quod prius, ostenditur nempe omnia ineuitabili necessitate eue ni re Ex talis N abaco, apud Burenses, in Achaia, ueritSima responsi Herculei dedisse alidior est Pausanias. Libro nanq; Historiarum septimo ita ex terpret ucriptum ille reliquit. Qua ad mare descenditur, amnis Buraicus nomines in proxima spelunca non utique magnum Herculis signum; Buraico &ipsi cognomen, Oraculi sortes capiuntur ex tabula, per taloS. Qui consultum uenere in atione ad signum peracta, uotisque nuncupatis, talos ex ea, quae in promptu est,
eooia lusiciunt ouatuor super mensam, instripti sint certis notis tali singuli; earum illi notarum interoretationem in tabulis similitudinem sicquuti requirunt. Haec ille Geryonis quondam ora-cuhim in astro Patauino ruisis, quidam asscruerunt; inter alios, in uita Tyberii Caesaris Sueto nius, nuper Nicolaus Leonicus in dialogis,uir apprime doctus ubi iactis 1 Aponi ontibus, suba. utio, talis, certissima consulentibus dabantur res onsa. Oraculo isto, usum aliquando Tybe imum fuisse, idem Suetonius tradidit. Praenestinarum brtium quid attinet hic multis commemorare oracula Quotannis namq; inquit Cicero calendi lanuarii, excavata columna, inquare- seruabantur, brtes eximebantur illisq; ea, qua eductae erant, serie, mutuo iunctis, integra resis cinsa absoluebantur Domitiano Caesari mortem ha praenunciasste, Suetonius annotauit Antiatina sors, reserente etiam Suetonio, Cati Caligulae morte insignis fuit, quem aliquanto ante obitum, ut Casisium, a quo postea Occisu fuit, caueret, praemonuerat.
Diuinatio, Mineuitabilis rerum euentus ex aruspicio per
Aruspicina obseruatione, quae, inter praecipuas diuinationes, a plurimis, computatur; idem a Seritur. Huic namque inquit, ex Quinto, Cicero quotquot non obtemperauisse legimus; legimus quoque periisse. Infinita consulto praeterimus exempla. VnuSSergius Galba Rom. Imperator sufficiat; quem priusquam ab inimico occideretur in Palatio mane inter sacrificia monuit Vmbricius Arusipex, ut caueret periculum, non longe enim percussore abest e Cuius caput cum ille minus factificanti obtemperatus suisset eodem die, pernregarium militem, inserto per os pollice, Othoni inimico delatum est. Quamobrem non male forsan dicebat Heraclitus, in extis, aliis huiusmodi signis, declarare Deo uoluntatem suam,&futuro S euentus.
Divinatio, Mineuitabilis rerum euentus, e Augurio persuadetur CAP. XVIII. Auguribus, non desunt apud Ciceronem, atque Valerium cognomento Maximum, exempla Innumeris tamen omisisis, illa sufficiant, quae de Rege Deiotaro, de ipsom et Cicerone legimus. Quorum alter domum quandam sibi adquie sicendum paratam, aquila super eiusdem tectis conspecta, ingredi renuit, quae sequenti nocte solo aequata est . Alter uero, Cicero sicilicet, cum esset inii illa Caietana, serrum quoddam horologii a coruo excuti consipexit protinu q, u ipsum aduolans Corvus ille, morsu ita firmo, atque acri ipsius togam appraehendit, detinuitq; ut non tuli a seruis occisus, eandem deseruerit paulo post Cicero uitam obiit.
Diuinatio, cineuitabilis rerum euentus, comine persuadetur CAP. XIX.
D MINI sus idem confirmatur, quod prius de quibus habentur multa , Constati tisisima exempla apud Valerium lib. primo, cap. v. quoriim duo 'i' bro Primo de Diuinatione, recensuit Cicero. Vnum, quod L. Paulo Consuli; alterum, quod Ceciliae Metelli contigerat. Nam cum Paulo prius, bellum, uti cum RVge Persia gereret, obtigisset; deinde ad uesperam cum domum rediis set, filiolam suam nomine Tertiam, uel ut nonnulli dixerunt Thraciam, ad' modum paruam Osculatum, tristiculam animaduertit, cuius tristitia causam cum interro gasset,
35쪽
gasset, illa respondit, Persia periit. Decesserat autem catella, quam puella in delitiis habue-
at, nomine Persia. Tunc ille arctius puellam amplexus, accipi omen , inquit, atque ex ipso, ita temere effutito, uerbo , quasi certam sequutu uictor , clarissimiq; suturi triumph1
spem , liniam animo praesumpsit. Vir tam humanu ut Persi regis a se capti calamitatibus, pyias impenderit lacrymas. Cuna etiam Cecilia Metelli, seFri suae filiam, In matrimonium locare uellet in facellum quoddam, omini capiendi causa, secessit. Nec cum aliquandiu persedi set, aliqua uox audita fuit, quae proposito deseruiret puella Interim longa standi mora defat at ro uit materteram ut in eius sella paululum requiesceret, cui illa, Ego uero tibi meas
sedes libenter concedo. quod omen res sequuta est. Ipsa enim breui mortua, uirginem in matrimonium Metellus duxit. Sed hoc loco, silentio praeterire non possum, omen illud, quod Pom- Deo in acie Pharsalica a Cesare superato, contigisse digitur. Hic nanque cum iuga salutem quaereret cursu in vorum in stulam, ut aliquid in ea uirium contraheret, classem direxit; cumq; adorinidum Panlium appulisset, conspexissetq; in litore speciosum aedificuam jubernatorem interjoctauit quod illi nomen esset qui respondit; - M . . At ille ita abominatus est uocem, ut ab omni spe deciderit protinuS,Sauersis ab aedificio oculis, dolorem, quem ex diro omine conce crat, gemitu patefecerit.
Diuinatio, Lineuitabilis rerum euentus, e portentis persuadetur CAP. XX.
PORTENT Is Tiberius Gracchus ut primo lib. de Diuinatione recitat Cicero Publii filius, qui bis Consitit, Censor fuit idemq; summus augur,&uir sapienS; duobus anguibus domi compraehensis Aruspices conuocauit, qui cum resipondissent; si marem emisisset uxori breui tempore esse moliendum si minam; ipsi Aequius esse censiuit se maturam oppetere mor- tem, quam P. Africani filiam adolescentem Fceminam emisit; ipse autem paucis pol tinebus mortuuS est.
Diuinatio , Mineuitabilis rerum euentus, ex praesensione per sonmium, persuadetur CAP. XXI.
PRAE s AGITION per somnium , ineuitabilem rerum euentum denuo p 'rsuademus. Cicero lib. de Diuinatione, ex Aristotele, reserto, Eudemum quendam Cyprium, Aristotelis familiarem , iter in Macedoniam facientem, Pheras ueni siue, quaecum urbs es et in Thessalia admodum nobilis, ab Alexandro Tyranno crudeli dominatu premebatur atque in eo oppido, ita grauiter illum aegrotasse ut omnes medici diffiderent. Illi autem uisum este interea inquiete, egregia facie iuuenem dicere; cito quidem illum esse conualiturum Alexandrum uero Tyrannum cito interituria; atque ita, ut somniauit, euenisse confirmat. Conualuit ille, iste uero ab uxoris fratribus paulo post interfectus est Simonides per somnium, ab eo, quem pridie humauerat, nauigare est uetitus; nauis die sequenti perni Ptolem Squidam Alexandro cognomento Magno, familiaris, in praelio cum suisset telo uenenato Ictus;
cumq; ex uulnere, summo dolore, ita premeretur, ut extremum iam agere credi poterat Alexandro eidem assidenti uisum est per quietem, draconem illum, quem sua mater alebat Olympias, radicem quandam ore ferre, mox sibi eam tradere, simul l enarrare, quo illa loco nasceretur,4 quod eidem tantum uirtutis inesset, ut Ptolemaeum amicum facile fanare posset Alexander experrectus, amiciSsomnium narrat, ad quaerendam radiculam mittit; desertur illa; rela tam cum amico aegrotanti comedendam dedisset, mox ille sanatus est Radiculam istam, quidam dixerunt, fuisse illam, quam Empirici hi perbaton appellant. Quid de illo admirando somnio dicemus per quod ,ad rabidi canis morsum, lib. uigesiSimo quinto Historia naturalis, cap.ra,rcpertum suisse remedium , Plinius narrat. Scribens enim de herbis quibusdam, ista ad uerbum adiecit Alias inuenit casus alias, uere dixerim, Deus. Insanabilis ad hoste annos sui rabidi canis
morsus pavorem aquae, potusq; omnis adserens odium. Nuper cuiusdam militantis ira praeto rio mater uidit, ituquiete, ut radicem sylvestris rosae, quam, cynorhodon uocant, blanditam si tabias ect u pridie in fruteto, mitteret filio bibendam in lacte. In Lusitania res gerebatiar, Hispaniae proxima parte catisq; accidit, ut milite a morsu cani incipiente aquas expauescere superueni ret epistola oranti , ut pareret religioni, seruatuSq; est ex insperato; postea quisquis auxilium simile tentauit. H. e Plinius Galenus medicus, cum circa diaphragma, aegrotaret, somniauit
se liberatum iri; si xicua, quae inter pollicem est indicem, sanguincin milicret: emisit. conualuit.
36쪽
ualuit. Mitto interea medicinae praeciari simum auctorem Hippocratem; qui in libro de Somnii , imaginibus illis quae sibi per quietem morbos, ta morborum curationes indicare uis aeruierant. supplicationcs uarias instituit. Ut illud quasi uideaturainrmari posse; quod in uita Luculli e syllarecitat Plutarchus. Nihil certius, nihil credi dignius esse; quam quod per omnium fuerit praesi
gnatum. Vnde Orphetis in hymno ad somnium ait.
Icesti Mortalibus fit turorum nuncietate optime, ad animas somni quiete demulctas accedis; casq; compellans, mentem ipse excita mortalium eis perlbmnium Deorum indicas sententiam: silens silentibus animis futura pram uncias Quamobrem, qui praeerant inquit, lib. primo de Diumatione Quin tu PCiceronianus Lacedaemoniis , non contenti uigilantibus curis, in Pasitheae fano quod est in agro propter urbem siOmniandi causa excubabant; quia uera inde quieti oracula ducebantur Ad Amphiarai quoque ianum, somnia, tota sere Asia, celebrata, uerisH-niam futurorum praesignificationem habuisse, antiquitas existimauit.
Diuinatio, ineuitabilis rerum euentus, ex Astrologorum praedietionibus persuadetur CAP. XXII.
AsTROLOGI certo coelestium corporum motus ordine, praefixoq; stellariam concursu, siue asipectu, larii tuaq; quada interserclatione,&configuratione, ac nescio quo ab elidem posito influxu, futura certe, determinate praedicentibus; idem, quod prius, ineuitabili scilicet omnia necet Sitate euenire , confirmari potest. Multa hoc loco posset a nobis adduci; sed duo exempla nobis sis ficiant. Vnu sit Petrus Leo; uel si mauis cum Ficino dicere, Pieri eontis Spoletanus medicus celeberrimuS cuius etia primo lib. de Fato cap. xa Petrus a tuanus meminit. Hic nempe, cum eidem aliquando ab istis diuinantibus Astrologis dictum sui se set ut artem medicam desereret; alioquin sore, ut aquis necaretur; Pataui tunc quidem medicinam ille publice profitebatur, saepeq; Venetia ad nobiliores curandos aduocabatur clamautem inde discedens, quo ineuitabile Fatum euitaret, Florentiam commoraturus accessit; qud dab aquis, uideretur locus ille securior Sed quadam die, siue dum Laurentio Medici nobilissimo, sineq; patriae amantissimo mederetur, id casu evenerit, siue, ut quibusdam placet, paulo post cius obitum Petrus Laurentii filius, cui in patre curando satis negligens Petrusi eo uisitis iuerat,illum in puteum proiici iusserit in puteo tanta est stellarum, MFati necessitas suffocatus inuentus est. Vt de Caesare dixerit Manilius . . Totiens praedicta in Vulnera nonpotuit. Alterum quum ex multis aliis, ut Diogene, Plutarcho, Plinio, Cicerone,&aliis, tum ex Aristotele sumi potest qui primo libro Politicorum cap. v ii, futuram olei ubertatem per Astrologiae peritiam Thaletem i, is uerbi Sex interprete, praecognouit se asseruit. Haec cuncta utilia sunt his, qui augere patrimonium student. Quale est illud Thaletis Milesii Cest autem hoc perlucrativam quandam intelligentiam sed illi quidem attributum propter sapientiam. Accidit autem hoc in uniuersum. Cui cum obiiceretur philosi,phia studium propter inopiam, quasi inutile,& infructuosum, prospexi iste ferunt illum erat rologiam, olivarum ubertatemfiituram. Cumque coegitSet pauxilum pecu'ni uin, hyeme adhuc uigente, emptionem olei secisse in Mileto, Min Chio, pro paruo admodum Pr io, utpote nemine plus offerente, arrasque dedisse cum itaque postea tempus ueni siserim Ultis subito quaerentibus, uendidisse oleum quanti ipse uoluit, ac magnam uim pecuniarum ii desuperlucratum, ostendisse amicis, perfacile esse Philolbphis ditari, si uestent; sed illis hoc curaenone sic Hactenus ille. Quibus uerbis eorum placito subscripsit; qui per astrologiam futuro Seu tu praecognosci posse dixerunt; quos quidem inde non cognoscerent nisi inde ineuitabili
EX Geomantum praedictione, idem, quod prius persuadetur A P. X XIII.
de Geomantibus dicemus qui punctis ex arena, uel ex cineribus, si ires pagina collectis, quasi iam sibi figuras, certa delineamenta connirgunt, per lux, iacta occultiora intelligunt.& futura, celia cognitione pro iderum dis Obtione figuris etenim suis errones,&signa Lodiaci adaptand pr*noicere, eadem longe ante euentum, praedicere, didicerunt Θ
37쪽
Diuinatio ex Chiromantibus, ierum euentus ineuita ibilis persuadetur CAP. XIIII. es es Chiromantibus, Pedemantibus,&breuiter Physiognomiciscunctis idem persuad eri potest: qui parte aliqua nostri corporis inspecta,non solum
ea duae nobis instant, intelli unt sed ea etiam, quae futura sunt, certa cognitione lonuo quam eueniant ante tempore praenoscunt, ualde&prae dicunt. Inquit Arist ui maunum habent caput; hebetes sint quiscueram trontenti audaceS ui exporrectas aures, loquaces Walia huiusmodi multa. Haec autem quo
modo aut uera esse possunt, aut certa, ab eis cognitione intelligi; si ea, quae seniunt nulla ineuitabili necessitate, sed caeco casu, fortuito , temere,' contingenter ueniant: Ouamobrem Iamblichu libro de Mysteriis cap xx , tantam esse dicebat, erga hori, inem ad ostendenda nobis de tuturiSeuentibus indicia diuina prouidentiae, exuberantiam; ut non uolum in lineamentis, nostro undiquaque corpore diffusis ted etiam in calculis, uirgis,lisinis lapidibus, frumento, farina omnibus denique, quae nobis passim obuia iunt, indiciamus oba beat futurorum ubi mirabiliter inanimatis animam, immobilibus motum, ratione carentibus intelligentiam quandam praestare uidetur, quasi haec cognoscere, illa uideantur ubi
nobis futura portendunt . . . H Α, e sunt potiora argumenta , quibus rerum omnium euentum, esse necetiarium G tatali idest, ineuitabili necessitate cuncta fieri; MStoici, qui Stoicorum opinionem insequuntur, ut sunt astrorum inspectores & diuini Ostendere, ac persuadere conati sunt.
Opinio Stoicorum, Maliorum, ineuitabilem in cunctis euenti
bus necessitatem persuadere contendentium, breuissimis improbatur. CAP. XXV.
si v .enimuero, huic, quam hactenus recitauimus, Stoicorum, eorum omnium, qui ineuitabilem in mentibus cunctis necessitatem defendere conantur, opinioni, totius primo humana uitae usus apertissime refragatur Deum enim iuitae nostrae curam penes nos disposuisse, eius licoseruanda rationibus,ac studiis nos instruxisse periculorum quoque nos saepisisime praescios fecisse ne incautos item per opprimerent cautiones praeterea, iemedia suggessisse, certum est. Exivibus omia bus perspicuum derelinquitur, quid nostri sit officii. Nempe ut uitam nostram, corousu tueamur, ne subsidia, remedia negligamus, in pericula ne temere irruamus; sed proratione,, consilio, libertatis arbitrio, quae profutura, uel nocitura uidentur; declinemus, uel sy Q o , Ad opinionem multa,&maxima sequuntur incommoda. Id autem, ad quod, uel uiuun duntaxat, nedum multa, sequatur incommodum; non absurdum esse non potest Le-oes enim, kcommertia, si cuncta Fato, necessitate ineuitabili eueniant uirtutes, Muitia, poenae, Dpraemia in primis de medio penitus tolluntur humana omnis iustitia, fides, pietas,&alia id enus multa uitae nostrae praeclarissima ornamenta, ab hominum uita, procul abiguntur. I et 1 o montania natura, maxima esset indita ignorantia. Omnes enim, paucissimis ex ceptis, multa contingenter, multa sortuito, casu coeco, temere, fieri opinamur. Quod si uerum non fuerit; si nihil temere, nihil contingenter, efficiatur; sed fatali, hoc est, ineuitabili necessitate euenia tomnia; quantis, quaeso, ignorantiae tenebriS humanum genus uniuersum obrui,' a. st 'o peculiarius aduersus Stoicos; quoniam, si id, quod ab illis factum est, aut etiam iit, qui huius opinioni Suel sectatores, uel etiam auctores sunt, in exemplum tradatur; nobis non siiadebit solum, ut hanc eorum opinionem reiiciamus, sed nos, si sapimus , coget etiam. Illi nanque docent,&discunt,& hortantur,&consulunt; increpant, etiam, castigantq; suos, tanquam propria uoluntate, peccantes Vt ex ipsis me Fati, cineuitabilis in rebus omnibus necessitatis assertoribus, uel nullius, uel non omnium saltem esse Fati necessitatem, citra dubium, penitus consequatur. Multa inserius, ubi de Fato erit praecipuus sermo, nonnullis prius ad opinionem siuadendam, atque astruendam iterum adductis epicherematibus, quo in illis di sibi uendis rei ueritas illustrior euadat colura istam opinionem. contra rerum cunctarum fatalem Λ ineuitabilem necessi itatem producemuS Ratione uero, quae hactenus naultae pro Fato, latatiq; rerum cunctarum, an euitabili necessitate adductasti erunt, ad calcem huius nostrae di sinu rationis, hoc est libriS sexto, mono a nobis, omne quam facillime dis luentur. Nempe in sexto rationes tres in non uero confirmationes Omne , quas adduximus, distbluemus.
38쪽
LIB. I. DE RERUM EVENTV. io Tertia opinio, qua aliqua necessario, aliqua contingenter, nonnulla
etiam temere, caeco casu uenire concedit, approbatur. CAP. XXVI.
x TREMI igitur utrisq; inter se e regione pugnantibus opinionibus ut salsis ita nunc breui reiectis; media inter utranq; , ut uera, ita non altera tantum, sed utraque quod aiunt manu amplexanda, immo toto uerius pectore retinenda opinio superem quae cum quorundam eventuum necessitate ineuitabili , aliorum contingentiam, quorundam etiam temeritatem affirmare non dubitat. Haec enim humanam libertatem admittit, Fatum uel penitus tollit, uel in aliquibus tantum concedit, aut si etiam in omnibus illud sic moderatur, ac temperat; ut cum Fato,
contingentia, & temeritas locum habere postini: diuinamq; prouidentiam, si qualem Stoici, anum scilicet ut utar uerbo Epicuri fatidicam euertat; qualem tamen peritiores, atque sapientiores existimarunt, admittit Prouidere nanque rebus singulis Deum,admissa etiam in rebus sortuna, temeritate, concedit; modum, quocum diuina prouidentesa temeritas stare possit, ostendit. Sed haeae in sequentibus&uberius,4 explanatius declarabuntur. Sed de euentus rerum opinionibus, hucusque.
39쪽
ET PHILos OPHI PRAECLARISSIMI,
In quo de ipsa contingentia, s de ipsa nec itate agitur.
Ad propositam quaestionem examinandam, quae sint a nobis consderanda, Min eisdem considerandis, quomodo sit a nobis procedendum.
CAPvT PRIMUM. o operationibus, Deffectionibus cunctis quaruncunque, Qualitercunque operantium caularum, ac essicientium; Meuentibus omnibus, quicunque, indecunque, in orbe uniueris euenire contin rant,&st quacunque illi causa producantur, unam ex quatuor 1llis, quas mox nominabimus , causis, tanquam primariam, ira: cipuam causam, cuncti, siue Ethnici sint. Philosophi, Mathematici; siue Christiani Dcatholici Theologiascribere solent. Hae autem sunt Deus una cum diuina prouidentia, non enim Inter Deum, quem nunc ut ordinatorem, uel etiam effectorem consideramus,' diuinam hiam constituimus; quod faciat Deus, uel statuat, quaecunque facit, uel
statui pro inestabit si potest. Tertiae Natura,
Multis sane modis ut ibro xςrx QiRVV - μ' ubi qui per sibi insitum libe- quaelphusicis, principi tum arbitrium agit. Idci se V 'M 6'H,ictio, sermonem praecipuum, di eum si uidenti de Fato, de δxμ' hii ha um causiarum notitia, an res, ierum;
iis exquisitum habeamus, necei ς ix P intellistere non possumuS'.
Quoniam praeterea sub altera duarumc eam ipsam constituere perbςὶ ς,δςς0MNq- eonditore Deo pl. m.
terea, uel melius, unam ex tribu primam RΠΤ μμ ubistides
puam, statuere, fatis apte Um0d: λψμπ' 'U eonstituere uolue
hi si etiam sub altera, hoc est suba tDVς' μ ν μ' iuerso euenire contigerint. timui9 1 quibus eueniant cΠΠ'Ri x dyMm' 'ra subie, ad ueram catholicorum sen-Homo nanque,&si sub altera dua tentiam uel sub Fato m plurimorum propterea esse
rum actionum dominum hie p. marias causas locum in que'
40쪽
ais v, ri de Homine, idest de humano arbitrio, quod humanarum
ner accidens, re tem p r, βψ δ' 'U' 'P. 2 horiti hisentiae morata natura, ad ista tria quo antur. Sed quoniam . primariam , atque praeci
'' - di in iis duobus considerandis dicentura nobicerunt tanquas primo ς - '. τὰ bu , iotii proloquia recipienda. Tria autem in his omnibu ,
rio Pinis filium, an sint: ecundum, quid sint tertium unde sint . Quid, inqua,
: quidem, sed quid nominis magis, quam quid re uenaturi se proposuimus, omnia usque adeo difficilia
iis es non nisi per effectus, signa tenuissuma, ueluti per umbram,aP nempe naturae, Messentiae, quidditates, nos procul fugiunt. Ali
ta a d i oui usi ad uulgi opinionem existant; ut quid litate,' definIlIone pe
nitus catere ea, sit necessarium. Ex illis nihilominuS, quae in secundae, uel etiam tertiae inquisit is theorematis perscrutatione inuenientur, adducenturque, quid re ipse sint singula; Tim quod Logicis dicitur, quid rei, si quid lytatem, essentiam, definitionem illa ha- in collistere utcunque, quod minus nos exari fecerimus, diligentiore acutioreSque poterunt studioi . Ex diligenti denique eorum Omnium, quae proposuimus indagatione, luculei zradinat inreriam declaratione, modu tandem, quo rerum, eventuum cunctorumsu fia principia, primariae causis et an ab iis, euentu ipsi ineuitabili semper necessitate, De liquando potius contingenter, temere procedere, emanare possint, mani stum e-
α quoniairi tractatus de humana libertate, illum, qui de praedestinatione est. hic illum qui est de sibi opposita reprobatione, secum trahere existimatur quod una opponatur ter Lutraque libero arbitrio aduersiari pluribus uideatur non possumus propterea de humani tat illi late exacte utcunque disserere; quin de duobus iis, praedestinatione uidelicet robatione, nonnulla etiam desseramus. Quomam ursus de diuina prouidentia perse ratiodi uinae praescientiae considerationem complectitur; haec illam, quae de prophetia est; quod diuilis Dcientiae prophetia tum signum,tum pars esse uideatur: utraque,tam prophetia quam Praesicientia, diuinae prouidentiae indicium maximum sint, ne dicam signa pars. cuncta simul
Cuentuum temeritati,&contin entia repugnare uideantur dens omnibus propterea, quod ita,&susceptae disputationis series, eius quod inquitatur, intelligentia exigere, atque deposcere uideatur agemus, uidelicet. De Contingentia. De Necestitate. De Libero arbitrio. De Praedestinatione. De Reprobatione. De Fato. De Prouidentia diuina. De Prophetia.
De Praescientia diuina . . . . .
A c de his tam ad dogmata philosophorum, quam ad catholicam ueritatem, quamui8din- genter, breuistimis tamen, ueluti per compendium; inuantum duntaxat nostra disputationi sat erit, per rutabimur. Atque in horum omnium, postremo excepto, perscrutatione conside atione; ea, quae ante proposivimus, theoremata, omnia, uel eorum plurima, quam breuisiim fieri poterit, inuestigabimus disibi utisq; posthaec, tandem illis rationibus, quae Pro rerum , Neu tuum cunctorum ineuitabili necessitate, in principio praesentis disputationis siu-Periori sectione plurima adductae fuerunt nostrae demum difficillimae inquisitioni,ac laboriositas inaedi putationi extremum quod inquiunt manum,&scelicem finem imponemuS. Verumtamen, ne uolamen nimia sui magnitudine, ac mole, lectorem obrueret seorsum de humano arbitrio δε de illis, quae eius considerationem comitantur, hoc est, depraedestinatione, Me reprobatione perscrutiaturi sumus reliqua autem, quae consideranda proposuimus, omnia, hoc luinine considerabimus. Au