장음표시 사용
461쪽
nec uidet iudicio Go doctissimosillos uiros qui locum hunc ita expo riunt: cecos fieriAtqui ipse potius cerus est: qui quod cetera omnes uidere potuerunt; solus ipse non uidet. IA Rristotele aptenori consultare artem eo loco profitetur:cuiusrei argumentum afferet: q, si arsin ligno esset: nihilo minutassitio suo fungeretur g quum iri araFice es . Ex quo concludit naturam que in liguo M reliquis huiusmoi est alicuiuscausa agere: tametsi nullo cossilia afr. RPtae igitur M conuenienter exemplum ab arte petitur: qmari nature similisest: earnqi imitatur. Sed nequisarte idcirco ex istimaret consulere: quia extrinsecus est: naturam uero minime: quia intrinsecus ideo subiunxit; artem ne in ligno quidem si eet posse aliter facere. Qua obrem exemplum rursitas magi Ppinquα ex medico petiit se ipsum curante:siquidem agedi principium traeo intus est; qnil peraccidens: riori enim quateriasmedicus est: sed quatenu eger a seipis cura . A t nouus bic peripateticuscognit habuisse Rrishotelem dicit:artem consultare. Sed qua dialectice peritia:ad propositu Mistotelis referatiqueis almaduertite. Aginquit consi illae sdem; sed si in ligno essetanon cosulcaret. Ergone natura quide consultat: que in ligno est. Ea q idoneismediis probat quod queritur. qui nos ignorare dialec hica scribit. Igrio ramus profecto dialec hica talem: qualem ipsis scit diabsicq: ut tale aliquando sciamus Sed enim Georgiusnon modo concordiam inter flatonem ad Aristotelem ubi dissidere inter se uidentur: pres ta inscitia cogitare non potest . uerta etiam quum temere iaudet uel dependere λristotelem: uel Platoni eum preferreritia id pue riliter facit: ut risum apud omnes captet: quando se iudicem eam rerum au et orem constituit: quas prorsusignorat. R me uero tantum abest: ut in defendendo Platorie: doctrinam damnare Aristotelis uelim; ut potius conuenire semper inter sese duo sphi Iosophos quantum in me est coner ostendere.Que resquomodo a me agatur Obsecro parumper attendite. σλristoteles quum de rebusnaturalibusageret: pncipiis nature intimiscontems: NoluΙz superiorem separatamq causam attingere: que ad primu pbum pertinez me disciplinarum precepta precer morem suum miscerecat confuderet. Itaq reete naturam tradidit sine cosi Iio agere. Ne enim ei rariture cogitandi uis inesti que immediata esst :ac proxima rebus shysicum quippe eatenusnaturalem forma c6 Oderare debere ipse Aristotelesaues ore: quatenusia Nacunario to
462쪽
separeturnem etiam 'duplex inquit est principia quod natu
naliter mouet. altarum non naturale et hiquippe quod in se motus principium non c5tinet quale es sit quid mouet quum ipsum nomo ueatur:ut quod omrirno immobile primumqt omnium esst: Mquiditas ac forma A d hec homo hosem generat: M omnino quemouenti quum ipsa mouearizur quae autem non ita mouent:
minime ad physicum pertinensetem si qua tarma separata peressentiam q uemadmoda se resipecta naturaliu re babeat: M quid sit: diffinire: prime philosophie offitiu est. Themistius etiam: si quid immobile inquit principium motuse lid diffinire non physici sed primi philosopbi officium est j Aristotelesigitur his nationibu es physicas physice tractansi ad causem separatam
nequaq attingens iure cosultare naturam negauit lato uero non immerito cons enavit: sicientias quum minus perseeheeento
ad perfectionem suam des enare officium perfectio rul M que admodum geometria nunq perfici sine cirithmetica potest Appeque de commensibilibus M in commensibilibus inagnitudinibus nequic sine arithmetica agere : sic eum partem philosophie que de rebusnaturalibus disseri mercipi integre absolute non possie
abs i ea que est de rebus illis superioribus atq: diuiniis siquide res
naturalesnon carent diuina illa causa atqi sirprema: immo uero ea potissimu causa c5si ut seruaturqr uapropter nori demere de rebus naturalibus admixtisaltioribus illis natonibus docenduexistimauit: speransita foret ut M ipse haberet 8c ceteris traderet scientiam pleniorem epetit ergo precipuam illam causam ad
perlaetiorem naturalium rerum cognitionem: et cerciore efficere
disciplinam concitur x pine illis cause demons brac6eIIta enim comparatum es hi ut natura non sua cons hec facultate sed aliudedependeat moueatur a causa illa separatas que nature finem in se contineti M consultandi cogitAndi ue ratione in agendo nouacat Nam consilium M cogitationem in rebus diuinii mmeratoriis x exqsicissimi iudicii nomina esse satis iam supra declara/tum est lItaq per syllepsim consiliui cogitandi': natione Nazurembules quemadmodum medici febrem interdum insIammatio is nomine solent nucupare 'ristoteles etiam Natunum principium
motus M quietisesse affirmat non adtiuum ut supradictu es bl sed passivum hoc est non quo moueat sed quo moueatu Cunq det quattuor elemetisdi aemussu inquit ex his seipsum mouere
463쪽
Ei reperciam est sed princi ptu motus baben o quo moueant aut ' moueantur'Ergo ipsius quoq: senteritia natura aliunde nioueturi ae rationem n5 ipsa possidet sed a quo mouee. lnx quibus sequitur ut inter sese duo philosophi conseiiciant Mdiuerso rerum respectu uterq uere ac sapieter M loquatur M seniciati Sic ego exponendum cense quis me Georgius calumnies quasi c6 inadicere sibi ipsi Aristotelem putemsIlliusillius hec imI Pudezia eis ita altera laudati ut alam maledicat p disinguedi
ac definiendi imperitiam aduersarium se contra alteria costituit.
Sed ualeat ipse M siquisei simili sest a nobis uero longe absit ut uiros doctissimoq8c omnium bonarum artium parentes iudicare aut reprebedere uelimus Equidem siquid ex meo iudicio iri hac questionem attuli 'ori Aristotele damnans non pro fletbone cotendens id fecis sed Platonis opinionι ex eiusdem philosopbi locis ac principiis argues faui Nihilominusalceru hoc e Aristo teten1 M admirans semper se laudans Sed de his hactenus. A did autem quod Georgius rogati an idern esse mentem M Nattara dicamussita respondenducenseo non idem ee sed diuersui Alteruenim separatum salterum non sepanarum est ami alterum mouet 'iterum mouetur Natura etenim ita mouet ut nisi a mente siue intellectu illo moueatiar non moueat quod etia ipse A ris boteles docet cum naturam esse principium motus non quo moueat j sed
quo moueael M qetis no quo quiescere faciat sed quo gelicat ex/ ponit Qua obrem res natur ales inst non a seipsis dicitiae moueris possent enim M se ipsas sister si se possent mouere , alibi lutpote su natura inquit sit principita 8e causa qua res moueae M sescat. t Idaq Plato naturam idoneam dicit esse ad motu es ordinem recipiendum ae hae sua ap citud me inuitare sibi causam sque ex ornet M moderetur M ordineti Addo Q si alma differt a natura
Sunt enim omnia animata naturalia sed non omnia naturalia animata sunt: animata autem omia a seipsis mouent maturalia autem nequaq per se moueri A ristotele testatur Inanimatorum inquiens nulli ineste videmus unde principita motus sit: sequitur: ut nazura esse non possit principium motus quo stilicet moueaei nam quo moueatur principium esse iam diximust Placet hec sitia
magna ex parte expositoribus Aristoteliss reburananimatis que proprie naturales di csitur Jqlia siunt simplicia corponas In aiatis autem duplex nauo es h tenui enim ipsa alata res sui naturales
464쪽
corpusenim naturale corpori animato subiecta est: quando ala
aetas est corporisnatui alis ea quoqi naturam haberique Prin cipiu motus sit non quo mouearint sed quo mouearicumqzenus autem res sunt anima maturam 8c habent que principium sit m quo moueant qq eo modo ut Nisi ab alio moueantu minime moueat ' Iterum igitur est quod moveat noturam squod Pprie
causa efficiens modusrerum naturalium dicitur idq: a Natura di uersum: quod siue uniuersam naturam siue mentem aut forma libeat appellar controuersia de nomine es sensu siclem seruari
potest rudi siue plura eiusmoisinit siue unus nihil ad hac questione
interest . Qq Georgiu multitudinem deorum ΓIaconi obiicit: qsi
Aristoteles pluresee deos negaritiquia totide dixerit stelligetias essesque mouen quoc celosqui mouentur Comune prorsus hoc crimen Platonisatq: Rristotelisest si nomina sequi no sententia uolumus Nam primum quidem quod causa supremas M a nullo dependens est nec a Platone nec ab Rristotelem Pluna secatur Verum natura cauca quoq: efficiensesse dicitur squicquid enim fit iid ex aliquo fit subiecto iotentia id substari uod futurum est fge ab agente actu substate efficitura et si naturam eorumque generant cogitas natura profecto agit actu substansi siue primum generans accipis siue secudum quod Aristoteles uirtute natanam M principia prima mandatum appella uirina id quoq: agedi obtinet Facultatem laetu enim aliquid est agitq: uirtures
quam immediate a generante accepit. quamobrem cum cocausa
hoc est comesa ut conserscausa tum instrumentalis causa dicta est: utpote qs aliis pleris, sterpositis caussiac postremo sepiori M omnium cause seruia ec propterea sequi uod Georgius
censeti ut a re mobili separari simpliciter debeat: dum enim ab ea re mobiliaquam moueat separeturi satisest admouetis mouedeqrei necessarinan separationem Separatur igitur mouensnactam a natura eius quod moueturi sed n5 a simpliciter mobili riatura: siue enim agens siue patiens cum re mobili comuneta est; quianualtera mouecumuatenus mobilis est altera mouet no quatenus
mobili sed quatenus notitia activaqi omnino subie tu aliqdeste oportere M semper in subiecto natura ec 'ristotelis auctores hi inetiam tbeologi religionisnostret 8 presertim Iatihil qui auctoritatem Rristotelis plurisq ceteri faciunt natur Amtesnqm instrumentu referri ad deum primu qt age Nculdubio uolueriat
465쪽
- vl VII V X J-sit ob eam causam tonat nature propriu esse sine respicere utpote quam se ipsa ducat ad Finem irratonalis autem quomam aliunde ducituri peculiare esse ut ad finem apprehensum iri con/-sydenatum moueatur Siquidem omnia que sine natione sunt: moueri ad finem particularem a uoluntate aIiquasque se ad pinguriiuercalem extendat : eum scilicet squi ad uo luntatem diuinam
referturi Que qu u ita dicat nihil aduersus Aristotelem dici arbit
inantursimmo uero maiorespropositiones suasad eum referat. Sic nosque proponimui demonstramustis tot tamqt eruditoria uiroru opinioni consentanea loquimur. inllud aut prevalidux pene inexplicabile Georgii argumentum es hi Namnam, inqc si secundum opinionem nostram ut instrumentum moueretur Mmoueret prius esse actu necesse foret Quicquid enim ad aliquid mouetur potentia quidem id est ad qs mouetur. sed ac tu aliud quidam Ita naturam quoq aliquid esse actu oportet Quid igitur hoc sitiquerit neq enim compositum esse naturam dicit
riori materiam inori formami neutrum enim este actum anteqm
compositum sit Ego uero ita resp6deo hoc argumentu in pmis
uitiosum esse: quia uerti pari modo in eum A arguit potest. ii id enim ipse esse natanam dicat:quam mouere non negat: qqm esse causam instrumentale M ita mouere ut moueatur negat i Vtrii
aliqd esse actu dicetian nihil f q, si nihil est a stu: ne moueri qde poteriti Prius enim aliquid esse u agere unaqueq: resintelligeda est A liquid igitur a ctu naturam ipsam esse necessie est si agere:
mouer i debet 'Quid ergo hoc eriti Virta c5positu:ari materia .
an forma i Preterea dicosquod mouetu liquid acta ee priusqfiat quod potentia esHad quod tendini Siquidem nulla materia
eorum que generantur aut corrumpuntu orma omnino praguata est Item φ natura duplex esti altera eorum que generariziquae proprie causa est efficiens eorum quae generarituri et rem pore natura prior est qm resque generatur actu* simpliciter est Aliena sipsisque generarie e que aut materia efflaud forma: cuius causa agitur quam etiam c6posito priorem esse fateor meat natura. Duplicem quo esse naturam agentemi Rie admi . Themistiol M pleri Ri aliisdoctissimis uiris lx Aristotelice discis pline ijposivoribusplacent primam quam modo exposuit eorum δε qque generari secundam que unicuiq: naturalium rerum ines h S 'causa emetu otioni que ortusdicie Natura. n.uc Arisboteles
466쪽
inadiser usmodisaccipi p6t aut enim ut materia aut ut Formaque nat6nem M pilae continetia ut quuenenario ortusq uocatam motio queda 8c uia tendensad formamificiens itaq: huiustertu generi uiri quos nodo nominaui qrtum addiderunt qa referat quidem ad causam agentem sed rio primam remotioremqjueraiectidam M propinquiorem unicuiq: Namnalia reriademandata.
Hanc Alexander alio etiam nomine appellans uirtutem seu Fascultatem uo cad; M principium primum mandatam materie 'quae tum idipsum principium tum ea que ab ipis proficiscun&recipit: idqi principium efficere ait quatia rei sibi determinata habuerit mox id effectum aliud efficit: tum illud:aliud: atq: ita subinde peruenitur usq ad finem s& formam naturalem: cuius principiuid erat quod primum fuerat materie mandatum M ita P Dccessita pergitur donec res similisella cruo mandata ediconficitur deq: aut specie redditur aut genere uicenna arabshoc idem uisetute rebus inditam uocat ex silmili limite pcreatem Do etores nostre religioni stam greci si latini natis es spermaticasuim illam nun cupat Ita c5stat naturam aliqua causa esse eoru que generant G inditam demandatamq: subiecto. Sed quonia talisnatura acepige dubia est: tum enim formam: tum materia prefert: ut maveriale
quoddam ages dici possit: quodna siubinde precesserit:id uelut materia subiicitur sequetDAc de imper eliori ad persectius itur:
urpura grariam germen emittit: germen culmum: culmus spicam: Sequicur ulterius querendam este aliquam causam:eam uidelicet quam genenantiu este naturam diximusque causia proprie agessit: cuius uirtute natura altera in bisque generantur stimul M sic Magit: efficiens simul se efficienda ab alio M ad aliud. Remotiores etiam M perpetue cause ulteriurrepetende sunt:quarum respecta propinquior hec dici potest. Ergo causam et hanc natura mihi
cum aduercario conuenit:sed precipua ne an non precipua causa sit: nunc eum interrogo. Et certe non ita desipit; ut Precipuam
hanc esse confirmet: Superest igitur: ut secundo loco habeatur: M co causa sit: quod instrumentale causam dicimus Quid ni igilanatura causa instrumentali seriis Afferam que Simpliciusde hoc genere nature expoline Georgiuuidear sine testibusc5denare. Causa inquit ea quoqi natura est agens simul enim M sit 8d agit:
aptitudo queda substas Jformeq: appetens sque c6 causa Nolanda estiquoniam causa ante se alias habet tum propinquiores tum
467쪽
superiores hieri nanui resnaturales Rristotelesquo sexto de diuinifrebus libro te' aturAE mne aute quod fit auiam siue ge/
nenationishabereHemo mentiscompos negaueri Dabitur igie natura generantitari animaliun eriere ac omnino paterna aut materna natural actu substaris In plantis uero natura seminis uterre ' orma enim preest in patre M matre atq: in natoibuseque actu insunt in terra post quasea que potentia fiunt ad actu p ueniunt Iteriusetiam motuseternoru M uolubilium corporudatur Etenim homo homi em generatusos ut Rristotelesmqt. Item ulterius nationes site in anima ordinatur quum etia causi
ea ipsa anima suptor habeo menseκimiaiformeqι intellec tuales hoc ein idee: ex quibusprimis delibatur omnibus lux formalis pnatura M aptitudine recipietis ec Simplicius stilibusc6senta neat etiam Prosus in eo libro qui theologica institutio inseribie traditi necno latinus ille audior qui de causis scribit que Iatiniquis Rristotelem magna ex parte sequantur plurimi in faciunt bis enim quattuor hec ex Platonis sententia enumerantur mensanima celum natura; Quapropter si natura eius 3 pit ages lefficiens': dicatur lita eorum sentecia agenserid it etia ipsa fiat. Proprie autem agensiatuna eius es uod tale em actu natura quippe producstiua rei similis est hec autem generantis estppinq
Nout dictum es laetu substasteκ qua nat6e seminarie decernune mouentesquod fit donec formam recipiatmi enim dilucidius loquar :aliter de generatione securi dum subst antiamiqup M ipsa motus il improprie dicitur cogitandum est: il de motu proprie dicto hoc est secundum qualitatem squantitateml M locum Nain histribit fortasse ubibet ne indita intrinsecus habeae pncipitaquo augeantur alterentur deferantur idemq: sit agens& paties; qq non secundu ide sed parte alia agat alia patiae queadmodαM animalia moueri ex se dicimta eo Q aliqua parte mouentsaliqmouentur quatitasenim cubitalis quia iam sua receperit forma augere se ipsa potesb principium iam habes intrinsecus augendi: at ita moueri potesissimili modo i ceterismotibus agitur Nagnaue M leue:quum alterum grauitatem: alterum leuitate tanqformam habuerit:altera sursum:altera deorsum:seipsum motae uelle Rristotelesuidetur motus hoste in rebusinarii malis 8. proprie naturalibus qualia simplicia corpora sutaextrinsecusee:
M pluribusnatio ibus hoc ostenditi sicut supradictam est ausam
468쪽
enim que forma induxeritiM eerem pecerit qua esse extrinsecus ait motusquo rei causam esse arbitratur Uera questio de hac re non modo inter diuersas sectast veru ecia inter elusde Aristo relice secte studiosos orte A liis.ri. simplicia corpora P se moueri placet M iri se principium motus habere A lii n5 ex se sed ab alto M exmnsecus moueri opinatu lit uero de motu qui genenati 5t, ecudum substantiam tribuirur nemo est qui causam propriam esse extrinsecusneget sulla res enim secunda idem 3e generat M
res eodem esset potentia M actu quod impossibile est quippe noignis non aqua: non ulla alia resis silue animata siue inanimata seipsam generat: sed quod potentia ignisest ab igne actu substate extrinsecus d ignem anu producitur Go pacto opinio illa
extat ignem a seipso possie sursum mouerisIta in genere quo a satorum ita effici credita ut natura que rei particularis generaus hoc est mandaticia illa prima siue uirtus siue facultassa natura generantisac producetisque aes u es. generetur producatur lque autem post sequunωb ipa iam gerierata natura que uirtusquedam uiralis IM primu principius Mactu aliquid si dimoueatur M fiat donec ad postremum forme deueniatur re': aut genere aut specie similisexistat Itaq efficiatur ut partim extrinsecus partim intrinsecus fiat M moueatur squod secundum substantia
gignitur Constat hoc idem planius risbotelis uerbis quibususueum legimuseiquum de quattuor causis loqueretur. siquide causa unde Principium motus a causa formali distinguit nationalis et qui ditati God sit proprie natura compositi forma eius Sc qditas est hoc aut diuerti est cause genusab eo ipso tunde motust fieri non potestiui composita forma siti causa mouens generatois eius tapossitis sed unde principiumotu id generat5nem agat hecesse esst: quod diuersium a forma est hoc es h natura compositi oci gu; proprie natura ipius est generantis extrinsecus tu simpliciter actu subs hastat eciam quod ex eo ipso madatum est principita primas uirtuti naturalisisque M ipsa natura uocatur ut dictu e/ Mouet hec quidem intrinsecust se ac tu aliquid esti sed ita ut ex generante primo depedeat Atq dicet Georgius seet ex predictiqformam compositi naturam n5 esse quando generationi sipsius composita principiu este no dicitur etenim Forma compositi seirierationem consequitur Facilisquidem est ad ista reip5ἀolqq
469쪽
nunq intelligere eam aduersariuspocintlst quidem forma quis unde motus principium nori sic tamen est principium utriniss& cuius causa agitur quod quide proprie principium est sic eniis proprie notare solemus ut elementa sint materialis forma ausa
unde motust principia finisse si finisae forma ide sunt ut pleri si
in locisapud Aristotelem legimus forma ipa ut fini sprincipium est Veruar eorgius nullo pacto rationem hac potest ybarer sed arguit contra Theodorum deducens illud absiurdum φ idest M non sit per contradictionem l si forma ullo modo pro fine intelligatur ma rem deridenda potiusTheodorus exin imauit A verbis refutandam Coincidere etia in ide tres illascausas forma I finem lac unde motus lapud eundem legimusauctorem. Itaqi sitiride motustprincipium M natura est: silc forma quoq Principitae Mnatura ddo Q porma pncipia es quo resmoueae moribus proprie dici si quod satis est lut statuatur forma M esse M uocari naturami d Aristotelis quo sententia manifes hum est qui libro secundo de naturalibusrebus dum ostedere nititur re naturales motus 'quietasMi principium in se babere motuit proprie dictorii exemplo utitur auehibnis alteralbis'delationi enenationem uero omnino preterit xiii od si quando genenationem quoq: ad
naturam referesAristoteles maturalem uocat mutatione: qii qde Natanalisae secundu naturam est :ut quinto de rebus naturalibus libro ostenditur non tamen ita hoc intelligendum est: quassi ge
nenatio proprie a principio fiatiqd i re sit que generae I Etenim duobus modis res naturalis dicitur laut tanq principium quod i i
TD que muciatur insit cui res uiolenta artificiosa opponitur latata
quod uia nature cosueta fiat aeui re diuinitus a eta inue casus ex Laduerso constitui es eneratio itaq: hoc secudo modo non P modici naturali potesv Hec doctissimorum uiroru sentetia est Sic nos ab illis accepimu quod latius hoc loco censuimusexplicadu: ut questionis dederminatio dilucidior fierethi Georgius n6 mo contrailatonis sententiam disputati sed etiam Hefatam ad quescribit hortatur ut doctrinam Platonis c6temnati ac pro nisi sohabeat optat preterea ei ne huius philosophi disciplina imbibar: quod equidem non admirorisic enim imprecari bona amicis Se orgius cosueuit Illud uero inprimisrisu digna est: quod te ingeamictam Πο patimurilatonem admodum sequi quem nosnullo pacto sequi uoluimu qa perinde est ac si dicere te enim amicta
470쪽
hoc loco enumerari possint Nemo sane inter eos est qui rio ad Vmiretur Aristotelem mori colat ueneretur Platonem Nam lutgrecospreterea norine. M. Tullius Platonem omnibus locis mirum in modum extolliis quod ignorari a Georgio propecto
turpissimum est quum se Ciceronis emulum Faciat Rugustinus uero inter doctoresnostre religi6is sapietissimus: Platone qdem supra cetero somnes philosophos admiratur foetiusetiam phis studiosissimus Flatoi disciplinam predicatseamq: u adeo seqz I ut in librsquo opus Rristotelisperibe claseκposuit multa in quibusdissentire a Platone Rristotelesuidetur nullam c6tinere discordiam pollicitus sic ostendere duid Albertu memorem scutob excellentem inter recetiores philosophos do strinam imagno cognomentum fuit Hic Qq omnibus fere locis Aristo tele sequi riihil enim tunc stato icς disciplins in latinam lingua c5uersam
fl habebaturitamen ut quadam ueritatiscogitur laudar latorie propter paucissima quedatque ex libris Procli interpretata per legerat Ira neminem posse in philosopbia perpecta esse Fatefinisii se utriusq/ pbilo sepbi doctrina excoluerit M tam PlatonisqRristotelis sententia diligenter sequutus philosophei Meorgius uero longe aliter sentiti M disciplinam Platonis spernendam ut luperandam existimat Sed utinam ueritatem aliqii intelligat: intelliget aut quum nosse seipsum poterit' osa ut admiremur quidem Aristotelem admiremur etiam Platonem l8 eκ utriusqdisciplinasquantu possumus fructu haurire conemur eorgitat M qui Georgio similes sunt cum eorum moribusrelinquentes.
λῆγicisillustris lector quicunqr libellos
Si cupisartisecum nomina nosse lege. - - . Athe ridebis cognominia teutona: forsan Mitiget arsm usi tristia uerba uirum. Conadus suuerniseum: Rrnolduspanarizq magistri Rome impresserunt talia multa simul. Petruscum fratre Francisco Maximusamba Huic Operi apvatam contribuere domum.