장음표시 사용
441쪽
o φο&pα κακον. μισεi p. Fatem ur inqt demonesc5ceptus omes animi nostri cognoscere: M qui bonus inter Nosest: hunc mirum tri modum amare: qui uero malusi huic summopere infensos esse.
Interpsuniuersas cogitariones nostras cognoscut iM bona quide ex istismire riosdiligunt.que uero ualde mala sunt: uehementer oderat. Ergo demonti :si interpli credimus alii boni alii mali. hoc uero a Platonis sentetia alienu est q opcimosesse omelaemones opinatur contra sanctorum uirorum nostre religionis doctrina qui contra malos esse omnesexistimant. Item Plato da celestia
cr ελ. Μνασ. Item Plato grecos dicit omnia que a barbarisac ceperunt Fecisse meliora. Itaqi cultum quo deors gremi accepisse quidem a barbaris sed longe meliorem reddidisse. Ita sentienda est inquit maiores nostros omnia que a barbarisacceperunt: me liora taride reddidisse. Et quidem qua de re in presericia agitur:
hoc idem eκistimandum est:reperiri quidem latam rem sine am
biguitate difficile esse: sed sipem certe plurimam pulcberrimam haberDQ greca geri longe honestius M sanctius M uelit. M posticho somnes deos colere. A barbaros uel predicasse: uel coluisse acce perimus i Interpres hinc autem pit: ut quicquid greci a barbaris accipiant: melius illud reddant. Quare quis inuentu hec difficilia sint: sperare tamen credere oportet. Cum a barbaris hec deorum
cognitio cultusq: peruerierit: omnium istorum deorum curam
442쪽
etiam a sententia flammi oberium i Tole etiam illud est:paulo/posteriuspulcherrime atq; siufficierirer dixisterio sputet: deorum
plena esse uniuersa: ut nulla maior rem obliuio: aut riegligetiarioscapiat. Plato enim diis hoc cribuir qa Interpres hominibus Sic enim ille plene pulchre hoc dictum existimat s sων si ναi
τομων. ηψασπα poxi ω ρε Hys i. deorum esse omnia plena nee obliuione aut negligent a superiores tan9 teneri ut nosdeseraeis Tum uero quisnisii mentis inops existimet nulla nosvel obliuio euel negligentia: capi posse si omnia sint plena deorum Hortari enim ita mortales possunt ad capessendam uirtutem: cogere ne qua possunt: Menim seruari arbitrii libertiatem oportet etiam si deum presentem; semper habeamus. Deinde Plato cu studia quattuor disciplinarum quasmarhematicas nunc Pamus eodem referri atqr idem institutu spectare Precipiat παμ bi α ραλμα
es hiperspici oportet ab eo qui modo congruo discit. Sed hec quis pauca ex plurimisi satistamen ad huius libri errore indicandos
esse exis bimauimusteundem enim modia quem iri ceterisOmnibus libristenuimus: in hoc quo postremo censuimusesse seruandue utri ori omnes aut plurimos sed aliquot dumtaxat erroresnota remus quibus satisiudicari quanta esset interpretisperitia posser. Nam siquis suppetente ocio conferre huius interprepatione cuPlatonis scriptis uoluerit: tot certe errorest quod uerba notablz. me cum ita uirit: utrum ne merito maximorum atq: illustrium philosophorum iudicem: optimarum disciplinarUm censorem et Platonis reprehensore se constituerit. Vos uir i dom: I n quo marius hec forde verarenti de hoc bomine iudicare.
443쪽
Vm Aristotelesphi Iosephus in secundo libro
eius operi siquod de rebus naturalibus scripsit:
naturam Oem statuis et osa alicuius rei gratia Facere. uerum tamen nibit consillio agere que admodum ais quoq: licet sine cosilio Agat :oia in alicuius rei gratia facit: Pleviori Costatino i polidarius uir nostra etate opinionia Platonis emulus a tui defens bri hanc Aristotelissententis ni improbandam longe refellendam existimauiti et da artem A naruria asseruitiystemplatonico opinione que faciut coisito agere. Cui utetiel repugnasTheodorustbestialonicensis familiaris noster in hunc sermonem: talibusquibusdam argumentis ususest.Consiliatione enim earu rerum esse dicebatide quibus nullam cognitionem aut certitudine habemusian ad ea quem constituimus fine coducat At Nature at artis ut cognitus certu': Finis e sic ea que ad fine spectant cognita ac certa esse.quapropter neqr arte ness natura consilio agere. Ad hec ca agendi faciendiq: operatio non parum inrer se differant Faciendi qdem officium Θrti tribui agendi uero prudentie: solere aut non qd faciamus sed qd agamus c5sultari. Ideoqi consilia nori artis esse: hoc essthabituscuratio e Facstiuit sed prudetie: id est habitus cum nati 5e a stiui. Adminari preterea se idemTheodorus dicebat Pletbone existimasse paucis qbusdauerbis: M qsi unica positi5 e recipi sita sententiam posse tot alio ilia Aristotelis rationibus aduersam: que coinarium plane confirmae atqi persuadent. M si quid a nobi splenius ea de re cum aliqua uidemonstrationisdici posset libenter se auditu ostendebat ut id nisi molestum esteti faceremus rogabat uehemente Huic nos . scum morem gerere:8c quatia in nobiseet gratificari studeremuntcllia quedam ex scriptis Platonis breui libello complexi sumus. Naturam alicuius rei gratia omnia agere, Aristoteles tradit:eeueritati consentaneum est: Neq: enim dicendum esset iidcirco ea non alicuius gratia agere sq, sine cosilio agat Cppe arsquoqitet si absqi consillio somnia tame alicuiusgratia agi . Quod tautem sine conitio agat: illud argumento est:-si ars in ligno esseti nullo consilio ureree. AtqΓlato M q eum iecuti sunt philosophi omesimbit in Prima parte ab Rristotele discrepantesinatura simili cer ponue
444쪽
alicuiusrei gracia osa Facere in secuda uero parte ab Aristotele dissentiunt: nihilusine c6silio facere asseuerantes Isiam ae si pedis ipsa minime natura aut consulat qcq aut deliberet: intellectus tamma uniuersusq rebus omnibusex natura nasientibu sistit: naturam ipsam ad finem dirigit: consilio preditus est. Neq. n. naturam Plato existimat primam rerum causam ee: sed ee causa aliam censet natura priorem longeq: nobiliorem: que natione Mconsilio omnia agat:ad Fin Q perducatisi quide in se ipia finis quoq: continez rationem. Tendit sane aliquid ad finem duobus modis aut propria Operatione aut aliena: propria: ut homo: et reliqua: que narione pollent. aliena: sicut ea que ad fine aliunde mouetur. queadmodu a sagittario sagitta dirigitur: et omnino resinarii mate: ab aliquo quod nationis particeps sit imouerit: ad finem. cum ipse nulla sua facultate moueri queant: sed aliunde id beneficium nancisicantur: quo in genere natura posita e qppeque causa est instrumentalis et ita moueri solet: ut mens suo est silio nationeqr p mouerit o qde in loco maxima meo ludicio
ita, sici interPlatone M Aristothem differentia est Hinc. n. perdifficilis 1 O illa et perobscura de ideisquestio orituriNec uero naturam solu platonici ponunt consilium precedere: qppe or/tificem sibi finem proponere: 8e que ad illum ducat unuestigare.
aut plura ac diuersa sic: que ad fine pduciat oportere artifice: quid celeriusmeliusqueo perducat cogi dare atqi discernere. Hoc uero iure consilium appellari. Na cta plenaq: occurrant artifici minus consueta: quorum quodlibet ad proposita fine perducere potest consilium capiat oportet: quid reetiusoperi quo ue modo iaccommodetur. Nec ideo existimandum est: nullum poste in arte cosilium esse: quia factivus potius Q aetivus habitus c. Ne hi δε enim aetio a faciendo differt consilii natione: sedeo liniaci edo
aut aliquid huiusmodi 8c qdem ipse Faciedi opera e pres citius: In agendo autem nihil tale relinqui solati sed ipsa agedi opacio finis est at ob ea re quemadmoda opusacti sartificissui habitu nobilius est, sic ipse actioriabitu ex quo pDit nobilior babee.
Ita maiusiriter hec discrimen asserunt oriri Certa autem esse ee cognita que ad artis Fine pertineri xPlatone quo percipi po t. Sed rio parum interein quoria modo cognita ac certa babearizet
siquidem et genere cognita esse positae et speciesve aut cogntra.
445쪽
genere si ei de ut specie laognita sint fieri posse facile stelligi potest, inmd si genere cognita capiamus ori oportet ampic
quicq querere aut consul re nouit quippe si medicae c6traria curanda re contrariis Re si specie ignorantur let ratio eoas parti eularis anceptae dubia est tum coitrandia querendumqr e quid facto opussit qd magis expediat que frigidior medicta calidioriegritudini magisc5ueniat quo genere purgat5isegroti corpus purgada sit quo temporeiq bona quatenus oporteat purgare; Hec nisi inedicus ingeni oleo silio prudentiaq: aepereritifrustra
ri Orit coinaria contraruscurari oportere: aut uitiosum humore
inprimis euacuandum est item csi arflaueadmodumanifeste Rristoteles tradit sit habitu cum uena ratione factivusin rebusque possunt aliter se habere eis de asiis rebus ut id e philosophus
censeo sulcatio etiam cogitatioqi habetur: semur sarie juz siue prudentia aliquid agas seu arte facias consiliu adhibendum sit: Mqd utiliusac meliussit: querenda: querendo suenienda lamiedo agendum seu faciendum. qppe ante inuentionem esse inqsitione oportet deinde consiliuiIncognita eni querendo atqi sueni edo cognoscimusIInueniri aute quicq nisi consili vprecesseri 6 pol. Arq ut in agendo minusdubitare in hisrebus solemus in quibus sepenumero officio functi ex uoluntate egerimus Siquid aude Noui occum ambigimus M quid agendum sit queri mutatq c6Isulimuit Sic in faciendo buod genu so penatibistribuimus arti eaque communiona et longo usu precepta sunt tertiora habentur. nec eget consiliol que aut iri particulare conditione ueni ucssieca natione regula discedui:M quo minus nationi artispatent eo
magis consilium requirunt 'Nec Rristoteles quide uelle uidetur quaslibet artes non consultare: sed diligentiores duntaxat: hoc equars subiecta certiora sui:osi uelit significare nε de omibus arti bus ide habendu re iudiciti sed existimadu alias Ade cosilio uti: alias uero no uti Ita. n. s tertio libro demoribusiqisIn diligetibus ac siifficientibusscientii sc6siliun5 est .utputa in scribedisiitteris nulla nobisdubitatio occurrit queadmodsi sit scribendum In his uero que nostra opa effici solent mec semo eode m 6 contingunt: consultamus ut de rebus ad medicinam spectatibusi de pecunia riis de navalibusmagis de gymnasticis quo scilicet minusillo natio certa e-M dereliqssimiliter. magisaut M s artibusq s scietus:
siquidem in his magis dubitamus Sic Aristotele adere in artam
446쪽
consilium nori negari si ea de qua agitu unuscerta rese Quod si nulla arsesque subiectum uini adeo certum habeaesut nihil in ea ancepsac dubium sit quod tandem peccatum est in quisnulla artem carere consilio dicati, quaris non eque omnes alia tamemagisaliam minus confluitare arbitretur 'Equidem Aristotelemne hae quide in re distentare a preceptore suo Platone existimo: sed quod ab eo dictum est riori uti consilio ita intelligendum ars Κ bitror quasi minus uti consilio dixisset: minus enim in consilium' ea cadunt que siue natura sua siue usiu certiona babenturini odsii Q contentionis cupidiores q ueritatisinstare pdinacius uolue rint ea fuisse Aristotelis sententiam ut artem nihil consilio agere existimandum siti sciant senationibus nostris cun uictos simul MPlethoni cedere oporteret M argumentum illud Aristoteli de
bilitatur prorsus atq infringeres quo naturam asseruit alicuius gratia ageres Ita enim ille aduersuseosargum etatur qui idcircoriatunam alicuius gratia agere negarunt sine consilio agat: exemplo naq: artis ostendere nititur 'aturam tametsi absq: cε silio agat: non tamen propterea existimandum nullius cauis agere: quando ne arsquide consilio taciti et tamen alicuiuscausa
eam facere manifestum est 'Quod si hac una nato e ab Rristotele ostendituri consilio naturam carere satis qui artisconsilium ex plicaueriti omnem illivsrationem infringet ea perstabit eo sententia: qui nisi consilium adsit nihil alicuius causa agi ensent assirmandumstMature igitur consiliumvini uerte mentis consilita est quippe natio que apud mortaleSex diligenti rerum ingstoeconsilii nomen accepit apud mentem illa uniuersam nature pri cipem certior estjq ut queri dubitari possit erum in consilii cogitationisi prouidentie curei operes M alia huiusmodi nomina mutuata eius ratione cognatat M questione de nomine potius qde re patitur Quam obrem ut silmmatim obiectis nationibus res
pondeamus consilium duplex esse dicimust humanum alterum eui re dubή subiiciuntur ralterum diuinum cui nihil nisi certum
ex oratumqt subiecta est. Hoc ad theologiam pertinet)illud adpbilosopbunal qui eam philosophie partem sectaturique de
moribusesti Vterq aute in genere suo id proprie nominat lusur pariq: equi uoce ab altero arbitraturina est enim disciplinarum omnium lex denom ibu ut eiusdem ris eedem uario mo utanta
et in suo queet genere quasi quodam priuilegio recte ac proprie
447쪽
nominare uideaturi Vnaque uero ars partim cognita certa habet que pini acc6modat partim dubia et decernenda consilio. D aturam aute consultare n6 sua iacultate dicimus sed uniuersementisi quρ rebus nature omnibustrisistat et suo diuino consilio prouidentiaq gubernetata fili ut et ars consilio proprie utae: M natura ri6 temere nationem sue mentis exquisiti imam consilii nomine probet appellarimec ta adTheodorum breuiter per scripssimusque ubi Georgius trapezuntius Cretensis legit: ut odiuquod in nosiam diu hoc est ab eo tempore quo ei Theodorta in doctrina preponedum censuimus parturierat aliquiado pareret aduersiisea scripsit: Sed ut uelle psene nostre parcere uidereturinos honestiusimpeteret finxit se ignorare quis iam eius libelli avehor est eis etTheodori n6 Bessarionisdisputationem hanc effetieqi Theodoro contradicere simulauit ostendit preterea Riba
nasium Fuisse qui hec scripta ei tradideratim tame HecatasNon A thanasiusfuisset Solusens Hesaias ea scripta a nobis habuerat. Hic tamen quasi nostra interesset a quo ea accepisset epistolam
ad nosscripsit: qua oblatum sibi ab Albanasio fuisse opusculum signi picauit. Equiderie a quo datum sit regro me latere quescripsi cupio. gri potiusnihil tam pere des dero is ut primo nibit
nisi recte et loquar 8ι sentiam: tu sit quid erro homo enisium nec innocentiam cum deo immortali communem habeo: error meus
non modo ab homine amico benigne corrigatur: sed etia ab infimico: qtem se Georgiussua certe no mea culpa costituit Diamo enim fructumique cupios percipiam mihil mea interesse existimaam Icusne an inimicussiti qui me emendat et corrigit. Et quidem Georgio nunc magnasagerem gratias si nostra arguens scripta
ipse aliquid recte dicereti ex quo fructum capere alique possem. perlibenter enim eosaudios qui meliusq ego intelligati tale': ee plero': non diffiteor. Veru hic certe rion natione aliq sed siqua asmi pturbatide c5 motus ita docet ac disputat Iut si seipsu posset stelligeret puderetvfecto hosem:ac suo ipsiusiudicio c5denatus discederet. Iam uero quid scribat: quo ue modo reprehendataee disputet ques paruperaudi testetusti a me quiqamiceHesaia: ut breuiter ad te scriberetquomodo tueri q*ia Aristotele posse: ubi contradicere sibi ipsi uidetur. Cum enim in libro lque de rebus naturalibus scripsit artem negasset consilio agere que facit alibi eande asseruit habita esse cum racione factiuui Addidisti etiam
448쪽
existimas: q, scilicet iraruna et artalicuius gratia agere selet :que uero alicuius gratia agunz:cogitatione rationeU Agaz Oportet. quo uet genere consiliu cotineri cerui est. Hee et alia huiusmodi illi. Ego uero sapientiam illora hosum admiror: quos nescio an
platosopbos potius mi Iotenebrasappellare debea. Oroponere enim debebae quid sit consultare:S: de quibusconsilium babeat equidue differat a nati 5e et Fine: cuius causa agitur N6 ens ome quod alicuius cauci agit: conuultat sed ome qd c6fultat: alicuius causa agit:nec omne quod natis e fit: alicuius usi fit. Sed omequod alicuius caula Atinatione fit.Ratio.n .n5 ibium ad causam finalem: sed etia ad formale M materialem refertur Itaq aptius est alicuiuscausa fieri: consultare:Mnati de fieri A alicuius causa fieri. Recte igie naciocinane naturam agere nari6e: na alicuius cause anei sed falso ex his colligunt consultare naturam. Longe autem magisper ignoraritiam peccant: cum Rris botelem sibi ipi contradicere arbitrantur. Solet enim Aristoteles sic abuti rebus manifestis licet apud ea contraria ea de de re reperire ut aere
esse calidum M Orsius frigidum. Leuissimi quippe hominis esset existimare RristoteIem hec simul esse s aere censuisse. Sed quod modo dixtimanifestisabutitur quasi per suppositione. Ia tertio Iibro de asa: eu intellectu separabile esse dixisset: hec subdit. Sed non meminimus quonia hic spassibilisE.passibilisaut intellectus corruptibilis est i sine quo nihil intelIigit. Conti adicere enim sibi
uiderur: cum ita ad altiora reducit auditores prudentes et iust os.
quod ita esse Facile patet. Nam si nihil intelligit sine pastibili in te Iesu: hoe est pbantasia: quom6 maneat intellectus phalasalublata i Significat igitur intelligere quidem intellectsi: quoniam intellectusesh:sed non per phantasiam nec per exteriora motur aut per ea que in phantastica memoria deposita satantelligEte: sed modo altiore plaetiore i quod ne stelligere quid edicenda est nisi equivoce. Hoc igitur modo i physicisquoqi locutus est . Curi' latura ostendere uellet: no consultare : quis alicuius causa
Faciat: ne cui forte indocto mirum uideretur: alicuius uagere: quod non consilitati accepit artem nori consulta ins autem id simpliciter accepit nouerat mi aree aesultaretque res ceco quoque aiunt: manifesta e. Sed si in ligno mili esset non consultaret.
quamobrem certum est: ut cum in ligno no fit: consultet. Na si
449쪽
cum in ligno sit : haud cosultare artem asserimus sequitur porro: ut cum in lignono sit: consultiare ea Fateamur. Illud igie sumit:
ut si quis cupressum istatim ad lecti figunam nasci posuerit. Sed
nihil aget natui a squir aduersarius inconsulte: que alicuius causa agat rationeqi procedat. O homine cecum; qui uidereno p6t: se ab uniuersalioribus ad particularia affirmative descendere: caconina tacere des eat. Non echini si quid animal esst: hoc ia homo est: sed si quid homo est :hoc animal est. Ratio enim: M alicuius causa aliquid enici: uniuersaliui est c6sultarei ut didici a nobis iam est. Gippe alicuius causa effeci in rebus etiam perpetuis est:
utZodiacus: MmotusBlis obliquusidcirco ei ut genenatio ae cor ruptio fiat: queadmodu Aristoteles testatur. Consultandi aute fracio nullum in perpetuis locum habet. Esh enim consulcatio et Aconsiliu inquisitio rerum de quibus ambigimus. Quaobre para attigisse doctrina dialec hice eosqui ita loquutur: existimo. Sed quis Inquiunt naturata ipse non consul delitamen gubernatrix illa mensique per omnia inaniit consulcat atqt deliberat. Itaq sit: uenatura causa sit tantumodo instrumentalis Qua bene Platonem sequeris erimi cum eo: A ita sentis. Dicas enim necesse est mentem illam: que per omnia transiit omnibus Q insistit:aut una esse: audplures quaris uario fortassienomse pro uarii fossicii sappelletur: ut Bacchus in uitibus: Ceresi frumentis. Venus in co itu: M ceteraque pro diis gentiles coluerat. Veru in silue hoc siue illud dixeris: qd tande respondeas sit uste roget num illa P osa transiens mens:
ide eum natura ipa sit an diuersa Nam sit idem sid: nature nometaritu habee: cauia uero nullo m5 est. Atil tua quidem sententia causa e instrumalis Ergo natur a diuersa e es gubernatrice mete: A rua opinione metis ipsius instrumentia esst 'quo mouerit: a mete ea que mouene. Quo dato: erit pro ela natura a rebus mobis
libusseparata: quod prorsiis falsa est. Inest enim natura i rebus
suis: cognataq: e. Instrumentia asit: quo ea que mouenci ab alio moueaneirio rebui ipsisque mouentur rinnatu e :na si eec inatu: parssubshantie rei que moueretur esset; non instrumentia. Ad hecistrumentia mouet qa mouec:qs aut ita mouedranteil mouea.
aliqd ac tu e. RIiqd. n. e:m quo motus sitiqs ad aIiud aliquid non actu substanta potetia moves: ut albu actu patenzia nigrume: M albi motusad nigra tedit. Ergo natura quoq; si instrum etsi