장음표시 사용
31쪽
28 compromittere potost, qui rem alienare , vel suo iurire nuntiare queat, quod est possc transigere r u . a.' Omnes, qui judices esso non prohibentur, serme in arbitros ex partium compromisso eligi possunt, ni Si quod jure civili etiam libertinos, et infames in ar
clesiastica , nisi munitus sit privilegio Apostolico , vel
junctim cum clerico assumatur , et accedat auctoritas
Iudicis Ecclesiastici 5 , in judicem ordinarium jure
civili compromitti non potest, bene tamen in delegatum 6 . De jure canonico tam in ordinarium , quam in delegatum , in religiosum etiam, si id monaste
bl Hinc ad causas omnes, super quibus non potest transigi, non possunt eligi Arbitri ; at ex his excipitur 1.' Causa matrimonialis . cum agitur de ejus valore; non enim arbitrio suo licet compromittentibus matrimonio abiro e. s. de integr. rest. et Trident. FP8s. 24.. can. 12. δε saeram . mair. 2.9 Causa status scilicet ingenuitatis. libertatis l. 34. 1s. de recepi. vel criminalis, si talis sit, ut in ea non sit licitum agere tantum do civili. L: 23. de arbitro. 3.'Causa beneficialis , ne sine canonica institutiono via aperiatur ad beneficia contra regulas l. juris in si ...' Causa exemptionis, ne jus eximentis par arbitrorum sententiam laedatur ex facto exempti. e. 5. de arbitris. 5. ' Causa decisa per eertam sententiam , quiae promissum , sicut transactio fieri debet super causam dubiam c. 11. cod. 6.' Causa in integrum restitutionis, nisi incidenter tractetur c. s. de integr. rest. I ' Causae , in quibus agi tur do rebus ad communitatem spectantibus , no pactis privatorum damnum inseratur bono publieo. Molina tr. 5. D. 40.
ei Foei na Arbitratrix osso potest; insuper obligantur a juramento qui in arbitratricem Foeminam cum juramento elegerunt; quippe tale juramentum non est vinculum iniquitatis. lj Res L. 4. de praediis minor. 2ὶ L. T. de reeeptis qui urbitrium.
32쪽
2srii utilitas exposcat i . Nemo in causa propria , sicut nec judex , ita ncc Arsitror esse potest. Cetorum Arbitri possunt eligi unus, vel plures; pares , vel impares , qui melius cliguntur per majorem partem VO- torum. Quod si in unum, qui ex dictis arbiter esse nequit , compromissum sit, simulque in alterum, qui arbiter esse potest , ctiam hujus sententia non valet , nisi fuerit compromissum in solidum in duos. Cum itaque plures esse possint arbitri, quid juris circa pluralitatem eorum , opus est dicere. Et re quidem vera I.' omnes conjunctim judicare dehcnt, nisi aliter cautum sit I . At jure canonico si unus citatus, nec impeditus adesse nolit, praesentes rem ControverSam finiunt 3). a.' Si duo arbitri sint constituti, et in judicando dissentiani, vel designatus in compromi Sso est tertius, ct hic sumitur, vel non designatus, et compromissum solvitur 4 . Altamen integrum est ter-lium non nominatum sumere , qui litem finiat , dummodo litigantes non coia tradicant ; quod juris canonici disciplinae consontaneum videtur 5). 3.' Si ex pluribus arbitris omnes discordent, et pronuntiatum alicujus contineatur in pronuntiato alterius, tenet sententia , quae conii uetur in asia. Cum unus in XV , a- ,
ius in X, tertius in v pronuntiat , illius, qui dixit do
summa minori, cum in illa Omnes concordes existant, sententia ossicax censo tur 6). De ossicio praeterea arbitri, et potestate observandum quod a.' arbitrium da Ill C. 7. eι 18. de Arbitris. 2J L. 10. et 20. g. de recipi. Arb. 3ὶ C. 2. de Arbit. in 6. M L. 19. Si in duos. g. de recept. 5l O. 16. de Appelι. sit C. l. de Arbitr. in 6. 4. 27. S. de reeept.
33쪽
tamen arbitrium dari etiam de eis, quae neceSsario , et intrinsece Sunt conneXa cum causa principali: uti de exceptionibus tam dilatoriis , quam peremptoriis ;ad defensionem enim excipientis, et intcntionem actorisclidendam ab intrinseco ordinatur; item de Ductibus rei, de qua arbitrium sertur. I. ' Debet condemnare in cxpensas et Sumptus litis , ac diem solutionis assignaro a . 3. ' Hinc potest concedere reconventionem, nisi arbitrer sit juris , vel expressum Sit in Compromisso. Debet vero arbitor arbitrium surru loco , in
luc in compromissum fuit 3 , dic non feriato 4),
tempore convento , nisi litigantes nullum tempus desini verint , vel ejus prorogandi arbitris dederint po- . testatem, vel arbitri jurent sibi nondum liquere 5 atque id est partibus praesentibus publicandum ; e-Scrcet enim actus judiciales 6), nisi aliud consuetudinc sit receptum , alias non valebit. Insuper semel pronuntiatum laudum non mutet . De effectu se in arbitrii dicturi praemittimus arbitrium voluntarium, vim et exitum non habere, nisi praesto sit auctoritas Magistratus, cujus imperio executio arbitrii pu sici potest. At 1.' Si partes in sententiam ab Arbitro
Scriptionem , jure canonico etiam per aliud clarum si
gnum vel tacito quod sit cum partes in ira do
cem dies non contra dicunt con Senserunt, tunc POS- il C. 6. de Irbitr. et L. M. eod. 2 L. 21. et 22. g. eod. l3ὶ L. 27. Si dictiter. S. de receptis. I . 2. eι T eod. Isin L. 14. et M. S. eod. 6ὶ L. M. g. eod. iri L. 19. eι 29. g. eod. ' L. 5. e. de arbitris.
34쪽
32 sessori, si pro illo lata est sententia , datur exceptio; actori vero, si pro ipso lata ost, datur actio in sactum, qua judex ordinarius monetur , ut exequatur sentcntiam non aliter ac si ab ipso esset lata, et in rem judicatam transisset i . Sententia vero tacite, vel Oxpresse ratificata tuno dicitur homo togata. u.' Si inter partes explesse convenit, quod velint arbitrio stare, qualecumque sit illud , tunc non est liberum uni parti, altera reclamante, ab illo recedere, quia hac ratione discrimini sc commiserunt, sicut in sortu et . Si a uicinso non obligarunt, scd Simpliciter sententiae se staro dixerunt, tunc is, qui Se laeSum putat, u Su passim re-copium cst, ut intra docem dies reclamare possit, ut
sententia arbitrio boni viri, id est ordinarii judicis ad aequitatem reducatur. 3 ' Parti laesae quamvis a Sententia arbitri homo togata nec appellatio, nec reductio ad arbitrium boni viri concedatur δ , si tamen manifesta est ejus iniquitas, ei convenit exceptio doli, salsitatis, metus, erroris 4 ; omnibus cni in transactionis speciebus haec opponi possunt 5 , et quidem in perpetuum. 4.' Sententia notorie injusta, legibus advorsa , vel dolo edita vim non habet, etsi homo togata , ut si arbiter simoniacum quidpiam definit, et partibus im-
sonit 6 , si in detrimentum Ecclesiae aliquid praescri it ex. gr. si decimas in dotem dare jubet ). 5.' Α-
cla coram arbitro in eadem causa, et intcr eosdem compromittentes in quolibet judicio vim probandi reti
Cui libet potestali, ut rite se cxerat, respondere dchol L. 6. eit. 2J Ba Molin. tr. 5. disp. 39. 3ὶ L. 27. g. 4. f. leg. 5β. eod. ibi L. 15. 23. 29. e. de transaei. 6ὶ D. 2. do arbitris. τὶ C. S. et 10. eod. si c. 10. de testibus.
35쪽
32 subjectio tum personae, in quam ea eXercesttur . , . tum causae , Circa quam vorsatur , nimirum ut judex sit competens , oportet ; sive proprium forum habeat. Hinc de eo sit
Natura fori cometentis enucleata , canonra , qui istiad Nectant, e Onuntur , et do eodem modis ordinariis sortiendo disseritur.
Forum, sive sorus , ubi de judiciis agitur , est locus sive tribunal judiciorum, et saepe pro ipso judicio sumitur a . Judex , et larum competen S cenSetur tum ex perSona conventi, tum ex causa. II inc judex competens appellatur, qui habeat jurisdictionem in reum, et causam copulative: Si alterutrum desit, inco e tens. Quoniam vero competens judex sorum constituit , nemo non videt Ecclesiam forum proprium habere, in quo non minus de rebus Spiritualibus , quam
de rebus temporalibus judicat , ut ipse Ca vallarius colligit si . Ultimis pactis conventis inter Pium
VII , et Ferdinandum I. ann. I 8i8 comprobatur articulus XX. his conceptus verbis : Archiepiscoρi, et Discopi in exercitio eorum Pastoralis Ministerii
Prorsus liberi erunt secundum sacros canones Causas ecclesiasticas, atque in primis causas mat imOniales , quae juxta Can. 1 f. SESS. 24. 5. C. 17. Gdlal Romanis enim ot nogotiationis , et exereendarum litium loeus suit. Dicitur vero sorum , vel larus, ut Varro do lingua latina observat, a serendo , quod eo loco, et lites siniendas , et merces venatos foret,antur. l) Inst. Iur. Can. pars S. c. 6. s. 15.
36쪽
. . 33judices ecclesiasticos spectanι, in foro eorum co- gnoscenti ao G iis sententiam ferent etc. Refert igitur jura interpretari, quibus forum istud regitur, atque exercetur, et r.' extra territorium ius dicenti impune non ρaretur r , idest jurisdictionem extendenti ultra terminos, quibus eadem constricta est a . u.' Acta a judice non competente relate adreuna,vel causam, nullius momenti , et roboris sunt et . 3.' In dubio de competentia judex vel superiorem
consulit, vel de jurisdictione sua ipse judicat b , nisi
notoria sit incompetentia , citatus comparere debet exemptionem sori allegaturus, et probaturus 3 . 4.' Si quaestia sit inter judicem ecclesiasticum , et saecularem de competentia sori, ad judicem ecclesiasticum
Spectat causae cognitio s.' si quis vult jus suum Persequi, nemo enim invitus agere regulariter cogi tur non potest vi privata uti, sed judicis competentis auctoritate id consequi debet 5 . s.' Actor sequi
a) Exeipitur Episeopus expulsus a sua sede, qui servata forma contra expulsores . consiliarios , lautores procedit etiam in totis aliorum dioecesum , et inter subditos ius dicit. clement. un. δε foro compet. bὶ Nisi utilitas , et commodum proprium redundaret in judicem ex tali cognitio no , ut si dubitaretur, an hoc territorium subsit jurisdictioni judicis, ex cujus proprietate plura emolumenta evenire possunt, vel nisi recusetur judex in pergona , eX. gr. ut suspeetus , infamis etc. vel nisi quoad alterum membrum to tradictionis incapax foret iurisdictionis , ut si laicus in dubio , an eausa sit spiritualis, Vel non, vellet pronuntiare non osse Spiritualem, consequeliter se esse judicem competentem cap. 2. do
3ὶ 2. f si in jus vocatus non jerit. -- i in Eoe Bonis VIII. e. si juriae 12. de sent. eaeeomm.5 C. 1. de rest. spoliat. 1. 13. Τ. quod vetus causa.
37쪽
debet serum rei si . Nec valet, quod opponi possit
ius , ex quo diffamatus potest accedore ad judicem proprium , qui perpetuo injungat silentium diffamati-ti , si in probatione deficiat, nec debet a diro judicem dissam antis proprium, quia etsi tali casu diffamans sit
reus, ipse tamen promovere litem de jure censetur tacite accusando cum, quem diffamat. 7.' Si plures reus habet judices, optio est penes actorem , ut agat, Coin
iam quo velit, inibi finem expectaturus , ubi semel coeptum sit a , nec potest aliud ex aequo pro
prium, et competens forum reVocare, qua Si praeven
tus 3 a . Quamquam forum ordinarium sit, vol
lal Ex Trid. c. 20. do resorm. causae omnes ad forum ecclesi stieum quomodolibeι pertinentes etiamsi benefletates in . prima imstantia eorum ordinariis loeorum dumtaoeat cognoscuntur. Quo nomine ordinariis Praelatos etiam Episcopis inferiores complectitur, nam cum constitutae fuissent Monasteriorum , et Regularium,' inde aliquarum etiam Ecclesiarum , atque locorum . ae personarum exemptiones ab Episcopi dioecosani jurisdictiono, factum est, ut regulares etiam, aliivo exempti sorum Practati sui ordin riam , vel quasi opiscopalem jurisdictionem habentis quisquo subire in primo gradu cogantur. Benedictus XIV inhaerens Trid. decretis SeS8.1o. de reform. c. i. et alibi, haec magis explicans ait: χ causae tam civiles , quam criminales ad forum oceresiasticum Μ pertinentes , sxceptis privilegiatis , quae ex eodem Concilio , Μ vel alias juxta canonicas sanctiones apud nos , Di sed0m apo-χ stoli eam tractari possunt, aut debent, coram ordinariis loco- ω rum dumtaxat in prima instantia cognoscantur , neque a Mo- B trqpolitanis, Patriarchis , aut Primatibus , aliisque judicibus χ ecclesiasticis etiam nostris et Sedis Apostolicae Nuntiis , vel dou latero Legatis, aut Camerae. nostrae generali auditore, et ceteris χ quibuslibet curia o nostra o iudicibus ad se avocari, vel aliis com v mitti possint, nisi per viam legitimae appellationis , et in ca- D sibus, ut supra non prohibitis , ad ipsorum tribunalia desera u-χ lur. Const. ad militantis 48. de appeti. S. M. t. 1. Bull. ill C. dispaniar. C. 5. de ingenuis.l2 Mureia in I. ult. aeeeptum esι S. F. de judieiis.
38쪽
oxtra ordinem cuique proprium, prout reus conveniri possit ratione modi ordinarii contrahendi subjectionem respectu judicis, vel ratione modi extraordinarii; tamen multiplici ratione huic, vel illi potest quis subjici soro . Et quidem ordinario multiplici ratione , ut explicant canones his verbis I : Glicet ratione delicti, sive conisis tractus, aut domicilii, sive rei, de qua contra posses- is Sorem causa movetur , quibus forum regulariteris quis sortitur, Episcopus vester apud Sedem Apora stolicam conventus non fuerit, quia tamen omnium is Ecclesiarum Mater est eadem , et magistra , ritera compelli potuit, ut ibi suis adversariis responderetis. Unde colligitur ratione delicti, contractus, δε- micilii, rei sitae, et communis patriae distingui sorum
Extraordinarium autem forum Privilegiatum dicitur ex privilegio , continentia causae , Sive Connexione , et consensu litigatorum competens , et Proprium sit , de quo sequenti conclusione sermo erit. Itaque ratione delicti habetur primus modus ordinarius ibi sortiendi sorum, ubi delinquentes delinquunt, qui etsi alias ibi non essent subjecti, sorum tamen competens habent ut scandalum purgetur in loco, ubi datum est, et reipublicae per delictum laesae satisfiat a . Sic legi
bus civilibus a congruit jus sacrum 3 jubens, ut ibi
sal Si delictum privationem beneficii exposcat, Episcopus dioωcescos , in qua delictum fuit commissum , seri senten iam privationis ; sed ab Episcopo, in cujus dioecesi beneficium obtinet delinquens , erit quoad illud executio facienda. cap. 14. da sono
1J C. lieet 20. de foro eompetenti. 2ὶ 1. quaest. I. eap. ubi de eriminibus ete. Iustin. Novel. 69.
sal C. t. e. 3. g. 6. e. postulassi de foro compet.
39쪽
semper causa agatur , ubi crimen admittitur a . Locus vero delicti est ille , in quo est Consumatum , aut inchoatum , vel de eo patrando mandatum luit
Quod si in uno loco incohatum, vel causa posita, in
alio consumatum suit, aut in con sinibus delictum per- Patralum, ita ut nesciatur, in quo territorio perpatratum sit, utriusque judex est competens, et datur locus praeventioni sa). At casu absentiae, aut contumaciae delinquentis haec. sunt notanda. I' Si reus ante fa gam , vel absentiam citatus suit a judice loci, ubi deliquit, potest etiam absens citari, et contra absentem tanquam contumacem procedi ad suspensionem benescii, annotari bona , et in ea seri immissio , aut sententia excommunicationis etc. serri potest 3 . a.' Si reus ante discessum citatus non suit, et locus commorationis sit ignotus, tum summaria inquisitione de delicto per edictum citari in territorio delicti a judico Potest, et annotatio bonorum fieri , aut etiam immissio in illa statui, vel si tantum habeat bona alibi, requiri ad hoc judex illius loci debet, ut immissionem
actoris in rei absentis bona saeiat: sic DD. 3.' Si vero Teus ubi sit, constet, neceSSe est, ut judex delicti, si delinquentem trahere velit ad suum judicium, litteras' sal Causas sori eeelesiastici criminales Episcoporum tantum examini, et jurisdictioni reliquit sancta SInodus I rid. sess. 24.
de reform. Deeanis , Archidiaconis , aut aliorum inseriorum judicio ademiae, simul causas criminum graviores contra Episeopos Summo tantum Pontifici cognoscondas . et finiendas dimisit, otSynodo provinciali minores cit. Sess. Quae vero causae crimina Ies sori ecclesiastici sint vi Concordatorum , videsis conel. XV. cap. III. alterius voluminis.
40쪽
. . . )7 requisitoriales det ad judicem territorii, ad quod delinquens abiit, Ituncque per illum citari curet. Ita
delinquentem remittere non tenetur , ita tamen ut quilibet Magistratus delinquentem intra suum territo rium deprehensum ob crimen alibi commissum condigna poena plectere possit, ut arguitur ex jure. Et quando ad petitionem judicis loci, in quo delictum est Commissum , eum remittit, id sit sub litteris reuersalibus , Seu , uti dicunt, mutui con assus , hoc est per requisitoriales , quod remissio haec non sit praejudicium jurisdictionis, et judex requirens in simili casu idem est iacturus. Sic DD.
Ex causa contractus sorum evadit proprium ; ubi enim c tractus est initus, ibi solio ne in personam TeuS praesens invenitur super proprietatibus , qualitalibus, et sollemnitatibus ejusdem contra tu S; CenSeu
tur enim contrahentes jurisdietioni ejus loci, ubi contrahunt , se subjicere a . Hinc si quis ex. gr. in alieno territorio matrimonium contraxerit, potest ibidem Super eo conveniri , etiamsi domicilium ibi non habeat. Ex eodem jure tutor, et Cur tor, ubi geSsit tute-Iam , curamque Suam, ibi rationes reddere debet 3ὶ, quemadmodum et gestor negotiorum 4 . Item haeres absens , ubi defunctus debuit, ibi deserendus est, et conveniendus, si ibi inueniatur, nullo eum privile-
al Praelatus Regularis suum Resi glosum fugitivum ubiquo lo- eorum , ubi deprehenderit, eapore potest, utpote sibi personaliter adStrictum : arg. l. 1. c. ubi qui δε eurialisti Tu. de foro compet. 2ὶ Ulp. in ι. eonsensisse 2. f. de iudiciis et Ioan. IV. in c. q. de foro compeι. In 6. 3ὶ L. 1. e. ubi de ratioeiniis ete. '