장음표시 사용
71쪽
seu conventionalis, PostuIatorius aut reconuentionalis , et porrigitur in causis civilibus , alius querimo nialis sive accusiatorius, qui datur in causis criminalibus. Clara sit, oportet, intentio , ut reus inde de causa instruatur , eoque edito deliberet, utrum cedere velit, an contendere. Proindeque talis esse debet, ut exinde praeter judicem , qui eatcriuS , actorem , qui in calce scribitur, vi reum, appureat I.' narratio, seu species facti cum Suis circumstantiis a , a.' cau
sa petendi b , 3.' conclusio potissimum , quae Cou-
Diximus tamen per se , et rogulariter , quia Oxcipitur : 1.' Si judex procedat motu proprio , vel summari e , aut in Causa eXe cutiva curandum tamen in his , ut actio oro prolata ab actore actis inseratur : reus enim protocolli copiam petere potest: nequo tunc statim respondere tenetur , sed ad terminum praesigendum, ut praeparatus respondeat; 2.' si neutra pars vult esso Actor 3.' si agatur de causis levibus, quae mox do plano eonfici possunt. Addunt, si Episcopus litem clerico intentatam dirimit. e. si quis est c. XI. q. o. al Ita quo si res narrata tanta laboret obscuritate , incongruentiaque , ut reus nosso nequeat, Velitrio ac lor jus experiri suum , an cedere , reiicitur libellus ; et quidem exceptione obscuritatis , quae ante litem contestatam opponenda est, quum sit actio dilatoria , alias do causa , et actionis forma tacite prae sumendus erit reus plene edoctus. bin Nimirum quibus de actionibus sermo sit: ita tamen ut si actiones sint personates. eausa nominatim proponenda est cX. gr. ex deposito, nec satis, si dicatur ex contractu; uno verbo: exprimi debet eausa pro1ima , hoc est . obligatio, et remota , hoc est, titulus , ex quo obligatio orta est. Si tamen tantum remota omittitur , et reus ante litis contestationem non pro testetur, valet prο-ccssus : e. ult. de libeιli oblatione. Si vero sint reales , tune suiscit actori adseroro se dominum esse , licet quomodo sit dominus, non designat, nimirum Satis est exprimere causam tantum actio vis proximam , puta dominum. c. ult. de libelli oblatione. Di iligod by Cooste
72쪽
69gruat. Totum hoc continetur sequenti disticho rQuis, quid, cur, coram quo jure Petatur,' et a quo Recte compositus quisque libellus erit a .
Libellus ineρttis , in quo nec substantialia rite ex Pressa sunt, ita ut jus agendi inde concludi nequeat, aut ineptam causam exprimat, etiam per benignam interpetrationem rejici a judice debet, licet reus nihil opponat, adeoque iste absolvendus est ab instantia , aCtor Vero condemnandus in expensas i . Si oiatiosus tantum erit, si scilicet peccet in accidentalibus , Sustineri potest, si Reus non excipiat, vel si habeat
Clausulam , quana Salutarem vocant, nempe et Pet
mihi jus , et justitiam administrari omni meliori modo , et forma , qua de jure statuto , oel consuetudine feri potest, ac dest re imploro ossicium judicis. Salvat enim haec libelli vitia minora, et obligat
judicem, ut actori, si vicerit, adjudicare debeat fru-CluS Cum re , et super cxpensis pronunciare, ad quod neutrum fuisset obligatus , si de fructibus , et expensis specialis mentio iacta , et dicta clausula posita non fuisset in libello, aut saltem in litis decursu. In eodem libello cumulari possunt plures actiones,
modo aliunde non sint incompatibiles I b . Immo
at In libello querimoniali , seu criminali, cujus objectum est
causa criminalis criminaliter tractanda , sinis non interesse aecusatoris , sed vindicta publica reo instigenda . Omittitur conclusio , quao est praecipua libelli pars , ex qua genus actionis colligitur . quia lex ipsa eoncludit, et vel certam delicto poenam determinat . vel judici determinandam reliquit. hJ Incompatibiles sunt, quae vel ex nullo capite connexionem habent, vel ex eodem sonto descendunt, et ad cundem si nom endunt, ut conditio furtiva , et rei vindicatio ex surto competens : vel contrariae su ut, ut petitio haereditatis ex testamento , et ab intestato.
73쪽
o mendare libellum , quoad accidentalia , manente quoad substantiam eadem actione, semper licet: potest judex talem emendationem praecipere ; mutare autem , ita ut nova actio instituatur, post litem contes latam , non aliter licet, nisi ut resusis impensis, integra instantia perimi existimetur , et novo judicio opus sit. Atque hoc casu libelli mutati exceptio reo competit ad noc , ut prioris inflantiae expensaS resar
ciri petat, novumque libellum exhiberi si a).
Effectus libelli oblati, et reo communicati sunt hi nimirum : I .' obligat porrigentem ad prosequendam causam su); a.' contra eundem probat quoad ea, quae in libello sunt asserta 3 ; 3.' obligat judicem , ut ferat sententiam libello consormem 4 , nimirum, ut ConCordet quoad rem. petitam, quoad causam, et quoad
Ad calcem ejusdem libelli non aliud apponatur, nisi ut parti adversae intimetur; hinc judex, sive ordinarius sit, sive delegatus, in primis rescribit: Intimetur parti adoersas ad sinem prouidendi. Citari enim jure naturali, et civili debent omnes , de quorum intct-resse agitur; Vetat enim ratio naturalis juris non modo , sed ot civilis damnari aliquem , qui auditus , et de sensus non sit. Simpliciter ergo citatio necessaria
saltem ud valorem judicii ducitur 5 .
at IIaec conclusio si in libello nulla , vel anceps sit, rejicitura judice , quum nonnisi in re certa sententia ferri possit. Inst. lih. b. tit. 6. da aetionibus.lli C. 15. l. 21. l . qui tectum faeere ete. I. SQ g. de jud. 2J Auth. qui semet e. quomodo et quando, 3l Arg. l. 13. c. de non.
74쪽
Hujus i) desectum insanabilem Pragmatici appel
lant ; sanari enim non potest judicium sine citatione
gestum. Erit autem citati O , actu S Solemnis , quo reti S,
actore rogante , judicis auctoritate in judicium vocatur juris experiundi gratia sa). Haec vero quoad sormam alia est a jure, quando nempe lex , Vel canon Certum dierum terminum praes git, intra quem in ju- dicio quis comparere debeat 2 : alia ab homine, quan-
ain Veteri iuro Romano in jus vocatio in li0c dissorebat a cilatione , quod illa privata auctoritate fiebat, i quae potestas paulatim adempta ost, i haec mandato iudicis per praeeonem, ut interdum etiam per edictum. II odio vocatio in jus. et citatio saepe confunduntur , quamvis vocatio in jus pro prima gitatione proprie venit, citatio latius patet, et in singulis actibus iudieiariis adhibetur. Observandum vero judicem tantum sibi subditos , otad comparendum iuro obligatos cilaro posse in loco, ubi exercere iurisdictionem potest eum figura judicii. Citatur vero per servientem Curiao , relicto libelli , vel decreti transumpto , vulgo eopia in ejus manibus : eovo latitanto in manibus alicujus certae personae degentis in una , o ademque domo ejus solitao habitationis cap. eausam s. de dolo et eontum. Rit. 17. Curiae Arehiep. v. et coram duobus testibus. De jure scripto autem judex non potest etiam verba liter citaro subditos, quando existunt ox ira territorium . nigi do consensu eorum, et judicis loei, in quo do-gunt; quia Clement. 2. O sent. et re jud. absolute dicit, sententiam latam contra ditatum extra citantis territorium existentem esse nullam ipso jure , et quia ratione jurisdictionis territorialis non potest extra territorium suum existentibus aliquid praecipero DX. gr. ut compareant. Citatio igitur extra locum judicii laetenda est litthris in publieam formam cum inserto libelli tenoro reda etis, sigilloque Curiae munitis , quae vulgo provisiones , seu litierae provisionales pro nolisteasione appellantur implorato brachio , seu licentia judicis ejus loti, ubi adsit citandus. Secus digendum. si jurisdictionem habeat independenter a territorio. Do modo citationis ad Sedem Apostolicam conseratur extra vag. un. de dolo, eteonium. inter comm. Quae est constit. Bonifacit VIII. rem non
75쪽
7 ado mandato iudicis in jus vocatur i . Iterum Uia est
Realis , per quam personae Securitatis causa appre henduntur, et arrestantur , ut vulgo dicitur sa) : alia perbalis , quae sit verbo etc. haec autem subdividitur in publicam , qua citatur communitas per ali quod signum publicum, ex. gr. campanam, Vocem Praeconis , aut edictum ad Valvas Ecclesiae , aut portae astixum : et in priuatam , qua sit privatim , vel in saciem, aut in ejus absentia ad domum coram domesticis voce , vel litteris porrectis , vel ad aedium so res assi xis. Insuper alia est dilatoria, seu si lex ,
quae de jure decem dies habet , intra quos , Si reus
non comparet, secunda , et tertia decernitur interje-.ctis semper decem diebus. At jure Decretalium arbitrio judicis pro temporum , et locorum ratione sta
tuuntur 3 . Alia vero peremptoria a , quae quoad
tempus aequivalet tribus dilatoriis , cum constet triginta diebus, quaeque semel tantum sit, et si reus non comparet, elapsa trigesima die proceditur contra
eum tamquam contumacem; ita tamen ut non computetur in hoc termino dies actus , idest, dies a quo juxta axioma : dies termini non co utatur in termino 4 . At contra ultimus dies termini dies ad quem comprehcnditur in termino; hinc eo stante ad
huc impletur , quod fieri debet b 5 . Haec sola sero
sal IIoc nomen sumpsit, quod perimeret diseeptationem , idest, ultra non pateretur adversarium tergiversari. Ita Ulpianus in I. Ottortium 70. st . de judie. b) Edictum peremptorium jure civili emittitur post tres simplices citationes, interdum post duas . interdum etiam statim . ill C. S. de Iibelli oblat. C. 15. de sent. eaeeoin. in R IJ C. 7. de dolo et contumae. l. t L. 8. C. quomodo , et quando et L. f. da judieiis. 5ὶ Barbosa assioni. 11. frequens 1. de restit. spoliat. in R
76쪽
ost in usu hodie, cui addi debet pere torto , vel incitatione dicatur: si citati non con aruerint, nihilominus judicem ad cognitionom Processurum, Et V nuntiaturum , quod jus, et justitia postulauerint ;aut citatio emittatur a Principe, aut judex proprio ore citet reurn. Haec enim habent vim peremptoriae , et
In citatione ad litem , ut sit legitima , r.' exprimi praecipue debet nomen judicis, et cognomen , ut ConStet, an sit competens. Quouiam vero delegatus judex alienam exercet jurisdictionem , citationis decreto inscrendum est exemplum litterarum, quibus ei mandata est causa si ; nec enim alias de ejus jurisdictione reo Constare potest. Quod si judex in jus vocans incompetens sit, debet etiam reus Comparere , privilegia sua allegaturus; judicis enim est aeStimare, num
sua jurisdictio sit α ; nisi manifestum sit judicem es-
Se incompetentem. Nomen etiam actoris continere debet citatio, quo instante emittitur, quia tantum in
causis publicis judex ex ossicio procedit 3 itemque
nomen rei, ne quis in ancipiti persona decipiatur. 2. 'Ccrius locus etiam exprimendus , quo reuS Venire, et judici se si flere debeat, quod praecipue obtinet, si judex delegatus sit; ordinarius enim certo loco tribunal habet, dummodo hic cxtra locnm jus dicere n lit 4 . Locus vero ipsi citato esse debet tutus: nam CO-gi reum venire ad locum non tutum jus naturale ossendit 5 ; adhaed et lutus debet csse locu S, Per quem reo
quod vocatur unum pro omnibus , relinquiturquo arbitrio judicis ordinem edictorum, et compendium moderari. L. 72. ir. de judis.
77쪽
iranseundum est si ; quod si manifestum non sit os fio locum non tulum , valet quidem citatio , Sed reus demonstrare debet cum sibi locum tutum non essc I . 3.' Ferialus dies csse non debet a . Attamen ceriussit, oportet, atque arbitrio boni viri a judice constitutus habita ratione distantiae loci, quom incolit reus; iniquum enim osset vocare ad id tempus , quo ipse
sui copiam sacere non Posset, vel Saltem cum magno incommodo. 4.' Iure decretalium quamvis non admO- dum necessarium est vocalionis Causam exprimere , aut simul libellum reo o Terru ; omnium tamen Penelocorum statutis cautum jam cst , aut usu sori rece-Plum , ut Causa citationis decreto ipso exprimatur ,
vel libellus simul reo o Turatur. Effectus citutionis plures velut per saturam juvat donique numerare: I.' sacit, ut causa Coram judice, qui in jus vocavit, tractanda Sit, etsi reus, Postquam
adesse jussus est, alterius sori csse coeperit 3 , 2. 'Pcrpetuat juris dolegati jurisdictionem etiam post moriem delegantis 4 , 3. ' rumpit pracscriptionem Odiosam , scii in odium negligentis inductam , qualis
a J Foriati dies sunt, quibus sora conquiescunt, eorumque alii religionis causa , alii ad humanum usum sunt instituti, quorum ii sunt seriae messis , et vindemiarum , illi sunt dies devotionum , seu festi dies , quibus religioni vacandum. Aeta judicialia in sortis humanis ex partium consensu reele expediuntur; in seriis vero religionis omnino nulla Sunt, etsi partium consenSu expedita. L. 1. S. l. ss. de seriis. L. 2. in sin. de feriis c. ult. de feriis. Sed Summus Pontifex etiam ipsa Dominica dio acta judicialia recte expedit. c. s. ex de dolo et tantum. cap. 15. ex de aec D
1ὶ C. O. eae vi lita pend. nihil innodetur. 2J C. T. de sentent. Geom. in R
78쪽
est praescriptio triginta , seu quadraginta annorum si), 4. ' litis pendentiain inducit, et rem , super qua litigatur , actione reali facit litigiosam a a , 5. ' pro in-
al Emetus litis pendentiao est, ut id fiat Iitigiosum . circa
quod proprio lis pendet. Hinc si actio est realis super dominio , hoe sit litigiosum ; si vero lis moveatur praecise eirca possesSio nem, haec tantum sit litigiosa . non tamen ipsa res , seu proprietas . quae proinde a possessore alienari potest. Ita Brunnem. in Auth. litigiosa, et alii. Dein circa illud , quod est litigiosum, non potest, pendente lite, aliquid immutari in praejudicium litigantium , et patet ex rubric. tit. ne lite pend. etc. cap. 1. II ine quae lite pendento attentantur circa rem litigiosam . irrita sunt. Ex his sequitur s.' quod beneficium litigiosum , lite pendente . non possit trans serri in alium . nec alius eligi, vel praesentari c. 2. eod. in s. 2. ' Rescriptum Principis impetratum in praejudicium litigantis , nulla facta mentione litis pendentis, subreptitium est:
e. 5. eod. 3.' Etiam lex nova non procedit quoad causam litis pendentis , quia tantum sinitis negotiis dat regulam. Cap. ult. de constit. . .' Possessor non obstante litis pendentia uti potest fructibus ἔ possessio enim , et ejus commodum numquam tollitur Por litem c. eum venissent de rest. vol. In casu tamen dilapidationis sequestratur possessio a possessore, durante lite can. quia c. 3. q. 2. 5.' In causa matrimoniali, sive agatur de separatione quoad thorum ob adulterium, sive omnino do dissolutione ob impedimentum dirimens, lito pendente, conjuges non sunt privandi possessione , et usu iuris conjugalis , nisi in continenti fiat pr halio c. 2. ut lit. etc. Si tamen alterutri notum sit impedimentum . neuter p0test exigere, vol reddere debitum , etsi cogatur excommunicatione. Ita DD. Abbas, Barbosa , Gonga leg, Lar- man, ct alii. Ab hac regula , ut lite pendunto nihil in novetur, excipe : 1.' si res litigiosa dedicata est sacris , alienatio non rescinditur: dedicans tamen duplum respondere alteri cogitur l. 3.1 s. de reb. Istig. 2.' Si ipsi litigantes in alienationem consentiant, vel si res esset alias peritura ; sed tunc requiritur permissio judicis : vol si res jam semel fuit alienata , nec revocata , tunc ul- εterius alienari potest; etiam permittitur alienari nomine dotis. I gali, transactionis, donationis ante nuptias; in haereditate litigio- ill L. S. et 7. c. de praescrip t. m. ann.
79쪽
deque nec potest alienari, vel aliquid usque ad finem causae ii Ιnovari, G. ' Obligatio est citato comparendi , etsi post citationem mutet domicilium i , .' dat jus procedendi contra contumacem non Secus ac Si
Indicanda denique restat judici executio citationis, quae dicitur Notisca lacla per ad paritorem , Cui Credendnm illam esse iactam, nisi contrarium probetur sa)Si vero extra loeum judicii siet, et tunc duo testes adhibendi sunt, qui subscribant ; quod si crint illite rati , eorum nomina ab ad paritore ipso describenda sunt in libclio , in cujus calce semper jam reo oblatae sat siles citationis, quae communiter dicitur Re
De Contumacia. Contumacia dicta a contemptu heic sumitur pro inobedientia erga judicem : uti autem inobediens non est, qui parere non poteSt , aut justa ex causa non debet; ita tunc nec contumax censetur , aut si sorte contumaciae damnatus est , itorum restitui debet. Committitur vero, cum non veniat in judicium citatussa datur alienari pro impensis laneris , cibariae , familiae, solutione debili. L. ult. cap. de litig. quia hae causae censentur ne
a) Reserat igitur, oportet, ille vel manu sua, vel si scribere nesciat, per actuarii, vel publici cujusvis Notarii calamum eisasse ta- Iem nomine , et cognomine designandum personaluer , vel domi Te icto exemplo. modo, et forma, prout sibi commissum fuerit. il C. S. 9. de accusat.
80쪽
tribus edictis, aut uno pro tribus, Scilicet perempto
rio , nec compareat abSque ulla causa excusanis
sal causae exeusantes sunt notoria incompetentia judicis, proinhibitio proprii magistratus, absentia Dei publicae causa , majoris negotii occupatio , citatio ordinario ad superius tribunal praeterita prima instantia, inundatio aquarum , nimia loci distantia, uno verbo quidquid accessum reddit, vel impossibilem citato, vel valde dissicilem. Quid si non ad praestitutam horam , tamen eo. dem die comparet 2 pro contumaci non est habendus. Si die se.
quenti se sistat, ex arbitrio judicis pendet, uirum pro contumaco habendus sit. Attamen resarciendum damnum , quod altera pars ob moram passa est; quae itidem contumaciam accusare potest, pro qua citatio lacta est. Iudex sententiam per aliquos dies diruserro , aut praecise in termino citationis ferre potest. Si certum est citationem ad reum pervenisse. aut ipsum dixis- Se se nolle venire , contumacia vocatur verea οῦ dicitur vero licia vel praesumpta 1.' si non constet, an citatio ad eundem pervenerit , cisi citatus sit domi, vel per publicum edictum , 2.' non respondendo, vel debito non respondendo , 3.' recedendo a cac plalito absque judicis venia , ..' non parendo judicis mandato. Interpretatina demum est, si quis dolo impedit. ne citatio ad soperveniat, vel ne tuto ad ipsius domicilium accedi possit, pro quo casu , quae sit habenda sussiciens citatio, deciditur extravaruun. de dolo et eontuni. Si quis praesumpta contumacia damnatus fuit. cognito impedimento restituitur. Ordo , quo reus ab actore accusandus sit, ex usu apud nos sio describitur. Prima contumacia ineusanda est dis proxima sequenti post o lapsum terminum ad verbalem actoris postulationem . secus expirabit citatio. Post clapsum exindo triduum prima die juridica citatus non comparens vocatur in boneo juris , vel voce
praeconis, vel praevio sono eampanulae secundum si Flum Curiae. Atque si nemo responderit ad excusandam citati absentiam, ineusMur secunda contumacia , seu ultima , quo tempore obnoxius poenis contumaciae reus declaratur. Notandum tamen, quod non expirat citatio , si secunda contumacia non ineusatur post triduum, dummodo in hac urbe infra mensem, ex ira urbem infra duos menses proponatur , ita ut post dictum mensem elapsum