장음표시 사용
101쪽
ante sontcntiam mutet libellum I , vel reus exce- Ilionem plus petentis non opponat, rursus liber erit. st observandum tamen quod poenae legibus impositae Plus petenti vix in usu sint; quas videre est citatis in locis: attamen par non est, ut judex importunitatem illius dimittat impunitam.
Demum ad decretorum eludendam vim , et eXecutionem impediendam , vel omnino submovendam remedia quae sint, cum de appellationibus erit sermo, declarabitur.
ordo cognitionum a iudios seruandus , necnon di&tiones ab eo dandae summatim obseruantur.
Ex reconventione interim , sicut et ex variis partium exceptionibus plures in eodem judicio nascuntur quaestiones , et causae Certo ordiue tractandae , qui ordo cognitionum dicitur I . Hunc ex regulis, quas jus, et ratio ipsa statuit, pendere constat, quorum I .' cst: Quotiescumque Plurium causarum, aut quae' Stionum una pendet ex altera , de hac, ex qua illa Pendet, priu3 cognoscendum est; nec interest, utrum ab eodem , vel diversis agendo , vel excipiendo fuerit proposita a . u.' Si neutra pendet ab altera, et utra-
ain Puta quae sit praeparatoria , ut cognitio de possessione adeognitionem de proprietate , ut constet penes quem sit onus Prο-handi proprietatem , vel praejudicialis ad alteram ex . gr. Petis haereditatem paternam, dum alius obiecit tibi te non esse filium; vel si qua mulier affirmet se cum certo homino iniisse matrimonium, isque excipiat illud non consistero ob impedimentum cognasti C. un. de plus petitionis. 2ὶ C. 1. de dilationib. eι l. I. C. eod.
102쪽
que sit principalis, prius proposita , prius tractari de
bet, et terminari a . 3. ' De exceptione a reo proposita prius cognoscendum est, quam de causa principali; nam si est ea ceptio peremptoria, perimit jus agen
di b) ; si dilatoria , impedit ab agendo e . Hinc de
exceptione dilatoria prius pronuntiandum dicitur, nimirum per sententiam interlocutoriam. De peremptoria prius cognoscendum; Sed non pronuntiandum , quia sententia , quae de principali causa sertur, involvit et decisionem de exceptione peremptoria. Cum vero ordo in judiciis sine temporct teneri non potest: hinc totus processus per aliquot temporis spatia sive terminos distinguatur , Oportet. Ab uno termino ad alium intervalla, imo aliquando ipsi termini dilationes vocantur, quas in commodum litigantium judex concedit I.' ex feriis , I.' ex ordine cognitionum ideo quia una cauSa esset anteponenda alteri, 3. ' ex aliquo incidente quod prius.osset sol - Cndum , quam causa istruatur. Definiuntur justum
tionis , hisce easibus primo cognosei debet, et pronunciari do filiatione, vel legitimitate, vel cognatione. sal Excipe l. ' nisi actor, qui plures proposuit, velit unam citiusquam aliam traetari, et finiri, 2.' nisi una sit major altera ex. gr. una criminalis, altera civilis, nisi illa principaliter intentetur,tiaoe incidenter ex. gr. si ossicium judicis imploretnr pro reeupe Tatione rei ablatae , vel refusione expensarum , aut vicissim ad--ittitur cumulatio , idest ut in utraque simul procedatur ex l. 3. e. de ora. jud. quando judex ne indirecto quidem super excepti ο-no peremptoria , seu articulo incidente cognoscere potest: ex. gr. quia causa exceptionis est ox obiecto Ecclesiasti eo, et ipso judexost saecularis . tunc principalis supersedere debet, donec inci-clong in soro ecelesiastico decisa sit. c. 3. de ord. eoqn. hi Exemplo sit mulier super allata, quae amrmat se inisge matrimonium etc. ci Ex. gr. si recuses iudieem tamquam suspPctnm ote. Distita Corale
103쪽
Iemporis intervallum a d aliquem actum judicialem melius expediendum, reo, vel actori datum a lege, veIa judice , vel ex conventione partium. Dilatio demum ab actibus judicialibus nominatur citatoria , delibera intoria , probatoria , executoria et ab eo vero , qui eam
concessit dicitur legalis , judicialis , conventiona
ain Citatoria reo citato absenti datur ad comparendum, et habet
do jure torminum decem dierum . vel triginta, si distantia vocato rum in jus est magna. Si vero est simpleae, quando reus non comparet , ter repellior; si sit perempsoria , quae tantum temporis complectitur, quantum ternae simplices, requirit 30 dies, uti amlea dictum fuit. dummodo judex hoc exprimat per Vocem pere νιorie vel similem. Deliberatoria, quae post oblatum reo libeIlum indulgetur , ut statuat an cedere vel contendere Velit, semel conceditur, nisi justam alleget reus causam cap. 2. eod. et eomplectitur jure 20 dies . qua tamen opus non est, si libellus una cum citatione sit communicatus reo. Probatoris , qua odatur a litis contestatione ad positiones , et articulos probandos , atque sormandos , vel ad respondendum ipsis , 3 menses de juro indulget ad hoc . si menses, si ex aliena provincia probationes excipiendae erunt; nec currit absenti, nisi a die intimata; ejusque Umpus est continuum , ita ut currat etiam diebus seriatis l. 3. c. de dilaιionib. nisi seriae absorberent totam , vel majorem partem; tune enim compensandae sunt. IIaeo dilatio est in causis civilibus peremptoria, nisi justa subsit causa e tunc enim tertia o-liam dari potest I. I. is de seriis. In criminalibus plures conceduntur. Est autem communis eadem dilatio , ita ut pmsit et alteri, uni data. Eme toris , qua statuitur , ut tondemnatus satis- faciat post sententiam desinitivam c. 15. dε sent. et M Dd. extenditur ad , menses. Haec autem ordinario Iocum non habet in aetionibus realibus, et criminalibus. Legalis, quae a lege, vel consuetudine eo editur , ut intra dies 10 appellari possit, si legitimum probetur impedimentum , non videtur peremptoria arg. l. 22. ss. δε jud. Iudietatis . quae non datur . nisi cognita prius causa l. s. eap. de dilationis. etiam arbitraria dicitur: et est alia, quae a judice datur. Conventionalis, ex cod ventione partium datur l. 113. Is. de p. signis
104쪽
Effectus dilationum sunt hi: r.' judicis ossicium conquiescit , adeo ut invalidum sit, quod in novetur, velitat, Super quo Concessa fuit dilatio. a.' Haec'uni ConceSSa parti, prodest etiam alteri litiganti. 3.' Lapsus diei in dilatione praefixi regulariter habet vim sententiae interlocutoriae , qua perimitur actus , qui in ira datum terminum fieri debuerat, ita ut judex mox ipso iacto ad ulteriora procedere possit. Ita
IIaec, quae de ordinario processu dicta hactenus sunt, ab initio litis serme unum sunt cum sorma Pro' SSuS Summarii, Paucis exceptis, nimirum si contumax adesse judicio reus sprevcrit, incusatis in eum contumaciis ad iust ruendum processum ci nece SSaria S PrObationes procedit Sola pars actoris singulos actu S Bbsenti ad valvas Curiae nunciatura. Si autem citatus in judicio venire non abnuat, ea ipsa reponet libellon Ctoris, quae antea adnotata sunt in cursu judicii ordinarii, casdemque Objiciet exceptiones, quas suae de sensioni congruere putaverit. at In praxi: Iudex auditis partibus in eontradictorio judicio
deeernit utrum adimplendas exceptiones, suspenso interim judicio ; an reuelandae , an reservandaε ad merita caugae nimirum usque ad publicationem , aut in ea leuio ferendae gententiae. At Objectas exceptiones , et replicationes, si quae suerunt, utrique parti de nunciatas post biduum saltem a notisigatione computandum
A noti sicatione vero eujuslibet interloeutorii decreti biduum lare expectandum , ut vim obtineat, et executionem processumque ulteriorem. Quod si ad quodvis decretum hujusmodi exequendum certos dies non costituerit judex, in biduo illud impleri oportet, et expectari, dum conditio e Metum nacta suerit. Ex Ia- volent regula in l. inter illam 217. 1s. de oera. signis i) In l. 4. e. de dilat. num. 4.
105쪽
Litis contestations , necessitate , atque Neciebus distinctis, casus excepti adnotantur, eι essectus illius declarantur. Discussis, et adimpletis exceptionibus sit litis contestatis scilicet ab princiραἰis negotii a ud iudicem eo etentem iacta narratio cum Petitione , et ad eam congrua rem sto I . Fit ergo per congruam potitionem actoris b , et responsioncm rei in judicio, quibus declarant et contes tantur voluntatem litigandi . Quae tria susscit, ut concurrant Simultate morali, et nisi verbis , et scriptura secundum stylum Curi aulai Iuro antiquo Quiritium lis contestabatur, quum determinato statu controversiae ob mutuam actoris, et rei narrationem et dato a praetore in causam judico , utraque pars iudicium aeeipiebat, praesentes testes advocans his verbis: testes estote. Hinc a testibus dicta est contestatio; contestari enim erat coram testibus aliquid declararo l. l. 1L de amovendis et alend. liberis. Ritus advocandi testes inde desuevit, ct contestatio per pelitionem in j xc propositam . et contradictionem facta est. bin Petitio est noeessaria ad litis contestationem cap. un. de tit. eontest. et c. 54. de eleeι. ete. Porro ea, quae petuntur ab actore, et roo communiter, Ocantur poεitiones, ea Vero , quae a reo negantur, et ab actore probanda sunt, voeantur arιiculi probatoriales. Dicitur apud judicem seu in judicio facta, quia petitiones . et responsiones extrajudiciales litis contestationem non indueunt
106쪽
Io 3 concepta , facto Saltem , quo declaretur petitio unius et contradictio allerius a . Hanc litis contestationem nece Ssariam regulariter utraque jura decernunt ad valorem judicii si . Revera per contestationem Statu SControversiae desinitur , quo nedum constituto judicium eme non potest, indeque nulla erit Senicv
at Contradictio certa , et non ambigua, nec conditionalis animo quidem litigandi, quia litis contestatio dependet ab animore i , nequo sit, nisi hic respondeat animo procedendi in causa :hine non Sufficit, si reus respondeat a Trinative , vel excipiat , sed vel simpliciter negare libellum actoris debet, et ejus narrata ; vel si lateatur, quod actor petit, excipiat se jam Solvisse , et neget Simul se debere solutionem : aliter excipiendo solum fieret actor; nec litis a Trinative contestatur. II inc qua vis exceptione peremptoria decidi iur cit. c. l. et 2. in s. non intelligi sieri litis contestationem, sed eam fieri debere, quia per eamdem potius valet declinari litis . quam fieri. Illud certum tamen litem non contestari per exceptiones dilatorias, aut declinatoria S. bl Diximus regulariter, quia non est necessaria in s quentibus causis: 1.' et quidem solemniter in causis summariis tam civilibus , quam spiritualibus Clem. 2. de V. S. et de judiciis. Excepta tamen causa matrimoniali, si agitur de crimine adulterii ad separationem tori, vel restitutionem dotis. Hic testes excipi n0n possunt , nee serri sententia desinitiva anto litem contestatam , licet contumax possit excommunicari ex g. 1. lite non contestula. Etenim in tali casu agitur de praejudicio ipsius matrimonii, cujus individua societas, quantuin fieri potest, conservanda est, ideO-que processus rigidus servandus ἰ 2. ' in causa appellationis, modo in prima instantia facta sit; 3 ' in causa possessionis rucuperas dae , si Periculum esset in mora juxta communiorem ; ..' quando restituendus est in integrum min0rennis tantum per remotionem alicujus obstaculi ex. gr. ut non impediatur in usu servitutis, quam in alterius surido constitutam habet; 5.' in notoriis causis ac in illis quae sine libello recte expediuntur, et ubi jus agendi. contra certam personam non dirigitur ; 6.' in causis , in quibus 1ὶ c. un de sit. contest. et l. 1. eι autu. OJeratur l. eod.
2ὶ L. 4. c. de sentent. et interlocutionib.
107쪽
Contestatio sit i. ' solemnitor ct mccisico , vel generali er et minus solemniter, uti contigit in possessionibus summariis , quando narrationi summatim contradicitur, a.' Pure, absque ulla conditione, et eo entualiter, si respondeat reus Sub certa conditione , cui animus alligatus litigandi est, 3. ' Vere , si aperte, vel tacite ipsa contredictio manifestetur : a uincte, si lis ob. contumaciam rei pro certo statu habetur, et
uidem aperte , si petitioni actoris opponitur responendo reus si , tacite procedentibus partibus ad ul
judex procedit ex ossicio, uti sunt causae inquisitionis; I.' in aliis eausis matrimonialibus juxta plures DD. conformiter Clement. 2. de judieiis. Addunt alii causas fiscales spolii, depositi. executionis sententiae , oppositionis et impugnationis examinis testium , alimentorum decurrendorum et quandocumque grave periculum est in mora. Ubi autem contestatio requiritur , eam ultra viginti dies ab oblato libello actor disserre non debet. servandum tamen quod sic omissa litis contestatione , primus actus judicialis, qui alias ipsam sequitur, vim illius obtinet, non secus ac si judex incipiat consensu partium de meritis cau
at o lite non eontestata non praeedatur vel ad testium receptionemeel ad sententiam desiniιimam. Est hic Titulus IV. Decret. Qui ta- .men patitur etiam exceptiones , quae ex supra dictis colligi possunt : nec interim omittimus observare hie 1.' quod si reus 'contumaciter absit in causa matrimonii, vel in causa beneficii ecclesiastici ex. gr. electionis , et de tali causa liquido constet, etiam proceditur ad sententiam definitivam; 2.' in casu quo quis timet no sibi lis moveatur; is petere potest a judice , ut ante Omnein litem motam recipiat testes rei gnaros, etsi senes non Sint, vel alio profecturi e . . l. 43. de test. Nov. 90. c. 9. , nct nimirum Contingat suo tempore sibi deesse copiam defendendi. Haec receptio testium dicitur fieri ad perpetuam rei memoriam; 3.' in casus lὶ C. Duetum de elecι. g. licet. 2) Mariun in rubrie. do ut . eontesι. Mirian ibid. num. 4. Diuitiam by Cooste
108쪽
IOS Effectus litis conlesia lac cst multiplex: I.' Malam si-dem in lucit non solum post litem conlesta tam , Sed et post controversiam motam I , et per ipsam de- nunciationem I . a.' Iudex non potest recusari, nisi NOVa Superveniente causa , nec locus est amplius exceptionibus sori declinatoriis, vel dilatoriis, nisi partes ex lunc aliquas voluerint opponere , quas non fuerint protestatae ; aut aliqua de novo sibi competens exorta suerit, aut quis fidem faciat juramento se postmodum
ad illius notitiam venisse 3 . 3. ' Perpetuatur jurisdictio judicis delegati 4 . 4.' Non potest amplius mutari
libellus. 5. ' Actiones temporales fiunt perpetuae, ita ut durent per triginta, vel quadraginta annos: imo actiones Poenales transeunt in solidum contra delinquentium haeredes, qui sic sunt persecutoriae rei 5 non tam ex delicto desuncti, quam quasi contractu ex litis Contestatione. Ita DD. 6 ; qui enim in judicium cou- Sentiunt , ctiam praesumuntur velle stare judicis Sententiae , atque ideo quasi contrahere. 6. ' Praescriptio.
quo agens in causa civili advertit litis contestations m tam ei tosteri non posse , et periculum interim esse ne sibi testes sub tr tiantur ex. gr. quia sunt valetudinarii, senes, ituri in longo dissitum locum, aut oblituti eorum, de quibus ferre debent testimonium, aut aliter impediendi . hujusmodi testes recipi possunt ante litis contestationem; ..' si judex per viam inquisitionis procedit ex ossicio, et si reus citatus neget delictum, statim ad testium receptionem proceditur, quia per illam negationem censetur iis contes lata. Sed etiam absque negatione rei proceditur, si is contumaciter absit c. 2,. de aceus.
c. pastoralis s. ea de eaeeept.
109쪽
Iositius inici rumpuntur longi temporis Post illis contes lation cui completae I . 7.' Mandatum in morte man- ldatoris nullatenus cxpilat a . 8.' Fit delegatio , eo quod alius reus dari possit creditori 3 . 9. ' Desinunt fructus acquiri, adeo ut, si res di Strabatur, eadem cum fructibus quoque debeatur 4 . Iure Decretalium etiam petitione apud judicem Pr0-
P0s ita , ciqnu facta responsione negativa cum animo
Suscipiendi litem, lis contestatur 5). Hoc in regno 6)
ConleStala intelligitur, quum a magistratu utrique liti ganli terminus ad Arobandum assignatur : quod qui 'dem sit, ut judex ipse rite de veritate rei inStruatur. Tcrminus autem sive paullo longior . sive etiam brevior pro lubitu suo a judico dari solet, prout loci, lcmporis, vel litigantium res postulat a , qui mos etiam in curiis episcopalibus ObServatur.
a) Iuro antiquo orat viginti dierum. Quod si nullus certus terminus eonstitutus sit, viginti etiam dierum datus suisso creditur. Λd usum est, sic antea dictum , quod revocatur: judex scilicet decernit quod detur terminus dierum , vel duorum , vel quatuor , vel plurium utrique parti ad probandum ineumbenιia. Λ ut altera utatur forma : quod stantibus adimpletis ea piatur informatio supra omnibus hine inde praetensis. Post biduum ab istius decreti noti sicalione decursum judex mandat, quod partes ambas denι notameraminasorum suspectorum in biduo. Cujusmodi decreto respondens quisque litigantium dicit habere illum, eι illum suspectos , vel neminem habere suspectum. Non suspectorum nota vel data . . vel e Iapso terminio praetermissa , facit inde eleetionem examinatoris. Adiu vero notificatae electionis examinatoris currere incipit terminus probatorius. Ita Rosa in prax. ci V. decret. p. l. c. 6. n. 20. Aetor in calco decreti termini, antequam illud reo noti sicatur . peri reo depositionem suam, et petit, Si velit, rei depositionem superlli L. nee bona Io. c. de praes. lon9. temp. 2l C. rela ιum 19. eae de olpe. et potest. jud. deleg.
110쪽
Lile contestata , vel ante exigebatur a litigantibus iuramentum calumniae communi utili late introductum si , quod non est de substantia ordinis judiciarii I ; ipsi jurabant nimirum I.' se credere, quod ju-
Stam severent causam , 4deoque quoad hoc credulitalis, non ueritatis seu scientiae eSt juramentum, u.' di-Cere verum interrogati in judicio , 3.' salsa probatione non uti, 4.' nec aliquid promittere ad corrumpendum judicium, 5. 'dilationes supersi uas non petere in fraudem, et dilationem litis. His quippe censetur evilari calumnia. Si reus juramentum praestare recusaret, Pro confesso habebatur e si actor, ab instituta actione cadebat. Interdum requirebatur juramentum malitiae, quod praestari solitum Super non lota Cau Sa , sed Super ex optionibus , aliisve singularibus articulis , quoties erat praesumptio, quod malitiose agerent iiii-guntes. Clerici etiam jurant de calumnia : at opus est
venia summi Pontificis, Si Episcopi, antistilis proprii, si inferiores clerici jurare debent 3 . Distant a lateis clerici in hoc quod hi ρrπOsitis tantum jurant, illi
petitionibus vel praesentatis, vel praesentandis: et praeterea nominat habere testes in loeo judieii, aliisque in loeis. Reus e contra, ubi notificatur ol decretum termini cum ejusmodi oblatione ac nominatione, reponit: N. aeceptat oblatam deposiιionem, et vicissim Osesert suam : nominat habere testes in hoc , et illo loco , pro quibus examinandis petit literas eommissoriales in forma. Quas literas petit tamen, ubi testes extra judicii locum examinandi sunt. li L. 2. e. de jurejurando propter calumn.