Dissertatio inauguralis de influxu athmosphaerae in corpora organica ...

31쪽

ti dissimo frigore in cubiculum sodem gradu ealefactum subito ingressi sine apoplexiae metu subire non pollemus 3

f. 26. Cum ergo eadem causa in diversis climatibus constanter agat, funestos effectus quidem non producit, sed non pauca diversarum nationum discrimina.

Potissima sunt color, temperamentum , corporis incrementum, fatus , pubertas ta tura , robur , l0ngaevitas , fibrarum elasticitias, irritabilitas, ingenium, animi assectiones, pathemata, MirtuteS, Mitia , morbi en-demici.

Color his intra tropicos degentibus V. g. in insulis Bornea, Sumatra , JaVa , Ceylon , tu maXima Africae parte , Vallissima Aethiopia , Abessinia, Guinea, quibus radii solares

omni ferme anni tempore sub angulo ad rectum proxime accedente incidunt: color niger cum capitis Digris plerumque crispis adeo naturalis ell, ut Deum nigrum, caco demona album existiment. Pro majori sensiti ac sensun ab aequatore M stantia is decrescit continuo in fuscum, in regno Mo-

colis , Purba, Varili Armeniae regionibu S, in

32쪽

I 8 in lividoflavum in regno Sinarum. In ruissum in potissimis Americae regionibus. In bi uno castaneum in Tartaria, Italia, Hispania , Lusitania capillis plerumque nigris. In aliquot

Armeniae regnis in plus minus album, Cum roseo in Armenia, Georgia, Circassia pulchritudinis famosa patria, in Germania, Gallia capillis plerumque castaneis. In sensim lucidiorem in Germania boreali nimirum in Silesia , Borussa , Saxonia , II estphalia , in Br;-tannia capillis pallido flavicancibus , & se septemtrionem versus procedendo, donec in ultimis boreae regionibus nil nisi ursus , &quidem ursus albus adpareat.

Hoc quod de haemisphaerio arctico dictum, valet etiam de antarctico. f. 29. Quod vero radiorum solarium excessus noli impotens sit coloris in corpore humano ratio, bene norunt rustici aestatem sub diu potissimum agentes, norunt urbani aestate rusticantes obscuro colore deformati, donec iterum aere hyberno, oppidanoque pristinum

colorem recuperent. Omnium vero Optimen o Vit sexus sequior, qui pulchritudinis amo re solem cautissime evitat, ne splendentem faciei nitorem contaminet, si ergo uva ae stas

33쪽

istas in climate temperato eam coloris metamorphosim inducere valet, quid continua ser-xe in zona torrida aestas eaque servidissima Producere valebit δf. 3O. Haec Vulgaris observatio optime consentit cum philosophormn principiis , qui sciunt corporibus praecipue Vero fluidis pro varia compactilone, inspissatione Varium colorem induci: Confirmant hoc tinctorum decocta, nigricantia, quae ad certum quemdam, gra

dum inspissata profundiori nicro tinguntur, seiunt Ρhysiologi tenuissimos in corpore nostro humores pellucidos, limpidos esse, lympham adpellant) paullo crassiores flavescere, seriim dicunt) magis condensatos rubros esse, cruorem dicunt. Unde vasa rubra cum serosis & lympha ticis gratissimum pulchritudinis juvenilis spectaculum praebent, germanico proVerbio lac& sanguis. Norunt praeterea humorem arte riosum esse floride rubrum , venosum Vero a secretionibus variis multum inspissatuin nigri cantem esse. Si ergo omnes humores in climatibus calidioribus sunt ni agis compacti, erunt etiam colores profundiores, unde etiam humores secreti debent esse prosundius eOlorati, quam in temperatioribus; potissime

Veris

34쪽

vero humores secreti sub . epiderint de constituunt , erit ergo rete Malpighianum in his obscurus ratione secretionis, nunc vero dum continuo ardore sudores sint crebriores, largioresque, aqtiosa magis deperduntur relictis ole is, sed quo spissiora sunt oleosa , eo ceteris paribus profundius tincta, ut in destillarionibus' chemicis , quo saepius destilles , eo profundior est olei in retortae sundo relicti color. Hoc rete Malpighianum magis fit obscurum, sed scimus hunc colo rem potissimum dependere a recticulo Malpi-ghii, ut iceis. Ρros est Anat. Barth in colleg. an atomico in praeparato Aethiopis piablice

monstraVit.

g. 3I. Ratione temperamenti. Temperamentum est conditio haerens in tota compage totius co I poris constantis ex solidis & ex fluidis. Haec ut idiosyneratica singularis est. In ter tropicos habetur cutis nigra , glabra , ut Coecus natus tactu e Xplorans corpora nigra subtiliora dixerit. Pili nigerrimi crispi macilentia seditas vasa stricta, macria, humo Ies densii, tenaces, sed haec est imago temperamenti melancholici, ' sic ei, vide Boerh. institui. q. 892. & 806. ea ponae torridae Vis tanta est, ut non solum Nigritae Iudi se ac

35쪽

comodent, sed etiam Batavi, Britanni , aliique zonae temperatae incolae ex Indiis reis duces per reliquam Vitam manent melancholici , & atrabitarii. Suadet his Boerh. humectantia , refrigerantia, laxantia, emollientia. Sed natura in his regionibus huic indicationi satisfactura, produxit fructus dulcissimos,

succulentosque , totam palmarum familiam , sed saepe in his regionibus corpora sunt nimis debilitata, vis coctrix nimio calore adeo dejecta , ut corporibus pereundum esset, nisi natura praeter fructus dulces refrigerantes produxisset simill dulci stimulantes aromata ventriculum gulamque excitantia.

g. 32-Quibus pili copiosi, nigri, crispi, qitibus

durities, macilentia, grasilitas, carnis color fuscus, Venae magnae, pulsus magnus, eeler,

quibus pertinacia, ct iracundia his a Boeth. tribuitur temperies biliosa: sed haec est ima, go Chinensium, Tartarorum, Italorum, quodam odo Hispanorum , Lusitanoruni, Croatarum. Cum his sit major solidi, quam humiadi copia suadet Boerh. humectantia, refrigerentia, unde natura sagax producit optimos fructus antibiliosos, antisepticos, antiphlogisticos, V. g. Aurantia, citra , melones, ficus

36쪽

&e. In Hispania, Lusitania, Italia, Mesopota

mia, uno Asiae altero Europae paradiso. f. 33. Quibus pili rariores flavo albi, fusci, caro mollis copiosa , Venae amplae , cperuleae,

sanguine distentae, color roseus, iracundia, flexilis mobilitas apud Boerh. sanguinea tem-Peries audit. f. 894.

Et quibus pili navi, erasti copiosi toto

corpore, color oculorum in alba parte rubescens , in carunculis lachrimalibus facie, labiis valde ruber, corpus gracile, agile , robustuin, calidum, pulsus major, crebrior, iracundia, sed brevi furore detonans, a Boerii. tribuitur temperament. calidum. Sed utraque haec imago convenit his in regionibus temperatis v. g. Armenis Georgianis, Germania australibus, praecipue Vero Gallis, quo S DO'ta animi flexilis mobilitas ubique notos reddit , suadet illis eVacuantia, & temperantia, his humectantia, diluentia, temperata ; Prohibet ambobus calefacientia. Sed in his regionibus plantae ita factae sunt succulentae austerae, ut humorum copiam ct qualitatem debitam corporibus robustioribus praebere possint. Unde his in regionibus fructus horrei dulcec aVare crescunt.

37쪽

I. 34. Quibus cutis glabrities major pili albi ;tarde crescentes , albedo , tumor mollitie , pingVedo, corporis Venae angustae, latentes , hi apud Boerhavium sunt phlegmatici S. 895. & quibus glabrities, pili tenues,

color pallescens , corpus crassius, tardius , debile, frigidum facile tumens , pulsus minor, tardior, anaistesia, metus, his Boer h. ad cribit temper. frigidum f. 89 I. Sed hae duae imagines sunt Germaniae borealis V. g. SaXoniae utriusque, Bataviae , Brjtan- uiae, regnorum trium borealium, atque etiam Russae. Dissuadet his frigida, humida, laxantia : comendat calefacientia , roborantia, sicantia, unde quidquid natura in his re gionibus produxit, austerum, semicrudum est, inde sumus nicotianae Case potus, potus spirituosi, ex tritico, crata ego. Aria, e X ma Io sylvestri, his uationibus adeo amantur. Batavorum , & Anglorum delicatiores male

sibi consulunt, qui potu theato, nili sit ex herbis aromaticis; hydropisin, hypochondriasu sibi inducunt. 3s. Ratione inerementi. Quo calidius, est

clima, eo major est atmosphaerae calor, eo major est etiam corporum omnium in illa cou- C et tento-

38쪽

tentorum, quo major est calor corporum, eo validior est motus intestinus, eo citior fit particularum eVolutio , quo citior fit particularum evolutio, eo citius est incrementum,

quod patet ex physiologia de incremento foetus , α gallinacei pulli. Sed videmus omnia in elimatibus calidioribus citius crescere, tardius in temperatis, tardius in frigidis , sed quo citius est incrementum, eo citior ejusdem terminus, id est: f. 36. status attingitur; cum pubertas plerumque nisi perversis motibus stimulata statum incrementi pleno vigore comitari soleat, patet etiam, si incrementum & status maturior fit in climatibus calidioribus etiam f. 3 pubertatem citiorem esse, unde Indorum Persarum sexui sequiori menstrua 9no aetatis

anno.Italis II. I 2. nostratibus I 4. I s. propullulate solent, frigidioribus robustioribus tar

Ratione properitatis, roboris , quo citior est incrementi pubertatisque decursus,& quo minor vis extrieans particulas , eo minor manet corporis structura & robur, eontra vero si vis motus intestini, a calore

39쪽

producti sit satis potens, nec tum ita exurens, ut nimis cito decurat, major erit proceritas roburque: utrumque observationibus constat, in climatibus nimis calidis corpora manent

pusilla , gracilia, exsucca , ct in climatibus frigidis v. g. in Laponia vix trium quatuorve pedum altitudinem attingunt homines. At vero in mitiori Asiae climate omnia laetiora , majoraque fiunt, quod de plantis patet, Linnaei phis. botan. & quod clare de hominibus disserit Hippocrates p. 228. de aere locis ci aquis : se Longe omnia pulchriora& majora in Asia gignuntur, regioque ipsi

mitior & hominum mores humaniores & benigniores , quorum quidem causa est tempestatum anni temperatio: cum in medio solis eNortu , ad auroram sit exposita a frigore longe procul remota, incrementum autem &moderationem omnium maXime praebet, eum

nihil sit, quod per vim superet, sed omnium sit aequabilis potestas. Neque tamen ubique per totam Asiam ad eundem modum se habent omnia, sed quae quidem regio in medio calidi, ct frigidi sita est, ea certe seracissima est. & arboribus maxime eonsita, &blandissima'' &c. Idem quod Hipp. de Asiae, nos de Europae , Americaeque regionibus temperatis jure dicere posivinus.

40쪽

3. 39. Ratione Iongaevitatis. Ex physiologicis

patet, quo citior est incrementi decursus eo ettius solida cum fluidis in aequilibrium ponuntur , id est et eo citius advenit status, sed quo citior est status, eo citius solida prae valent, quo citius solida praeValent, eo potentius superant Vim fluidorum, quo potentius vim fluidorum superant, eo magis contrahuntur ratione longitudinis & luminis, ilitandem multa adeo contrahuntur, ut ulteriorem fluiὴorum influxum prohibeant, undει abolentur, quo intelligitur decrementum & inevitabile senium , sed

. 37. Constat in regionibus calidioribus, pubertatem, statum maturiorem esse, ergo erit etiam citius decrementum . magis festinat senium , quod docent observationes ; nam inaeonis ealidioribus sexagenarios ae septuagenarios reperire rarum est, in temperatis rarum est invenire octuagenarios, sed non ita rarum in climatibus frigidis invenire eentenarios. Vide Linna et 2AIq inein S