장음표시 사용
201쪽
S. II MORBI, ORGANI cI. 19 Itingere, ut calidi aceti, vel spiritus caustici particulae
forasDinula penetrante nervulum fere urant, atque ita
per momentum dolorem sedent vel si dolor magis haeret in gingivis, quam in dente , de qua specie don-talgiae mox, posset aliquando adstrictione gingivarum
inflammatio retropellendo curari: quae re si non succedat, o dolor atrocior.
Reperiuntur, quibus doloris remissio sat adpli- Cata Yternae genae tinctura benZoini cum spiritu sulphuris alii genae illinito sapone nigro NUCKIU CaU-1erio actuali antitragum tetigit, o mirabiliter saepe curavit. Credo Imo unum dolorem Obscurare alterum;
ado, hic quasi fontanellam fieri. Immo videas , quibus oleum origani, Vel caryophyllorum ombyce X-ceptum meatui auditorio profunde intrusum, mox adserat solatium Alii, plurimi solatium habent, quando gena inflatur.Alii a vesicante post aures adhibito, vel ad nucham, Iocumve interscapularem. Omnia haec remedia agunt stimulando nervos alio in loco , ut eo adpliciti advocati humores , minus adpellant ad locum adfectum; ut omnium vesicantium, phoenigmorum actio esse intelligitur. Si ergo odontalgia est a gingivis inflammatis, tumeat gena, vel partes vicinae, potest revulsio humorum intelligi ad genas , ad aure &C. Nam mirae vasorum anastomoses ubique inventae, docent hoc fieri posse. Iactammata gena videtur caro gingivarum in consensum trahi, per tincturas, aut alia stimulantia adplicata vel feri retropellendo curatio , vel ex- Citato tumore majus spatium sanguini conciliari, obstruens materies quasi dividi. Sapo oleo constans sale emollit oleo o sale stimulat Iaxat ergo, propellit. Jacobus UsT1N1ΑNU Patricius en tu in dentis dolore inposito oleo optato sopore Perpetuo exstinctus est ALEX BENED. Lib. v. 13.
202쪽
I9 PATHOLOGIA. PARACELs famosum antiodontalgicum constabat ex radice tormentillae hyoscyami, pyretri, fortissimo aceto coetis: additis deinde opto, amphora. Hunc liquorum jussit denti adplicari quam fervidissime. Sane ipsum fervidum acetum, ut jam Vidimus, potest per foraminutum dentis penetrare, nervum fere adurere, adeoque pro e momento moderari dolores tradices illae similiter exurunt, vel stupefaciunt nerUum ropium sensum obtundit penetrantissima camphora spas mos solvit. Ergo uvaret, si intret per foraminula, caeteroqui minus. in hoc universale Paracelsicum
aeque minus universale, quam aeterR.
Multi aquam gelidissimam laudant, quamdiu bibunt, levantur. An quia frigus stringit 3 Juvat ergo tantum, ubi gingivis inflammatis frigus stringendo
repellit Verum tantum pro momento.
Omnia haec etiam juvant, quae magna copia in os adsumuntur: quia homines ore illa retinentes adprimunt labia, genas versus dentes is lingua reprimunt liquores ab altera parte ergo sit magna presesi liquid cujuscunque ad gingivas inflammatas, potest sic fieri stropulsio inflammationis vel quod probabilius, a pressione momentanea obtusio doloris. Verum videtis adplicationes has aliquando parvi solaminis, ad gingivas esse pessianas, ad dentes ipsos dolentes nam dixit bene Hippoc RATE Aph. - Ι 8. , frigi- dum inimicum ossibus , dentibus , nerUi , Cerebro, se spinali medullaeri calidum vero utile. Agyrtae in nundinis aliquando pauperes rusticos, plebejos mire juvant in odontalgia. Videte Tabulam XIX. EUSTAcΗ. M . . it. D. Videbitis ibi ner-Vulum ortum ex ramo infraorbitali decurrentem e sus latera faciei, dantemque ramuloS, Ut putatur, dentium radicibus hunc nervum calloso pollice premunt,
ad illum praeruptum lochim, qui ibi sentitur ad os Zy
203쪽
origine nervorum ita Compresso , ramulo non sentire ;adeoque pro aliquo tempore cessare dolorem e nisi aliquando tam violenter Compresserint nerVum, ut sit destruetus, compressu maneat. Visi sunt dentes post alios alii excidiste. Quare non sine fructu multi ad illum praecise Io-
cum adplicant emplastra ex amphora, pio, Xy-Croceo et aliquando ex cantharidibus. Videtis horuni ope sic eo loco vel sopiri multum, vel etiam agitati concutique hunc nervum posse. Ferrum tenue Candens arte qVadam adplicant perforaminutum ad nervulum et quem si tetigerint, Xuritur ille, occallescit, sensum amittit: in minus , dola manet. Intelligitis, cur juvet hoc quandoque , cur non juVet. Tandem dentem evellunt si unus modo dens in suis nervulis adfectus est curant hominem pro tota vita. Neque ultra homines sic curati somniant de suis Catarrhis, quos toties falso adcusarant. Si vero
alii dentes sint adfecti originaliter, vel si dens Corruptus, VulsUSque vicinos jam infecerit, evulsio non curabit Odontalgiam. Nunt se jam certos esse de existentia catarrhorum, quia illi catarrhi jam manifesto ab uno dente ad alium destuunt. Sed causa est, ut mox dixi. Habet porro sua discrimina haec evulsio. Est enim Iustus naturae non describendus in formandis dentium, maXime molarium, radicibus. Sunt saepe hamati in omnes nodos, introrsum, Xtrorsum , deXtrorsum, sinistrorsum, in omnem angulum , aliquando unitae secum raliquando hamata radix cum hamata radice vicini dentis Coivit in unum Saepe radices unitae cum maxilla firmissime. Hinc dolorisica dinodum in teneri ad con taliones ita ue
204쪽
usque Vulsio haec neque summus dexteritatis admirandae magister evitare potest, quin vel alium dentemisimul, vel partem aYillae extrahat. Unde fama periclitatur, quia illi hoc vitio vertitur vel in medio opere prudens si consistat, moneatque futuri periculi, censetur inoptus, qui dentes Xtrahat juvat semper leviter monuisse dissicultatis; non ita, ut homine absterreantur ab evulsione saepe necessaria; sed
tamen, ut si res non edat pro otis, recordentur, se monitos esse.
In tam inistro eventu oriuntur saepe dirae inflan matione genarum , ingivarum, Oml maXillae, ulcera faetida, caries Caries, si separatae lamellae, sistitur: sm minus, maxillam pessumdat DeXterimum ergo Chirurgum esse oportet, ad omnia invigilantem, si forte dente infeliciter Vulso os maXillae inflammaretur. Si cura antiphlogistica interna, Xterna non UVaret, agere oporteret eum, ut diXimus, in Carie incipiente. Parvis terebris os esset perforandum, si potest adtingi, ut vita subtus haerens brevi separaret mortuas lamellas. Opus haud adeo semper facile factu, maxime si in postica oris parte. Neque hoc tantum infortunium dentium sequitur evulsionem .sed haemorrhagiae non sistendae. I idi pluries hunc casum ita , ut Chirurgi dexterrimi vix haemorrhagiam possent stiplicis quibusvis suis, omnique adhibita arte compescere. Oportuit cavo Xemtidentis inposito illo fungo dicto agarici, dentes quam arctissime ad se invicem adprimere ita, ut modo superesset rimula doliis en inter dentium interstitia, per quam liquidum nutrimentum sorbillaretur. Si homines Carerent iam olim aliquot dentibus, poterant per illa interstitia sorbillare. Cavum inter dentes genam erat totum inpion dum fascia lata mento, tempori, genae eXternae circumdanda, idque per plures dies.
205쪽
S. 7IT .mo AB ORGANI cI. I95 Ratio est avulsa arteria, quae non potes in corpore fleo caVernos maxillae se recondere , ut quidem
facit arteria in parte molli Est saepe arteria exilissima, ita, ut parum fluat; si dens jam cariosus diu, pene mortuus fuit, arteria illa forte destructa ei
sim est. Sed si dens vel non corruptuS, Vel parum, evellatur,o arteria utcunque major se non possit mira diploen maXillae recondere, dat aliquando pessimam haemorrhagiam. Non mirum hoc, quum etiam ex ipso dente alicubi laeso arteria laesa, ne se retrahere aut Contrahere in tam dura substantia valens, teterrimas dederit hae
etiam VALLERIOLA Lib. 5. F. 3. Dens putridus vacillans, solis digitis prehensus , sine i Xtractus ;fecit terribilem haemorrhagiam per triduUm, donec Ocatus Auctor eam Ompesceret. Forte metueretis has ob causas nunc expli catas a dentibus evellendis et verum vi inter plure centenos
talis casus erit; sunt praeterea aliquando Casus adeo requirentes evulsionem dentis, dentiumve, ut, ni fiat, horrenda mala oriantur ut o patebit. EX explicata hac primae dontalgiae classe sequitur corollarium hocce On cura prophylactica CAUendum esse ab omnibus, quae vitream dentium tabulam laedere queant. Sunt praeprimis hic noxia omnia
Interim in odontalgia sequuturae mox specie acidis summopero indigemus. Vidi hyeme elapsa Oderatorem aliquem reipublicae atavae, qui mihi exhibuit suum os foetidum a corbuto gingivas adsciente, hinc inde solvente. Dentes adlati boni coloris erant. Tamen dispositio illa putrida gingivarum om
206쪽
as P Aae HOLOGIA. curam talium gingivarum est animus adtendendus Collutorium parari ex tinctura gummi Iaccae cum alumine praeparatae Unc sem spiritus salis dulc. r. ij mellis
rosar. UnC. ij aquae sal V. Unc. vij. Ut S collueret quo
saepius, eo melius. Octiduo forte post video ingivas multum restitutas; sed dentes fuscos, hinc inde jam nigrescentes. Obstupui, didici, aliquando dari homines, quorum dente acida, nequidem adeo diluta ferre nequeant igitur in ejusmodi casu prudentes si mus, incipientes lenissimis. Videre circa haec potestis, quae scripsit BoERHAAV1us in Elementis che-γnia m. a. p. 282. edit Lond. Tenere nunquam non debetis Gabstinendum semper ab acidis in cura dentiumri non dico gingivarum, sed dentium, nam postmodum Patebit, quam saepe salutaria haec gingivis. Sed ubi dentes cum bonis gingivis incipiunt flavescere, crusta sindi; adhibeantur terrea cum lenissimis alcatinis Pulvis tenuislsimus paratus ex herbis incensis adustis, in quibus lenis, ac paucus sal alcatinus superest unde in regionibus borealibus, ubi consuetudo abaci fumum per istulas longas adtr liendi frequentissima, continua, solent servare cineres pro dentifricio pulvere possunt talia misceri cum Iap. cancr. myrrha c. in lapide porphyritide laevigatis collutoria possunt parari, in quibus tinctὼra myrrhae
cum alcati parata, eliX pp. sal. VOl.&c modice intrent. Perversus os multorum iri Hollandia Medicorum, quo jubent a tenera infantia infantium Ora collui xyCrato, mihi' omnibus fratribus sororibusque plurium dentium acturam fecit. Juvat pro gingivis corbulo acri alcatino putridis dentes pessumdat. Proficuus Fulvii dentifricium sequens est . Ir
207쪽
Sacch. albiis Vsena. M. f. pulv. dentrificius. Si malum his non obaudit in prius ruit, dentes hi facti cariosi ustulatim excidunt frustula
nonnunquam decidunt, remanetqUe altera par per annos , CrUciatUS saepe enormes creant. Si Vult Chirurgus evellere frangitur, partes discedunt , par manet alta fixa radice carnificinam exercet, donec tota in
Verum aliquando hinc teteriora mala. Pars de iis cariosa separatur, reliquus in ore dens scabram servat superficiem Laedit saepe inguam, EXUICeratque Dens igitur evellendus, si potest vel subtilissima imali metur, donec asperitas sit ablata Lima autem haec ferrea non sit, sed e terra duriore: V. g. sumatur fistula abacaria. aulae Batavi, quibus a mane ad vesperam fistula abacaria in ore, habent plerumque inter binos dentes , quibus semper solebant stulam inponere, foramina a continua brassione fistulae facta, quae nautae ob similitudinem cum foraminibus navium, solent vocare Schiesiocher verum habent hi istulas vernice non politas, sed scabrax Certe ad limandum meliores. Si hic Medicus vel hirurgus non monetds Xtrahendo dente, vel limando deest ossicio suo. Audite terribile Tomplum lMense Januario anni 7 2. Virgo O annorum dente molari tertio inseriore asperrimo animadvertit linguae dextrum Iatus sensim excoriari, sensimqt tum ab diu atis, tum ab adfrictu dolere Serio moneo, ut dens evellatur, quia frustra erat, asperitatem Itimare et immo narro ipsi , quae inde infortunia nata viderim. Noluit. Binis exactis integris mensibus,
ulcere jam in lingua viso, eoque dolentissimo, me re- 3 vocat,
208쪽
198 PATHOLOGIA. vocat, consentitque . Ut dens evellatur. Sed Auditores sero est punctula parva flavescentia in fundo ulceri comparuere, e quibus crescentibus, ad sese invicem accedentibus, fungosa nascebatur substantia, cavum ulcu inplens, extendens, doloremque inmanem in circumcingenti se circulo eXCitans. Crena tandam videbatur separare fungum hunc a lingua, unde spes orta separationis, verum rena disparuit. Dolores interim creVere, non tantum in morbosa parte, sed in tota media linguae, eaque deXtra , parte , US que ad imas fauces, ad maxillam inferiorem , adfecto scilicet ea in parte mylohyoideo, myloglosso
Quum porro diu noctuque dolor ureret humanam patientiam penitus superans, tumorquo in ingua ita
Cresceret, Ut Circumdantem se partem sanam in cal-Jum rigidum verteret Consilium habui cum binis mosissimis reipublicae nostrae Chirurgis, Conclusimusqne exstirpationem cancros fungi faciendam.
Factum id fuit dis Septembris I 8 ejusdem anni aperitissimoChirurgo seniore DRINGBERGE, Origine germa IIo, a quo multa fateor me didicisse in arte chirurgica. Forsice prudentissime cancer exscissus est, ut videbatur, totus, integerque, me multa haemorrhagia. Fundus , ateraque Cauterio circumquaque tacta Syr. Vio- Iar. Cum mucilagine sem Cydon linguae adplicatus est, datumque bonum aegrae paregoricum.
Eschara separata sensim ulcus inpleri, consolidari visum est, Gingua ad integram fanitatem reduci. At vero punctulum Unicum erat, quod ut bona tegi renuit Sensim rediere dolores lancinantes , UI-Cus recruduit, flava sorditi replebatur, in qua liquor myrrhae per deliquium factus solamen dabat. Tamen sensim in illa parte dextra ceperunt tumere glandulae
parotis, maxillaris, sublingualis . durescereque Ul
209쪽
S. II. MORBI GRGArs 1CI. 199 cus exedit linguae dextram partem usque ad fauces; nec ultimis septimani a Violentia tormentorum Oculis somnus visus, nisi pii granis ad minimum septem antea sumtis TraXit miserias has usque ad 23tiam Aprilis anni 1753 procul dubio aliquid mansit in ulcere post exscillionem, cauterium, quod iam profundiores egerat radices.
Minus ergo felix haec mulier erat, quam illa vetula, Uam RV YsCΗΙUs curavit cum Chirurgo Petro MENNO Nysae obf. anat. 76. Ubi eodem modo egit,&plane curavit vetulam. Sed in mea videtur Cancrosa dispositio altiores egisse radices. Altera species odontalgiae vitio nascitur gingivarum Gingiae species organicae partis, cui similis non habetur vasis sanguiferis scatent, habentque papillas innumeras, teguntur epithelio tenuissimo. Videre apud RUYsCHIUM potestis tales papillas gingivarum detracto prudenter epithelio, Thes. X. No. 136. tab. I. f. . musCUJOsi, tendinosi, ligamentosi videntur habere nihil. Vasa numerosa adsunt nuda fere haeream tia unde microscopi fere nuda videntur sub epithelios paulo rudius tacta fundunt sanguinem. Usus gingivarum I mo dentium radices ad alveolos maxillae tegereri do dentium augere pulchritudinem 3tio dentes firmare id est firmare, augere gomphosin. Verum est res quarta hic consideranda; nam epithelion gingivarum, ubi gingiva ad dentem pervenit retro-
flectitur, est quasi radicis dentis periosteum tegit omnes radices alicubi inmediate , alicubi mediate. Nam ipsa gingivarum substantia hinc inde propagata videtur inter dentium radices in alveolis. Videte Gopton HAVER pag. 7. cap. 7. ferm. a. Dentes haerent in alveolis eo JaYius, quo est animal origini propius firmantur sensim : sed potestis mechanice intelligere, eo firmius agere UnCOS, UO remo- Ν 4 ius
210쪽
tius a puncto fixo sustineantur. Immo aliquando fit, ut alveoli obpleantur dente adhuc praesente ; unde Dcillans dens in alveolo, aliquamdiu adhuc a gingivis sustinetur. Alveoli enim miro modo se habent. Quippe videmus in senibus, quibus dente omne exciderunt, maxillam destructis, Compressis alveolis abire in acutam, instar cultri aciei, marginem. Videtur destrui illud spatium fungosum alveolorum, margines osset ad se invicem adplanari, ipsaeque gingivae callosae fieri; undes boni hi seniculi mordere, immo nuce frangere valentes acturam dentium minus dolentri si vel unus dens fixus manserit, carent hoc insigni beneficio. 2do Verum aliquando perire videtur pse osseus margo, ita ut pereat fer dimidia latitudo universae maxillae non tantum in senibus, verum aliquando in Junioribus. Obstupescebat hanc rem RuYSCHI Us; quia, si in senibus modo hoc observaretur, possemus forte suspicari, maXillas edentulorum sic a Continua masticatione adteri ut exhibet obf. anat. o. 2. Verum quia ' in juniore, dentibus non omnibus amissis, idem observavit, ut ibid. g. Yhibet; non potest masticationi adtribui mirum fane, incomprehensibile, qu
modo ossea substantia sic quasi liquescere, inminui possit. 3tio : Fit quandoque, etiamsi maxilla mole non
minuatur, Ut alveoli Capacitas pereat, dens XtrudatUr, fibrillis membranaceis modo haereat. UYSCHI Uscausam non novit, nisi adfectionem corbuticam, quo tartarea terrestris materies denti circumcrescat etiam in alveolis, alveoloSque Xpleat. CZopton ero FIA ERs
videtur Causam aliam invenisse. Detexit namque ille, quod perios es m maxillae simul investiat alveolos. gitur a rudi morsu potest illud alveolorum peri osseum in-sammari, degenerare, indurescere excrescere EU