장음표시 사용
341쪽
ire diceretur, quaquam nihil ei esset cum Caesare urbem tamen muniuit, & peditum aliquot millia ad eius praesidium conscribi iussit, nullam hisce in rebuς Q.
perfluam putans suspitionem .Personae quoque suae memor, Legatos Cardinales, Dandinum ad Caesarem,Hieronymum capi ferreum ad Gallum misit, qui crudelia arma ab iratis regibus,hortando rogandoq; extorquerent. Quum nihil apud eos proficeret, Guidonem Vbaldu ad urbem euocatum, totius Ecclesiastici exercitus ereavit Imperatorem. Ut si quod flagrante Senensi bello periculum incideret, in omnem paratus esset occasionem. Profectus est postea Uiterbium,quo ex
propinquo turbatis civitatis rebus si qua posset compositis,Italiae pacem importaret.Caeterum quum cunctis desperatis frustra se laboraturum cognouisset, non ita multo post, Romam reuersus est. Eodem tepore, aut certe no ita multo post,
Marcus Antonius columna Ascanii patris intractabili ingenio viri, duritie &asperitate exagitatus, per occasionem,cuncta quae in Latio pater possidebat, o cupauit, praeludium haud dubium grauis periculosique belli, ni apud Aprutios copias parans A scantu si quibus rebellem filium ulcisceretur, Pro regis iussu co-stodiae traditus, in ipsis principiis nascentem ciuilis tumultus flammam sua ipse
perpetui carceris calamitate oppressisset. Agebatur tunc annus christi M. D. LIlI. quo exacto Gallus qui caesareanorum conatus fortiter Senae represserat, ita turgidus, quod Cosmus Florentiae Dux contra se caesarianis auxilia submisic se hostilia in eum arma continuo vertit,magno sane Senensium malo, quorum
est libertas hoc bello funditus sit blata. Pro qua tu eda ipsi inter se populares cum
nobilibus,&coniuncti contra exteros, varia fortuna per tot annos cotenderant.
Domuit eos fame, post longam obsidionem Ioannes Iacobus Mariniani Mariachio, Caesarianus Dux,ad Cosmum defendendum eo bello praepositus, nobilissimae ciuitatis in seruitutem redactae culpam Senenses magna ex parte in Ponti fiacem non dissimulanter conserebant,qui non modo caeterorum Pontificum more subsidio non sui siet ipse, matre Senensi natus, & ibidem permultos annos aisman ter educatus, sed commeatu contra & pecuniis, hostem cosmum instruxi cset,scilicet ut vel commiserabili alumnae ciuitatis clade fratris silijs, nouos titulos &peram plas facultates pararet. Dederat enim per id tempus Fabiano Balduini, qui Pontificis frater era filio, Montis sancti Sabini oppidum, marchionatus titulo, desponderatque eidem filiam eam, quae postea Iulio maturius erepto, Alson Ferrariae Duci nupsit. Et haec quidem de his qus foris gessit Iulius Pontifex.Domi autem & in ijs quae ad religionis statum pertinent, praeter pauca illa, quae ut supra retuli mus nullo selici exitu clara, csperat, nihil prorsus egit, quod
valde memoratu esset dignum, qui fruendo potius, quam regendo Pontificatu, totus incumbebat. Extructa insano sumptu, ad voluptuarios tantum secessus, paulo suprassumentanam portam, in conspectu, elegantissima villae, in qua septuagenarius fere senex,per totu Potificarum intepestiue commessando,lasciui endoq; grauissimarum rerum negotiis,magno Christianae Reipub. malo neglectis,genio iucunde,suauiterque indulgeret. Singularibus tamen beneficijs duobus, hoc Pontifice sedente Deus Optimus Maximus Christianam Rempub. est prosecutus, erepta de Turcis recenti adhuc Iuli j primorum mensium principatu ad Asricum littus Lepti,quam nostri Africam vocat munitissima ciuitate:& Aneia nobilissima Insula, quae a vera religione, nefariisque eorum conflijs, a quiaus Opp ressa tenebatur, per xx. fere annos fuerat seiuncta, Eduardi vj. morte ad pristinam pietatem reuocata. Mortuus est autem Eduardus anno quinquagesiamo quarto supra M. ac D. cui cum successisset Maria Aragonia, Legitima Henrici viij. haeres, praestan tissima scemina,& verae pietatis cultrix, factum est,ut in meliorem statum omnia reducerentur. Haec inlperata deploratae vestiti prouinaciae ad Ecclesiam Romanam accessio,ut est natura mortalium, quae improuisis
vehementet asscitur, Ponti hci incredibilem attulit voluptatem, misitque eo
342쪽
statim ad explandum lustraridumq; regnum, & veteres ritus tradendos, summa cum auctoritate Legatum Polum cardinalem, cuius viri industria orationes ab Anglis Romam missi, reliquorum Christianorum principum more Pontificem venerati,obedientiam ei praestitere, quod unum est ad sanctioris Reipub.Romanique Pontificis auctoritatem reuertentis, indubitatum argumentum. Cstersim Pontifex ea concepta laetitia diutius frui non potuit, concepto ex commutata vitae ratione laethali morbo: ad arcendos namque intolerabiles podagrae cruci tus, quum imprudenti medicorum consilio nouisse praeceptis ni uni isset, incidit in febrem,quet in horas grauius lacescens,intra paucos dies eum extinxit, quum
vixisset annos L x v III.sedisset autem annos v. mensem unum,diesque x v I.Camdinales autem quatuor lectionibus creasset ad viginti , partim graui delectu , si non nullos respicias, sed eos velu ti sibi donatus, caeteris a praeclarissimarum vi tutum concursu lectissimis facile compensavit.
Arcellus Cervinus Montissani oppido agri Piceni honesto genere natus quanquam alioqui ex Monte Politiano ortu duceret natura quadam graui&seuera sic illustri ingenio & indu stria suit, ut iam inde a primis ipsius annis facile quis futurum diuinaret, eum ad summam honoris atque imperi j dignitatem esse venturum . Pater ipsus certe Richardus
animaduerso stellarum cursu,qui tum erat,quum nasceretur,ex earum coniunctione, uti erat eius artis peritus, summum fac rorum principatum filio praedixit . Qui quidem persuasioni suae tantum indulserat, ut quum post multos inde demum annos a ciuibus suis ad filij aetatis iam grandis nuptias incitaretur, constanter recusauit, nulli se dictitans longe clariorem vitae status conditionem, quam illi astra portenderent,illis veluti vinculis impediri. Puerilibus igitur disciplinis in patria celeriter instructus, Senas, ubi bonarum artium studia maxime florebant, profici scitur, tantumque breui assecutus est,ut variis disciplinis omnatus Romam postea veniret. Ibi quum ad bonos inprimis Se doctos viros sese conferret,cognita statim est ipsius doctrina, probitas& prudentia, erupitq; ilico ad hominum existimationem & admirationem . Quamobrem Paulus Pontifex ut erat i ngen torum aestimator acerrimus, eum ad se vocatum Alexandro Farn so Cardinali tum quidem admodum adolescenti,sed maximis grauissimarum rerum negotijs praeposito,moderatorem adhibuit:Nec eo contentus Prothonotarij dignitate auctam, Pontificiae etiam scriptioni & Reipub. procurationi praefecit. Quibus quidem muneribus ita Pontilicis iudicio, quod valde accuratum erat, liciter tum satisfecit, ut 'uti omnia Paulus Pontifex laudaret, prudentiam&auctoritate admiraretur: ultu enim ia negotiu, nulla Legatio Marcelli consilio & viribus non digna videbatur. Ac primum quidem ad Caesarem in Hispaniam consolandi gratia, cum amplissimo adolescente Farnesio a Pontifice micsus, sic inde decessit,ut Cisari in domestico coniugis luctu suae prudentiae iucundum relinqueret desiderium. Post eidem Alexandro Cardinali ad Caesarem,&ad Galliae Regem maximis de rebus proficiscenti, iterum administer datus, ab optimo Pontifice Neocastrensem Episcopatum virtutis ergo promeruit. ec ita multo pὁst, quum adhuc esset in Belgio absentem Pontifex irequentissimo SNnatu summo cum verborum honore commendatum Cardinalem renunciauit, nepoteque redire iusso hunc ipsum ad Caesarem Legationis munere decorauit. Eo deinde Romam ex Legatione accersto,nihil usquam domi,nihil soris Pontifex egit vel agere cogitaui in quo Marcelli opera non uteretur. Tota in uniuem sum Reipublics cura atque traelatione,vel ei credita vel certε cum eo communicata,Tridenti no postea concilio inducto,& missis eo qui praeessent Legatis Petro paulo Parisio, Ioanne Morono,& Reginaldo Polo Cardinalibus, non ita multom i , post,
343쪽
pbst Parisio&Moron' reuocatis, hunc Marcellum cum Ioanne Maria Montio in discedentium locutri subrogauit. Multa hic dedit Marcellus Christ ianae pietatis & veritatis documenta, multa eximiae libertatis in pontificia potestate &auctoritate tuenda ut non immerito Tii dentinae illius actiones sum inii eidem Ponti ficatum peperisse videantur. Secutum est tempus quum Paulo mortuo Iu litis III. Pontifex Maximus est renuciatus .Huius ipse Pontificis parum nobili octo gaudentis. iuerium viis institutum quum minime probaret, Sc a pistasque eius consilijs perspiceret se non poste non dii lentire,Senatu saepe abstinuit. Postea autem veritus ne Potifex Camerino Ecclesia ablato, suis illud, quemadmodum facturus videbatur dono daret, ne eisdem consiliis intereste cogeretur, ex Levi Febricula aeris intemperiem causatus, Eugubium, cuius oppidi Episcopum gerobat, secessit.Eo adhuc Eugubij commorante Iuli iis Medicorum consilio, temere
mutata victus ratione, bre correptus, e vita excessit. Iam verὁ uno omnium studio,vna consensione nihil cunctati patres, larcellum nihil molientem, incredibili omnium gaudio Pontificem maximum declararunt. Ponti sex renunciatus, seruato veteri nonii ne postridie eius sum mae digni talis i nsignia accepit, nulla solenni pompa, nulloque sumptuosiore apparatu. Primis statim initi Pontificatus diebus,ad emendanda morum disciplinam conuersiis, multa salubriter instituit, qua de i ure recte administrando, qua de bene curandis per Episcopos subditis. Alexadri fratris filios, quod hisce temporibus & moribus nouum est,eodem vestitia,eodem uti comitatu voluit,quo prius assueuerat, salutari eos no patiebatur, raro etiam conspici. Ips quoq; fratrem,qui unus ei superstes erat,Romulo paulo ante extincto, ne Romam quidem ut veniret, permisit . Dicunt ij qui familiarius eum nouere, complura statim tum cogitasse, quae ad instaurandam Ecclesiae dignitatem,& disciplinam Christianam pertinebant, ni importuna mors,ad iniuriam Christianae reipublicae, comunem om niu spem, & saluberrima ipsius consilia impotenter abrupisset.Vix nans; viginti dies in Pontificatu sederat, quum grauiore sacrorum mora, quibus ipse propter Paschae diei celebritatem operabatur,desestum languentemq; primu inuasit febris, inde corripuit biduo post apo-plexis,quae vita dignissimu virum paucis horis viribus cuntiis expoliauit simul de extinxit. Luxerunt mortuit omnes sine discrimin inprimis virtutis & literarum studiosi.Quorum sortunam Cardinalis consilio, opera & facultatibus aliquanto sublevarat,& nuc in spem erexerat maiorem, quum passim sese Romam ad Marcelli Pontificis famam contulissent: caeterum qui tot virtutibus insignis
omnium praedicatione commendabatur, auaritip tamen notam euadere non potuit, plerisq; eum veluti tenacem & illiberalem accusantibus, qui Pontificatum vix adeptus de triennali subsidio collisedo cogitarat.Spol tulas autem a superio
ribus Pontificibus dari solitas, ipsis statim initiis fere dimidiasset: sed nesciunt
imperiti homines, plaerunq; probra principibus affingere sistiti vacuo aerario, ut oppignoratis ut tum erant prouinciarii vectigalibus atq; portorijs, stultum esse ac praeposterum liberali tatis famam quaerere, quae demum grauiori subditorum detrimento ad rapacitatem cogat, id quod tum euenire est neces lari uin, quum profuse4emereque donando variis sumptibus paratos, ad publicas necessitates,
thesauros principes temere exhauserunt. .
Aulus i i ii . cui Ioanni Petro ante Pontificatum nomen erat, quum adhuc esset Cardinatis,pari fuit inter sacri ordinis senatores virtutis ac literarum merito, priscis illis atq; sanctissimis christiani ordinis p tribus comparandus.Sed & multo quoq; antea, quam purpurae honorem consequeretur,ijsdem veteris Christianae disciplins moribus venerabilis,ad urbem simul di ad Vaticanas aedes ab Hadriano V L euocatus, supra caeteros sere,
344쪽
qui tum Rome clari conspiciebantur sacratos viros semper enituit, ita ut quum am inde a multis annis omnium esset in admiratione,optimam sanctissimamq; sui memoriam relicturus fuisse videretur, ni Potificatum statim adeptus,parum prudenti consilio,sumptis ipse armis, excitatisque de nouo quae refrixerant inter Chri itianos reges bellis,omnibus sere ubique terrarum turbatis, eandem te mere corrupi siet.Erat Paulus in Hirpinis natus, quum alioqui patria esset Neapolitanus, ignobili quodam in vico, septimo ferἡ a Beneuento lapide, nobilissimis longe parentibus, Ioanne Antonio Carati Sc Victoria Campo nesca,quq marito inter Neapolitanos proceres, suis ipsius ti Diomedis Carasae patris virtutibus in signi Montorij comitatam in dotem secum attulit, puer adhuc fa craetcreligiosς vitae inlli tutum apud Cassinates monachos amplexus, aegre a propinquis imbecilliori aetate dissi sis, inde abduci potuit, sed tandem parentum monitis cedens, &ad studia quibus antea vacarat, denuo totus conuersus, ingenium
exquisito literarum omnium delectu grauiter instruxit. Gradior factus Romam profectus est ad Oli uerium Caratim Cardinalem propinquum, qui tum temporis amplissimi Romanae Ecclesiae ordinis, virtute atque existimatione princeps &erat & omnium iudicio habebatur. Huius demum opera & commendatione a Iulio I LIbeatis Archiepiscopatum obtinuit, quum alioqui linguarii Sc sacrarum
literarum peritia Vitato; modestia, innocentia ac religione etiam nullo commendante,eo honore esset dignissimus. Oli uerio deinde Cardinale mortuo in Hispanias nauigauit, ubi a Fel dinando Rege catholico humaniter susceptus, in consultum adscitus est, sucellique regij facerdotibus praepositus, ibiq; tam diu est commoratus,donec Hadriani VI. qui in eo quadam morum similitudinem amabat, accersi tu, Romam redire iussus est. Etenim is in animo quum haberet nouis L gibus solutam sacerdotum disciplinam restringere,& sublatis ijs quae a superioribus Romanis Pontificibus instituta minus probarentur, sanctiorem gerendi summi Pontificatus rationem instituere,hunc potissimum inter alios nonnullos ad se euocarat,cuius ipse consilio uteretur, quod de eo in Hispanijs sibi valde grato magnam doctrinae, integritatis Se prudentiae concepisset opinionem, sed
Hadriano demum infectis rebus e vita excedente,& succedente eidem Clemente VII. nouo vitae in stituto ab omni humanarum rerum cura penitus se abdicauit, eonducta domo procul a frequentia hominum sub hortulorum colle, quo in loco sacris assidue intentus literis religiosissime aliquot annos exegit, tanta cum ad hoc vitae genus se conferret propositi constantia, ut a Carolo Caesare per ea forte tempora Brundusinum Epitcopatum delatum, non solum recusaret, sed& eu m quem iamdudum a Iulio Potifice acceperat ultro deponeret.Clade autem urbis postea consternatus ab urbe recessit, & primum quidem Veronam ad Gibertum eiusdem ciuitatis Episcopum se contulit . Inde quietioris illius sanctio risque vitae desiderio rursum accensus, Venetias demum commigrauit. Qua in ciuitate ad diui Nicolai Tolen tinatis, non ullis a morum sanctitate sibi commendatis viris in unum coactis, pio religiosi animi decreto seueriorem vitam cum iis prosessus est,abstractusque in altitudinem Christianae contemplationis muli rum rursus annorum otium in diuinis literis consumpsit. In noc sacerdotum a se delectorum institutorumque contubernio adhuc viventem Paulus III. Augusta illa generosi iudicii maturitate facile superiores principes antecedes, eum una cum quibusdam optimis & praestantissimis viris legit in Senatum. Qua de
causa in urbem ad obeunda senatoria munera reuersus, accepto demum quo antea sponte se abdicarat Archiepiscopatu varia sui fama fruebatur, aliis sanctissimum virum, relicto quietioris vitae instituto ad Reipub. fructus sese vocari pasi sum, summis laudibus extollentibus, alijs contra grauiter accusantibus,qui eum callide ambitiosum in hanc summi honoris spem specie omnem pompam con
temnentis vulpino astu latibula prius quaesijsse dictitantes,quecunque ab eo si
345쪽
rent verbis eleuabant. Ipse,quod sebricitas Romam venisset, ubi primum per valetudinem licuit,in Republica ita versatus est,ut personae sibae uti q; bene memor, in cunctis quae ageret diceretur grauitas, & seueritas quaeda duceret, unum Reipub.commodum, unamque sedis Apostolicae dignitatem proposita sibi habens,
ita etiam,vt in dicenda sentetia quum Senatus haberetur,magna &libertate usus fuerit semper atque constantia, refragari cuique veritus, etsi de ipsius Pontificis Maximi commodis aut honore ageretur, quando alioquin saluis sanctissimis te sibus stra eum sententia adiuuare non posset. Pontifici inde auctor fuit,ut quum rutherana haeresis Italiam tum inuasisset,&indies magis magisq; in omnis generis homines nullo discrimine grassaretur, ut inquam, ad tantum malum coci cendum, nouos Iudices e sacro patrum Senatu institueret, qui inquirendis damnandisq; haereticis summa cum potestate prsessent.Ad id munus quia ipse quoq; deligeretur, magnaq; acerbitate idem exerceret,quam ipse Christiana seueritate appellabat,omnes fere omni u ordinum homines grauiter offendit,tantumq; sibi
conflauit odium,ut eius nomen in coronis passim maledictis laceraretur, neque
deerant qui dicerent,ea potissimum de causa Pontificem ill huc impulisse,ut ipse muneri quoq; prepositus, nonnullos occultis de causis sibi imiisbs,siit, missis in
eos accusatoribus,ad eum modum ulcisceretur. Cuius ea iam esset prospecta ingenij malignitas,ut susceptas cu aliquo quacunq; de causa simultates, nullo postea tempore deponeret. Declarau it id non multo post in multis, sed maxime in Ioanne Morono Cardinale, in quem quum dirum odium concepisset, nunquam ab eo prosequendo destitit. Accusat at illum yrimum clam apud Iulium III. Sed ille,
qui viri integritate nosceret,aures non adhibuit. Itaq; ubi adepto postea Potiscatu,suo vin dictae auido indulgere possςt ingenio, in molem Hadriani innocentis. simum virum coniecit longo carcere affixit, ac postremum etiam omnibus eum dignitatibus exuere cogi tarat, & haud dubie omniu, qui eum norant iudicios e libet, ni morbo urgente, aliqualitu differre coactum pollea mors praeoccupasset. Caeterum qui a lenitate nature & blanda morum comitate hominum studia promereri nesciebat, eximiam tamen laudem adsequebatur praeexcellenti laciarum literarum notitia, morum grauitate,religionis studio,& exacta disciplinae Christianae per totum vitae cursum obseruantia,a quibus virtutibus, piis grauibusq; viris commendatus,mortuo Iulio II I.& Marcello,apud quem summu gratiae Sedisnitatis locum obtinebat, intra paucos dies extincto, post non longas quidem,
sed acres valde comitiales contentiones,Pontifex maximus est renunciatus. Eius
creati Poti ficis initio,populus Romanus vehementer indoluit, qui quu cuncta sibi,quead modii Iulius permiserat,in summa viis libertate licere vellet,seuerum& intractabile hominis ingenium veritus,parum latam Reipub. status coditi nem ipso Pontifice futuram augurabatur. Hunc aduersum de se vulgi rumorem initio statim auertere conatus, multa priuatim & publice benigni & facilis principis signa dedit: affectataq; liberalitate,& quum in publicum prodiret, vultu ad hilaritatem composito,omnium fauorem studuit promereri. Pollicitus etiam ultro certis quibusdam Cardinalibus ad tollenda suspitionem, nullam se Potifice Reipub. mutationem futuram, quod eo qui tum erat statu facile se contentu esse
affirmaret. Csterum paulo post a principii Christiam orbis Legatis Chri litatio
mores alutatus veneratusq; , cofirmato veluti Pontificatu, ingenium rursum se cutus, ad innovanda multa & emenda da cuncta conuersus, multa summae seueritatis aedicta proposuit,quae quanquam pleraq; ad dissolutae ciuitatis mores corrigendos reuera pertineret,quia tame, nullo delectu nulloq; di scri mine habito, temere & ex abrupto cuncta aggrederetur, pro libidine potius, quam certo prudentiqi consilio suscepisse noua costia videbatur. Ad Iudaeoru tamen auaritiam
cuius viiij vi famia sens illa inprimis laborat coercendam, salubria multa instituit, abrogatis semel cunctis priuileaijs, quibus a supccioribus Pontificibus &Ff maxi-
346쪽
maxime a paulo III.donati, immanes & intolerabiles diuitias, per fas & nefas cta
gregarant.Ipse igitur Iudaeorum i nsolentiae obuiam iturus,vsuram omnibus interdixit, inditisq; novis tributis, sin Sulos sere pecuniis omnibus multauit.Spam
sos deinde & nullis a Christianis diffinctis signis, in septa coctusses per singulasvrbes in unu coegit, croceiq; coloris pileo insignivit . Su istulit post haec largiti nes eas,quae inueterato usu pro impetrandis sacerdotiis pastim fiebant,omnibus qui muneribus praeessent,&ante alios ijs qui a supplicibus libellis subnotandis Data rij vocatur, seuere admonitis,ne ulli accepta pecunia olscii sui dignitatem elevarent.Multa Iuli j II I decreta, qus non probabat, statim induxit, plurimis simus, quorum cosilijs Iulius utebatur, eodem tepore in vincula coniecti deto mentis etiam excruciatis. Cardinales Legatos prouinciarum fabrogatis minorum ordinum praesidibus cunctos reuocauit,vno excepto Carolo Carata fratris
silio,Bononiae Legato, cuius unius consiliis totus regebatur. Quiq; paulo antei vix diem exutis armis, quibus a puero allueuerat,in collegium Cardinaltu a patruo Pontifice fuerat cooptatus .hcclesiarii agros a multis occupatos,aut temere.
emptos, possessorib' deturbatis eisde rursum restituit. Amplificauit quoq; triu-uiralis conseruatorum urbis potestatem, de immunitatibus multis ac priuilegiis Romanos publice est prosecutus,co firmatis etiam liberaliter omnibus, que a superioribus Pontificibus acceperat. Quamobrem solen ni decreto omni u ordinupopulus,ad testificandum grati animi studiu,marmoream ei ita tua in Capitolio
dedicauit,¢u item e nobilitate viros perpetuae corporis custodiae nouo more assignauit. Huic suae in Romanos nouae liueralitati suberat altius consilium: quod po stea progressia temporis facile detexit. Moliebatur enim iam inde ab ini- eo pontificatu bellum, quod vi IRomanis lubentibus& pro viribus adiutantibus susciperet, eorum animos hisce beneficiis praeoccupandos statuerat. Neq; enim ita multo postea nudatis sensibus graue cum Philippo Hispaniarum Rege bella suscepit: quod maximis calamitatibusEcclesie imperio subditis populis, occasionem dedit.Oderat ipse iam pridem intimis animi sensibus,Hispanoru nonae,qui Lotrechio Neapolitanum regnum post cladem urbis acriter inuadente, Carasas omni u primos ex nobilibus ad Gallos desciscentes, agris de oppidis quae possed rant post victoriam adepta multatos, non ullos capitali supplicio,reliquos exiiij
poena affecerat. Itaq; Pontifex iniuriarii valde memor, tempus venisse ratus, quo
sese suosq; ulcisceretur, undiq; belli occasione captabat, omnino sibi persuadens ad primam belli fama Neapolitanos a Rege ad se defecturos. De notarat enim iamdudum opulenti limaum regnu, si iis praesertim,qui fortunae arridentis indulgentia Valde insolentes erant.Illuc ut fama eli eum impellentibus de cuncta facilia futura Gallo Rege socio praedicantibus, nec cunctata fortuna illudere rebus humanis selita,facilem prebuit occasionem, qua Se bellum legitime post et Pontifex indicerein Gallos sibi adsciscere. Forte alienarat se ab Herico Gallis Rege Carolus Ssortia Lombardiae Prior sic enim vocat ea de causa iratus Gallus duas ei trir mes per occasione ademit, quae quum in Pyrgorii portu postea tum appulissent, eas Alexander Caroli frater Camere Apostolice clericus, propere collectis rebus necessarijs illuc profectus, inde per vim despecto veluti Pontifice Caietam adduxit: sed longum esset cuncta enarrare, satis est nobis initia ostendisse, quae notam. vitam huius quam vitaequenda cursum describimus. Sfortias igitur cunctos &eadem de causa Regis Philippi clientes omnes,qui tum Rotnae erant, ac Columnas in primis laquam cum eis conspirantes, etiam multo grauius prosecutus,&Gallo restitutis demum triremibus,quas reddi cosestim iusserat gratificatus, facile quod optabat est consecutus. Nam quum Columnas postea Anathemate notatos tota a uita ditione in Latio exuisset,eandemq; in suos cum nouis honorii titulis contulisset, & loca adhaec quaedam ad adimendam Columniis recuperandi spem ex bellica arte coinmunisset facile Hispanum Regem suos tutari solitu in Le
347쪽
concitauit.Itaq; exortu est inter eos atrocissimum bellum, Pontificios stren nuὸ adiutante Gallo,quem Paulus Pontifex etiamsi induciis cum Philippo Rege implicitu, misso in Galliam Caraia Cardinale,in partes facile traduxerat eo deinde exitu biennium sere armis certatum eis,3c vastatis direptisq; totius fere Latii oppidis,multis etia miserabiliter incendio consumptis, ac Romae omnibuς sere omnium ordinu hominibus assidue imperacis,grauissimis tributis pene oppressis, an consultam Pontificis pertinacia execratibus, alibi autem Philippo Regi rebus omnibus bene, Pontificijs vero & Gallis cotra cadentibus, ut inquam desperato meliori successit ad pacem Potifex coactus inclinaret. Quae demum certis conditionibus icta cosectaq; , quietem & nonihil meliorem reru statum inuexit.Vrbs
tamen ,ut malis veluti nondum rite lustrata,expiataq;,Vix bene conscriptis pacis foederibus bello sere parem clade accepit: quum Tyberis alueum egressus, occultata tota urbis planitie,quae frequetissime habitatur,omnes omni u fortunas rei quas omnino perdidit let. Copositis rebus Pontifex ad pristina sua emendandae pereuntis Reipublicae consilia reuersus, principio certos dies constituit, quibus publicς omnibus ad eu esset adi ius. Ad sexdecim deinde Cardinales legit,quibus
in hireseos & nonnulloru aliorum criminum suspectos inquirendi ani in adue tendiq; munus dem adauit. Ipse item reliquis omnibus ab se abdicatis curis,&in Caratim cardinale reiectis,ad eosnosceda vindicandaq; eade scelera totum se dedidit, publicauitq; grande libroru indice,qui a sed a natos libros, graui edicto p-
posito, complectebatur.Ioanne Moronum Cardinale, ta quam de religione mal εsentiente arce cum Canensi Episcopo iussit asservari. Monasticam vitam semel prosessos, quacuq; de causa desciuissent, eande rursum nulla adin i sti excit latione profiteri coegit, tanta adhibita leueritate, ne quid grauius dixerim, ut quoscunq; vel legitimas discessus causas afferentes,veluti detractates impiii, vel aci triremes relegaret, vel in vincula protinus comjceret.Suo quoq; in Carolu Caesare veteri odio incensis,translati ab eo per eadem tempora in Ferdinandu designatu Impe. ratore imperij tabulas, niiquam adduci potuit, ut approbaret, iniussu suo conssctas esse dictitans & contra sacrorum canonum statuta:quare quum omnia quae susciperet magna essent cum asperitate c5iuncta, etiamsi alioquin multa procul dubio salutaria essent, indies magis magisq; omnium in se hominu odium excitabat. Laudem tamen magnam omni u testimonio promeruit, quum raro iustitis
aequitatisq; exeplo,tres simul fratris filios Carolii Cardinalem, Ioanne Palliani
Ducem,& Antonium Montisbelli Marchione, multa grauiter peccantes,dignititatibus&rerum omnium, quam habebat administratione exutos, cum iano minia urbe eiecit, acerrima orat oe apud Senatum habita, qua prspolieros illorum mores detestatus,seuerissime eo suε accusauit:sed& alia multa quo tepore postea superfuit laudabiliter egit,quae omnia illuc pertinebant, ut omne in suos prael ritarum rerum culpam deritiaret, substitutis ubiq; novis praesidibus & minutis portorijs,ac nonnullis etia sublatis, costituto etiam ex probatis sibi viris insigni
collegio, qui ipsius vicem omnes omnium subditorum causas cognoscerent. Vt tamen semel in se conceptum odium extingueret,aut etiam sedaret, efficere non potuit:scilicet malefactorum omnes sumus tenacissimi, benefictorii ni pluma leuiore it gratia.Vix nanq;,quum paucis postea diebus in isthale morbu incidit set animam exhalarat,ac ne exhalaverat quidem, quum statim furore veluti amens populus, per urbem discursans,cuncta quae in urbe instituisset aboliturus,Pontificissimul Sc omnium Carasarum memoriam execraretur,concremato ante Omnia novo, quem Paulus secerat carcere, quo haereseos suspecti asseruabantur: intentato quoque in sacram Dominicanorum aedem ad Maneruam eodem in cenis dio, vix piorum hominum supplicibus precibus permotae manus abstinuere: Inde ad Capitolium cursu facto, marmoream statuam, quam magno su mptu antea
et erexerant demoliti, crudeliter in eum saeuiete, dissipato raptatoq; per urbem . Ff i ipso
348쪽
i,so capite, ac postremum post multa illata opprobria in Tiberim deiecto. Edi- .chum ad haec promulgatum, quo omnes iubebatur graui proditionis poena proposita,omnia per urbem Cara familiae insignia quocunq; demum loco coli cata aut incisa essent, tollere funditusq; euertere. Mortuus est aute ex hydropi si x v. Calend.Septemb. Anno salutis M. D. LIX. quum vixisset quatuor & octoginta, sed illetq; annos quatuor, menses ii.&dies x x vi i. Eo uno minus infelix,
quod sublatis omnibus ubiq; inter Christianos reges intestinis bellis,inita con- Iectaq; in ligni Dei beneficio matura pax eiusdem Potificatus finem nobilitasset,
Ius iiD.cui ante Psitificatum Ioan es Angelus nome fuit, patre habuit Bernardinu Medicem Ioannis Iacobi filiit, matre vero Caecilia Sorbetulonia,honesis inter ciues Mediolaneses coditionis,& inter multos fratres Ioanne Iacobu Mariniani Marchione, rei militaris gloria insigne, de inter su saetatis belli duces clarissim u. Ipse natus est anno siluras M.D. XCi X. pridie Caled. Aprilis, anctissimo Paschatis die, quit sorte mater,a sacris Eucharistiqinystei ijs doloribus partus circuirenta,domu rediisset, Mediolani in regione poris nouae,vico qui hodie Moronoru,olim veroMediceoru Curia vocabatur, in parochia S. Martini ad Nusigia in sito.Paretum cura optimis disciplinis ab ineunte aetate eruditus,cum adoleuisset Papi ς & Bononit Iuri opera dedit,ubi etia doctoratus insignia cosecutus est. Ad urbe postea,psectus a Clemete VI I. Potifice summo inter Protho notariorii, qui participantes dictitur, collegi ii adsci tus est, adituetia ad maiora patefacto.Quo tepore Alexandrii Farnesu Episcopum Cardinale Ostiensem, ac tum eius ordinis principe, qui post Clementis VII.obitum Potisex Roman ' fuit, familiarius colere coepit.Vnde illius cum eo principe origo man uit amicitie.Potificatum Paulus iii .adeptus cum eius viri no mediocre in rebus seredis dexteritatem nouisset, primum multis eum publicis muneribus,deinde affinitate cum eius statre Marchione cotracta, Archiepiscopatu Ragusino Se d mum Cardinatatu honestauit. Praesuit summa cum laude Asculanis, Tifernatibus,bis Parmensibus, Fanensibus & Anco nitanis, Niciae vero quo in Pauli it r. Comitatu prosectus erat, ita cum eo egi t,ut duobus eius fratribus, quorum alter Marchio erat, ex arce Mediolani, ubi ob inuidia ex virtute contracta, coclusi suerant, libere abire Caesare permittente, licuerit. Mox ad dirimedas lites de finibus in ter Bonon ienses & Ferrarien ses arbiter electus, facile ola coposuit er Ecclesiastici exercitus curator, quem comissarium vocat, fuit,bis in Panonia cotra Turcas, semel in Germania bello Cssaris Caroli V. cotra Luthera nos.Bononis deinde pro legat ,Ioane Morono cardinale Lesato,creatus, Parma psecius Petro Luisio principe in tersecto,& Placentia a Cssarianis Ducibus occupata, ea in sua vigilantia,in Ecclesiae fide coseruauit. Nouissime in Perusii administratione absens
a Paulo in I. sexto Idus April.anno M. D. x Lix.Presbyter Cardinalis sancte Pud tianae creatus, haud ita multo post Roma profectus est.Paulo IlI. mortuo,cu Iulius 1 1 1. qui illi successerat bellii auctore Cesare Carolo V.Octauio Farnesio Parmensium Duci indixisset,quod prster eius sententia Gallorum prisidia maximo
Caesaris dano Parmae receperat,ipue Ecclesiasticarum copiarum, more maiorum a Potifice Legatus est missus Ferdinado Gon Zaga totius exercitus Duce creato, bello coposito, in urbe reuersus multis annis Romae sub Iulio i D. Sc Paulo IIII. honestissime vixit, senatoriis muneribias integre vacans, quo tempore Viris egregijs Se literatis praesertim, delectari coepit, eortiq; cosuetudine iucundissime uti, ita ut eius mensa doctiarum virorum quasi quoddam gymnasium esse videretur. Mitis & ad misericordiam proni ingenii, tum ex eius consuetudine Sc sermone, tum ex rebus quas gessit semper,habitus elima praeter occultas eleemosynas publice etiam quotidie omnibus inopia laborantibus,qui limen eius adirent, tan
349쪽
llim ad subleuandas eorum miserias distribuebat, quantum pro quotidiano viactu setis esse posset.Ex quo,pater pauperum vulgo vocabatur, in amicos liberalis, omnibus comis & perhumanus, iustitiae cultor, nefariorum hominum liostisaa cerrimus, in ea ciuitat quae mores hominum diligenter examinare solet,omniuconsensu existimatus est. Quare haud dubie virtutum opinione gradum sibi ad maximum sacerdotium fecit. Nam Paulo IIII. vita functo post diuturnam quatuor mensium ob Cardinalium dissensiones, sedis Pontificiae vacationem, i ademex Presbytero i ardinale tituli sanctae Priscae, ipse omnium potissime delectus est Romanus Ponti sex, qui sua humanitate Sc clementia superiorum annorum acerbitatem leniret, quam sq, em cofirmare Scaugere visus est Pii nomine assiimiapto, Pontifex autem maximus creatus est omnium Cardinalium suffragijs, qui quatuor Sc quadraginta tunc comm iiijs apud S. Petrum affuere. Hora inter septimam S octauam eius noctis quae Christi natalitia subsequuta est anno salutis M. D. LX. ineunte, tanta mortalium omniu, qui adiuerunt laetitia, quanta paucissimos antea ad eiusdem sacerdotij dignitatem perueuisse constat. Pontificatus initio quo reipsa demonstraret, quae Pij nominis appellatione pollicitus suerat, clementiam dico de humanitatem,omnium pene Cardinalium, sed praecipue Caraserum,qui alioqui laesi videbantur,precibus,populo Romano omnium eoruni veniam condonauit,qus in Pauli IIII. marmoreum simulachrum, insigniaq; Scsanctae inquisitionis contumeliam Sc dedecus vacante sede cornmiserant: Oratoiaribus deinde totius orbis orthodoxi principum, id est Caesaris, Regum Galliae, Hispaniae,Lusitaniae, Poloniae,Nauarrae, Reipublicae Venetae,Ducum Allobroiagum Se Florentiae, item Genuensium, Lucensium Helvetiorum qui recte sentiunt Mediolanensium ciuium, Ducibusq; Ferrariae do Vrbini publicis in cosistorijs ad sui venerationem more superiorum Potiscum receptis,animum ad Ecclesiae Se urbis statum diuturna sedis vaca re, asperoq:ae difficili sub Pauli IIII. pontificatu bello esto, pene labefactiam, componedum couertit. An te omnia igitur quaecunq; Paulus IIII. praeter vulgatos Ecclesiasticos canones, Se iam reaceptam a stuperioribus Potificibus cosuetudinem , suo tantum arbitrio publicis edictis vel diplomatibus nouauerat, disquirens omnia ad rectam communis de usurpati iuris rationem, inductis prioribus decretis paulatim reuocauit, idonea osque iudices, qui quaestionibus huiusmodi praeessent viros graues Sc prudentes delegit. Perdinandi Caesaris Imperatoriam dignitatem trastatam in eum ab ei trafratre uiuen te Carolo V. quam Paulus IHI.improbauerat, ratam habuit, eiusquetaquam legitimi ge Catholici Imperatoris Legatos pcrhonorifice lusi epit. Sanctionem, quam ipse Paulus de bonis Ecclesiasticis male Scsimoniace alienatis,
non mediocri multorum damno ediderat, correxit. Monachorum Se fratrum religiosorum,quos in monasteria unde exierant Paulus redire seuerissimo edicto coegerat,causas iterum counosti voluit, ut ijs qui canonicis legibus,id se se- eis leprobassent, suum ius redderetur. Multos Sc magnae existimationis viros, quos ob haeresis suspitionem Paulus grauit Fb arcere, de alijs poenis afflixerat, in his Ioannem Moronum Cardinalem, virum tegerrimum, omni Sciniuria absoluit Se suspitione liberauit. Episcopos ut anitas Ecclesias, Securandos sibi'commissos greges rei terterentur, hortatus est.Ceterum Concilii ab se indicti causa ab eo consilio destitit. Carasarum eiusdem Pauli propinquorum res tam in patrui Pontificatu, quam alijs temporibus patratas, de praesertim bello Ne politano,quo uniuersus terrarum orbis, atque urbs inprimis vexata fuerat, r-dinalium aliquot, Se urbis Gubernatoris Hieronymi Episi opi Sagonensis sententiae subiecit. Vnde cum eorum nomina inter Reos recepta essent, Carolus, de Alsonsus Carata, Scipio Rebiba Cardinales, Ioannes Comes Montorij, qui Dux Palliani dicebatur, Leon ardus Cardi neus, & Comes Allifanus,cum aliquot
alijs Carasae domus clientibus, partim in Haὸriani mole, partim in publicum Ff ι - carce
350쪽
3 i P LATINA DE VITIS PONTIFICUM.
carcere diuersio tepore coiecti, qu stionibus diligeter habitis,singillorum ei; causis examinatis ex Pocificis auctoritate danati sunt.Ex his Carolus Cardinalis Carati, nono carceris mese carnificis manu in mole Hadriani strangulatus eis.Ioannes Motorij Comes cu Allifano,&Cardineo securi in publico carcere percussi,. horrendu de maxime memorabile spectaculu, insolensq; instabilis fortunae su sum,deorsum omnia agitatis ludibriu,in publico expoliti,attonito, &quorsum isth sc tenderet admirati populo Romano, pr buerui. Quit oes passim coquerent ad eos spectandos, qui modo miserabiliter extincti paulo ante vi be Roma, & It
lia omne solo nomine perterruerant. At sensus vero centu millibus aureoru persolutis, Se Camerat Apostolicae praesectura deposita, reliqui vadibus datis, praeter unum Cardinale Rebibam,dimissi sunt. Post hec more alioru potificii iam recepto,sororu filios,& filias ad se euocatos, varijs Se nobilissimis matri monijs Si dignitatibus honestatos, ad summos honores evexit.Duce Floretiae Cosmii Romacum uxore & duobus filijs ad se salutandu veniet ein, magnifico apparatu Palatinis aedibus excepit . Qui Dux publicis aliquot supplicationibus & caeremon ijs, dum intersuisset, post alterii demum mensem discessit. Missis deinde Legatis ad omnes principes,qui chriltiani nominis censentur, Conciliu generale Tridenti instaurandu Sc celebrandu indixit, ut eo salte remedio,quod in calamitosissimis teporibus Ecclesia semper maximii esse duxit, omnibus iam prouinciis deprau tae religionis vitio laboratibus, pessimem affectis, aliqua medicina adhiberetur. Cuius indicti cocilii diploma,cu catholici omnes principes ratu habuerint, pr
ximo mele Octobri anni M. D. Lxi. Tridenti res magna ut creditu r patru frequetia
inchoanda est.Ipse enim Psitifex, Caesar, Reges Francorum Se Hispanis omnibus suarum prouinciarii Episcopis,ut eo proficiscantur,iussere. Quin etia Papa Trindentii iam Apostolicς sedis Legatos Hercule Gonzaga Principem Mantuanum, Hieronymu Soripandu Neapolitanu,de Stantilaum Hosium Polonu,S. Romanae Ecclesiae cardinalei viros ampli ssimos coi stim ire iussit. Na inter unu & visi n-ti,quos duabus lectionibus ad hanc usq; diem creauit cardinales,literarum s cientia,morum grauitate & vitae sanctitate duo polferiores concilii Tridetini Legati in prim is eminent. Dum haec parantur, Pontifex sdificandi studio incensus, multa vetera Se publica monunieta tam in Apostolico palatio,quam in reliqua urbe, vel vetu state collabentia,vel imperfecta,uel que omnino esse desierunt, raparare& perficere aggreditur, inter Salaria & Nomentana portam, de viam nouas Pias in quirinalis dorso facit, viam Flaminia reficit, aqua virginem ante mille annos adempta urbi restituit, Arcem sancti Angeli nouis muris Se propugnaculis munijt,Pyrgorii quae nune ciuitas vetus dicitur, arcem Sc portum, item Ostis arcem bello Neapolitano disiecta restitui palatiu Pontificii Capitolinu resecit urrim palatij sancti Marci renouauit.Villam Iulia mire amoenitatis edificiorumq; elegantia conspicua fisco Apostolico applicatam Pontificum usui, de perpetua esse iussit.Thermas Diocletiani vetustate corruptas in sacra aedem,& Carthusanorucoenobium couertit.Temptu sancti Petri Vaticanum toto terraru orbe celebre,
additis mestruis de suo falariis quam celerrime perficienda curat, titulos de Diaconias Cardinat i ii vetustate collabete reparare iussit, of scina libris sanctorum Patrum accurate Sc integre imprimendis adornat,accito magnis premiis Paulo Manutio Aldi filio,viro tum in ea facultate,tum vario literarum genere celeberrimo.Haec Se eiusmodi, quae urbis decori & ornamento perficit, & longe maiora quae adornat, Deus fortunet: ita enim facile fiet, ut urbs paulatim aliquid atque adeo multum pristini splendoris & maiestatis assequatur.Reliquis Pontificibus praeclaruin exemplum Pij iiii. magnificentia & bonitate institutum diligenter imitantibus, quos utinam illi quam simillimos Deus Opt. Max.humano generi largiatur.