장음표시 사용
352쪽
A. V. C. 697 Cn. Cornelio Lentulo Marcellino , L. Marcio
Philippo coss. mense circiter Maio, ut Dio Cassius narrat, L. 38, varia prodigia iacta sunt. In monte Albano parvum sacellum Iunonis, quod in mensa quadam dedi tum orientem solem spectabat, ad septentriones conversum est; sax a meridie ad Aquilonem porrigi visa; lupus urbem intravit; terrae motus sactus est; cives quidam fulmine leti sunt, ot in agro Latiniensi nuditus fuit strepitus sub terra eum fremitu. Quumque haruspices ea expiari vellent, numen quoddam ipsis irasci, quod in
Iocis sacris et religiosis inaedificaretur. 'γγιζεσθαι--δαιμοvisum, καt is γων πινῶν. ἡ χ γρων ἐποικε--γωv P. Tum Clodius Ciceronem aggressus verbis in eum vehementer invectus est,
quod in arca domus Libertati consecrata aedificasset, atquct, ut ipsam domum sunditus everteret , aliquando eo venit. Hactenus Dio, qui tamen nec IIaruspicum responsa sigillatim refert, nec habitam a Cicerone orati em commemorati Haruspices vero a senatu do istis prodigiis consulit si huic oratori credimus responderant : Postulationes esse Io, i , Saturno, IVFirmo , turi Diis caelestibus ς Iudos minus diligenter factos pollutosque ploca sacra et religiosa profana haberi ἰ oratores contra ius fas --que interfectos, fidem et iusiurandiam neglectum, sacris tapetiasta , occuliaque minus diligenter Iacta pollutaque ς monere igitur deos immortales , ne Per Ῥtimatum discordiam dissensionemque Patribus principibusque caedes Periculaque creentur ,
353쪽
α xilioque domin uti deficiantur ι quare ad unum imPerium Pro-oinciae redeant, exercitusque pulsus , deminutioque accedat, ne deterioribus reρtutisque honos augeatur. In liis responsis ea quae verbis monere igitur - ma augemur continentur partim oblatinitatem, partim ideo suspeeta sunt, quod scripta esse viden tur , postquam Augustus principis nomine rempublicam, civilibus discordiis, fessam sub imperium μminationemque receperat Iani Cicero ipse nusquam commemorat se in hac causa orationem habuisse. Aseonius ex ea laeum excitat ad orati pro Co
uelio I , qui locus paulum immutatus legitur in hac oratione c. ia, ubi videnda est annotatio. Qui utilianus vero sive veram sive suppositam orationem legerit, de inst. Or. V, II, eius exemplo utitur: re Ponitur, inquit, a quibusdam , et quidem in
Parte prima Deorum auctoritas , quae esι C r Pontis, ut Socratem esse sapientissimum. Id murum est; tamen utitur eo Cicero in libro de haruspicum responsis. ν - Neque vero dubito, Ciceronem in senatu contra Clodium dixisse, qui haruspicuitaresponsum Dea sacra et reli sa profana haberi ad aream Libertati consecratam , nuper Ciceroni restitutam traxerat. Idem iacile Garatonio assentior, qui eam orationem post illas pro Sextio, in Vatinium, pro Caelio et ante eas quae sunt de provinciis consularibus et pro Balbo habitam esse docuit. Sed hane quae Ciceronis esse sertur de Haruspicum respousis orationem, veram et genuinam Cieeronis esse, qui ea quae a Mai Llando et olso disputata sunt, recte perpenderit, nullo modo sibi persuadebit. Etsi enim in dispositione minus quam illa pro domo
laborat, multa tamen ita ea occurrunt inepte dicta , parum latina , partim etiam a veritate historica alietia omninoque Cicerone indigna. In exordio auctor Ciceronem inducit narrantem, quae hesterno die ia senatu egerit ad Clodium, qui publicanorum causam impediverat, consutandum; c. i- έ. Tum dicitur Clodius paulo ante concionem de religionibus sacris et caerimoniis habuisse . et responsum haruspicum recens de fremitu recitasse. In quo
tempora non satis videatur concordare. Nam si paulo ante hesternum diciti Clodius illam concionem habuerat, cur de ea Ci-
354쪽
cero in senatu postridie potiusquam heri dixisset y Iam primum e. S Clodius exagitatur quod is potissimum , qui Bonae deae
sacra violarit, ausus sit in concione de religionibus neglectis conqueri. Deinde nullam domum tam vacuam atque puram ab ista religionis suspicione esse, quam Ciceronis domum docetur. Nam de eius aedium religione ex SCto ad Pontificum collegium esse relatum, eosque omnes eausa cognita eas omni religione liberusse; e. 6-8. Quo loco quum Pontificum nomina recitentur , in iisque nominetur L. Claudius rex sacrorum , Marklandus specioso quodam argumento usus est, ad errorem declamatoris demonstrandum. α Duae euim, inquit, suerunt fantiliae gentis Cimultae s. Clodiae, altera Pulchrorum vel Neronum,
altera Marcellorum, illa patricia , haec plebeia. Sed Claudii
patricii iam aliquot ante annos communi consensu Praenomen
Lucii repudiarant, quod duo homilies eo praediti L. Claudii Pulci ei opprobria suerant gentilibus suis teste Suetonio Tib. c. i. Cui rei simile quiddam de praenomine Marci in gente Man. lioruni traditur ap. Liv. VI Io, et Cic. Philipp. I i 3. Quam
ubicumque illa aetate Lucium reperimus in Claudia gente, oportet eum a Marcellis existimari atque plebeium e v. o. illum L.
Clodium , in Epp. ad Fatii. III, 4 , S , 6 , 8. Indeque etiam intelligi licet istum L. Clodium, pharmacopolam circumforaneum, cuius meminit Oe. pr. Cluenti libertinum vel ex posteris liber-titii suisse, manumissore quodam ex plebeia stirpe Clodiorum. Nam de Sex. Clodio Phormione , qui nominatur pro A. Caecina c. 18 , etsi ipse quoquo libertinae conditionis suit, non constat utri illarum familiarum debuerit libertatem suam. Iavisi haec pauca cognovisset Declamator, non venditasset nobis L. Clodium aliquem pro rege sacrorum c qui scit. non poterat
osse nisi ex patriciis quod ut Ciceroni na imputari quidem potest, ita error facilis erat homini seliolastico, Romanarum rerum non tam gnaro , quam in urbo natum ducebati . Quas quamquam vere et subtiliter a Marklando disputata sunt, tacito tamen fieri potuit, ut quum scriptum ossot C. Clmιditia , illa litora C. a librariis in L. eorrumperetur, quod lain a Gmnero monitum est. Neque vero declamatorem illa pontisicum novilua
355쪽
finxisse credibiis est, sed Potius ea ex genuina Cieeronis oratione in suam transtulisse existimandum. Sequitur explicatio eorum , quae haruspices dixerant. In qua primuin, c. 9, negat sciis literis delectari aut uti, quae animos avocent a I eligione;
quod quidem, si Cicero ad populum dixisset, aliquo tuodo ferri posset; in senatu vero ridiculum fuisset sperare, ut Patribus conscriptis persuaderet, se ne uti quidem scriptis eorum phi-Iosophorum , qui totam latam de divinatioue, de auguriis et portentis opiniouem abiiciant. Deinde quod haruspices dixerant ludos minus diligenter factos . mutitosque , id tot uiu tu Clodium
confert, qui cum Megalensia Celebrarentur, magnam vim se vorum in scenam signo dato immiscrit; Pessinunteni etiam sedem domiciliumque Matris deorum vastarit, et Brogitaro vendiderit; c. io-ι3. Deinde exempla afferuntur locorum sacrorum et religiosorum a Clodio eiusque sociis violatorum, Q. ιέ, IS.
Et quod haruspices dixerint oratorvi contra ius fasque intumo-ctos, id etsi vulgo ad legatos Alexandrinos pertinere videlicitur , tuos scilicet Romam missos Ptolemaeus rex insidiis plerosque sustulerat; alia tamen Clodii eiusni odi facinora intelligi posse demonstratur o. i6. Quod haruspices dixeri ut sidem cirandum neglectiam , hoc declamator suspicatur de illorum Clodii iudiculi, manifesto periurio dici , qui eum incestus reum pecunia nocepta absolverint; c. i7. Et quod in baruspicum responsis subiungatur: εucrisicia retusta, occuli De minus diligentre facta Pollutaque esse, in eo sacra thinae deae a Clodio vi lata notari ostenditur; c. 17, 18. Postremo accedit declimator ad moti ita haruspicum explicanda. Quod Euim mouuerant, ud per optimatium discordiam dissensionemque patribus principibusque caedes periculaqua creentur auxilioque deminuti deficiamtur, clua re ad unum imperium provinciae rodeant, exercit
quo pulsus deminutioque accedat; hoc partim ad Clodium, Par-lim ad optimates inter se dissidentes pertinere; c. I9 5. Quod autem monuerant ne occultis musiliis respublica laedatur , id de Clodii audacia intellige lum csse, qui nocturnis vigiliis et coitione hominum hoc excogitaverit. ut in conciolae auderet
dicero, iustitiuiu edici obortere, iurisdicuoueui intermitti, clau-
356쪽
di aerarἱum, iudicia tolli; e. as. Quod autem praeceperint ne deterioribus repulsisque honos augeatur, id ad Vatinium qui in petitione aedilitatis repulsam tulerat, et ad Clodium omnium
mortalium deterrimum transfertur; c. as , a7. Denique quod haruspices monuerant providendum esse ne reipublicae status mutetur , id his temporibus apprime convenire, quibus ut respublica meliore loco sit, ne optandum quidem esse Clodio impunito , unum autem inferiorem locum vel interitus vel servitutis maximopero cavendum esse ἔ e. α8. In peroratione tristitiam huius orationis et severitatem excusat, iterumque ad religiones diligenter procurandas discordiasque civium placandas hortatur. iCeterum totum orationis filum multum a Ciceronis elegantia
abhorret, adeo multa sunt inepte ae putide dicta, nonnulla quoque vix Latina.
357쪽
ι Hesterno die, Patres conscripti, quum me et vestra
dignitas et frequentia equitum romanorum, quibus Senatus dabatur, magnopere commosset: putavi mihi reprimendam esse P. Clodii in udicam impudentiam , quum is publicanorum causam stultissimis interrogationibus impediret, et P. Tullioni Syro navaret operam, atque ei sese, cui totus venierat, etiam vobis inspectantibus venditaret. Itaque homitium furentem exsultantemque continui, simul ac periculum iudicii intendi : duobus inceptis verbis omnem impetum gla-Quibus aeriatus dabatur Vt auid rentiir controversiae, quae erant inter Syros, et eam Publicanorum societatem . quae Syriaca v tigalia de censoribus redemerat. Dissensiones autem inter provinciales. et Publieanos nunquam sere non suisse, notiusefit, quam ut exemplis indicanduin esse videatur. MAX. Pudicam immdentiam J Em. eo ua. t iamiam probante Garat io. -- Impudieram im in tiam Cicero nota coniunxisset. ut arbitror. NA L. Statiιssimis interrogatio tibias Melius fuisset imp bis vel matutinis,
etiam aptius furemi exstativaetique. Neque enim sititiitia seelus est ae dignum, in quod tanti terrores et iudi eii perieulum inteutetur : humanumerat . eam corrigi moue*do doeen que. Wo .mobus inceptis Morbis in Aecusare Clodium de vi poterat Cicero, quia saxis, ignibus, serro vastitatem suis aedibus tutulisset. Quod qui secissent.
eos decrevit a natus lege de vi, quaa esset tu eos, qui uuiversam remP hlicam oppugnassent, teneri. In a. M N.
358쪽
DΕ IIΛRVS P. RESPONS. CAP. i 353diatoris serociamque compressi. Attamen ignarus ille, a
qui consules essent, e anguis atqUe aestuans. Se ex
curia repente proripuit, cum quibusdam fractis iam atque inanibus minis, et citin illius Pisoniani temporis Gabinianique terroribus. Quem quum egredientem insequi coepissem, cepi equidem fructum maxi
mum , et ex conSurrectione omnium vestrum, et ex
comitatu publicanorum. Sed vecors repente sine suo vultu, sine colore , sine voce Constitit; deinde rospe-
probatis scriptoribus sie loquutum puto, Ciceronemque Potius dicturum
modum loquitur ad Famil. IX, is: α Ego yrimis tribus Derbis: Quid noster Paetus . Mallacia Quidni sie di- re potuit Tullius eadem sententia, qua deinde S. 7 : α Voce tantum attigi inum initium et iudieii. . Si ne tra forma alias usus est in his, qui nc,mis supersunt. Ithris ; quod ne
ipsum quidem simpliciter Degare au- sim: un ideo plane indignas Cicerone pronuntiabimnsῖ Nunquam deerit sei.
licet a usatori, qui sititus controversiaiu movere seripto cuicumque vo
luerit , si lieebit hanc damuare sormulam, quod ait imitatione expressa, vel surrepta adeo plagio; hanc rursus, quod alias apud seri morem, cuius nomen prae se fert, non inveniatur. GMN. Nolis suis disternuntur propria et communia ah iis, quae quis ali uude imperile sumpsit vel plagio surripuit: sicut alia rursus leguntur aemes Hela; alia. quae omnino diei vetat aual
gia sermonis. Qualia si quis indigna
iudicat probato aeriptore, is rectissime et ex arte iudicat; seeus , qui,
quidquid tu sol pto Latino antiqui
temporis legitur, continuo bene et ex
usu optimae Latinitalis dictum putat. Nempe hae ratione nihil potest pet- versius esse, nihil essicaeius ad tollen-
dum omne iudicium de reetis et pravis , de sanis et eorruptis , de genuinis et adulterivis. Adde, quod, si quis negat, hoe vel illo genero loquendi usum esse aliquem scripto rem in reliquis, qui eius exstant, libris, hoe resutaturo tibi necessario imponitur negotium talis exempli demonstrandi, nec dicere susscit, te id negare non audere. Quippe alter
negavit; nune demonstrandum est tibi. Atque hoe quidem saepe non admodum dis cile est, et merus labor digitorum: at subtilioe res est, ipsum linguae a alogiam exquirere, et quid ea serat . quid respuat, iudieare. I aio recte seribi, attinor initium legis, etsi nunquam me ac legere memini: contra Latino diei incinere Uerba, ausim negare , nullo libeo iv specta; eamque ob causam damnamus hane sormulam, duobus irrevtia Membis, ubi salis usitate scribi potueratinx duobias Merbis motiretis. Iam tu, quiis a defendere audes, vel eorundem vel eerte similium usum de s ostendere comparandia locis seriptoriam νnon nutem respondere, Quisim metiιt: Neque hoc ita Latiue dieitur: nam et analogia et eonstans usus poscit vi
Totam quae sequitur uarinrationem ut inepte confictam merito
359쪽
xit; et simulac Cn. Lentulum consulem adspexit, concidit in curiae paene limine, recordatione, credo,
Gabinii sui, desiderioque Pisonis. Cuius ego de effrenato et praecipiti furore quid dicam 8 Haud potest
gravioribus a me verbis vulnerari, quam est statim, in sacto ipso, a gravissimo viro P. Servilio consectus ac trucidatus: cuius si etiam vim et gravitatem illam singularem ac paene divinam assequi possem, tamen non dubito, quin ea tela, quae eoniecerit inimicus. quam ea, quae collega patris emisit, leviora atque hebetiora esse videantur.3 II. Sed tamen mei facti rationem exponere illis volo, qui hesterno die dolore me elatum, et iracundia Iongius progressum arbitrabantur, quam sapientis hominis cogitata Patio postularet. Nihil feci iratus, nihil impotenti animo, nihil non diu consideratum ac multo
Simulac Cn. Lentulum P Ad Cn. Lentulum praehent Franci Barb. sexinoam et pleraequo velin ediit. nullo, quod videam . discrimine. Sed apud auim uu reputein in totam hane temerariam et turbuleutam speciem rerum. Furinat primi in suo more Clodius , publieano gratiam Syrorum oppuguunt; Cicero eius furorem mox coalutat duobus verbiat ille repente e exsanguis e curia Proripit. minasiae aus I ad limen paeae progressum insequitur Cicero, eomitatus equiti bus. Gravem consti cuim metuis. Niliit minus. Repente vecora constati tuuasi attinuitus, nee tamen deinde non audet respicere; tandem concidit animo in ipso paene limine virulias intrepidus, sive quod Lentuli
vultam serre nou potest, seu Gabinii sui et Pisonia desiderio percussus. Admirabilis pietura . in qua nihil quaeras amplius, ut i quid misero homiue po&lua iacium sit, ad Laremne suum an in senatum reverterit. WoLE. Inimιωσὶ ipse Cicero. Μ. Collega patris Cum patre P. Clodii eoustilatum gesserat P. Servilius
Isaurieus. ID. Qui hesterno die dolore - yostia ret Ita sensisse aliquos , vix cre libile est in eo siurectione senatorum et eomitatu equitum. Ergo resipuerunt illi sottasse. senatu dimisso. more Plira gum; et qui eum antea adiuverant, uuae in eo moderatio na cogigalam rationem require ut. Tametsi me imperfecti temporis usus osseadit. Nimiruin levis Declamator. ut sensit, illa narratiotie exordii se nihil progredi, subito novam com miuiscitur viam, qua ad liberioris orationis cursum deseratur. WO .
verba illa, quibus Clodio ius et iudicium minatus erat, eam in Ilii coepit. Id scilicet invito ante erat mu- dilatus. ID.
360쪽
DE HARUSP. REsΡ Ν8. CAP. 3 355 ante meditntiam. Ego enim, Patres conscripti, inimicum me semper esse professus sum duobus , qui me, qui rempublicam, quum defendere deberent, servare Possent; quumque ad consulare officium ipsis insignibus illius imperii, ad meam salutem non solum auctoritate, sed etiam precibus vestris vocarentur: primo reliquerunt, deinde prodiderunt, postremo OP pugnaverunt, praemiisque nesuriae pactionis landitus
una cum republica oppressum exstinctumque voluerunt; quique suo ductu et imperio, cruento illo atque sun esto, supplicia neque a sociorum moenibus prohibere, neque hostium urbibus inferre potuerunt; excisionem, inflammationem, eversionem , depopulationem , vastitatem, Sua cum Praeda, meis omnibus
tectis atque agris intulerunt. Cum his furiis et faci- 4bus, cum his, inquam, exitiosis prodigiis, ac paene
huius imperii pestibus, hel Ium mihi inexpiabile dico
esse suscuplum : neque id tamen ipsum tantum, quantum meus ac meorum , sed tantum, quantum vester
atque omnium bonorum dolor postulavit. III. In Clodium vero non est hodie meum maius
odium , quam illo die fuit, quum illum , ambustum
Duobus Consulibus, Pisoni et Ca-hinio. MAR. Qui me , qui rem blicam Ad hoe
reserenda sunt verba, relique 'unt , P .liderunt, oretignarunt, ut grammatica certe ratio iubet; contra ac
voluit Auctor, qui sui oblitus mox suhiungit tina cum rvtibi. VOLF. Re ublieam) Sie Griiter. e cod. Pal. s. Eis. quem Ern. alii sequitu
sunt. Veterem scripturam rem meam plerisque MM. eousrmulatu revoca.
vii Bech. I furiae minortis Aeeeptis a Clodio Provinetis, prodita salute mea. ID. Al. factιonis.
bus yrohibere laee in Pisonem diela sunt, qui et eum liostibus parum prospere piignavit, et eum sociis crudeliter se ges xerat. FERR. - Sulpti aer . moenibus , inepta loquutio. W. Hastitatem Vulgo addebatur eam. recte a Beckio tineis inclusum. Latii hinns e coli lectitra edidit Mastitatem aueii yriae a meis omnibus -. Ambustum religiosissimis ignibus in Iaeptissi ine boc dictum recte reprehendit Wolfius, ut millia eiusde generis alia.