장음표시 사용
2쪽
4쪽
commentaria aggrediamur , Pie Ledior, quae, η nroiumstudiorum moderatores V si ortutis, fidei nostrie commissis, commodis consulentes, ιulucem proferre constituunt 'i pauca quadam de eorundem in ipsis edendis instituto,deque uniuei a do- cendi ,'Philosophandi ratione , praefari vijam es. Poritat a nobis pusi pta , diuino munere, uiis ratio, ut in eam curam omnisurio incumbamur, quae liberales adolestentes ta pictatem coniungant cum litcris, ta in his breui tempore fructus ferant quam maximos . Ad eam rem plurimum conferre posse videbatur, si in quaque disciplina certus author exhiberetur, qui do tibnae genere, O facilitate dicendi, ta illa iri quadam bretiitate studiosis eius scientis tyronibus maxime es t accommodatus . in quo qua explicanda a doctore essent, domi prsuidere, ictis gymnasiis exploratius, praeceptore docente, percipere, es iam explicata, cum dυmi repetere ac recolere, tum uero, quoties opus esset, diligenti nudis excutere , atque explorare posient. Quod sane consilium , ratione primo inuentum, prudentiae deinde , atq; utilitatis plenum ese, ct doctissimorum hominum authoritas, longo temporis usu experientia comprobauit. Vidimus enim non raro, qui hane in suis studiis secutis erationem, adolescentes, uel quam ipsa aetas ferat, sapientiores eua se . Et nim , quod maxime rem causamq; continet, sine certo libro docendi genus, ta praeceptoribus perdissicile es, o disicipulis ualde laboriosi , minctum , atque inutile. Prsceptoribus quidem, quod ita se deberent ad docendum comparare , ac si integram, ta absolutam uniuersi Ariuotelis explanationem commentarentur in quosne ct firms multomm uires frangebantur, es si quis esset paulo imbecilliori ualetudine, quantumuis ingenio O eruditione valeret, minus erat aptus ad docendum. Facilepi stoea fiebat, ut qui tunc primum ad docendum accederent, ut pote quos nondum usius docuiset, nimis in minus utitibus disputationibus morarentur, quo pon deficeret ipsos tempus in grauioribus, facile, ut quos nihil contineret firmum ac constitutum, in aliquid minus tutum uel periculosum etiam tiberentur. facile denique, ut in ipsorum scriptis desideraretur illud, quod tantopere dodlorum animos tenere solet, suo quidque i
Iam uero quod ad ipsos auditores attinet non minora incommoda consoquuntur. primum enim in pysiectionibus odiendis, uel nihil memoria retinere poterunt , uel ad recordationem simula erant doctoris perpetua quadam ora a a tione
5쪽
tisne utentis verba excipienda. Deinde mulii ad scribradnm tardi praecepti
rem non assequebantur docentem , qui vero a Sequebantur, cum mente: excolore debuissent , tum scripta castigare, menda,s errata corrigere, ipsam veri investigationem intermittere cogebantur. Ac cumIoe falsa cum veris istis ipsis dubis fidei monimentis consignasent, haerere sipe,nec illis satis fidere, nec certum alis id sibi persuadere. Turpis praeterea plerisque notarum forma, deprauata signa, liturae innumera , cs sordida illa non tam literarum , quam liturarum sipe congeries, plurimum egregia adolescentium ingenia retardabat. Nam ci vaga mutiorum iuuenum mens, cum nullum authorem sequeretur, in
multos G ipsis inutiles libros dinrahebatur, O ad futuras scholas, dis tali
nesque nulla se ratione parare poterant; cum nec quid docturus esset preceptor , nec quo ordine perspectum haberent . mens quoque tota adscribendum intenta , rei dissicultate obtuta,in nullam rem incumbebat minus, quam ut, quae tradebantur , perciperet, atque cognosceret. Sat multis uidebatur esie, si omnia fideliter c scripsisyent,plus tandem temporis in scriptis corrigendis, quam in colo- dis ingeni s ponebatur. Vitiosa plane res, praeIIantibus ingenijs valde pernicio a . Huc accedebat valetudo,qus non mediocriter tam assidua, atque molessa, tot tantarumque rerum conscriptione labefactari libat. Ergo ut tantus hic leuaretur labor, edendus fuit liber aliquis, quo incredibilis ista pisceptor ', o discipulorum molestia minueretur. Is cum non facile reperiretur, dum maiora moliuntur Patres nostri,in baa meas lucubrationes luciderunt, opus oe a nobis olim inter docendum philosophiam, adumbratum potius, quam omni ex parte perfectum: O cui nec modo, quod grauibus publisisque negοιθι esemus impediri, extrema manua accessit. id ut in lucem proferatur decereunt; Prodit. Tu
tent ergo praeceptores hic iacta esie fundamenta in quibus, quae imis milia videbuntur, tute, oe secure poterunt exedificare . Ixtelligant etiam discipuli, se nostris uigilijs quasi certum hominem conduxisse,cuius opera, quae alias ipsis summo labore conscribenda erant,dinuictius,accuratius, ta pulcbrivs conscripta con
Sed de causis, quibus adducti sumus, ut hunc in Aristotelem commentarium proferremus in lucem, hactenus:de via, rationeque docendi, ac philosophandi, quam sequimur,ηunc dicamus. Idsane in primis curabimus, Laetor, ut, quae a nobis omnia proficiscentur,at illam pietatem confii ant, qua adolescentium parissimum animos peroptamus imbuere. In explicandis ergo ph icis dissicultatibus id maxime complectemur, quod ex Uu nostro ct uerius fuerit, O communius . Dum de t ristotelis mole certabitur , optimis quibusque utemur Au-1boribus Grscis, Latinis, rabibus: ex Grecis TheophraIIo,Alexandro, Ammonio Fbilopono,Porphyrio, Simplicio,Themissio. Euhratio, caeteris ue, qMrum
nobis commentarios temporum iniuria non ademerit. Ex Latinis autem, D. Thoneta Boethis,Alberto magno, Aegidio, Scoto, Marsilio; ita tamen,ut G qui ex
6쪽
is florii praestant,suumque u litusta haleant. ycotus,calitanus, rand-nΗs, Duellus, Ian us,Burisus,suridami,Zimara; dopbus,qcaeteri, si qui alii in hoc genere excellere uidebunIur. Vnur sane D.Thomas instar erit omnium in quo γ diligentia interpretandi, o doctrins grauitas cum pietate comuncta , multa,varia ac solida eruditio neredibilis prsterea methodus, in integris etiam disciplinis pertractandis: nec commentariisIbium quos scripsit in Arsotelem, sed multo etiam magis Summa Tbeologiae, summa contra gentes, Quaestionibus di putatis, ου caeteris eius scriptis,tantam vide Theologia taceamus philoso phiae lucem attulit unus, quantam uteri omnes aliorum pace dixerim possint explanatores terrerin quo,ex nutrius arbitror laude quiniam detrabi,si id dicitur de D.Thoma, quod ipsorum quisque uiuoet adesset, de eodem videretur ese dicturus. Ex Arabibus autem quamuis numero , dirina, ta eruditisne, si vel cum
Graecis,vel cum Latinis conferantur, longe reperiantur inferiores utemur nempace, 0barabio, Auen Far, Averroe,ta atqs: Avicenna potissimum quod
eius scripta omni memoria grauissimis hominibus probata sint, G quod unus inter omnes Arabes proxime ad verum philosophis christiana decus, laudem uideatum accessisse.
Hoc autem loco admonendus es, Lector ne cum in hos, aut alios impios, Aristotelis interpretes, sive Grscos , siue Arabes incideris, in iis praesertim , quae ad pietatem attinentIacile illis credas, atque conmisias . Nam , cum impii fere omnes fuerint, Ethnici, Idololatrs, nonnulli etiam Sarraceni, uel Mahu- . metani, de Deo , de diuinis rebus, de ultima fine, de diuina prouidentia, de vi- . ta beata,de animis ipsis h minum non raro male scripserunt. Vna, quam profi . temur, Divina fides philosophia regula ac noma est, vel potius veritatis, ad: quam philo phorum, siriptori que omnium opiniones resereno sunt: ne, quod monet D. Paulus, ab his decipiamur per inanem philosophiam, secundum elementa huius mundi, ta non fecundηm Deum. inamobrem pios potius,religiosiosque uiros doctrina, oesanctitate praIIantes , quales plerique eo-vum latinorum unt, quos commemorauimus, prae caeteris sequendos tibi esse con, Lituo.
Nec vero satis mirari possum, sic quasdam in nonnullis t cademiis se ulboribita impiis ada : Eos, ut tantum non apud Eros, eorundem Authorum cau- . sa, des periclitetur. quo cum fermo deuenerit, de uno Auerroe pauca dicam. . Sunt enim aliqui qui nescio quid in eo tam egregium, aut insigne uiderint., qui am eximium, illaure, ut eum caeteris anteponendum putent, ta , . quod deterius est, viri alioqui catholici, Averroinas se esse, ta dici velint. Nam, ut illum cum caeteris iure 1etibus conferrent, a quorum tamcunon paucis proculdubio superatur Ortase ferendum eset: ita vero ese ei addi- rios,ut in eius verba iurariat, ea tanquam oracula sibi edita putent, indignum
7쪽
gvim sane est grauliate es diIurates lini A. pHmum enim is, quem
ibus erroribus fidei pietatique perniciosis plenus eri ut non immerito apud aliquas celeberrimas provincias, im j cognomen inueneris: Deo natura infinitatem aufert,prouidentiam,rerumque quae infra lunam sunt,scientiam nobis animorum rationalium immortalitatem,oe multiplicationem eripit illudi unius in. Omitibus bominibus intelle ius monstrum, atque portentum liaucis , denique σDeo π:.max.ut certum est ρο nobis,ut multi aserunt,o ex eius principi scon sequiti/r, improbissime tollit libertatem. Q bus sane rebus escitur, nullam esse debere religionem, pietatem aduersus Deum: nullos ipsius numini cultus , honores, reces adbibendaricum nec curet nostra,nec sciat: ulla item auisuppliaria sagis se a Deo , aut ρ nia re tefactis ese proposita. Quid malia Zomnem peccandi impunitarcm es sibi persuasit, , quid ea opinime quereret, factis tes latus est. Iavruero, qui eiusnodis Duar dogmata ac decreta, quae, obsiecro, qualia que putabimus ad ea comprobanda comminisci e ex bis colligere consequentia euus tot erroribus credimus esse posie consentanea ne secum irae identidem pugnare cogatur s viminc Eio uix ulla Pbilosophia ipsius pars sit in qua non alicuius uenenisubsit suspicio. Adde fuisse AIabumetanum. quod j a scripta facile declaranto conceptum animo aduersus Christianam religionem odium semper
habuisse: ut necesse sit. sua eumsordis ma sedla scripta quoque pbilos phica infecisse non parum. o praeterea est corrupto Aristotelis libro, es pluribus in locis deprauato: id quod eius scripta praese ferunt.Graecis fere omnibus explanat ribus caruit: Latinis etiam, qui nec dum extabant,de iitutus fuit,ut necem sis, in eo nec grauem,nec securam inesse doctrinam.nam etsi acutum quiddam raro, exue tamen dicendi, pbilosophandigenus in eo reperitur: est tam illud o scurum nusitatum, O saepeab Aristotelis sensu intelligentiaque alienum, quod recta interpretatione,ac uerone Aristotelis,aliorumque interpretum luce caru rit. Vos igitur,ubi quidpiam recti dixeris,non aspernabimur: ubi secus, alios ei longe doctiores anteponemus, ipsum impietatis, ubi tale quid dixerit, condemnabimus.
Illud quoque ab sum G pernicios est . uel disputandi, uel loquendi genus quo,illud ex philosophia,boe ex Veritate,asserituri aut,idem fecundum philosophiam verum. ecundum Fidem falsum esse a1rmatur . Neque enim pb:lo phia sed i eri quae a veritate abhorret: neque, qus cum diuina doctrina , idest, Fide pugne ueritas essepoterit.Sis enim vero verum congruit,ut veritas veritati non post esse contraria.Quo circa non immerito in Concilio Lateranensi in Eou oc disputandi, ac loquendi genus, uerbis exterminatur graui mi Neque illud dismile est, Hoc in Arithoc vero in uenitate, aut in Fide esse di- um: ut enim id interdum necessarium sit,iame ea feri moderatione debetivine in rebus,quadraecae religionem attinent,ridem ipsam, hoc eII, a Deo acceptam
8쪽
ptam disciplimis , obiecta Aristotelis authoritate premere uideamair, quodsim istifaciunt, qui summo conatu uiribusqire nituntur ostendere compluribus in rebus Aristotelem contra fidem sollisie, cum tamen conset paucismis in rebus a Fide disientire, G quod peius est,) idem conantur esscere multis locis, in quibus quidem Aristotelem possent non sue magna etiam probabilitate pro Fide interpretari,cum proertim uiri gratossmi Aristotelis sententium tam ese aperte testentur: Inquosane de ipso Aristotele, cui fauci est putant, male merentur,cum se eum a vera ad falsam sententiam abstrahunt, oe cogunt falbum di. cere,vel inuitum,in rebus etiam graui is errare turpissme. Quid quod ex haegrauiori , requentique pro Aristotele contra Fidem os ueritatem concertatione, grauia qusdam incommoda accidunt, O chrisiano uiro indigna, O omnino non ferenda e primum cium,nihil prodest, Obes autem plurimum temere excitare tantum contra Fidem aduersarium, eumque summostudio contra illam armare, oe ad eam oppugnandum omnibus rebus iuuare. Deinde plerique,cum audium verum quid esejecundum Aristotelem,id omnino intelligunt, quod ess,secundum Philosophiam: immo secundum omnium optimam quam este putant Artotelio Philo hiam: ta quod Ar Ioteles siensit,id credunt esse naturali rationi ac lumini consentantum M atque ideo sic disputantes,quantum in ius est Adem illud Concilis decretum per imprudentiam euertunt, quod credant, rationi, ta lumini naturali stim aduersari. Illud autem incommodum uelgraui mum eII. cum enim contra Fidem docent aliquid senue aerissotelem,id se confirmare nituntur argumentis, ut in quoque contra Dem cum Artotele sentite uia deantur: prssertim cum quae pro Fide, O veritate adduci possunt, ea summo IIu dio conentur disturae, ut Aristotelis sentcntiam tueantur; quod sane plurimam Fidei, ta ueritati obese constat, cum eius argumenta ct rationes infirmari, frangique v. deantur. iucissi, inquam,immortali laude digni censendi sunt,ta de Fude orthodoxa, des Arinoicis ipso benemeriti, qui ex magna probabilium σμnionum,atque explicationum Aristotelis uatietate , eam potissimum diligunt , ac tuentur,quae cum Fide congruit, eam , pro sua visiti parte probabiliorem reddere conantur, atque ubi Arii toteles a Fidei disciplina abhorruit, curant non solum rationibus naruralibus, sed aliis eiusdem dieiis, arque decretis ipsammetuerilaum Ucndoe; ut quamuis in uno,aut altero loco ea senserit , quae rei clantur; tamen appareat νιliquam eius doctrinam pdei, taueritati ese maxime con
Vsc longe dissimile disputandi greus est,Ime Theologos asserere, Uud Pbilo
Iophos. Hoc Latinos Philo ophos illud Graecos, vel Arabes. Pona ut omittar . falsum hoc peesse commenturn,Ms ut Prouinciis, nationibus, linguis, ita op xionibus dissidere. In hoc distutandigenere latet uenenum, cum per Theologosripsam Theologiam, d m,ta religionem, per philosophos ipsum philosophiam a cile quiuis intelligat,s uidelicet per Latinos philosophos D. Thoma ,caeteroseque
9쪽
tur. in contemptim non fluminos Theologos Auzbores , quod graue m tum est sed etiam Theologiam inam abducunt, O nudam ei, diuinos lumine detiitutum Philosophiam anteponunt. Thilosophor igitur a Theologis disiungere, Graecos a Latinis, seminum sana est,uelsuo quamqκe rem momento non penderantium, uel certe inam ueritatem consuto prodere,cae stibi,atque at s pestem asserre Ludentium. a est pura, a radon cra que uerit, quae a Deo genita,impressa in hominum mentibus adhibiata coelesti ilia Dei norma,ex Graecis,Latinis,Philosophis, Theologis coli situr integra, G petenda est. Haec tabui, mice Lector, qu e de optimo phir optaria genere uniuersὸ praciperem, ne falsis, ac prauis opinionibu deceptus in perniciosos errores rapiar is sed veritatis,pietatis,ac diuisae religionis patrocinium, ut de Pbilos bia, Christi. o Dei Ecclesia benente rearis sponte ac lubens sempersuscipio. Precor a Deo optinax.qtuo Patres notiri autbore hoc velle caeperunt,ut eodem adiut re labor hic, propo situm sibi diuinae gloris, S publicae utilisatis fructum consequatur. Valem Christo Iesu. n it
10쪽
De Philosophia Nomine, ac De trisne
tot hominapconiis, me sapientum laudib.ram olim celebrata est,ut nostri onmasnopere indigeat
uus.n eii quantumuis indoctus, i noaliquid sublime,ae pene diuinu philo b phiae nomen uideatur. Hanc ergo modo nobis Ni uino auxilio) explicare aggredientibus, uile sane erit, aliqua praemittere,quae siciliorem ingressi iiii efficiat.ersit autem ista quinque; primum,quid Ailosophia sit,alterum, quot eius partes, temtium, 'uis earum partium ordo, aris , qui, Pnilosephiae ortus. tandem, quanta eius sit dignitas,& utilitas. Circa primum, ut a nomine ipsis inci. piamus,philosophia olin phia.i. sapietia dicta est,&philosisplici..cipientes nucupati, ut auctor est tamenes li. i. de vitis philosephorum.Pytnagoras uero huius nominis suit primus inititutor, qui se non sisrhu,sed plutosophum. i. sapientiae amatorem,ae mi di ossim Leonti tyrann 'qualiam arte polleret, petenti res oti iit. ae inde philos phia,quasi sapiet se amor, 'doluata est, ut idem Diogene, retat. idi phil se ibitur iam per philosophiam , quod per
sophiam,vt intestigamus, usis obtinuit . Nee oportet existimare;philosephiam aliquam esse peculiarem scientiam,quae ali. quod ens particulare contempletur, non umis tua enim si e modo cossideramuri sed vivitia seueriale genus est, varias sub se scientia, g - - complectens .utent mapud morales philoaphos iustitia alisuando pro speciali se tui. quauam virtute inclinate voluntate ergaea,q aliorum sunt,usurpatur , aliquando protomnium virtutum aggregatione, secundum quam psecte homo iussus dici-& philosophia , mi andoqueris sciema peculiari, i metaphysica dicitur, si itur, quandoque pro omniu scientiarii cumulo. ut philolbphus non aliud sit, quam sciens ola, ut sciri possunt, ut dicitur I. Metaph. c. secundo, hoc autem non vitaeo habitu st,sed multis sicutin.non v nus sensiis inest animalibus , quo cuncta sentiant, sed varii, omnibus aut fimul persecta fit sensatio, ita no vnica scientia, Schabitu cuncta cognostuntur, sed multis', Λ omnes