장음표시 사용
511쪽
In lib. VIII. phys AHE Cap. IX.
mouet,& cimi moueriinprimus ergo inotor ex peri eii corporis. Ex rpetui tace agitur coiminuitatis & regulari tu eolligit, quod motor sit intrariabilis, di omni Inainobilis,ac inde incorporeiu . I
Necesse autem in medio. Tex. LXXXIIII.
Oziter dubitariir, in qua parte caeli
sit primus motori Ae breuiter re spondet. In circuierentia, non asit
in centro. Et ratio est, quia ibi aequii elimotorem esse, ubi uelocior est motus . At motus uelocissimus partium est uel sus connexam circumferentiam, quia illae partes maiores sunt. ibi ergo est m tor primus, non quidem ut in loco, cum
sit in eoi poteus, sed per assistentiam.
Vtri Deus sit ubique secundum ristotelem . V IL
Ie disputari soler, an Deus se ubique. Nam hic Attii praebuit caus ni dubitandi, mex operatione pii: ni mὀtori quae maxime est in esse cunferentia, uidetur deducere, ipsi tiresse in circunferentia,& non in cenim .
Secundum ueritathm, Deum eἴ ubi s. manifestum est ex his, quae diximus in 1. Physici Cum cnim Dei operatio ubique sit, erit etiam Deus, etiam secundum Aristot. lyrinia sentemia eli Aueri, disp. iMetaphyli. dubio ultimo iubi ait satis impie ut saepe solet,cum de Deo loquitur. Dicentes Deu esse ubique, Stangere mremi esse pueros,& deururre ordin5 causatu,& causatorsi.Vnde plerique Averroisae illum sequentes dicunt, Theologos disserte a peripateti is, quod illi ponant Deum ubique, hi in caelo probatur istasEtentia ex 2. Physic. 8. ubi ait Aristote. esse in circunferentia exli. Meundo, in I. de Caelo. 21. Ubi ait Graecos,& Rarbaros in hoc conuenire , ut Deus sit in coelo Tertio , ex x.degeneratio. 19 ubi ait. Haec entia nostra,quoniam ualde distanta primo principio,non posse ee aeteriri.
rariae uero sententiae sunt pluri- 1.η6ἰ mi,&celeberrimi Arii totelis interpretes ma ne ratiram Platonici, quam Peripatetici, Demai Arist. Ἀ- uidelicet esse ubique , etiam secundum' tarpreter Aristotelem,& ex ipsius etiam Aristotes Iurelii moniis colligitur, Se rati inibus a diar. quod iam ostendamus. v. l. Primo. Alex. Aphrodisin suo a. de anin dic. 13.ait, intellectum agentem, quent
ipse ponit esse Deum esse ubique. Idem ipsi tribuit Philop.in i .de anima, tex.qα ubi ait Alexandrum , & eius sequaces Deum esse ubique dicere. Secundo. Simplici v. in hoc 3. Physico i sim,Lrum . 8 . luculenter digreditur de Iocci Dei, ubi ex sententia etiam Alexandri cocludit,cum Deus sit impartibilis,& separatus,vir se perfectus, a corpore mundano, recte dicendum est ipsim esse ubique Se nulli bi. Et inquit. quando Puthagorei dicunt,Deum eue in centro. debet intelligi quoad participatibnem lmnitatis opincit. Cum Aristoteles etiam ait, Deum
esse in psimo caelo, debet intelligi modo quodam eminentiori, quoniam primunt mobile est, quod primo participat mota opiscit. Adde, quod Simplicius indigi ersione rex. 89. s. Physseo. dicit Deum ex isto ele, '& Pluti,nε ecnti iere omnii uinculo sitae uoluntatis, qubd uinculum simius est , quam natura earundem re ram. In Epictet . etiam e 66 . ais, Deum
simul ubique adesse, & in a. physic. 8s. ait secundum Aristotelem, Deum non esse in ultimo cito,sed in alvegato om
esse ubique. 'Quarto.Themimus iis paraphrasi ix. metaphysi. agens de loco Dei,ait: Deum
uestire omnia,non ut uestis, quae extrinsecut tantum tangit rem. sed intrinsecus, ut totum tarsat totum:. ait tamen, primum
mobile esse corpus nobili stimum,& eius animam esse primam. Intelligentiam , de uasi pro lege, atque propterea ibi magis escere maiestatem opificii. Quinto, Philoponus in t .de aia rex. id auctit: cui' extat locus pulcherrimus
primo Mereor um,aliquanto post priari pium:
512쪽
Oplum: ubi quaerens rationem, reueluin orbem voluitur, assert ad verbum ra. tione ex Plotino, quam & ipse probat. Inquit enim.Qnia vult imitari Deum.vnde eum mens, re intellectas diuinus rerum omnium coditor,& architectus nullum locum iii bliantiae suae habet constitutum: in omnibus auia partib.mundi & locis eiusui ac flamma potent ia, aeternaque ipsius actio reperitur, ac dominatum Ita coelum, quod cum corpus sit, simul totum ubique esse non e est, conatur secundum suas paries esse in omnibus locis. In eadent sententia est D.Thomas, qui explicans hune textum,& moue, hoe dubium, respondet, dicendum esse, quod dicitur, principium nrouens esse in aliqua parte sui mobilis, non per determinatione suae subitantiae,sed per emcaciam motus. quia ex aliaua parte sui mobilis mouere incipit,& ideo ait)potius dicitur esse in coelo,quam in terra, & potius in Oilente, unde incipit, quam in aliis partibus cili. Haec D Thom.
Quod si quis illum locum Aristotelis
rex. 8 . ita male velit cum Auerme interpretari, profecto incidit in hoc absurdum etiam Deum non esse in aliis ecolis,imo nec in primo ipse Gelo, sed in sela eius vltima superficie, hoc est in circunserentia,ut dixit Aristoteles:quod asserere esset per quam ridiculum,&indigna sentetitia quae tribueretur Aristoteli. Sed sensus hic est, quem caeteri graui simi Interpretes , di D.Thomas voluerunt; quod ibi potius esse dicatur,quia inde incipiat motus quoad essi caesam,scilicet motus, quia ibi magis operatur, non quoad determinationem substantiae . atque hactenus de Aristotelis interpretibus. Ex Aristotelis testimoniis aliis idE probatur. Primo. Auctor libelli de mundo , siue sit Aristoteles, siue quis alius,qui tamen dignus est,qui ii ibuatur Artitoteli,ca. 7. postquam late probat indecens esse, ut Deo alio a particularis pro uicia dema
detur. concludit, Dei vim esse, ut eius munus collocetur in toto mundo. Vnde ait, hane ipsius vim esse omnium tu tricem , & eontinentem. Item nomen diuinum , quoquo versus omnia permeare, & alia
his similia. Secundo. Est locus pulcherrimias in
Aristotele r. de partibus animalitum, P. s.ubi laudat Heraclitum,quem cum quidam adiissent visendi gratia, eumque iacas a quadam sumaria caloris gratia, sedentem reperiissent, sic ipsos ab ingress 1. cohibuerunt. ille ingredi eos fidenter ius sit,dicens: nec illo loco Deum deesse im
Tertio:cum probatum sit Deum mouere ut finem,& primum cadum,& omnia, secundum Aristotelem, & insuete immediate in primum caelum,& omnia vc causae sciens: eerte non est maior ratio cur siein caelo, quam in caeteris mundi partibus unde erit nullibi, vel ubique . Quarto Deus non poteli constitui in loco circumscriptiue per corpulentiam , quam non habet:sed per operatione. Vnce Aristote. in hoc s .ex operatione visus
est colligere locum Dei. Seti probatum est ut diximus omnia suisse efficieier a Deo im Aristotelem .ergo ex eodem principio manifestum est,ipium esse ubique. Hoc idem ex sententia Arillotelis alia qui etiam Neoterici viri nequaquam contemnaendi sitisse ostedunt, ut Femelius li. De abditis rerum causis,cii .idem secundu Aristotelem Eugubinus .de perenni philosephia, cap. 7. Ite Matillius Ficin lib. 2. de Theologia Platonis, capit. 6.& 7.apud quos multa eaque praeclara de hoc ipso repeties . Nicolam etiam Leonicus in venabo dialogo, siue de animorum essen.
ria, ubi satetur omnes asseruisse,Deum v-bique elis,licet modum quo e selinou Omnes satis intelligerent. Neque vero hoc Peripateticorsi inuentum proprium suit imo ut ex Eugubino, Leo & Marsilio ex auctoribus A ei, citatis constat, id tota fatebatur antiquitas. De Mercurio Trinregillo eius Primander resertus est hac re, Mundum esse vas plenum Deo Dei spiritum omnia eomine ' re,&cidem ex Orpheo, Holoastro, Musto Sc aliis habes apud Eu binum. Item
ex Platone,& Plotino loca iam attulit . ex . I. quorum etiam sentemia idem a Miri Ma i et obius lib. i.in somnium Scipitanis. Pr
clus item in Timariam paulo post initia sic argumentatur Deus en ubique,anima non eis ubique ei in anima non est Deus Hine illud Virg. is Iouis omnia plena . Hinc Lucanus ,
513쪽
In lib. VIII. phys Arist. Cap. I x.
Empedocles etiam, citius fit mentio in libro de mundo, ubi sit pra,omnia asserit esse plena Deo. ae loca pauca pro multis quae astri possunt, adducta suificiant, ut
appareat contra Averrois impietatem noesse pueros, qui sic opinatur, sed ipsem potius impium, qui sic opinatus fuerit . Ad arguae enta. Ad primum, & secundum patet ex D.Thoma Simplicio,a hemistio, di libillo de mundo r est enim in
primo mobili modo quodam peculiari, quo ad es scaciam, & initium motus , ut diximus. Ad teitia. Textus ille perperam ab alia epribus exponitur. Nam putant Aristot lem agere de distantia loci, quod salsi inest: nam materia primatam distat a caelo, quam eius formae. Unde si corruptio proueniret ex distantia a Deo; etia ipsa esset corruptibilis. Anima item hominis inco ruptibilis est secundum Aristotelem. quae tamen tam distat a Deo, quam caeterae res eorruptibiles. Sensus ergo est,de instantia in natura,quae enim magis distat, hoe modo a Deo, magis sunt corruptibilia
Sed obiicies: in genere stibilantiae ma- is distat materia prima a Deo, quam eius Lima: rgo si hic est sensus, oporteret ipsam esse corruptibilem. Respondetur,illud intelligi de retibus
completis, at licet materia prima sit ensim persectissimum,tamen in para, & non est ens compositum ex partibus potenti. hus ditatui: nam ab hoc prouenit corruptibilitas. Quae enim magis a Deo distant habent substantiae suae partes, quae facilivs dis olui possunt: quam ea,quae propiora sunt Deo in natura . Hac de quaestione.
Habet autem dubitatione, si contingat. Tex. LXXXV.
Vbium proponit, ex quo determinat, nullu movens motu perfecte continuu motum eiscere.Dubium
igitur est. An id quod motum mouet, posui mouere continue, & non sicut qui impellit idem multoties; Hinc enim non est motus persecte continuus, sed multi consequenter se habentes. Respondet, quod motum mouci, aut mouet unpellendo idii per spatium fert mobile sto impulla
immediato, aut mouet trahendo,aut utroque modo,nempe secundum vertiginem aut mouet proiiciendo ad quem motum proiectorum concurrunt plures motores. Non est autem alius modus, quo mouet id quod mouetur. Omnibus autem his modis, quod mouet, & mouetur non mouet continue,& uniforni iter: primus ergo moloi,cum uniformiter moueat maxim mouebit,& non mouebitur.
Determinatis autem his manise . , num est. Tex. LXXXVI Concludit tandem quod cu primus
motor moueat immotus, nulla ba L
bet magnitudine. Repetit autem ntilla haepilogans ratione factam. Si enim haberet magnitudinem, aut esset infinita, aut fini s- . ra. Non infinita et quia non datur insuitu quantum actu,ut probatum est 3. Physici Non sinita: quia non posset habere potentiam infinitam, quae necessaria est, ut magnitudo moueat tempore infinito. Finita
autem non mouet tempore infinito.Cum igitur primum mouens tempore moueae
infinito, S perpetuo, necesse est,quod se indivisibile, di magnatudinis, ac corporis cuiusq; expers. Haec Aristo. r
Dubium de motu proiectorianti D Vhivm unum est circa proiectora
motu. Videtur im Aristo.referre causam huius motus in medium ipsa motu a causa pristi ali primo:deinde consequenter partem a parie.sed omistis aliorum placitis,existimo dicendu i medium quidem in eo modo, quem dicit Aristoteles, consert ad motum proiectoiu. Et hoc experientia patet. Nani non aliter proiecta in medio velocius,quam in plincipio seruntur, ut consideranti patet .
Simul etiam existimo, uod non solum medium est eausa motus huius, sed quod etiam uirtus imprimitur ipsi proiecto le-cundum quam sertum sicut graue per grauitatem,licet differant, quia unus naturalis, alter violemus est motus.
Ex rio huc iacitavio, dc experieti a.
514쪽
Tex. LXXXVI. Quaest. VIII. r φ.
quidem: quia sicut proiiciens imp Gmit virtutem aeri primo, ut moueat lapidem,Sc per parum spatii moueatur ipse
aer. non. n. desinit itatim esse percussi, taer,cu desinit moueri manus, ut ipse Aristoteles fatetur, quare etiam non imprimetur virtus similis lapidi, ut moueatur. Est autem hoc validum argumentum, et 'secit dubitare Simplicium in hoc.
Praeterea multum hoc patet experientia.Primo,videmus.n.& s entimus,aerem
sortiter a bombarda impulsum no delicere hominem in terram, quamuis ipsis ma iacie percutiat, nec ipsum globulum quomodo ergo propellet ad tantam distantia lapidem aut globulum ferreum. Similiter sortior videtur magia' vetus quam ille qui excitatur ab arcu: sed magnus ventus vi sua non potetit s ita le
uare a terra. ergo nec aer motus ab arcu.
s Praeterea:quia aliquando est,magnum ventum lapidem iacere, nec credendu estir selus vetus tam sortiter regreditur ut lapide moueat cotra impetu totius veti. Praeterea: sequitur,' r pluma velocius' proiiceretur, quia facilius ab aere si illineri potest,quam lapis, quod eli salsim . Praeterea, in rota barbiton siris, ubi uis demus,cum motus est reminiis & propesnem, motus contrarios exercere, e in
medium referri potes .s Praeterea: quia tuc si hoc esset, dato vacuo non potaei esse proiectio, quod credibile no est. Ob isti ergo misi videtur,vntutem imprimi etiam ipsi proiecto.
En Deus sit uirtutis inflari.' Quis. VIII.
- Vxstio haec, si de re sm seipsam agatur nulla habet diis cultatem. est enim copertissimum Deum esse infinitae uirtutis intensiuae , ut etiam in serius probabitur.Sed id Ari. est aliquanto dissicile, tum ob interpreta smarentias, tum potissi inum ob duos illos textus 78. 7ς. ex qui, ad eam disputandant silmitur occasio.
Vnde Aduerte primo, in quo consistat rei huius dissicultas in Aristotele, hie virtutem pro ui,di robore tu agedo,& pretsertim in mouendo lotaliter accepimus. Dupliciter autem est uitrus aliqua in sinita.Vno modo intensiue, ut sit gradusi infinitorum: sicut albedo esset in sinite ii tenta,si actu haberet gradu, infinit Altero modo est infinita duratione: puta usnita quidem in gradu est,tamen potest durare in motu tempore infinito. Iuxta hoe est duplex opinio de in sinitate.Quidam dicur,quod Aristotelexuoquituita infinita,vel finita uirtute duratione. quidam vero, quod de intensione. Et dissicultas bina in demonstratione fecit sententias diuisas. Na secie Ari.duas
consequentias. Prior est: Si mouet tepore infinito non erit uirtus simia. Altera ei lsi est uirtus infinita,in et in non tre. Quidam ergo considerantes, priorem non valere nili de sinita duratione, cuia
ad mouenda tempore infinito sat est in sinita uirtus duratione: ut patet de Sole qui agit tempore infinito secundum Aristotelem,& de inferiorib intelligentiis , quae non fiant aequales primae. Ob id dixerunt,esse hoe intelli pendum de sinitate, uel infinitate durationis . Quidam alii respicientes poste iorem eonsequentiam, dixerunt esse de infinitate intensiva sermone, quia aliter non ualeret,i moueret in non tri. in utraque a i sententia est una dissicultas. Quod rumouet hos, torquet illos, nec omni expaue hi vel illi diis cultatem absoluunt. Est aut utrisq; duplex diis cultas communis. Altera est circa illud Art. lin n5 tempore moueret, si esset in magnitudine. Videtur hoc nihil esse. Nam si in sinita uirtus est, quid resertii sit in magnitudine,vel extraὸ semper n.& quocunq; modo mouebit in non tempore, si infinita est. Uel si non mouet in non tepore extra magnitudinem,nec in ipsa mouebit. Altera dii scultas est circa maiorem Aristotelis illius primi discursu. Dicit.m quod s totum mouet totum mobile tempore infinito, et pars mouebit parte minori trae videtur hoc manifeste contra is quod dicitur 7. Physi. tex. s. si totu mouet totum tanto tempore per tantum
spatium,et, dimidium mouebit dimidia eodem mei tempore per aequale spatium Hae sint praecipuae dissicultates circa A-ti discuisum in quo sunt tres sementiae. Pilara Duplic
sinitate Dei eae sera. Ars Vnde
515쪽
In lib. VIII. p . Arist. Cap. II.
I, sexti Pilma est quorundam, qui dic t Ali' sotelem loqui de finitate,& infinitate durationis; S inaiore illius discuisus se in illigi int,se aliquod totum finiisi duratiori oues itiobile si i uni duratione ,
illius inocciuis finiri duratione mouebit mobilis Liliti duratione parum nori tempore quia cuili par, iit filiati durat rcne, minus debet durate. R e; itur Isa sententia r 6 cit, ut censeo diffar. cm. di sputatione:quia talis maior syllogismi ridicula esset, qui . n. facit finitum duration dicit tempus non eigo opus est dicere, sollem duratione mouet tempore h-nito.Praeterea. Quia quamuis conclud ret, Dei in esse infinitum duratione, tunc
non soluutur dissicultates, quomodo virtus infinita duratione moveret in non tepore. Prosecto consequentia esset nulla,
nisi sermo sit de intensua virtute. di sint. Secunda sententia cit Averrois,& aliqrum,quod Deus nec est snita, nec infinitae virtutis,ac ob id est incorporeus qu iafinitum, di infinitum corporeum pastiones sunt, ac id dicunt probare Aristotcle quod nec sit vii tutis finitae intensiuae inpii mo disicursu, ncc insnatae in secundo. - Haec sentetra potius videtur sugere dii
Re cicur aliquid decernere. Nasent, μ' ostendimus male in spuitu tib neeat repetiit finitum, vel ins nitum alicuo modo. Est .n. quantitas molis, Sc persectionis:& se etiam finitum, vel inlini. min. unde profecto etiam patet,l neces
se est admittere, * intelligentiae quaedasunt maioris,quaedam minoris tariectionis,& aequalitatem vel inaequalitate nabete in persectione,& uirtute . . Non igitur posum non mirari Aue mem, qui ad calcem digressionis in rex. 6. ait,non posse intelligi unam intelli-
emiam maiorem vim habere atra. Est. n. coua rationem omnem.Nam si sunt inaequales in essentia, ut necessario sunt, &ipsemet satetur, quia ponit disterte essentialiter, at essentiae sunt sicut numeri: etiam erunt inaequales in virtute. Viderunt hoc aliqui Averroistae, ut Iadunus,qui licet 8. Phyli. quaest. 22. se ndum Aristotelem, dc Auerrsem asserat, Deum necesse finitum,nec infinitum: sea tamen uidens hane scntentiam esse
valde abluidam in quaest. . de substantia tubis,st, Aristotelim,& commentato reni carca quaestiolic ni hanc ut nullo dissene a Fide Catholica.dcitia sententia est Sancti Thomae, Scomnium icie Giaecinum, S alioru,ut in setius probatur,quod sit seimo de infinitate intensua, di quod Alistoteles ostendat in priora demonstraticine,Deum esse infitiitae vii lucis in iei tuae. At quia ista lentetia est celeberrima' scitu digna, exponam eam primo ad mentem D.Ilioniae.
Adverte igitur primo ex ipsisSIlio.
quod motu 1 ex duplici radice oritur. Primu ex spatio, puta cum vnu mobile pervatio spatii partes vagatuW tunc oritur
siccessio secundum plures spatii partes,
qui motus est ex latio consequens.Oritur secundo ex ipsi, mobili,c si opposito modo locus εἰ spatiu unum est,tanae per ipsum transe ut diuersae partes mobilis, tue fit successio,& motus conse uens ipsum mobile ratione suarum parnu penes eundem locu ,& loci partem. Quod si velis comparare istos motus ad mobile, meis inti insecus,& per se est ille,qui ex ipis prouenit,quam qui ex spatio.& ratio est, quia hic ex ipsis partib.ille ab extrinseco spatio ei prouenit. Aduerte secundo,quod cum te pus
sequatur motum, erit etiam duplex tempus. Alterum penes motum mobilis secudum luas partes. Alterum, lecundum hatii partes. Et quemadmodu motus secundum partes mobilis est magis P se,& primus, ita etiam est ipsum tempus. Motus vero alius,& terus est velut per accidens
ad istud.Vltcitus, sicut tempus est duplex ita etia duplex erit in si itas tempolis,&prioris,& rosterioris, Prior aut infinitas est per se magis, S prima.
Aduerte teitio. quod prima causa, quietempore infinito mouet, debet esse talix quae possit sacere motum,& tempus insinitum per se,& primum, pura,corpus infinitum mouere, quia primae causae debeter infinita tepus per se, reliquis vero infinitum per accides puta, minus intaitus corporis sititi multiplicariis. Cum igitur prima causa dcbeat esse talis, qMem D re possit corpus actu infinitum, debet esse infinitae uirtutis intens te. Ad aliu morem infinitum per acciden sat est insituta tantum vi iura duratione.
516쪽
Vult igitur LThom. quod demonstratio Aristotelis procedat de infinita virtute intensiua,& de tempore infinito per se ex parte mobilis. Se tune nota fit solutio ultimae dissicultatis, puta, quomodo si totum mouet totum tanto tempore , pars n ouebit partem in minori tempore. Hoeelarum fit de tempore ex parte mobilis. Nam per unam loci partem eitius transit pars mobilis,quam totum: & citius minor pari,quam maior.
Quod ii dico, videtur vana gem6striirio: quia non eis tale eorpus infinitum actia .ree esse potest. Respondet s.Thom. quod verum est,tamen Aristoteles procedit ex Ilippositione,ut sit sensus; Ρι inraeausa debet esie talis, ut si esset infinitum a. Ou, posset moueti ab ipsa petuna loca siccessive:& similiter eausa prima infinitatis tempolis debet esse talis, ut ex de possit esse causa infinitatis pse, & seeundu mobilis panes. Haec est sentetia S.I h. declarata quoad potui, siabolis profecto in se, de digna &Tho. sed videtur habere aliquot dissicultates. Prima , quia Aristoteles non procedit ex impossibilibus,sed ex his, quae sant. In si perioribus enim probauit motum nullum alium ins nitum esse posse, nisi circularem,& hunc tanquam propriu Deo tribuit: Modo consequenter ex tali infinitate motus eius indiuisibilitatem ostendit: nec apparet in litera talis distinctio temporum , quam hucusque Aristoteles non significauit. I taeterea . Quia s. a boni. non situ Iedissicultatem, quomodo est infinite virtutis intensiuar,non mouet in non tempore
extra magnitudinem,& in magnitudine
Respondet S.Tho. quia cnm est extra magnitudinem,agit, intellectu, & arte, non autem ita ageret in magnitudine ,
sed sicut ignis., solutio haee prosecto non omnino sati,sicit: nam primo si Aristoteles posuisset Deum agens necessarium,tantum ageret,quantum posset, sue in magnitudine
Praeterea,quia quid vetat, quo mIn a at intellectu, licet sit in magnitudine λesset enim sicut homo quidam. At Arist.
vult,quod sit omnino eo o is expers, noergo videtur demente Ari.totelis ita erse dicendum.
vi autem in quaest. hae aperiam renidst senti Edum sit prima conci . Qim usit de vi istarum rationum, Arii οὐ oluit Deum esse infinitum intensiue in vigore. Hane coclusionem probabo primo ex ipsb Aristo. Secundo ex eius interpretibus. Tertio ex rationibus ductis ex principiis,Aristotelis. Ex Atili. primo:quoniam in illo text. 8.expresse ponit primum mouens esse vii tutis infinitae. Primo:quia ipsi m esse infinitae utitutis in duratione sit perius suit demonstratum in tex. s. In hoc aurein 78. cum velit denaonitrare ipsum esse inncorporeum, tanquam quid hucussi non demonstratum ait, se uelle priris demonstrare ipsum esse infinitum , Si hoe supposito progreditur ad demonstradum esse incorporeum, de separatum.
Meundo; quia si Atiit. intelligebat destita infinitate durationis, manifeste pete-iet principium in argumento. Nam ce tum est, id quod est , uel mouet infinito tempore,mouere,& esse infinito tepore. Quare manifeste esiet nugatio, si solum intellexit de uirtute infinita in duratione de esiet ridiculum argumentum. Tettio:quia Aristoti sumit hane illationem:si aliquid mouet tempore infinito,eii uirtutis infinitae. Quae quidem illatio est ab inlinitate durationis, dc succersua motus,ad infinitatem intestuam morulis,ex extensiva inserendo intensivam: virtute illius proportionis. Si aliqua res aberet ex se virtutem mouedi per unum tantum diem. v. g. esset alicuius uirtutis. si per duos dies,enet in dupla maioris viris tutis. si P quatuor, esset in quadruplo maioris uirtutis, de ita consequenter. Ergo si habet virtutem ex se mouendi infinito tempore, erit infinitar uirtutis, Aristot in aquam uirtute huius proportionis ex ex tesione insita optime sic colligit intea sonem ut mitis mouentis, infinitam .aliter nil omnino inferret,sed ut diximus auincipium peteret. Dices: intelligentiae mouent infinito tempore secundum Arist. ergo essent infinitae uirtutis. Respondeo, intelligentias
517쪽
In lib. VIII. Physii. Arist. Cap I T.
Ron elie a se,nee a seipsis habere si, uir intena, sed a prima causa, ut si perius ottedimus. Deus autem est a se,& ex se sita habet uirtutem; quare etiam si intelligetis durant insinito tempore, tamen non sine pia a eausa conseruante; & ideo primae potius causae illas conseruanti id tribuendum erit, de illius inseretur uirriri infinita, non ipsarum rerum mn seruatanam. Atque ideo dicebamus in illa Ppositione, si quid haberet ex se uirtute mo di infinito temporenue aptime sequi, ergo esset infinitae uirtutis. Atti .autem , si e etia intellexi se ex eo constat , tr ibi de primo motore solum agit non de aliisti de eo Glo aggreditur demonstrare. Quarto in tex. 79 ait hane uirtutε insinita, si poneretur in maenitudine,debere mouere in non tempore, quod manifeste pertinet ad uirtutein infinitam iniatiue .
Nam quod quidam Averroistae dicae sensiim Arist. esse, uirtutem infinitam induratione etiam moturam in non tempore, eo quod non potest poni uitrua infinita in duratione in materia, quin etiam sit infinita intensive:omnis.muirtus, quae finita esset, defatigaretur. Id potius est Pnobis, uident enim se non posse saluare discursum Aristotelis, nisi recurrant adia n infinitam intensium Secundo. Idem probatur ueterum testimoniis. Primo Simplicius in illo . expresse in Glutione cuiusdam dubii Philoponi it,secundum Ariae aliquid esse infinitae uirtutis, posse intelligi dupliciter. Vel quoad durationem, di iam inquit, tapetit etiam caelo:Vel quoad quanda ui intem, quae tota sit actu,& secunda hane, est. Deum primum motorem esse actu infinita potestate praeditum. In texetiam 86.idem ait. Secundo.Themin tex. 78. ait, ostquaArisi demonstrauit motorem esie sempiternum, nune uult probare ipsit in esce ineorporea quod ut faciat, primo probat ipsim habere uirtutem infinitam. Ecce manifeste distingula Themi. inter habere durationem infinitam, & nimitem infinitam. primum ait, esse demonstratum , secundum e ex illo demonstrandum. Tertio est locus pulcherrimus Ammo
nii ad lautitia capitis de sabstamia , ia
bare, Deum e se incorporeum ex eo, Passeris illum pollere infinita ui Adsereaatem totum Aristat.discursum, inquiens. Quod habet infinitam vim, non potest esse corporeum. Nam uel corpus est infinitum,& tale supra in tertio Physi. probatum est non dari. Vel finitum,& tale certum est non habere uirtutem infinitam. Nam imaginemur hoc corpus in tres partes esse diuisum. Tunc quaero, unaquaevillarum an habeat uim infinitam, uel finita Si infinitam : ergo totum intundem
ualebit parti Si finitam:ergo quod G stat ex finitis, sinitu erit. Haec Ammonius , qomnia uides intelli de ui infinita intensive. Et confirmatius fit: Nam de infinita
ratione nullum inconueniens est, imismo potius est necessarium, partem ta vi mdem durare, quam torum.
Quarto, in eadem sententia fuit Alerixander,ue & Vicam Sc alii graues authotes hoe ei tribuunt. Primo: quia qa simplicius dicit supra, semper uidetur dicere ex sententia Alexandri. secundo,quia iit
alibi tetigimus ipse ponit Deum intellectum agentem, quem uult omnia praesentia, praeterita . & sutura in particulari tamul intelligere.Vnde eum lite sint infinita, non potAt non here infinita uim ii, telligendi, quare,de essendi,quia eadE est in Deo. Quod argumentum idem coclassit ex Theophrasto, Eustrathio, Psello, Magentino,dc aliis Peripateticis, quos attuli in primo Periher.in eapite. De simiris eontingentib.imm3 vere de simplici ter eonesudit, ut postea dicemus.
Quinto est sentetia Philoponi, qui ex Peripateticonim principiis id deducit in
primo capite,eorum, quae circunseratur in opere ipsius contra Proclum.
Eilquod ualde est notandum. Nemo istorum ueterum affert liquem Peripateticum fuisse in opposita sente ia, nee uertit in dubium, an hoc sit dicendii in Aristotele,sed quasi mani sestum tradi . Immo simplicius contra Hiiloponain illo 9.ut illuc ra adducat in maximum inconueniens, ait,eum nouisse distingore inter infinitatem durationis:&uirtutis
ut illam secundum Aristotelem tributret calis,lia Deo. ι
518쪽
usductiso primi r Arissexto . Uxe est inuetitia D. Thomae hoc et o & commilator Latinora. Septimo, imo ipsius Averrois, qui hoc aliae esse v/lde dubium, de hoc esse maximunt dubi viii eorrum quae sunt in philosophia: unde attulit sagam illam potius ciuim Blationem, de qua susus egi. st in i a Me
physic rex. i. ait. motum exli duos habere motores. Vnum finitae motionis,&est anima existens in eo: Alterum insinitae motionis, & est potentia quae non est innisteria. At si dicat Deum esse infinite vi Ditis, sicut motor peculiariter ad uictus
primo mobili sic finitae Non enim potest vitellisi illa potetia infinita in abstracto , sed in aliquo subiecto. nee de in sinitate
durationis, nam haec competeret, ipsi animae orbis particulari motori, imo Omnibus motoribus orbium.
Scio Zimaram ibi confingere ne taciquam sislutionem: sed certe textus nulla uitur.Vnde credo Iad unum ut vidimus id pra, exactius suisse asecurum mentem Auerroia' nam quid aliud intelligere potuerit per illum motorem infinitae motionis, non apparet.. Tertio, id est probandum rationibus ductis ex principiis Aristotelis, Primo . Mundus evective est a Deo ex nihilo, Hsapra probata est, siue id sat per emanationem, siue per creatione:ergo Deus habet vim insmiam. Consequentia prob eur.Tum quia,si erraret in tempore secu dum peripateticos, haberet in ita virtu , sed quod si erit iactu ab aeterno, quod factum sinset in tempore, nullo modo minuit hanc vimaergo. Tu etiam: quia non
est minoris virtutis dare eo ab aeterno , vim dare esie in temporeArgo si ex li insuret infinitam vi mitem, etiam illud . Costmatius fit ex illa calculatione D. Thom. agens,quod producit ex passis minus disposito, maiorem habet vim : ergo quod ex nullo modo dissiposito,ins nitanti Confirmatius itein si,quia intellistencae emanarunt a Deo si cundum Aristotelem : ergo emanarunt ex nihilo,quia non ex materia.
Item te anima rationali, si est immortalis,di multiplicatur, rite vera est,sequitur creari & ex nihilo seri,no aviem educi ex potentia materiae. serendo,Dens serendum Aristotesem
ut alibi ostendemus, & partim etiam te: agimus.in libro primo: Ilari heri quo in loco trauissimos quosque Peripateticos attulimus, qui id ipsi tribuebat,& cognoscit
omnia praesentia, praeterita, & futura in particulari.& fines ei omnium agentium
particularui, ad quos ipsa dirigutur Fixe autem sunt infiniis Ergo habet insititi
uim cognoscendi. Ed qualis operatio, talis essentia. ergo. Et haec est etiam eadem eum ipsius essentia.eigo habet infinitam essentiam coli firmatur, quia saltem c gnoscet circulationes siti orbis primi, quε mouet, aut saceret Aristoteles stulta primam causam, rc ignorantein, at illae sunt infinitae,& dies praeteritos & annos nouit, aut eorum,quod est ridiculum dicere, obluit scitur, qui stant insitis:ergo est infinita intelligendi capacitas. Tettio Ex D.Tho. primocontra gentes,e. 3. Actus alteri inhaerens termina.
tur ab eo in quo est cum omne qa recipitur, per modum recipientis recipiatur, actus uero nulli inhaerens a nullo terminatur, quia habet omnem persectionem
illius generis.Vnde albedo p se subsiste.& a se, haberet omnem pei sectionem albedinis.sed Deus est ipsu ens per se subsistens, ergo a nullo potest coarctari: aut limitari, quin habeat omnem persecti nem, quae intelligi potest in genere entis. Quarto.Ipsum esse per se consderatu, ins nitum est Nam ab ins nitis, & infinitis modis participari potest. Si igitur eE , quod ex se est infinitum, in aliquo termiriatur,proiecto ab aliquo debet determinari: igitur uel ut a pioducente tale esse, vel ut a recipieme illud:sed esse Dei,nee
habet producens,nec recisiens. ergo non
potest intelligi esse coarciatum uel limitatum, aut determinatum ab aliquo. ergo
nec potest intelliri deesse illi illa infinitas qua habet este ens secundum se. uto ex eodem s.Thoma. Illa pers o magis habetur ab aliquo, quod ipsim plenius parii orat, sed summus modus participandi est, si illa persectio sit
deessentia, at in Deo esse est deessenti
ipsius ergo persectio entis infinito, & illimitato modo habetur a Deo. Mais,Dnu est aeternus, erro uini
519쪽
' In lib. VIII. phys AEst. Cap. IX '
Nam aeternitat est duratio infinita, emo eius radix, quae eis ipsa essentia,esi incita. Nam permnentia infinitano potest esse virtute finita. Item , quia haec permanentia infinita est tota simuli erg/. . Quod si obiicias .idem esse de Angelis. 7 Negatur consequentia. Nam non habenteam a se, sed a Deo, Deniqne septimo ut
pliares alias rationes omittam, quas affert D.Thomas, se alii, multa sunt in natura
quae quas quoddam velli grum sunt illius infinitatis: ut infinitas instantium temporis,& infinitas punctorum in linea, infini- tas persectionum indiuiduantium in unoquoque indiuiduo diuerse quae sunt sub unaquailue species infinitas deniq; pania
Item intellectns noster, dato sempero uouis, potest maius & maius apprehen 'ere 'e intelligere. unde eum ultra Omne finitum nos pinsimus aliquid pei sectius ' intilligere, identer uitur Deum esse ultra omne finitum, nam alias possemus inteli gere aliquid maius,& melius Deo. s. iis. Adde. . intellectus noster est insatiab: lis appetitus . Nam postquam quis scit, plura stire semper vult. At hie appetitus, haec Ordinatio intellectus nostii ad iasnitatem ut in nullo finito,& in nulla Gnita veritate acquiescat, frustra esset, nisi daretur infinitum aliquod, infinitaque veritas, quae satiareturi Et manis ileoli edit, ipsam ad aliquid ius nitum infinita habere capacitatem . t. Eodem modo de appetitu voluntati abbonum ostendi potest, quia nunquam eius appetitus aliquo huius vitae bono satiatur, sed eo habito, plus desiderat. Haec item sententia omni u Priscorum fuit. Nam ut ait Atili in y. Physi. x s. o M. nes prisci tribuerunt ins nitatem primo principio, 'hori postea errauerint in applicatione talis infinitatis . Vnde,ut collib-t- ex illis uilibus , Pythagoras, Plato , . Anaxagoras , & Democritus id ali est,a- bant: Mercuitus et lini illus saepe asseri in Pimandro, Deum esse infinitum .iin' tota vetustas: Deum inteistebat, hoe ni mine,ut sedete est apud Ei ubi inani .lside petenni Philosbphia. cap. Λbi multa' adducit te istimonia. idem Avicen intrae a.Metarilaca. & Author etiam libueeausis stim videtur asserere. ' . Secunda eonclusio Circa rationet isto Aristotelis certum est, non omnes esse des molirationes satis fuerint fi sint aliquae.
aut sortas te etiam omnes rationes proba . . ., tales. Haec coclusio talix manisella est exi eo,quod nemo unqoam interpretum soltis potuit sententia Aristotelis in his oua nibus textibus ira commode explicare,ol nullum i ueretur ineonueniens. Potest tamen eas rationes probabiliter defende 're altero duorum modora,vel ut S. Thomas supeliu vel Iecim do, pro quo lixe erunt aduertenda . lPiimo quod virtus maior, vel minor is,id. mouenti, non solum debet pensari penes pondus, & resistentiam ι sed etiam penes tepus.vnde non sbiu illa eii maior uirtus quae aequali tempore maius pondus mouet: sed etiam, quς idem pondus per maius tempus. & hoe non indiget probatio ne, senas enim hoc indieat. Maioris enitii est virtutis decem pondera mouere prehoram continuam , quam per dimidia . Alivi enim per dimidiam mouent, redeficiunt statim. Ex quo fit, quod tempus
etiam eum restientia habeat computari.
Multu in olim,vel paucum temporis dux secundum resilientiam auget , va
Nora tamen, quod line findarientum non eli uniuersale, nisi in virtutibus,qui patiuiaturi di dum mouent, mouentur amotis quiles sunt corporeae. virtus enim quae non patitur dum mouet, solum petpondus & resistentiam mensurari debeti
Aduerte secundo et quod omnis virtus r. μηλanimaim ad mouendum, infinito tempo te smiliter virius in corpore infinita ilia iensiue debet esse: luia cum talis,dii ni
uel moueatura notu resistenti, mensui ibitur decundum tepus etiam. Undes maior est,quae tepore maiora mouet,eadem
propoitione prodedddo, quae debet q. fine mouere infinita debetisse intensine. Sicut si homo sustineret decem ymndera sorti, stra moueret per horam ea et alieliud, uti ut is per duas maioris : fi per tres, adhue in iocis: si ergo per inlinitum infinita.
Aduerte tento, quod Aristotelesy sen j. Lilbilibus.
520쪽
discursis Aram milibus philosephiam deducem noli existimauit esse viriutem aliquam in corpore posie,quae non Queretur, dum mouet& desit retur, sicut virtus aialis eii Cuautem superius Ostensum sit, in motu da uenienduin eue ad aliquod, quod Ioeipsum moueat nec possit sitiere motum in inanimatis, sequitiar, quod in motu euellivbsit puenire, nisi ad moues,d: ad uinens primum. At nequis exitii maret hoc esse quodda corporeu Mal, seu aiam in corpore: probat hoc no esse sed debere esse sub staticiam viventem sine eois te, quae si in corpore esset, defatigareturi si slibet
anima, quae nitiueretur sal macci. dens,& runcia mouendi vim pore i finito. indigeret virtute infinita intensio, quae esse non potest . .
- Ex his sequitur ici sciat sus Aristotelix notandus: & semper procedit de virtute quoad intensionem in primo discursu iuubat, tu nulla virtus corporea finitatiuentione pbuit nouere tempore ibi fini t sed si mouet tempore infinito , debetine intensiue infinit . . .: εIn secundo dimit u 'ubat, quod vim vis corporea infinita esse non possi quia
moueret in uon tempore ex utro ue: ergo sequitur, primum mouens non esse corporeum, ut sit ei ictum M iri tune cnis virtus corporea, vel est finita intelliae, vel infinita: seis neutra potest mouere tem
pore,quia magis u incit resistentiam . Mhoc proxime conuenit cum Atiliotele , dc ueritatem habet, Nam in lib. .letua tur eadem proportio totius ad Iotam, acipatiis ad partem. dc tunc idem tabet cit r.
melius, quod loquitur Arai tot te de uir tute corporea passibili,& tunc tepas ethcum testtentia computatum Et si totum
mouet torum Iaato tempore, pini ue
bit patrem minoriMpore, quaecunq, sita ita enim sortis homo mouet poedus per die non sequitur, quod dimidia sollini' dine. praeditus homo moueat d: mi diuo pondus per diem. Falsiim enim hoc e se expetientia monstrat. Na hoc modo pro 'bares, viod infirmus homo per die pense moueret talem partem breuem poderis,quod non eii uerulo, cum absque p5dere uix per horam moueri posset. stoteles autem lib. s.loquebatur de uiri
te nuda mortua,& quae non repat tur, M
illi e declarauimus. Haec igitur latis sint rde Aristotelis ditarisbus Aliqui c5trahinit illam proposition
Si mouet in infiniri, tepore, eli itinitae vir . tutis: ad uirtutem solum in i agnitudine 'exilientem,& operantem cum res itecta. .e lde ἰῆollint in iniciei sulti H ueram , nec est suisse sensum Acilio ili; Atii et o Arimcum Aristoteles illam absolute,& sine retus secundum tempus ut dixi mi mirando res ex lenabet eam Non infinita, quia tinoueret ii Bon tem- imouendi uitrii Atria dependente, i ut expore. O si ergo primum mouencteinpolriill pontoni, calculatione deduximus. e insitato moueat,non erit virtus in cor- in hoc etiam sensi, defendenda est..p.re. Sed contra primam conclusione sitne Dus. βα
inriueseu cordantur muscoquentiae illae , es soluun . rum . ut ne ant secuticlinia Aiisl isse in re me serjυ, iis in illae dux diincii latria nisi enim sit x eriti sui uitaui,. q. tablem l εα irariara .d fi lias uitur.Ob id enim vir iam magi ritudines 24 Dimum Mundum ArisL viii iei. no puteii mouere tempore infinito, quia detur . nihil potest sacere ex nihilo ex t. t. nunc ei et infinita intensiue : quod elle Physi. 3;. tu ita ex ,hilo nihil , ei. non potest: moueret enim in nolite p . H. iv nta be tu i 'ins'itain. Resi Dixi. s.c Ad secunda dissicultatem potest scire aetur Dimitiam Atili essὀiuxta nati ra-
talis ut sit maioris proportionis ad parte ne, de qua loquebatur, nihil ex nihil mobilis,quam erat totum ad intum. V. g. s totum ad totum erat duplum. pars mouentis sumatur, quae sit triplo maior, qui pars mobilis talis mouebit in minoii temposse fera:atque i fici modo nihil creat nihilo; non negit tamen, lii in omnia ex ptima cauta sint,& ab aeterno prodiretio sierit, & emanauerit ex Deo mundus ca