장음표시 사용
481쪽
In lib. VIII. physi. Arist. Cap. V.
Non ergo necesse est semper moueri. Tex. XXXIX.
surinae tionum praecedemium,pura, non rati no omne ciuia mouetur ab alio ex emna vis it inseco moueri, sed aut ab in mobili, aut nem ab ab eo,quod serptim mouet, si primu sue alio exter Iit motam. Vbi uides, quod siupra notauinadib re mus,e his concludi i olum deueniendum mouem ad viatim primum in motu,quod non ab 'atis. alio extrinseco mouetur . Misis . Addit autem quartam rationem,Id debet esse principium motus,& mouens primum, cui magis conuenit mouere, at omnes concedunt magis mouere id, quod per se mouet,& uon ab extrinseco mouetur, quam quod ab extrinseco mouetur, ergo tale erit motus principium potius, quam motum ab alio.
Quare hoc considerandum est. Tex. XL.
Liud principia vuli modo Aristo
teles conitituere, puta no, tu inmotum dandum esse principium, quod no ab alio extrinseco moueatur, sed
a se: sed etiam dandum esse principium immobile per se,& quod nec a se, nec ab
altero in aueatur. Ad cuius probationem disputat id quomodo quod a se moueturnio ueri dicatur , in , Supponit autem ante omnia sundamen Miti, 'ri mouetur, esse continuum , &. diuisibile in semper diuiti bilia , quod in libro 6.ollense est.
Adverte autem aliquod continuum seipsum mouere sex modis contingere potest.Primo , quod totum secundum t tum moueat se ipsam totum, ut totum sit quod primo mouet, & totum, quod pri-
mouetur. Aut quod pars moueat totum: Aut quod totum n oueat partem:
Aut quod pa tcs se inuicem per se moueant,& moueantur a se, Aut quod alia quae partes totius singulae, vel una seipsis
moueant , Aut tandem, quod una m ueat imi nota, inera moueatur non m uetas.
Horum modorum , solus sextus, & vltimus: verus est ac eligendus,reliqui repr-bantur ab Aristotele,non tamen exprimit ndum,& tertium,quin eadem est tria primorum ratio, ut dicitur. Probat ergo, quod totum secundum se totum, non moueat seipstim totu dupluci ratione. Prior potest se componi. Monens impossibile est moueri illo eodemo tu,quo mouetur motum ab eo: at si totu
se totum 'movet, mouens eodem motu
movetur, 'uυ motum, ergo impossibile est,totum secundum se totum mouere se totum primo. Maior explicatur. Baculus seu homo mouet lapidem, & mouetur, sed Plius est motus lapidis, alius in homine, similiter in aliis omnibus. Minor n ta est.Cum enim idem fit totum mouA,& motum,illo prorsus motu movebit torum, quod mouetur , quod mpossibile est. Nam pariter in aliis mouentibus id accidet, & eadem sanitate sanabitur quis quo sanat aliud, & sertur,quo mora serti Altera ratio est in secunda figura. Omne mobile, ut mobile est imperfectum , nullum mouens,ut mouen est impede ctum: ergo nihil,quod est mouens est prima mobile. Maior probatur, Quia quod mouetur,est in polemia,nec actu het id, ad quod mouetur. Est enim motus actus imperfectus, ut quod calcfit,nondum est ealidum persecte. Minor patet. Nam mouens,& agens actu habet ad quod mouet mobile, eit enim actu calidum,quod calefacit. Additi Cum mouens est causa univo ca: nam cum est quivoca, non habet illam sormam formaliter, nisi in virtute, ut Sol calida faciliat ipse sol maliter non est calidus. Cum igitur idem secundum idein, non possit eis: actu, & potentia eprosecto totum non potest secundum se totum mouere scipsam: bene quidem una
Nota quod hae ratione probati etiam
potest, quod pars non moueat totum secundum se totum, similiter nec totum , ut totum,mouere partem. Nam si torum secundum se totum mouet partem,totum
est actu pars uero potenti sed quomodo totum actu est , si pars est potenti Dum enim totum est calidum , pars non erit ma calida.
482쪽
nee pars totum monebit. E fit enim pars astu, totum vero potentia ad formam illam.Sed implicat hoe. Si enim Pra actu formam habet, totum secundu: totum non erit in potentia: potest ergo Pars mouere partem aliam, sed non totalecundum totum , nec totam secvadum se,partem.
Quod autem non est ipsum se ipsum. Tex. XLI. Excivilit quartam partem illius argu
mentationis, puta quod totum se ipsam mouet, qua partes se indicem mouent,altera alteram per se: hoc reprobat quatuor rationibus. Prima est: ubi non datur primum,non est motus at si ita totum moueretur, non esset primum mouens: non ergo esset motus. Minor probatur . Qin cum aequaliter haee alteram,re altera illam per se moueat neutra principium motus est .
Praeterea: quia si principium est una pars tunc totum esset magis propinquum vni parti, quam alteri, puta, illi quae prima est, ct tunc una pars magis per se moueretur, uim altera, pura quae longius distat ab ultimo,quod a primo mouetur: cum igitur una pari magis distet ab ipso toto, quod a primo mouetur , ipsa erit magis
per se movens: non ergo aequaliter partes se inuicem mouerent. Secunda ratio est. Dato. quod una pars primo moueat,scut & altera. tune sumo unam,& fit argumentum subtile. Ista mouet primo:de necessitate antem non est , ut quod primo mouet, ab alio moueaturi ergo poterit talis pars mouere totum abs que eo,quod ab altera moueatur, Pona tur ergo possibile in esse, tune iam habetur inimirum:quod in eo, quod a se mo. uetusidatur aliquid mouens,& non m
Tettia ratio est eodem sere utens principio: si ista pars primo mouet,ergo vel est immota, vel se ipsam mouet, nam peraecidens est , quod ab alio moueatur. immota est , habetur intentum : si uero ipsam mouere dicas , existimas,quod nititi hoc ita sit,motus n6 erit, ut dixim tena . iam prosedo tuarum non mouebit se ipsem, quia rarave pars se inuicem movetiquod est contra suppositum . Quarta ratio est. Si se inuicem parte mouerent, utique estri idem actu,& νο- tentia , Probatur. Si haec pars mouet, puta,calefacit alteram,est actu, quia calida rquod ii mouetur ab altera, ergo est poteretia,puta, calestisimiliter ergo est actu, de
potentia secundum idem ι quod est impossibile.
At uero neque ipsius primo. Tex. XLII. R Litrix quintum modis , puta quὀd
totum se ipsum moueat,quia una aut aliquae ipsius partes se ipsas .
Hoc reprobat sic. Totum uel mouetur ipsum totum , vel non, sed eius pars ita, ut no est totum,quod primum se mouer, sta pars, in qua est motus, & ita separata a toto se ipsam mouebit, sed non totum . Si ergo totum mouetur ita , ut motus sit in eo,& se mouetur: ergo per accidens admotum totius a se sequitur, quod istae partes vel una se ipsam moueat. Quod si per accidens,ponatur in esse: iam dabitur in eo, quod a se mouetur, aliquid immotum quod intendimus. Unde concludit sextum modum. sie enim mouet al iquid seipsum,quia una ipsus par, secundum se immota , mouens est: auera vero secundum se mota , sed nomouens. Vnde cum totum a se movebitur, ut A B. non est aliud dicere , quod a se mouetur,quam quod A qns est una ipsius pars B, alteram moueat, & iste est sensui
ultimorum uerbora huius textus, ut Simpli .exponit, quam
483쪽
In lib. V HI. Pitysi Arist. Cap. V.
moniam autem mouet aliquid quidem . Tex. X LIII.
cat,quid iit id,* primo, icipium mouet dicens, Quod id, quod
seipsum mouet per se, R cx necessitate , duplici pa: te conflat: Al aera, qua mouet in mota : altera, quae mouetur , cd non mouet aliud. Ei enim duplex mouens,&quod mouet,sed mouetur ab alio: di quod mouet Dium,& non mouetur. Similiter duplex est mobile, ci quod mouetur de mouet aliud,&quod tantum mouetur. Solum ergo in movete seipsum dupl cxpars est necessaria, de qua mouet immota ,& quae mouetur non monens allud.
Quod si acciderit,quod id, quod nacuetur,etiam aliud in ueant, tunc id per accidens est, ncccssarium ad id,quod se ip
Ex hoc probati sumatur ergo tale mouens se ipsum, in quo una pari mouens sit immota, puta, Α . altera niola,& moueat rura, B, xluod moueatur ab A,& moueat C , totum autem se ipsum mouens sit , A, B, C. Est argumentum. Ablato C. magnitudo, quae restat 1 B, mouebit se ipssim,ca ex palle ini uente,& mota coiistet, ergo iam illa magni udo tota A A C. non crat prima se ipsam mouens; led A n nam C. non mouebitur per sc :ergo non fuit necessarium, quod D. moveret, sed tantum moueretur. vicerius azserati r A,Sc relinquati it B C . non mouebit se ips a .nam B; non per se poteli inouere,nisi mota:ergo necessarium est,quod ut se moueat, sit A,& pars mouens. Concluditur ergo ex utroque,quod ad hoc, ut aliquid seipsum moueat, tanturia sit opus parte in uente immota,& parte mora non mouente: auod si h xc fuerit etiam moliens hoc quidem per accides et . Dicit aurem, quod tales dux partex se
debent tangere, 'u a,mGacns,& mota: auduna saltem tangat alteram. Tunc se tan. sunt,cum utra' re corpus ell , ut neruus mouens,& caro mota:Tunc autem vita in
tangit alterum, cum unum no est corpus, rura mouensivi cam intelligentia moueto lum, non enim tangitur coelo, at ipsa tangi coelum virtute Ida.
Ex liis concludit intentum Cum mobile continuum sit, non aliter esse dicendii se ipsum mouere, niti quia ratione unius
partis mouet, ratione alterius m. tar aut dictuni est.
Dubitationem autem habet, si tua uerat aliquis. Tex. XLIIII.
CVm dixit, sidari partu,qui mouet,
' & partem, quae moue. ur in eo, Pse ipsa mouet: ρ sumemum iacit circa hoc. Demus talem magnitudinem , pura A B.tunc R, mouet & B, ni ouetur: si igiciar utraque diuisibilis eii.d uitatur A,& B. Sc sumatur magni:udo ex parte A, Rex parte ipsus B. com posita, talis mouebit se ipsam, ergo A l non erat Piima , qu. v se ipsam mouibat. Quod autem illa seipniri moueat. patet. Nam si A. mora erat,quaelibet eius Pars erat mota, similitei de A. Quod si dicas. A, cum mouens sit, non necenario essed: visibile, nam immaterialia possunt mouere, saltem,quamuis hoc velum sit,ipsum mobile diuidi poterit,&ratione huius non dabitur ptimum,quod se ipsum moueat.
Ad hoc respondet Aristo. quod illi partes, aut una saltem, si altera non sit corpus,est quidem in potentia diuisibilis , at actu non ita,ut si diuidatur, iam non talis motus in ea perseuerabit, ut patet, Animal enim progreditur, & progressus est potentia diuis b: lis secundam paries animalis progrediemi tamen ii actu diuidas
in duas paries, non permanebit motus ,
Ad hune et go sensum dicit Aristoteles ,
qu6ddatur pilarum motum in actu, ud nequeat pars mota actu diuidi,quin amittarii Oiun , quamuis potentia diuisibili, sempei I r.
Inest igitur in his diuiti bilibus prima
actu, & ex tali primo conficitur de necis state, quod se ipsum mouet. Idem dicendum de parte mouente, cum ipsa corpus est,ti dii iii iocietat habet, quod datur Pri mala actu, quae inouere Possit. 6Metar
484쪽
Maui sessum est igitur ex his .
Ex his concludit, quod in moria de
uenite oponet ad aliquid immotu movens. Nain quae mouentur, aut statim ab immoto mouentur, sicut pars mota sed in mouente se ipsummi co pus rei pecta animae, si anima iit pars inciuens: alia mouentiar non a primo immoto, ted ab alio, quod mouetur. In his adtdeuenite debemus ad aliquid, quod se ipsi: in moueat; in hoc autem uenitur tu .dem ad immotum: ergo quocunque modo procedatur in motu, ad primum immobile deuenire oportet. Dubium est, quae sit ista pars mouens immota,ad quam reducitur mouens seipsua , quod supra in quaestione tertia diximus. Si enim dicas,quod est anima, proiecitauix poteli temb. istis quadrare:quoniam locutus est semper Aristoteles de parib continui;nam superius dixit,omne ui ouens seipsis in esse cominus: nee alit ei se mouere, nisi quia e una pars mouens,& altera mota, & multa alia dixit, quae non nisi de integranti palle intelligi possunt,ex alia parte uidetur primu mouens ei te anima ipsa. Nam quamuis sit pars integralis,quae mouet tamen adhuc ista mouetur, di non nisi ab anima.
Respondeo, quod intelligi potest Atisoteles de utroque. Anima.rueli principium activum primum motus. Unde a si lute loquendo ipsa est primum princi pium motus animalia. At Aristoteles in suis probationibus de parte integrali procedit,quae mouet,non simpliciter immo-ia,sed in incla per se illo motu, quem ita
animali iacit,ut mr, seu neruus, eu quaecunque alia pars,quae primo mouet animai,non mouetur per se illo motu, quo mouet animal, viii per accidim, quatenus in eo est, quamuis etiam moueatur alio motu neruus, uel talis pars, qui reserendus est in an inruin, ut in principium primum . Et hoc modo polliemus intelligere pet hoc principium primum anima quae per se immobilis est,mo
Quoniam autem oportet m tum. Tex. XLV. V Laelius Aristot las accedens, uult rora da
constituere ex motus perPetuita ri mosorte, unicum elle mouens immobi- immobilale,& perpetuum, ut enim ex motu, quia o perae ab aliquo fit, utilatus est dandum este in tuum. unoquo ue mota primum mouens immobile: ita ex perpetua motara seri quae nunquam intermittitur, probar e as reditur, unicum est e mouem immobile, αrerpetuum
Vn una quodque igitur immobilium . Tex. XLVI.
PRxtermittit quandam dubitationE Excludis
suae esse poterat. An omne mou Es dubium immobile sit perpet*um: dicitque risis. non esse praesentis loci determinare. Satest modo probare.quod aliquod iit m uens immobile perpetuum,quod quidE nulla mutatione moueatur, nec per, senec per accidens . Nota, quod Gr ce habetur aliter , P
enim nos dicimus mouentium autem) 'Iepit non mouentium) ia tune de Ideis
sermo est, puta, immobilia non mouentia, an perpetua sint: non est modo discutiendum, sed seiuni de linmobili mouete. At melius est
nostram literam. Et tunc est senas quod non intendimus probare omnia immobilia mouetitia esse perpetua, sed aliquod unum,& hoc
485쪽
In lib. VIII. s Arist. Cap. VESi autem si quis uelit in quibusdam.
-. Esponsionem, quam ali ni dabat, Apr. probari poterat,
immobilia omnia esse pei priua: nia immo admittit.Posset igitur hoc esse argumen-λDa es e tum Ea, quae non generamur,nec consi perpetua. puntur , perpetua sent, nee aliquando
sunt, aliquando non sunt. At immobilia
non generantur, nec corrumpuntur: non
ergo aliquando sunt,aliquando non siinr. . Ad hoc aliqui negabant maiorem: naaliquando sunt, aliqua do n6 fiant, νηη Quae sunt in generabilia , qualia sunt punctamon enim per se generantur, aut corrumpuntur, non tamen ob id perpetua sunt.Similiter ea,quae in compositis sunt,ut formae. Ex quo sequitur, uod possunt principia, immobilia non esse per retua : possunt enim esse mutabilia per accidens. Seti. ois Aristo ergo admittit hoc tanquam n d. iv. aj cessarium,'non omnia, quae per se im-a,m n. mobilia sun sunt perpetua possunt.n.esi se quidem aliquando, & non esse absque Eeneratione,uel corruptione per se. Iamεhoe docet Aristot.esse nec sarium, quod non omnia sunt huiusmodi, sed sit alis mouens immobile perpetuum . Hoe autem dupliciter probat. Primo probatur ex generatione, & corruptione perpetvad ι da omnium in seriorum, etiam eorum, quaeri aliod se mouent. Nam ea,quae se mouent, alim, et .m quando sunt, aliquando non sunt, & cam de ρ- hoc magnitudinem habent: sunt emo getetm.m . nerabilia , S ad ipsbium generationem consurgunt principia mouentia in ipsis ,
puta animae.Tunc est argumentum. G nerationes , Et mutationes hae perpetuo sunt,nec unquam Omnis cessat motussergo oportet ponere unum supremum per Peritum mouens. Probatur cons uentia.
MUM perpetuitatis,& cotinuae mutationis, non potest esse causa ullum mo in his particularita quae aliquando p I' sunt aliquando non sent, nec omnia sit tηi iis mul Ergo debet esse aliquod aliud perper pq tuum. God unum illorum esse non por η set,pite inia illud non est semper a atmotus semper est. Similiter nec omnia: nam omnia infinita sint,nec simul stat. Si infinita, non possunt esse eausa.si non
simul sentiquomodo possunt simul causare3 ergo profecto ista continua, incessabilis successio mutationum causam mo. uentem petit serpetuam immobilemque, praeter ista mouentia particularia.
quamuis . Tex. XLVIII. IN seri, quod simul non possunt illa a riu
m ema particularia esse causa mi parrisula periritatis. Dicitque,qua uis i inimii vi simullia,& millia,& unum moueret aliud, adia a plano huc non siusficerent perpetuitatem,& co possunt estinuationem in motu facere, nisi esset ali se causa qua causa si perior mouens,& Qb se com ill ui poplectens omnes has: atque hoc continuamne secressionem facit. ιν Additque, quod haec causa mouet una puta , caeluin ; hoc autem suo perpetuo motu hane seriem perpetuam,& indefitigabilem serie mutationum facit apud
Si igitur perpetuus motus. Tex. XLIX. Concludit, qa si motus perperinis S; m. tua
debet esse, unus etiam moror erit est ρὸν .perpetuus quid si unus sum erit i-ui, eg. unus motor perpetuus, si uero fuerint plu d.bis m
res,erunt plures motores perpetui . nus --
Dicit itaque quod unus est primus Wo iustor; cuius ratio est . Cu ei sectus per finita iuui. principia fieri aeque bene possunt, non oportet ins nita ponere, & cum per una aeque, sicut per plura, potius oportet una ponere, quia natura semper ordinem maxime amplectitur, de quod frustra est abhorret. sed omnes essectus inferiores possint be ne consistere, uno existente prin.cipio: o
Mao, non plura principia prima ponenda
486쪽
Manifestum est ex hoc. Tex. XLIX. Axi ri ne probat unitatem piIn
cipii, quia motus est semper, ut probatum est, est igitur argumenrem. Motus semper est, sed non proprie motus sempereste dicitur, nisi esset motus continuus. est ergo continuus motus, Si eontinuus, ergo mus. Quod si unus, unum erit & mobile,& motor, erit ergo num principium . Nota quod non dicit, ostensum esse ,
morum ene continuum perpetuum . nam
non est demonstrarum , nisi de motu incommuni,quod semper oporteat, quod motus sit,quicunque sit. Sed dicit ollensim esse,quod motus sit semper, & mo. do addit, quod,re Vera, non est proprie motus semper, nisi continuus sit. Nam motus consequenter se liabentes non de necessitate sunt ita coniuncti, ouin mediet quies, ut dicit simplici quod si seni. per crurus est motus,conuenit maxime ut is sit continuus.& hoc inserius prub bit amoueri,& ad utrunque apta sint a nistum, quam quietem. Alterum, quod repeti est, quod ex his rebus,quae notae sint,voluit ascendere ad collituendas duas eoru tu natura , Ic qua semper mouentur,& qirae immobilia semper si1nt & ad hoc Ostendendum, piobatum est.Omne quod mouetur,ab aliquo moueri,& per distinctione eorum, quae mouentur ab alio,& quae mouentur a se
perueritum est ad hoc principium , quod in omni motu dare oportet principium, quod se ipsum moueat, & cu hoc ad primum mouens immotum reducatur a hue, abistute in motu est principium pramum immotum mouens. Tertium est, i cum videmus ea, quae .
se ipsa mouent ad sensem, ut animalia de nouo incipere motum post quiete apparebat, imo hoc est simplum pro argumento,stquod uniuersaliter motus omnis posset incipere ita ut mudus esset, ut animal unum, quod de nouo motu in se inciperet, de se posset motus incipere.
Hoc autem oportet accipere Tex. LI. Et rursus cum respexerit. Tex. L. RAxionem unam fecit,qua probauit
unum esse movens perpetuu, sumptam ex perpetua serie mutationum. nunc alteram rationem ad idem iacit, quae sumitur ex principiis eorum, quae se mouent. Ingeniose autem repetit ea , quae dicta sime, ut ex eis rationem eliciat, & ea, quae seperius dixerat, quo rum occasone multa disputauit, one data Resumit autem tria ex his, quae dicta sint. Primum est. Esse aliqua,quae eadem aliquando quiescunt,& aliquando inouεtur,& haee ostendunt salsitatem eorum, qui dicunt,omnia semper quiescere, aut omnia semper moueri. aut quod omniuentium, alia semper quiesculu,alia semper mouentur. Omnes haesententiae unico isto conuincuntur argumento, quod
aliqua modo quiestae , modo apparet REMtit Blutionem dubii,quae data V Milis.
suit textu 2O. 23 animalia non ha---is
bent prineipium in se activum cu--iusque motus, sed loralis,& progressi ut, ει huiusno proprie pesticipium in se habent quia prius mutantur aliis motri.extrinseris,antequam ad illud perueniant,put altera notae, & augmentatione , ad quos motus oportet ante prius alia murati.Sunt mini multi motus a continete est ea ipsam animal, qui antecedunt illuna localem motum,unde du quiescit,3c dormit,de eoquitur cita pollea excitatur,prae cessit et motus alimenti, &alia etia mult antequam ad morum localem perueniret animal, quod de toto mundo dici non potest. Nihil enim est extra dontine,
Hine iam sequitur aliud, quod alias
non est sufficiens primipium, ut sis continuo moueat.) modo Aristoteles ad iugiis puta,quod animal non est GHciem principiumiri se coniam mouea cum m
487쪽
tit non in se, in suis orbib. monitii
recipiunt: ia,ut inquit S. Tho. 2 Auermes,non sunt formae olbium sicut ani- mae ab id morax orbium nullo modo ei inestmoc autem non repugnat etiam perpetuis, Aliter simpaexponit,allia copo . sitio suffcit . et tus ipsus d edeat a motu extrinseco, cuius non habet in se activum principium.
μω ia Vitellus addit, quod animalis princio pari pium,& pars, quae mouet, mouetur per accidens his motibiis:dum enim animal tiria al, ab alio alteratur.& augetur, simul etiam mouetur anima S pars mouens per accidens alte Fer c ccia ratur,& augetur. Similiter,dum localiter vitem. s. inouet.ut enim qui mouet uestem, simul cum ueste monetur,& anima etiam corpt, iis motiva, di partes,mouentes per accidens, m ipsb corpore mouetur, omnia igitur illa principia eoru , quae se mouet, per accidens mouetur ab alio,& a se.
Ex quibus credere licet. Tex. LII.
Gnoudi Oncluditur ex omnib. bis ration ὁ Μνεω Hs . ita dam principalem. Impossibi; te est,ultu principium horia. uae
mouent mota, per accidens esse causam perpetuae mutationis,& continuae, cumoia ab aliis moueantur, nec motu si sito-
rum causae sint, nisi ab aliis prius mota. Ergo oportet,aliud principi u ultra lixe omnia facere, quod sit immobile etiam per accidens , & siciat illa & hoc erit primum, a quo omnia pendeant, & tuc motus erit incessabilis,& totum ens, id est, mundus in se, te in sua uniueicili dispositione seruabitur. Cum enim principium
semper sit,& id quod ab ipsὼ pendet, &sui lentatur, etiam perpe uitatem obse uabit.
Non est autem moueri secunduaccidens.
Eril. A Xcludit obiectionem. Dictum. n.est, tur . ' quae ab aliis mouentur per accidens,non habent perpetuitatem.Videtur hoc salsum; Nam intelligentiae orbium insuliorum cum suis orbibus in
Denuit ultra suum motum a supremo Orbe,at perpetua principia sunt. Ad hoe respondet, quod aliud est per accidens tino ueti a te,id est in imaliud ab alio, id est,
in alio. Principia animalium mouentur
per accidens in se, quia fiant partes is i rum; quae per se movemur, at in e ligeu
At uero si aliquid est semper.
Postquam ostendit,unsi esse moueng r. m ι,
primum immobile,& pe elusi,do q'.d mo cet,l mobile primum ab isto ue Metise a te motum,erit unum, sc perpetuum, simi rimam. iliter & motus unus. Probat autem, quod uente persit tale mobile primum motum a primo peius dis monente.Unum,& immobile, eodemq; σὲ μηs,
modo se semper habens, non potest im- δmediate plura ac contraria sacere, at pia tua . . mum mouen est unii, 3c immobile,semperque eodem modo se habens; ergo nopos,ut hi essectus inteliores multiplices& mutationes oppissitae ab eo immediata esse. 'portuit igitur,unum ab ipso fistum mobile,sc motum ponere, & hoc efiicire hane diuersitatein in rebus , prout uarie se habet inotus: Sc ita sit . Astraen. a selo Deo niouentur, at haec mota in diuersia sitibus existentia modo generationum , modo cor ptibnum caula sunt; a principio tamen primo immediate unum prouenit, puta,motus huius corporis. Ex his omnibus concludit, quae sape cinet m ius dubitata sumant. sunt enim,quae sena ritum diaper mouentur, puta, Drlγes immediate a Gomm . primo principio moti . Sunt,quae semper non mouentur, puta principi u pii muti , . quod eodem modo se stan per habet. Sue quae aliquando quiescunt, iiquando mouentur, puta, inferiora, quae non a primo immobili immediat E mou ntur , sed ab orbe,& ab aliis. Cum . Exe non eodem, ae uno modo se semper habeat, fit ut ea quae ab istis pendent modo moueantur, modo sule cant, re sic manet abs Iuta illa dubitatio superius .Pros ta .ex qtia ostensu est,
488쪽
i St argumerum aduersus trat. b. ubi dici ruri esse necessarium ponere virum immobile mouens,& perpetu si propter perpetuitatem generationum.Videtur hoc eo salsum: nam sinpularum generationum cauta sim singum agentia particularia: ergo omnium mul causis erunt,omnia agetia, nec oportet aliud praeter ista ponere. Secundo contra eunde textum, ubi dicitur,vnum esis principium. si una est , ergo una est viuuersali causa effete qasi una est causa omnium,reliqua sunt ipsius essectus:ergo sempiterna secundum Arali caelem, habent caulam ethcactem, quod multi negant . Tettio contra textum p .ubi dicitur rhoe principium esse immobile per accidens. Intelligentia mouA est in coelo moto: sed moto eo,in quo res est, mouetur etiam & res. cum igitur caelum moueatur in quo intelligentia est , profecto etiam ipsa mouebitur . Quarto,contra textum s a. idicitur opus esse ponere mob:le perpetuu unuquia ab uno immobili multa procedere nequeunt.Videtur hoc salsum praesertim secundum fidem nostramina Deus sopso multa producere potest . Aduerte,quod hane quaestionE proponimus,ut quod hucusque Mistoteles obscure,& prolixe dispntauri breuiter ante
In libro igitur hoe Aristoteles deprimo motore disseruit, ac primo motu . Quinque autem attributa motoris huius ostendit, pura esie unum,immobile,re petuum,impartibilem,infinitum. Hactonus autem ilia priora demostravit, tota autem ip sotum demon hiatio sex theorematibus continetur. Quorum primum est. Necesse est motum aeternu esse, nec incepisse ita, ut aliquado nullus sui siet motus aut mutatio: inec defrutum ita,ut aliquando non sit ullus futurus motus, aut mutatio. Hoc duplici ratione ostendinar prior est. Si motus incepit modo non ante, et so per aliquam nouam mutationem sebiecti, aut agentis praecedentem: ergo fuit ante primam mutationem, uel motum, mutatio. Et iterum quaeram de ista si modo,& noante,ergo per aliam praecedentem, di sieset processus in insilitum,& dabitur mutatio ante primam mutationem, non emgo incepit uniuersaliter mutatio. Altera ratio est.Tempus non potuit iaspere, nee desinete potest, ego nec ni tus. Est. n. tempu, passio motus. Antec dens patet. Nam si tempus in epit, ali . quando non fuit, si desinet, aliquando noerit,at qui aliquido dicit, tempus ponit, si te ergo tempus,cum non fuit.& erit cano eiit,quod est impossibile de hoc theoremate disputauimus in quaestione prisma,& uetitatem contra hoe ostedimus. secunda Theorema sui COmne, quod moueriir,ab alio distincto mouetur. A duplici ratione monstratur. Altera est: Quod mouetur, aut a se ipse mouetur, aut non a mpQ,& utroq; nasi, aut naturaliter,aut uiolete, sed omne tale ab alio mouetur, ergo omne, eod mouetur ab alio mouetur. Maior satis est explicata intextu. Minor declaratur. Si enim a se ipso mouetur, partem habet mouentem: si ab alio,& uiolente, tune claru est, P amotore extrinseco mouetur. Si autem naturaliter, ut eum naturaliter mouentur inanimata, tunc a generante mouentur ut iam ostensum est.
Altera ratio. Quod se ipsiim mouet non potest secundum se totum mouere se totum, ergo ab alio mouetur. Vel uniuersaliter se, nihil seipsim secundum se istum se mouet, ergo omne, quod mouetur ab alio mouetur. Probatur antecedens .
Quia mouens est actu,mobile potentia :at idem secundum idem non potest esse actu & potentia,ergo nee simul idem potest esse mouens, S motum. Tertium Iheorema est. In motu oportet deuenire ad unum, quod non ab alio extrinseco mouetur. Probarur unica i AneVbi non datur prima aliquod quod moueat,non potest ege motus, sed si omne, i mouetur ali,mouetur a motore extrinseco ita, ut in uis nitum processus f t, non dabitur primum ergo oporter.quod N n n deu πιε mu
489쪽
In lib. VII 1. phys A fit Cap. VI.
tus Ipsus d 'pedrata motu extrinseco, cuius non habet in se activum principium.
Discipia Vitellus addit, quod animalis princio pars pium,& nata, quae mouet , moueriar per accidens his motibiis: dum enim animal NMa..ti, ab alio alteratui,& augetur, simul etiam mouetur anima S pars mouens per accidens alteter cccia ratur,& augetur. Simi: ter, dum localiter dens. se in ovetaut enim qui mouet uestem, simul cum ueste monetur,& anima etiam corpolis motiva, & partes, mouentes per accidens, m ipsis corpore mouetur, omnia igitur illa piincipia eoru , quae se mouet, per accidens m ouetur ab alio,& a se.
Ex quibus credere licet. Tex. LII.
Ghel di Oncluditur ex omnib. bis rationὁ-- νὸx i, iccsdam principalem. Impossibile est, ultu principium horia. Urae' mouent mota, per accidens esse cautam perpetuae inutationis, Sc continuae, cum Oia ab aliis moueantur, nec motuu suo-
rum causae sint, nisi ab aliis prius mota. Ergo oportet, aliud principi u ultra lixe omnia facere, quod sit immobile etiam . per accidens, & sicut illa & hoc erit primum, a quo omnia pendeant, & tsi e motus erit incestabilis,& totum ens, id est, mundus in se,& in sua uniuei li dispositione seruabitur. Cum enim principium
semper sit,& id, quod ab ipῖ pendet, Sstilentatur, etiam perpezuitatem obse uisit.
Non est autem moueri secunduaccidens.
Exelu A Xcludit obiectionem. Dictum. n. est, ab aliis mouentur per accidens, non habent perpetuitatem.videtur hoc salsium; Nam intelligentiae orbium it ferioriani cum suis orbibus ino. Dentur ultra situm motum a supremo orbe, at perpetua principia sunt. Ad hoc respondet quod aliud est per accidens t noueti a e, id est in aliud ab alto,id est,
in alio. Principia animalium mouentur per accidens in se, quis sunt partes ipt ramiquae per se mouentur, at in t ligentiet non in se, sed in suis ori, b. motum
recipiunt: maia,ut inquit S. Tho. & Auermes, non sunt sis ae orbium scuta ni- imaeib id motus orbium nullo modo ei inest hoc autem non repugnat etiam perpetuis, Aliter Simp .exponit,a: haec Po . t sitio sollicit.
At uero si aliquid est semper.
Postquam ostendit,unsi esse movens
primum immobile, Sc perpetrusi,do m. cet,l mobile primum ab illo ue uerse a te morum,erit unum, e perpetuum, imi prima maliter & morus unus. Probat autem,quod umie persit tale mobile primum morum a primo peio. monente.Vnum,& immobile, eodemq; eis modo se semper habens, non potest im- o revemediate plura, ae contraria sarere, at pri tuum .mum mouens est unit, Si immobile, semperque eodem modo se habens; ergo noposivi hi effectus interiores multiplices Sc inutationes oppositae ab eo immediata AE . portuit igitiiciunum ab ipso s.lum mobile,sc motum ponere, & hoc efficiet hane diuersitatein in rebus, prout ua te se habet motus:& ita sit . Astraen. a solo Deo mouetitur, at haec mota in diuersis sitibus existentia modo generationum , modo eorruptibnum causa sunt; a principio tamen primo immediate unum prouenit, puta, motus huius corporis. Ex his omnibus concludit, quae sape conet m ius dubitata sumini. sent enim,quae seni ae per mouentur, puta, orbes immediate a Gorum. primo principio moti. Sunt,quae semper non mouentur, puta principia primum, quod eodem modo se semper habet. Sue quae aliquando quiescu nt, aliquando mouentur, puta, inferiora, quae non a primo
immobili immediat E mou ntur, sed ab
orbe,& ab aliis. Cumq. Exe non eodem, ae uno modo se semper habeat, fit ut ea quae ab istis pendent modis moueantur, modo cute cant, S sic manet abs
lvia illa dubitatio superius aprosita .ex qua ostensu ei Lunnm ese movens
490쪽
Ist algumctum aduersus tex. b. ubi dicinit, esse necessarium ponere virum immobile mouens,& perpetua propter perperiaitatem generationum. Videtur hoc ine salsu m: nam sinfularum generationum causae sint sinetui agentia particularia: ergo omnium siumui caulae erunt,omnia agetia, nec oportet aliud praeter illa ponere. Secundo contra eunde textum, ubi dicitur,virum esu principium. Si is si est , ergo una est uniuersali causa effetes,qas una est causa omnium,reliqua sunt ipsius essectus: ergo sempiterna secundum Atili caelem, habent caulam etficietem, quod multi negant. Tetti a contra textum p .vbidi itur rhoe principium esse immobile per accidens. Intelligentia mouEs est in coelo moto: sed moto eo, in quo res est, mouetur etiam & res. cum igitur caelum moueatur in quo intelligentia est , profecto etiam ipsi mouebitur. Quarto,contra textum s3. ubi dicitur opus esse ponere mobrie perpetua una quia ab uno immobili multa procedere nequeuntiVidetur hoc falsum praesertim secundum fidem nostram: Deus tapso multa producere potest . Aduerte,quod hane quaestionE proponimus,ut quod hucusque Aristoteles obsore,& prolixe dispmauri breuiter ante
In libro iginis hoc Aristoteles deprimo motore diseruit, ac primo motu . Quinque autem attributa motoris huius oliendit, puta esse unum,inimobile, perpetuum, impartibilem,infinitum. Haci nus autem ilia pilora demostrauit, tota autem ipsbium demons atro se theorematibus continetur. Quorum primum est. Necesse est motu na minu esse, nec incepit,e ita, ut aliquado nullus suisset moliri,aut mutatio: nec destutum ita, ut aliquanido non sit ullus ivi uius motus aut mutatio. Hoc duplici ratione ostendimr.Prior est. Si motus incepit modo non ante, et so per aliquam nouam mutationem subiecti, aut agentis praecedentem: ergo fuit ante primam mutationem, uel motum, mutatio. Et iterum quaeram de ista si modo, di noante,ergo per aliam praecedentem, & sieset proceCusininsnitum,& dabitur mutatio ante primam mutatioirem, non -go incepit uniuersaliter mutatio. Altera ratio est.Tempus non potuit in ei pete, nee desuete potest, ego nee m tus. Est.n. tempus passio motus. Antec
dens patet. Nam si tempus incaepit, alia quando non fuit, si desinet,aliquando noetit at qui aliquido dicit, tempus ponit, fuit ergo tempus, cum non sitit.& erit eano erit,quod est impossibilede hoc theoremate disputauimus in quaestione prima,& uetitatem contra hoe ostedimus. Secunda Theorema fuit.Omne,quod moueriir,ab alio distincto mouetur. A duplici ratione monstratur. Altera est: Quod mouetur, aut a se ipsis mouetur, aut non a seipse,& utroq; mo,aut naturaliter,aut violete, sed omne tale ab alio mouetur, ergo omne, 'uod mouetur ab alio mouetur. Maior satis est explicata ut textu. Minor deesaratur. Si enim a seipso mouetur,partem habet mouentem: i ab alio,& uiolente, tunc clars est, ' amotore extrinseco mouetur. Si autem naturaliter, ut cum naturaliter mouentur inanimata,tunc a generante mouentur ire
iam oliensium est. Altera ratio. Quod se ipsim mouet non potest secundum se totum mouere se totum, ergo ab alio mouetur. vel uniuersaliter se, nihil seipstim secundum se totum se mouet, ergo omne, quod mouetur ab alio mouetur. Probatur antecedens . Quia mouens est actu,mobile potentia :at idem secundum idem non potest e actu & potentia, ergo nee simul idem potest esse mouens,& motum. Tertium aheorema est. In motu oportet deuenire ad unum, quod non ab alio extrinseco mouetur. Probarur unica t5neVbi non datur primu aliquod quod moueat,non potest ege motus, sed si omne, i mouetur ab alio uetur a motore extrinseco ita, ni in siis nitum procesius sit, non dabitur primum ergo oporter quod N n n deueamo mu