Caroli Stephani, De Nutrimentis, ad Baillyum, libri tres

121쪽

Intreioraco lorum

to, ut ab aere, regione, temperie, victus ratione calidis atque humidis,tales etiam humores nasci iudicemus , atque inde morbos quoque calidos, qui breues esse ipse experiment comperi ut tar. Contra autem,ab aere, regione,temperie, victus ratione, stigida atque humidis, pares etiam humores ac morbos exoriri, quos longos ac chro nicos esse cognoscimus. Interiora verysigna a pulsibus, rinis, atque uisis aliis excretis,breuem aut longum morbum facile indicare possunt hoc pacto Breue quidem, si-quado cocitatiorem pulsiam, urinam aut sputum rubrum primis diebus consulam,vel in bonum, vel etiam in malum commutari perspexeris .Longum aute,si tardus est, ac lentus pulsus tenorem atque ordinem parum immutans, segnesque vrinarum coctiones appareant. Accessionum item vehementiae, frequentes, vel intermissae repetitiones idque eodem die, certo vel incerto ordine: rigores calorem excedentes, vel contra, morbi breuitatem aut longitudinem in febribus portendunt. A diebus criticis idipsum etiam colligimus, quibus si signa coctionis in urinis aut excrementis alui appareat, vel etiam vires supra morbum valentes, sudores multi,alui aut nariti profluuium mediocre, robur minime prosternens, sputu multum ac coctum , atque huiusinodi cetetera signa,breuem morbum iudicabunt, Ialubrem, cotraria augem vel lethalem,vel diuturnu

122쪽

significati. quorum omniu diffusior numeratio, ab Hippocratis aphorisnocia lib. I. Galemque in hunc locum explicatione petenda est.

Qui cuique morborum tempori victus idoneus esse debeat.

Vod vero in aledis aegrotis maximὸ aduer- .endum est, ac praeter anni aut diei tempus. quae ad regionem, naturam,ac consuetudine remittenda fiant attendendu, id sane est morbi tepus: quod si neglexeris,auxeris, aut imminueris, decumbentem plurimu offendes. Hoc igitur est opus,ut certo ac statuto morbi tempore definitum etiam nutrimenti genus,hoc est, te nue vel plenum,eo qui sequitur pacto exhibeas. Acutorum enim morboru principio, tenuem curerum victum imperabis, atq; eo magis, qud crisim ce- rbor. Ierius futuram expectabis: ut ea tandem instante Isi' tenuissimo victu aegrotante foueas, existente nihil offeras. Morbis aute medio modo se habentibus,hoc est,quib'crises imperfectisunt, quosq; haud ita celeriter desiturosi uti sunt qui ex de ei dentia diculur iudicabis eam victus obserua tione tenere oportebit, quae inter tenueac pleniorem media dici possit atque ob hoc tantum,

ut virium robur conseruetur. Chronicarii autem ac longarum aegritudinum chromcoris

initia, victum pleniorem expostulant optimii ta T

men eum,&ciborum concoctu facilium: verum mento.

123쪽

ipsi morbo contrarium. At quum augentur acuti morbi, tum quidem cibo tenuissimo. si serunt vires est utendum Chronicis autem auctis minuendus cibus ab eo qui principio institutus fuerat,Vt natura coquendo mo bo sussiciat. Acutorim Acutorum morborum status prorsus adimen-

NH- ' latio εdus cibus ducta similitudine ab

HS qui peregre pronciscuntur, quibus quo longior est peregrinatio suscipienda, ed maiore pecuniarum summa est opus. Verum in his omnibus virium robur pcrpetuo considerandum erit. Wisus ae At declii ante paulatim morbo,ad pleniorem

torum victum aegrum reducere suerit necesse, tum in a-

ii.is. torum,Vehemens, subita,&multa succedat e cvatio: in qua repente ac muliti, cibis tamen concoctu facilibus,& celerrimae atq; optima distributionis nutriendum erit. Musibuis Caeterum ut sunt morbi tempora uniuersalia, tepora uti initium , augmentum , status ac declinatio sic considerer sua sunt accessionis febrium tempora, quae pq paurticularia dictitur:in quibus quemadmodum caeteris maxima habenda est virium ratio: a que imprimis considerandum, quo tempore accessionis minus affligatur aeger ac si morbus est peracutus , eo quidem tempore nihil cibi quantumuis tenuis exhibendu ut minus a morbi impetu praepedit atq; distracta natura, facilius humores noxios recoquat. Nonnu quam tamen vel

124쪽

LIBER TERTIV s. 12smedia accesisione, etia maxima atque vehementi

existet febre,aliquid cibi tenuissimi, concoctu facilis exhibere necessariu est, ob imminentium quos praeuidemus symptomat vehementiam: quibus metus est ne vires prae morbi magnitudine concidant. Veram in hoc quidem Mequendo solertissime discutienda est laborantis intemperiesis quae si biliosari gracilis fuerit, hoc est calida seca, ipsoque accessionis vigore maxime torquetur,sitisque vehementissima aut infensissima fames molestia, indierd periculum, ob vigilias,inquietudinem,atq; antini desectum

adserat tum quidem aestuati, accommoto Ventriculo aliquid est offeredum, quo seruor huiusmodi compescatur atque extinguatur Calidia etiamnum morbis ac biliosis, iisque corporibus, quibus flaua bilis ab hepate in ventriculum copiosa refunditur, ipso accestionis vigore, quum maxima in stomacho mordicatio abigroto persentitur, vaporibusque biliosis cerebrum oppletur, tum quidem vel accessione media,reprimes utrimus victus exhibendus est, ut est aquae coctae,vel mi MIM. capanis, vel betae,autitissanae potio, aut granatorum,uel aurengiorum succi, num aut alterum cochleare, atq; haec quide omnia, ut Uuperiora,pro causis quas diximus urgentibus, diligentissime obseruanda sunt. cibique secundum temporis morborum rationem,quales postea deserisbemus exhibe odi. In quo praeterea id etiam ob-

125쪽

ias DE v TRIMENT Isseruandum erit,ut quod Hippocrates prςcepit cis Metudi ab aegri,dum sanus esset, cosuetudine no omni- no recedamusci nisi ipsa quidem huius temperamento omni ex parte sit aduersa. Id ver fiet si consideremus , nunquid etiam prospera valetudine multo vino, aut ex patriae more cidrea, vel birea,aut multo alicae,vel hordei cremore suerit enutritus: talem enim victus rationem, non quidem omnino prςcindere,sed quoad fieri poterit emendare oportebit: ut nonnihil de vi ac qualitate cibarioru potius auferamus .Est praeterea regionis consuetudini,viticonditioni, atque adec aegrotantium sortunis diligenter inseruiendum, ut ditioribus diuersa ab inopibus alimeta tribuamus. Est enim suo qui ' i modulo dimentiendus. Sed sunt nunc varii nutriendorum aegrotantium modi,alimentortimque differentiae particulatim exprimendae:atq; a tenui nutrimeto incipiendii.

Quis victus tenuis, quoque pacto

aegrotantibus institui ciebeat.

- θον Enuis Victus, in potu quidem, qua est hori dei excorticati, vel succo aurengii, Miatillo

saccari,aut succo limonum,uel granatorum

7tissana vino, suavior reddita: itemitissana,passulis, gly-cyrrhiza,dactylis,prunis siccis, caeteris' cardiacis appellatis fructibus ac floribus emendata. , C.' Quinetiam hydromeli,aut posca, quibusda affe-

126쪽

saccara,hydrosaccara, oxycraton sed hae qui Gosae isdem potiones ,haud ita freque ter atque id quod comune esse debet,exhibentur: potiusque me di Eata camelo,si alimeto esse debent, hoc est ad humo Ox oratio rumir paratione,abstersionem,aut incisionem. Cibi prς terea ac potus loco esse potest elotus panis, quam panatam quidam Ocant, quae hoc .ata. quidem pacto nonnullis apparari solet. Panis re nata. centis, bene cocti latiora frusta,crustis excisis, in discum coniecta,calida imbui permittunt donec permaduerint: quae deinde pertrita in polentam, atque adseruata ,suo tempore aquae coctae admiscent: ac dum paulo magis nutrientem, aut delicatiorem potionem emcere cupiunt, excorticatarum atque expressarum amygdalarum macina, aut ipsa amygdala leuiter contrita, nondu tamen expressa adiungunt quam potionem aquam de Aqua δε- albatam nominant.Potus praeterea alius commi--ἰς- φ. xtus, atq; aliquantulu nutriens esto, hydrosaccara,cui dactyli fuerint incocti, vel oxysaccara simplex, cum duplo quae hordeaceae per interualla

oblatu: aut si febris est ardentissima i rupi ace Drupἰatosi,vel oxalidis pars una tribus aquae hordeaceς Τμη omi-

partibus admixta. Quinetiam dum vehementius t '

refrigerare nonnulli cupiunt,addu syriapum de acetositate citri,atque ad putredinis obstaculum delimonibus appellatum. Refrigerat autem,atque aliquantulu emolliunt violaceus,4 ex portulaca consectus, quemadmodum rosaceus. At,

127쪽

118 DE NUTRIMENTI squi poma curtipedula expressa continet, parum nutrit, ac refrigerat estque gratissimi saporis,

medicameli vim habet, neque ita frequenter exhibetur, sed ad humorti praeparationem, lap .

riendas priores venas in magnis febrium obstructionibus propinatur syrupus capillorum Veneris, vel de cichorio simplex aquae hordeaceae dilutum recipiens. Proinde si vires ac consuetudo id expostulare videbuntur,vinum tenue, Oligophorum aqua cocta, eaque tepida dilutum plurimum conserre videtur. Omnis enim potio in morbis ut plurimum tepida, ne ventriculum iasendamus,offerenda est: nisi id quidem vomitionum frequentia,aut nauseae praepediant. N. H.aiis. Cibu Vero tenuis erit cremor ptissanae hodideatum appellant aut solus, aut cui lactis amygdalarum cum mica panis percolati tertia Pars, siccaro condita superaddita fuerit. Huic vero ad somnum prouocandum capita papaueris, ac d ctilorum carnes incoquunt, ad maiorem nutritionem,albu capi vel pulli,hoc est,ipsam pulpam candidiorem ac delicatiorem minutissime tritam, contusam, ac percolatam quemadmo- dum ad ventriculi robur,4 adstrictionem Pese uenaere dicum pulpas addui Auenae cremorem in hunc modum exprimunt Germani superiores Italimnatera quoque in tenui victu panatellam adscribui nostris ingratam adque insuetam . Ea verd, fit mica

panis aquae feruenti , vel carnium optimarum

128쪽

1useu Iis incocta, ac modico sale cciita. Cui sam in p. εαι structat, dum lubricam aluum facere student, olei Malorum protici dulcis nonnihil addunt:si vero partes intemnas refrigerare,rosacram omphacium, punicorum aut aurengiorum succum: ad gratiam, saccarum: atque ad uberiorem nutritionem, contusas ac percolatas carnes admiscere solent.

Quinetiam acuta febre laborates, meliorum ear I unium iustula, in tenni victu, pro morbi veheme

irata regionum colue tua me VarIe praeparata, multum recreare solent. Neque enim vehemeter aestuantes aegroti, aut cibos pro arbitrio mandere, aut eos dentibus facile caringere possunt. Quamobrevi ex victu humectentur,4 minore molestia, quod fere semper fastidiunt,assumant iis Iustulis educari solent, quae per aestatem boragine buglosso, Iactuca, oratide,portulaca ad refrigerationem, aulae loris commoderationem, consultissime temperantur. Per hyemem aute,ad humorum coctionem,pituitae expectorationem, ,enaru apertionem hysisopo, thymo, satureia, origano,cichorio: de ad commodiorem nutritionem, aliquot oui vitellis, atque ad virium vitalium robur, croci pauxillo emendatur. Ea interim cautione diligete adhibita,vipe coctas herbulas, dum haurienda, vel cochleari assumenda sunt, abistiamus. Unde plaerisque consuetum est ipsa quidem iustula optime condita, ac bene coacta percolare, antequam aegrotis offerantur.

sunt qui capum, gallinam, pullum gallinaceum, ηρον. columbin um aut perdicinum, hordeo, apparibus, μ'

129쪽

passulis damaicenis, aut corinthiis, atque interdum betain a triplice condiant alii nasturtium, 'Dyd, satureiam maiora nam ac petroselinum addui ps' diuersis affectibus. Nonnullis placet endi uiam i licere, aliis caledulae ac violariae solia,ut etiam m-l uas,altheam,& albucum antiquorum in commur Usum reuocent quibus permittendum esse censeo, modo id cum ranone ac modo fiat. γηθμuia η At quaecunque luscula tenuioris fortuna: τῖ φ ξ iqr-- tantibus excarnis bubulae suillae,aut,ut minim μ' ouillae colliquatione detracta, napisque beta, spir tiis,brassica, per inopiam condita offerulux, iqR dem proc6suetudine,ac vitae conditione ita, qu0 fieri poterit, commoderanda sunt,ut salsameni licias , noxiaque a profuturis olera secernas . .R ienim agricolae , messores, athletae, nautae, auri*η atque adeo omnes operarii, selidiore in magni si bribus cibo educandi , quam qui delicatiores, ς'

gotiis publicis , priuatisque studiis animum λ

dixerunt.

Dερινὰi Nonnullis praeterea morb1s,aut etia diebus,qyi ei orum bus Ob religionem carnibus abstinetur nisi mox Vehementia, maximumque aegrotantis vitae rim me ad carnium iustula compellere videantur purato pisorum aut cicerii decocto ac iusculo Πῆφsabas, Ut nec pythagorici, nihil moramur eoquς' uis croco, ac butyro condito uti possumus, in cichorium, diureticas radices, aut refiigerante hς bulas nullo discrimine pro variis assectibu ipsi quere consuetum est. Abstinendum tamen in

130쪽

rit petroselini, rusci, asparagi, earui pastinacae, ac

foeniculi radicibus , nisi 1d morbi natura, aut maxima venarum obstructio expostulare videantur. Ac si iis quidem necessario utendum erit,optimum fuerit lactuca, Oxalides, portulaca, atque id genus caeteris paulo frigidioribus emendare.

Praetermittenda sunt hoc loco iustula, pulpam citrullorum , cucurbitarum Leucumerum sepo- ἡ.lzz

num , auguriarum ebullitam recipientiaci tum PUφηηm.

quod insipida sunt, nisi multum emendentur: Qtum etiam quod flatus excitent: hoc unum habent, quod bene praeparata refrigerant atque hu- , mectant. Permittenda sunt tamen haec qua busdam Fructuaria Italia rusticis, ut meustriis nostris sua fructua-xia edulicae iuscula, quemadmodum Lemouiei,st ''

Allobrogibus sua raphanorum mnaporum ex- ποῦ'

pressa,atque adeo Germanis superioribus sua deco raphanicta,Vinum Nienicum,aromatis saccaro c5ditum ς ct ire recipietia: vel ardentissima febre laborantibus interdum offerri solita . Quae omnia etiamsi ab Omni medica ratione procul absint, tamen ob consuetudinem,ac regionis intemperiem, illis quidem minus, quam caeteris nationibus officere solenti rodeta Quemadmodum nec quae Foroiuliensibus rodet-ta alfritia appellantur, vino, ouis aromatis condita Aiunt enim hi sed mea sententia temere ardentium aegritudinum ignem,aucto in inter

nis partibus calore, facilius depelli, quemadmodum ambusta inflamata calidis medicamelis, fieetiam febre agno ac coduplicato calore emendaria I .ii.