Gallicae grammatices libellus, R. Stephanus latine conscriptus in gratiam peregrinorum, qui eam linguam addiscere cupiunt

21쪽

18 GRAM M. GALLICA familiis quatuor regionum, aut decem: aut qui quaginta hominibus,vel centum. Quaedam appellantur collectiva,qubd comprehendant certa numerum : veluti

Nomini accidunt septem, Species, Comparatio,Genus,Numerus , Figura, Casus & Declinatio . Quae duo postrema quidam non addunt, propter rationes quae infra dicentur suo loco. Species. Duae sunt species communes tam substatiuisquam adiectivis. Prima, quae dicitur Primitiva:' veluti Rome, Paris, Bon, Montaigne. Altera, Deriuatiua: veluti Romarn arisien, Bonte, Montasinu. Comparatio. Quum volumus ostendere aliquem esse s periorem aut inferiorem altero in re aliqua, utimur vocabulo Prus vel Moms,cum nomine adiectivo. veluti pro eo quod Latini dicunt Petrus est sapientior Iohanne, dicimus, Pierre estplus s-ge que leban: Indoctior est Iohanne, Ilest motas

Duuant que Iehan. Quaedam coparativa Latina retinemus prope integra: veluti Melior,Meilhur Peior, Pire M se

Quando volumus significare hominem vΩqueadeo excellentem in re aliqua, ut no sit opus comparare illum aliis, adiungimus hoc vocabulum

22쪽

lum tres squod significat tria ) nomini adiectivo

positivo: ac dicimuri Tre docte, Tres fori, Tresbon. Tres hoc est,doctissimus,sertissimus, optimus. De diminutivis. Qusdam Nomina appellantur Diminutiva, quae demonstrant diminutionem sui primitivi,

sine comparatione cum alijs: veluti a Graiad, li-cimus Grandelet,hoc est parum aut aliquantulum magnus:Vcrd,Uerdelet. Blanc, Blanchel: Homine, Hommet: Femme, Femmeletie: Arbre, Arbrasseau: Anneau, Anmelet: Escu , Escusson. A nominibus propriis virorum de mulierum nonnunqua fiunt diminutiva: veluti a Pierre,Pierro Permn Iaques, Iavet Magdalene, Maodeton: Marguerite,Mamrat. Sunt quae habent alias terminationes, veluti a Coq dicimus Cochet. Sac, Sachel: Doulx, Doulcena Iacot, Iacotun: a Iambe,Iambon: Coche, Cochon:

Genus nominum.

Ex supradictis nominibus,cuiuscunque modi fuerint, quaedam pertinent ad viros, & pr pterea dicuntur esse masculini generis. veluti Sci-

Alia appellantur foeminina,quod pertineant ad foeminas & foemellas : veluti Regente, Roine, Bonne, Mauuase. Quod ad neutrum genus attinet, quod neque masculinum, neque taminianum est, nos illo caremus, ut & Hebraei: comprehenditur autem sub mastulino. Habemus & quaedam nomina quae siub e

23쪽

2o G R AN M. GAttre A dem terminatione sunt masculina de foemininarvcluti Ho mme chasis, Femme chasle, Vne cho epo*ble, v cas possibis: Ung honime aueuele , Vne femmeau uile. Fcemininum cepius fit addendo e ad masculinum: veluti constant, Con lante: Heu-relix,Hetire e : Marchanil, Marchande. Nonnunquam quum addimus istud e, consonans praecedens duplicatur: vcluti Bon, Bonne: Roux , Rousse: Gentil,Gentilla: Rel, Belle Net, Nine. Fit etiam formininum addendo terminationem istam se, vel

esse ad masculinum: veluti Mailire, Maisti esse: Asne,

Anesse: Larnon, Larronnesse. Numerus,

Nomina ducis habent numeros, Singularem& Pluralem. Ad vocabula quae terminantur in ein singulari, quod pronuntiatur aperto parum pluralia ore, addendum est s ut facias pluralem: veluti

fant. Arbres. illis verb quorum e finale pronuntiatur aperto plene ore in singulari,omnibus fere patrii

nostrorum temporibus adiectum fuit et loco s ad constituendum plurale: veluti Leitre, Leitrer: Ai- me, A meet. At illis quae in singulari terminantur in consonantem,additur sui plurale fiat: veluti Grec,Grecs: Lae, Lata: Long, Longi: Champ , Champs. Excipienda fiunt quae terminantur in i,vel d. na, in plurali ipsum t eu d vertiatur in f, aut reiiciuntur veluti Dent, Dens: soudaia, solidare Dare, Darae Pluid, plau: tametsi melius scriberetur Plai L, ut

differat a pluis, quod significat Places, a Placeo. Notandum

24쪽

Notandum autem , in quibusdam dictionibus retineri t, & illi adiungi s,propter prolationem:

veluti in Secreu, R reis. In plurali u auferatur si& illius loco ponatur s tantum,pronuntiabis Secre prima syllaba longiore seno, & vltima breui: propterea quod sin sine vix pronuntiatula Si vero relinquas i, & addas ς pro plurali , consonans attrahit ad se accentum, & cssicit vis ore aperto resonet: tanquam illud pronunties accen

tu acuto. Secreis, Regrets.

Quae finiunt in alin singulari, mutantal in aula in plurali: veluti Cheuat, cheuauis: Loac

se aula. Quae vero terminantur in s in singulari, scr-uant eandem literam in plurali: veluti Propos,le, propos: ῬM Francois es Frans Ois: a V Anytiis es Anglob: e Perdiris, deux perdi G. Notandum est autem, maiores nostros, in

pluribus dictionibus , loco ι finalis scripsisse x,

etia in singulari:veluti Ombmeux, Mauru , Faul Aux, Enuievia,Cieula, Eula. Idque factum est ab eis fere semper in his terminationibus aux dceuia. Quaedam etiam habemus nomina tantum sngularia:veluti Sang,Or, Argent, Plomb, Gain, dc Que interrogatiuum,& Grb. Figura.

Sunt quaedam nomina simplicis sugurae: veluti Ami Heur. Alia sunt compostae , aliquando ex duabus integris dictionibus, veluti Matheur:

25쪽

22 GRAMMA. GALLICA.

aliquando ex integra & corrupta:veluti ennem en est integru,& emi corruptum,pro ami: quasi

quis dicat n ami. Aliquando ex corrupta & integra: veluti, hascun, Aucun, infestan. Casius. Quod ad casus Nominum & rerminationes calciem in nominatiuo,genitivo, dativo,accusativo,vocativo & ablativo, differimus omnino a Latinis: nam nobis unica & cadem terminatio

in singulari est pro sex casibus Latinorum, unica item pro plurali,addendo s ad singulare , ut dictum est in quarto accidenti Nominis, quod est

dci: de quibus paulo post.

Declinatio. Declinationes ut veru fatear non habemus: nam quum unica sit terminatio pro singulari, de unica pro plurali,ut paulo ante dictum est, quomodo declinarentur Vt autem dignoscantur casius & declinationes,utimur articulisivi paulo ante docuimus.

RTICVLI sunt voculae unius syllabar, quibus utimur ut indicemus casius Latinorii quos vocant,nominatiuum, genitivum, dativum, accusativum, & ablativum, ut supra dictum est . Duo praecipui, &qui reuera appellari debent articuli sunt hi, Lepro

26쪽

DE ARTI C. 23

pro mastutinis, & La pro foemininis singularibus: plurale utriusque,vue mastulinum, siue foemininum, est Les. Hos adtem articulos mutuamur a Pronominibus Ille,Illa,sili. Alios,de, si,

des a , au, aux, mutuamur a Praepositionibus.

Quod ad aux attinet, si iungatur Pronominiqueti, x mutatur in , atque ita illi coniungitur tanquam esset unicum vocabulum: veluti ausi

Exemplum de singulari masculino.

Nominativus, Le matre. De mathe,du matre. A mainre,au maistre. Le matre. Masressime articulo. De masre,du ma re. Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus, Plurale. Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus,

Ablativus, Exemplum de foeminino. Nominatiuus, O femme.

Lesmaistres. De ma res, vel Des maistres. Λ mainres, vcl Aux matres. Les mainres. Masres,sine articulo. De mathesi Des malares. Singulare. Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus,

Ablativus,

27쪽

CRAM M. GALLICA.

Plurale. lNominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus. Les femmes.

De femmes,vel des femmes Frequeter etiam utimur his duobus Vta de Vne vice articulorum: ut quum dicimus, Vnglium pro libro: une femme, pro foemina. In usu autem dimetunt de dc du articuli masci linigenitivi singularis: praeterea a dc au articuli dativi singularis. Dicimus nanque, Le bure deferre, δύ non du Pierre. quia du tauquam iungitur formiuinis,neque propriis nominibus. nisi forte velimus significare certam persona quam nouimus, aut de qua facta sit mentio: veluti Lelluredussis Pierre. Cotra vero dicimus, Le liure tu mai-μe,non autem de maistre,tanquam loquentes de certo aliquo: nisi sorte addas proprium nomen, demat ire Iehun. Aut in hoc genere sermonis,Tufau l'ospice de matre, quod dictum est in genere, tanquam diceres,Tu fais i spice qui afui onchea aruure. Differunt item ut dictiam cst) a deau in usu: dicimus enim,Ie l'o donne a Pierre,n5 autem au Pierre propterea quod no iungitur nominibus propriis,nisi dicas au dies Pierre : de quo scilicci facta est motio. Neque etiam foemininis. Non dicimus insuper,Ie ra; done amasre,a pere, sed au mainre, au pere. subintelligentes aliquid a

liud,

28쪽

DE ARTICVM asliud, veluti au maistre de la mathn,au pere de Iehun. Au, commune est dativo, accusativo,& abi titio singulari Nominum masculinorum appellativorum. Aux similiter dativo , accusativo &ablativo plurali Nominum appellativorum masculinorum,atque tamininorum. Exemplum de singulari, Ie l'o rendu au pere,au pati, re rasen us

nis : veluti quum dicimus, il3 a si vin ta dedans, Ila a des hommes la dedans: istud des idem signia

scat ac si diceres, Ila a aucuns bommes. Du Similiter nonnunquam est vice de & ce, demonstris

De frequenter reperitur ante articulos le&lar veluti, Le maintien de rhomme, La coussure dela ro-b La preneste de poeil, Le iugement de rhom me. Le& La nunquam praeponuntur propriis nominibus virorum aut foeminarum. non enim diacimus, Le Pierre,Le Iehun: dicimus tamen, La Sei-ne,Le Rosee,La Champa ne. Aliquando denotat id de quo iam dieitam est,uel de quo fit mentio: veluti, I 'Ο ,eu thomme qui a fiet cela, Pierre ni a iniurie, vo us cognoisset Ibomme. Quandoque prς- ponuntur adiectivis iunctis nominibus propriis, tuncque perinde significant, atque vocabulum

istud,dicti vel qui est, vel estime: veluti, Philippe le

29쪽

GRAM M. GALLICA.

Be Ιεhanne la Rousse, pro Philippe dia Bel, Iehenne qui est Rousse. Praeponuntur etiam nonnunquam comparativo plus, in hoc genere dicendi, CHEbies la femme la plus graci se que re vel ramais,el, c, ἱ bien ta blus gratieust femme queoc. Fungum

tur & vice relativoru,tuncquae lunt pronomina: veluti,1 νγ veu Pierrem te voirer. Non est autem omittendum, Infinitiuum n turam nominis accipientem,recipere articulum: veluti, Le boire te manger.

DE PRO NOMINE.

RON MI NA,sunt genus quod dam vocabulorum quae vice N

minis tam proprij, quam appella' tiui ponuntur, sine ulla significatione aut declaratione temporis, indicantia semper certam aliqua personam. Haec autem dictio Pronom composita est ex pro Latino, quod significat ρour, de diactione Gallica nom : tanquam quis diceret, pournom, vel au heu si nom. Quum enim sermonem habemus inter nos, molestum esset repetere L pius eandem dictionem,sive proprium esses iam men,siue appellativum: veluti si quis diceret, I han a dies a pierre,que pierre aliast oluier: pro isto secundo Pierre, ponitur pronomen, hoc modo, Iehun a dicFa pierre qAilasiastestudier. Aut, Pierre recommande pierre a Ieban, leban en sigrand e H-diant: pro eo ut dicas, Pierre sie recommande a Inanqui est fortPand e ludian Necessct fuit igitur co-

30쪽

DE PRONO M. .

minisci Pronomina,quae non modo demonstrarent nomina, sed etiam personas. Alia nanque est persona quae loquitur, alia quam alloquimur, & alia de qua fit sermo, aci quam tamen non dirigitur sermo. Quum autem sola demonstratio fiat his prioribus Pronominibus, te, tu,cestu' ci,vel cestio la,vel ludi : opus fuit ad vit

dam illam repetitionem Nominum, comminia sci haec relativa tam Nominu, quam etiam Pronominum, veluti qui . Alias nanque pro eo quod diceremus,Tu es celo qui me plau, dicedum filis. sci,Tu es celo tu me piau. & relatiuu Pr

nominis Tu. ACCIDENTIA PRO NOMINIS.

Pronomen habet sex accidentia, nempe Speciem, Personam,Genus, Figuram,Numerum,&Casum cum Declinatione.

Sunt duodecim Pronomina, te, Tu, so, vel se, II, Ce,C'HLEul GMon.Ton,Son, vel Mim,rum,sien)N0bre,Vo be. species. Duae sitnt species Pronominum: alia nanque sint primitiva: veluti, Ie,Tu,,ογ,Ιcce, Cess. Alia sunt derivativa: velut Mon, Ton,son , vel Mim, Tien, Siend Nosti eaostre. Ex primitivis quatuor fiant demonstrativa, IGTu,Ce, Cest: & tria relativa, so, Ii, Eux. Vnum autem modo dem5strativum modo relatiuum,