장음표시 사용
41쪽
3ο GRAM M. GALLICA. Accusativus, similis nominatiuin Vocativus,
Ablativus. similis genitivo. Singulare foemininum.
Nominativus, Ma tenne a Mienne. Cenitivus, de Mu,deti Mienne. Dativus, a Ma a L Mienne. Accusativus, similis nominativo. Vocativus,
Ablativus, similis genitivo. plurale.
Nominativus, Mes, Miennes, les Mimnes. Genitivus, de Mes, des Miennes. Dativus, a Mes,aux Mrennt s. Accusativus, similis nominativo. Vocativus,
Sic declinatur,I on, ,Tien,Trenne: Son,SaSienne: nisi quod carent vocativis. Mon,Ton, Son masculina nonnunqua ponuntur loco M TMS foemininorii ante nomina incipi entia a vocali: veluti, Mon ameIon avagaria. 1 oreisse, Son gnorance. Aliquando dicimus, M'amici M'a nour, auferedo a ex ma, aut potius en ex mon,
quod pronuntiatio durior esset: loco autem literarum ablatarum ponitur apostrophus, quae indicat defectum dictarum literarum, ut diximus stipra in principio,vbi de apostropho tractamus. Vsui sunt etiam Mon Ion, Son quando respondetur ad interrogatum, repetendo substantivum
42쪽
eesimon muttire. Si autem nolumus repetere substantivum,utimur his, Mien,Tien,Sten. Est ce L toniture Clasi te mim. Quae raro ponuntur sine artiaculis is,la, tes,CeIlle mien, La mrenne,La sienne. Cuverbo substantivo non admittunt istos articulos,
siue relativa qui e,liquet,vel demonstrativa se Cepto Ce) praecedant,sive non: veluti,ce cheual est raten, C'ὰ celo qui eis lien, Lequel esstien. Cestv cie T lien,cesto la est sim. Excepto ce,dixi: no enim dicimus,Ce est lien,pro Cest te tien. Declinatio Pronominum No ire & Yonre. Singulare. Nostre,le Nose. de Nohre,du Nose.
a Notire,au Nostre. similis nominativo. Nolire.
similis genitivo. plurale. Nostires,vel Nos,velles No retides Nostres,de NOs. aux Nostres, a Nos. similis. nominativo.
similis genitivo. Foemininum omnino simile,nisi quod articulus est foemininus,la No Ere,de L Nostre. Sic declinatur vostre, nisi quod vocativo caret. Nonnihil differunt inter se No tres & Nos, Vo C iiij
Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus,
Nominativus, Genitivus, Dativus, Accusativus, Vocativus, Ablativus,
43쪽
stres & Ῥοs, quod ad usum attinet. nam utimur Nos 3c vos quando substantivum sequitur:veluti, Nos amis,Vos amis, Nos lettres, Vos lettres. Quod si substatiuu no exprimatur,aut si pr ponatur,tunc utimur Nostres & Vostres: veluti,CG liui res sioni no-pres vel vostres: Qui sent ces bures t Nostres: vel, Α qui sioni ces hures Ili font nostro. Est nobis Pronomen, quod quidam appellant iteratiuii eiusdem persenae,siue nomen, siue pronomen sit,nempe mome, de in plurali mesmes:veluti, Iesuis du mesime conseil, Les maris des me messemmes, I'o parte a Lymesime, vel aeula mimes, Momeme se fers.
E R B A sunt dictiones quae significant aut agere aliquid, V luti Aimer: aut pat Veluti, Iesuuaime, Iesiuis batu. Quae significat agere aliquid, propterea appellatur activa, alia quae significat pati,ideo appellatur passiva. Quae aute verὸ activa sitnt, formant ex se participium praeteritum,unde fiunt vorba passiua, cum verbo substantiuo,de quo postea dicturi sumus: velut verbum istud Armer format ex se Aime, particia pium praeteritum: unde dicimus, D suis alme. Est praeterea aliud genus verborum, quae neque sunt activa,neque passiua: atque ideo appeLlantur neutra,& non declinantur in voce passiaua, veluti Rire e Ris,tu Ris,dcc. Cotiris, Asser.
44쪽
praeter haec tria genera,est aliud verbum quod vocant substantivum, nempe Estre, quod neque actionem neque passionem significat: sed tan-rum denotat essentiam & existentiam vel subtastentiam cuiustunque rei, eius quae significatur ipso Nomine quoc illi adiungitur: veluti, se sius, Tu es,Ile 3. Attamen usqueadeo necessarium est omnibus actionibus & passionibus,ut non reperiatur vllum verbum quod per istud non possit reselui: propterea quδd omnis actio vel passio requirat existetiam,vel subsistentiam,& essentia. Est & aliud genus verborum quae appellantur impersisnalia, quod neque personas neque numeros habeant. hoc est, quod, quando illis utiamur, nesciamus de quo fiat sermo, & an de una, an de pluribus personis. tantum habet modos de tempora distincta. & omnia sunt tertiae persenae. Sunt autem duorum generum Latinis: alia terminatur in i,quae ut Gallice exprimamus,pr ponitur it: veluti oportet,Il fauit, Oportuit, ita fissu. alia terminatur in tur.talia quu Gallice reddimus,praeponimus on: veluti,Amatur, Onaim Amabatur,on aimoit: Dicitur, on dit. In quo dicendi genere aliquando iis ponitur loco on: v Iuti,tu disient pro on dit.
. Verbo septem accidui, Modus, Tempus,Species,Figura,Coniugatio,Perina & Numerus.. Modus. Modorum sunt quinque genera. Primus m
45쪽
dus appellatur Indicativus,propterea quod verbum aliquando demonstrat rem aliquam fieri, aut quod fiebat,aut quod facta sit, aut quod fiet:
Secudus modus Verbi appellatur Imperativus, quoniam utimur eo in imperando: veluti Aime. Caret praeterito: non enim imperare possumus quod est praeteritum. est enim tempus irrevocabile. Habet igitur tantum praesens, quod tamen non ita praesens quin simul aliquid futurusignificet. Frustra nanque alicui praeciperemus ut faceret id quod iam coeptum esset an eo fieri. Pra terea solemus nonnunquam squum ita videtur adiungere illi Nomen & Adverbia significantia tempus: veluti, Fat cela demum, a ceste heure, pr sentement. quorum bona pars in se includit futurum. Quandoque utimur futuro Indicatiui pro Imperativo: veluti, Vous feren cela, Tu tria L. Ta- etsi per Imperativum tam commode dici possit ridem enim est, Fastes ceti,dc va la,atque,VOMINHet ceti, & Tu iras la, pronuntiata cum imperio,
aut docendo aliquid superiores: non enim poΩ sint inferiores, qui alijs stibiiciuntur, praecipere superioribus: quum ne inter pares quidem praeceptum habeat locum. Vnde apparet Imperatiuum magis esse futuri quam praetentis temporis. saltem potest dici tam futuri quam praesentis. Tertius modus appellatur Optativus, quando optamus, siue desideramus aliquid modo fieri, seu
46쪽
seu famam esse, aut in futurum fieri: veluti, O
ue olontires ilaimerore auroe aime , Dieu uerule que mime. Quartus modus appellatur Coniunctivus,vel Subiunctivus: quum causam addimus,aut conditionem . & duo modi smul iunguntur,ut fiat sententia perfecta: veluti si dicam, Quiand renu-ro dies, sententia non est perfecta,nisi aliquid Gliud addam,veluti, tu testauras,aut simile aliquid
Pourquo Ilaimeroe te, eu quιl ne me Istit tamauque mah Quintus modus verborum appellatur Infinitivus: quando verbum tum positum, neque aliquid determinat,neque demostrat certam personam quae faciat aut patiatur aliquid: neque t pus in quo aliquid fiat: neque numeru persenarum quae agunt: una, an plures: veluti Aimeri si alia vocabula n5 addas huic,ignoratur quis amet, tu an ego,aut alius aliquis: item quot sint qui amant,& quo tempore. Habet praeteritum tempus : veluti Auoiraime. Modus iste est origo omnium partium verbi. Latini habent etiam futurum,ueluti A maturum esse: quod nos exprimimus per futurum Indicativi, addendo voculam
istam Que, veluti quu dicimus, I 'espere que Iehan
Quod attinet ad Latinorum Gerundia & Supina Gallis non est illis opus: nam ea exprimunt per infinitivos aut participia: veluti pro eo quod Latini dicunt, Eo venatum,Galli dicunt, Ie mlam
47쪽
o chassem Redeo venatu,lereuien de chaser.Ve, ni venadi gratia, Ie suis venu pourchaser. Recreatur animus venando, Onpestaten in sint. Qua dam aliter possumus enuntiare, veluti, Ie προ a
Tempus. Tria sunt praecipua tempora: Praesens, Praet ritum. Futurum. Tempore praesenti indicamus, rem de qua loquimur,nunc fieri: veluti, Ie tuime, Tu es arme de
Tempus praeteritum diuiditur in tria tempora. Primum dicitur Tempus praeteritum imperfectum : quia non denotat ab lutam sue perfectam actionem vel passionem pr teritam,sed i tum modo inchoatam: veluti caimDe. Secundum appellatur praeteritum persectum, quod est duorum generum: unum est simplex, denotas actionem vel passionem perfectam, cuius tamen tempus non est prorsus determinatu, ita ut ab alijs dependeat, ut perficiatur sententia: veluti,Ie vel le Ro lora quissutcouronne,Ie fel
il γ a huici iotiri. Tertium compositum est ex verbo auoir de participio praeteriti, significatque te-pus prorses praeteritu,non opus habens alijs quae consequantur ut pcxficiatur sensus: veluti, I' Ῥeu te Ro7,co falsi ce que tu mauolue comanis, rolen tes latres. Sunt & alia duo genera:vnum quod
48쪽
D E V E R v o. 4ssi ex praeterito perfecto supradicti verbi audi de
participio verbi cuius fit mentio:veluti, I'euaime. Alterum est etiam ex praeterito perfecto verbi cuius fit mentio: veluti l Ἀν eu aime. Haec duo genera nihil definiunt, quemadmodum nec praeteritum plus quam perfectum: pro pterea aliquid praecedat aut consequatur necesse est,potissimum in tempore praeterito: veluti,I .suoe fuist quand omveintes. i'eu farct quand uour
eu Dictauant quilarriua LTertium appellatur Pr teritum plus quam pem sectum : quod formatur ex praeterito imperfecto verbi l'o,as,a: cum participio prςterito verbi cuius fit mentio: veluti,I'auveaime.
Fututum significat tempus venturum: veluti, Ilaimero. Saepius autem iungitur Aduerbijs,aut Nominibus significantibus tempus: veluti, Ie lefero a cesse heure, maintenant,demain, dedam huictisura. Nonnunquam ut ostendamus rem futuram propc iam esse consectam, utimur praeterito perfecto cum adverbio,sic, I 'o Dict maintenant, Iὼγ di'I'o mut incontinent disine: pro , Ie feram diro,disinera incontinent. Species. Duae fiant species verborum : una primitiva, quado verbu est ex se, nec formatur,aut derivatur ab aliquo Nomine: veluti Αmier. Altera deti- uatiua, quado formatur & derivatur a Nomine. veluti a Melancholie, melanchober: a cholere, Cholireret
49쪽
ς GRAM M. GALLICA terer: a Fient ienter: a Ris, Rire.
Quod attinet ad Derivativa Latinorum, quctativa, Meditativa, & Desiderativa, illis noscaremus in ea significatione. Attamen Inchoativa cxprimimus per verbum Commencer: veluti, Ie commence a auoir faim. Meditativa verb in rio per verba Desiderativa: veluti Parturio, Iedestre ou te eulae anter. Et Frequentativa per adue biumfouuet 3c similia,veluti, Ietante, ou o fou-uent. Quantiis autem Vquerni tum sit ex Visito frequentativo, no seruat tamen significationem
in nostra lingua: adeo ut opus habeat Adverbio fouuerit: veluti, Ie visite souuent te Palaber sis pria Fonmers. Nonnulla habemus quς significant imitationem, terminata in υν:veluti Drannieteritastinieteri Greciet eri
Figura. Verba ut & Nomina atque Pronomina,habet simplicem figuram &compositam. Simplex,u luti Dire, Voir, Ouir. Composita , veluti Contred
Coniugatio. Quatuor sent coniugationes Verborum sep ratae iuxta diuersas terminationes infinitivorum. Prima terminatur in er longum: veluti, Arme
Secunda moir, veluti,Voin Pouusis. Tertia in re breue,veluti, Dir Battre,Cognoistre, ratre. Quarta in ir,veluti,Fuis, Iouir,Gaudir. Persona.
50쪽
Vt Pronomina,ita & Verba tres habent pe senas. Prima de sese loquitur,& no de alior siue agat, siue patiatur: veluti, I sime Pierre, Vel, Ie suis armede Pierre. Verum in plurali potest comprehcnd re quamuis personam, Tommo auos farct cetaxu P mo er iv auons fies ceti. Secunda persona est ea ad quam dirigimus se monem,Veluti, almes. Cuius etiam plurale potest sibi adiungere tertiam personam, veluti vo-er Paerre ireet L. Nos saepe usurpamus hanc secundam personam pluralem pro singulari, quunos alloquimur nobis stuperiores,veluti,vour esses mon pere er segneum Tertia persona est ea de qua, siue praesens, flaue absens fuerit, loquimur,no dirigentes ad eam sermonem,ueluti,Pierre est alle L. Les hommessont
Vt Nomina, sic & Verba duos habent num ros, singularem, veluti, Ie li. & pluralem, veluti, No- bsons. Superest nunc proserre exempla coniugati num quatuor,ut clarior & dilucidior sit demonstratio modorum, atque temporum & person rum. Quoniam autem verbum Auoin quod Latine habere dicitur,& verbum Ure, quod Latini appellant Sum vel esse, inseruiunt coniugationibus aliorum: primo loco sunt coniuganda. prae