장음표시 사용
1쪽
2쪽
AUGUST JNO VALERIO, S. R. E. CARDINALI VERONAE EPISCOPO
V V M soleant omnes, qui librutis aliquem in publicum edunt, quempiam
sibi deligere agitae aut lioritatim truli, cui ipsius libri patrocinium tu- amque commende't, quid mihi in praesentia faciendum est, usum-neCardinalis amplis me qualis quantusque patronus quaerendus: cum magno magnaeqile aut horitatis Oini ne te methodo philosophancti disputaturo, ac librorum meorum, qui iam sexto abhinc anno sunt editi, o fenfionem scriptur, non est igitur mirum, si tibi uni meam hanc Apologiam dicandam, committendamque .sse censuerim et tu nanique philosophiae quam cilii publice in patria tua illustrissimi Senatus iussu sumna cum laude docuisti, omnium liberalium di stiplinarum cognitione inter omnes aetatis nostrae sapientes ita excellis, Ut sapientis,inius ab omnibus habearisa eoque maior est tuae eruditionis splendor ac dignitas , quod masnam rerum cognitionem cum summa Christiana pactare, quod rarum admodum est , vieque sanctitate coniunxisti. quid vero de eloquentia dicam, quum in Christiana Repu- Diei eicia uentiae pater dicendiis esse videaris, ii ippe qui libris i te editis de Rhetorica Eccleuastica, qui iam septies sunt excus, tanto cum artificio eraecepta oratoria ad Christiani hominis usum accommodasti, ut quisquis eos legit, reuixiae Aristotelem, occhriasianum factum putet. Taceo alias omnes Christianus regiasqtie virtutes, quaere admi mi dum ac venerandum omnibus praebenta quum de re manifestissima verba facere su- inruacaneum,in adulatorium esse videatur. Hae quidem&sanctissimum Gregorium H inuicem Maximum praeteritis diebus mouerunt ut te nec optantem . nec scientem in summorum Sacerdotum collegium cooptaret, di non modo apud Veronenseat populum, qui quod re Epistopum nactus est, beatum se ede profiteriit, sed apud omnes Christiani ii ominis nationes tantam tibi authoritatem compararunt ut certum mihi atque exin ploratum sit, res meas sub nullius patrocinio tutiores,quam sub tuo suturas Hoc quum me maximεinouerit, ut tibi uni mea haec si rima sim tuo amplissimo nomine tutissima sutura commendarem is consecrarem, animum etiam mihi mirifice aiixit tua in me vetus beneuolentia, quaa mihi iam pridem dc humanitas tua, dc mea erga te umma o stituantia, comminia dia conciliatiuitis ita Vt mihi haec omnia consideranti nil fuerit antiquius, quam curare quam primum, ut mea haec Apologia tuo nomine protecta Ad illustrata in lucem prodiret 'as igitur ob causas ego tibi uni tuaeque sapientiae, eloquenti di primentiae, integritati, erga me beneuolentiae Volui ac debui tute Iam huius meae disputationis committere, ob easdem tu hilari animo eius patrocinium suscipere, eamque tuo fauore corroborare debes, eo praesertim, quod ego te non magis tutorem in hac controuersia quam iudicem postulo . quum enim nil ext petendum sit, quod tuam dignitatem tuamque iustitiam ac probitatem non deceat, omnia primum itua sapientia iudieari velim, deinde quae recta veraque eae indicaueris, tua authoritate muniri, tuaque virtute protegi atque defendi, nec metiorem iudicem, nec praestan
3쪽
l hineia ostendarum rerum. Caula ruinq; latentium disti.
cultatem dissidiis philos pliantium plena semper extiterit, frequens. ,sitatu apud omnes seia sapientes semper fuit, ut qui disciplinam, uel rem aliquam docere seu scribendo seu dicendo voluerunt, aliorum sentetias expenderint,ic aduersiis eas
Pro initente iida veritate disputationem,pugnamque lusceperint. Hoeciim in omniuferni priscorum Philosophorum scriptis
notare positimus . tum potissmie in admirandi Aristotelis libris, qui vel prilnus, vel Π-
xime omnium videtur omnes philosophiae ζarres, cuncta' te praeclaras disciplinas nois docendi gratia tradere uoluisse, quum nullum ser8 libra ab eo scTiptum legamus, in quo aduersus aliquod aliorum dogma nodisputauerit hoc enim sicere tantum abest, unquam sit veritus, ut ne a praecepto ris quidem Platonis placitis,quae saepinccbsutauit, abstinuerit. Caeteriam quum ipsa per se de veritate Spestatio is concertatio utilitate non careat, ideoque laude disgna esse uideaturi ipsem tamen disputantis
tionem mereri certum est; ve enim rem solam, non hominent, respicemae declarat alae veritatis gratia disputare ingere tu, cphilosophici animus fefert, ita carpedi,ac detra adi causa id sicere, livore, aut odia, aut aliud quippia tale significare ur: indi ciuaute, triviq; animi esse solet ipsa disputandi, ac disserendi occasio.si quis enim siqua
de re tractationem institue ne animaduer-etat, contrarias aliorum sentantiar ita propo sito sibi scopo repugiare,ut nisi diluantur, impedimetosus cotemplationi esse queatinis necessitate quadam ad earum euersione compellitur; cotra uero quid susceptae ex
elationis filo ad res alias a proposito sibi fine alienas digrediendo, intempestiuuiem tamen inire nituntur, seu alio quovis pacto sine occasione oceasiois sibi controuer-di quaerunt, ii profecto non veritatis amore, sed alia quapiam alumi perturbatione commotos se esse declarant. Haec ex ou rionis tantum. 1c defensionis meae gratia dicta velim quum enim aliis sexto abhinc anno quosdam de rebus logicis lituosedis
II derim, in otii blici mpli ira n ita dogmata, quae niihi Ola alio persuasit, a me introdu
cla sunt.necessarium omnino fuit, non mo
dii contrarias in aliorum mentibus radi eatas op In Ione eradicare, uerum et Iamran
earum impugnatione ita diligenter ius que immorari, ut quod ego iam futurum praedixeramynon dei uertiit, qui dixerint, libros meos prolixitate se curis laborare ei vero potissime mihi contigit in libris meis Demethodis psae sertimque in duobus prioribus ubi quum de ordine doctrianae, ac de eius partitione in species nutu dicendum propolis issem , fieri nulla ratione poterat, non modo ut se intentiam meam ad cplenum deciararem, sed etiam ut verbum ullum ea de re facerem nisi hoc omnium
ilicendorum tandamento constituto quae
errois orinio fuit quod ordo doctrinae non ab ipsa rerum natura, sed ameliore nostra cognitione desumitur ab hoc enim scopo dixi hauriendas esse distere tias, quibus ordo in species dividatur,ta lemqtie ordiuis diuisionem a me inuentam esse ver professus sum in capite sexto secundi libri, inde collegi duos tantem ordines dari, eorum qne alterum solum contemplativis disciplinis, alterum vero
4쪽
suis operatri eibus aeeommodari posse Po Asi nobis datum tuerie, remotis captionibunciamin omnibus conspicuam reddere veritatem, magnum certe iii re magni mom fili operae pretium lacerimus; sin manus, alios
saltem ad id per agenda excitabimuKHaiam queris planiorum reddems.sea vero eontigit, ut philosophus quidam
raost cr, qui aliis praedictae sententiae Aue rois impugnator, contrariae defensis extiterae, in quodam libro suo de moribus estillique philosophia nuper edito non illud tantum Averrois dogma, sed totani meam de ordine disputationem atque sententiam oppugnare conatus sit; quod quid Enec in Iestum mihi, nec inexpectatu fuit quum. n. plurimorum sententias in meis operibus re probassem, credibile mihi erat , non esse de-iuturos, qui aduersum me alioua dicerent , Iostra haec controuersia ad tria capita vesseriberent, elim logicos, initosophos, a redigi videtur, quae ordinat conside
tum maximὀeti 1 medicos ad quos de senso Galenisnam de eius sententiam eonfutaueram γ tintinere ridebatur. Illud tamen mirum mihi, atque inexpectatum fuit, quod
philosophus ille meam pro Auarroe ac pro veritate susceptam Smihi omnino necessariam disputationem calumniam appellauerat vel enim quid calumnia sit ignorat,
Vessistit, scire etiam potest, meam disput
tionem non esse calumniam Caeterum hci .
sicuti etiam reliqua alij iudieabunt. Quod randa sunt Unum est, quis ordo de fimedus proponatur deinde quid sit demum quo-tuplex sit. Vt a primo ordiamur, id certum diconstitutum iam inter nos est,no de alio ordine nos loqui, qua in de ordiae doctrinae, uena philosophns ille vocat addiscendi, seu oeendi ordine fit sed in eo videtur esse diis sceptatio P quum ego in primo libro meo De methodis cap. i d a. ordinem in animo nurentis tanquam habitum considerauerim, ipse non in animo sumendum esse ordinem putat, sed 'ad rem ipsam attinet, mihi certὰ nunquam C in ipsis disciplinis res imitantibus hoc .n se iis a statutum animosuit mea dogmata pertina aperte dicit in cap. i suae Introductionis, Fimis. Uter tueri; quanquam enim multi, ut video, id non facere verentur, ct sententiam cum qua senuerunt, mutare erubescunt, id tameego a philosophia alienissimili esse arbitror, siquidem veri philosophi munus semper est parere rationi de meritatem non ibiti me te, sed etiam ore eonfiteri ob ideo primum animo ad legendam eam eruditi viri disputationem accessi, ut siquid in libris meis aereatum notaretur, idq; mihi ratio pes&prias in cap. distinxerat ordine in logica sumptum, quod instrumentum esse ait, abeo,qui in scietus&artibus est, dc illor licto de hoe tantum disserendum proponit.
Coelertim vel alius et ordo, de quo p h loquitur,alius, quo ego loquutus sum, vel, nus , idem Si alius .non erat cur ipse contra me aliqua disputationes a iniret iret iii. cnon de eodem ordine sermonem ambos cimus: si vero idem, qui solarone distili 'ua- suaderer ipse statim errores meos emenda D tur, videndum est, num melius sit ordinem rem,&mutata sententia aliam meliorem se considerare ut habitum animi, quod ego fe- qneret: attamen ex ea lectione eontrarium es, an non ve habitum,sed ut in disciplinis iamihi contigisse seni dum enim considera existentem, ut ille . Primum qu id iii is, qui Qi-.rem, virum provectae aeratis, de in philoso dicit, non ut habitum animi, edi discipli-phiae studiis toto Vitae se tempore uersitis nissumendum esse ordinem, dicere erit
simum, nil aliud post operum meorum edi bet, bina disciplinas ipsas existere arbitre-rioneni, quinque annorum spatio inuenire tur: nam si ipse in animo sint, ordinem aduersus mea scripta potuisse: nde omnes quoque in animo esse oportet, nec alio mo-Momnes eius argumentationes expendes do , quam ut habiti ii, quare etiamsi in disciplinis existentem ordinem conlideremu non recte negatur eum esse habitum animi Scientiae quidem Martes o nnes vel in ani- non modo nihil viderem, quod meam sententiain infirmret. sed etiam plura quae ea
mirifice cofirniarent, certe efficacius ac fir
miusti ea persillare coepi, quum crede dum mo existunt, uel in uoce, uel in libris, in quibus scriptae sunt sed absque dubio proprium earum subiectum est animus nollar, non vox, neque charta librorum nisi per videretur, nil contra me adduci posse praeter illa qua ii viro celebratissimo pol utimiamam adnibuam diligenta am inventa 6c ad inibi inierant. Quoniam igitur sanctissima accidens, vel secundario etenim disciplἰuae
semper fuit veritate tueri, praeserti in sile res ipsas repraesentare nobis debenti repraericulum immineat, ne mula ob solam viri sentant autem solum ut sunt in animo, nam authoritatem apparentibus moti argummi soli conceptus sunt imagines rerum, ut aietis ab ea adducantur, utq multorum hor Aristoteles in initio libri de Interpretatio-tationicabus ac precibus morem gererem, ne voces enim literas non vocat ibi reru
ntu quaedam haς de re scribere: ni imagines, sed notas oessir conceptuum,
5쪽
qui soli sunt Imagines: nisi dicamus, voces ac literas ea tantii ratione dici poste imagines, quatenus sunt signa conceptu, qui vere sime imagines,non enim per se repraesentant res, sed per conceptus quorun sunt signa. Scientiae itaq; artes omnes in animo conlid randae iunt tanquam in subieci primo in eas ita considerauit Aristoteles in sexto i-bro Ethi.ad Nicomachum Vt habitus animinam habitum mentis 1 et carunt genu Saccepit:qi. Ilion recte tactum citat, si aeque extra mentem, ac in mente earum natura co sineret sic. n.habitus mentis no esset earum
uenus, sed accidens quiddam sine quo ex iisere possent. Quum igitur scientiae Martes non alibi, ouam in an inio su inenda sint, oris dinem quoq; Hi aluino elle ite cesse est, si oris do in illis existere dicitur; si vero in animo, etiani vet habitum animi, quod ita ostendoriam dixi tum inmemorato libro, tum in primo de natura logicat. instrumenta logica cossiderari posse vel seiuncta a rebus, vel rebus applicata, icoceptibus rerum in animxexilicia tibiis:& demonstraui, instrumenta quidem esse ut sciuncta, sed ut applicata, noam
volui per se sti mptum, non ut iam discipINni applicatum, licenim Aristotelem quoq; de logicis instrumentis scripsisse mani&stum est sed hac de re satis, plura nai titue
de ea ui operibus toficis a me scripta logi possunt.
QEquiturVt ea, quae ad est mimi ordinis
pertinent considerem is , qua in re ita
Orogro diemur Primo loeo de conditioni. us, in quibusnatura ordinis coiistere dieitur, disseremus, mox tota ni ordinis deliniistionem expendemus, tum quae ab alis , tum
quae a me tradita in oratione duce Hilea mus, quid in unaquaque vitii,aut erroris in- si, quid bene rite4 dicatur quibus peractis demum ad ordinis differentias ac spe- . cus descendemus. Duae sunt conditiones plius eis instrumetita, sed recipias, id est' ordini de quibus est nobis proposita dispuipso . Oceptus, is ipsa sinet disciplinas, quibus iunt applicata:haec eni in Graecorum interpretum sententia fuit,quae si vera 'ordo p. i. ii in dirit plitiis acceptu Si est liabitus animi, si idem est ac scientia ipsa, seu ars,cui est applicatus, tum scientia, tum ars,secu-di Im fit illo telcis et habitus animi, ieetio instruit ei talis, sed principalis. Si vero quitati c3,unain praecipua, an ratio ordinandis suillatur a natura rerum. an a nostra melioro cognitione,alterii vero , an eaesitiatis Ἀρ- cellaria olidii is conditio sit ut ab doctrinae
initium limatur. Uod ad priorem diis itatem attinet, ego quidem in primo libro
meo de Methodis Ostendere nixus sum, ordinem doctrinae non arerm natura, sed aspiam dicat.sentent tam iijam Graeoruna, nostra meliore, vel finitiore cogithione su rani noti esse in Logicam tum ab itinctam , mendum essest sed philosophus ille et uati in tuni applicatam instrumentum esse , adhuc ter tueri contendit , ordinem sume mi aerit habitus animi, sed instrumentarius igit peresset natura rerum, non a nostra cogntiatur nec est cui Orclinem ita animo,& ut habi liotre ad quod probandum utitiir primo lotuni animi considerare, quieti a qui in disci co auctoritatae Aristotelis variis in locis . . pituis ipsum considerare malunt, nihilomi nam in initio primi Menesiorum inquit ian. . . . 'nus in animo, divi habitu in animi conside cipientes secundum iraturam a primis:&in initio tertii libri Rethoricorum ait Primum igitur quastitima est secundum natu .ram illi odiat lira primum est in incontex .
tu I. primi libri Physicorii in inquit Est enim secundum naturaure, communia prius dice lites ita circa unumquodque propria speculari: 6 in initio Iibri de sensu Ten rant Attamen ego melius este duxi, ordiue ut abiunctum a rebus, ut instrumentuni
conli lcrare proptereas, non vile bene intelligi clita liti do, nisi a rebus e iuncta natura ordinis declaranda proponatur, lapplicabilis quidem disciplitiis, sed nonduin aetii applicata: inelius namque Ocnostere ordinem possumus, dum ipsum in Euibus: De reliquis primum dicamus, ac pri
in naturae puritate contemplamur, quan cum rebus coirilli uni uul l enim rebus permiscetur ordo , militas ab eis rec te vari tates, veluti regula illa Lesbia Nil aequum ipsa per se restitudinem habere necelle tamen erat ut ad lapidum, quibus aptabatur. obliquitatem nectereretur hanc igitur ob causam ego etsi multa ex variis disciplinis accepi ad ordinis naturant inelius declarandam, ad ea quae de ipso dixeram compro
mum de primis: in se cui id de Generi animal. c. q. Nun a primis incipiendum est,
prima aure sunt perrecta&eiusui in suur,
quae animal generant eorumq; primum homo: secundo libro de Anima contextu 3q. primum de alimento Z getieratione dicendum est, quia haec facultas&prima, communissima aliarum cst. id etiam confirmat pluribus argumentis primo quoniam Aristoteles saepὰ dicit ordinem esse naturam
6쪽
Perre praesentationem .ergo quem ordinem Dilum est, quia prima sutit ex hae postea emares habent cviidem seruare sciet tiae debent nataltera secundaria,quumeniinsinteriit a Secundo argumentatur ex disserentia ordia ex ijspendet omnium alioruni cognitio se nis, ac λl ilicidi, qutini enit listinguatur, cundo considerauit Aristotelis verba in p. di inethodusiit a notioribus nobiu non de Dinatio quinti Metaphysic dicentis, initiubet igitur ordo essae a notioribus nobis.Ter doctrinae non semper esse principium rei, sed
tio sunt in rebus ita turae hi duo ordines, v elle quandoque unde quis ac Ilius addiscat.
nus intentionis, alter originis, ergo in scien Ad hoc re ondet aduersus, Aristotelem ibi s i. i. tisi 'lioque hi duo ordines inde e naniat, devia doctrinae non de ordine loqui, di ita
quare ambo se ilianturna tiram . Uarto locum illulia sue potius lipinioni suifragari.
Metapbysica est de rebus absolute primis , Tertio loco maxime innixus sunt verbis Ari ' πproinde in secundum naturam, prima om notelis in primo libro Ethicorum capit. nium ergo ordo in scient ijs attenditur tu i ubi ait Platonem recte dii bitasse an a prin-xta ordinem naturae quamuis enim nos a cipiis, an ad principia via tenenda sit, tande Metaphysica non ordiamur, non tamen pro autem statuit esse a notis nobis progredi ipterea ipsa desinite sibi rima insinto Ari dum . Ad hoc si iiii liter respondet. At stote. Vis' 'stoteles tractatione de sensibus incepit a vi, lem ibi non de ordine doctrinae loqui ted D, desiit in tactu Plato autem, Avicenna devia, idque confiniat expendens cilige
primo ii cci de tactii, postre ira da visu loquu ter verba illa Aristotelis milia iserpendite lunt ergo non seruant ordinem cogni enim citctionem logus, quae significat ratio-tionis nostrae, sed ordinem naturae:nior nes: at ordo uo est ratio, sed Methodus prodi cognitionis nus tantum esset, at or prid est ratio Contiuerat etiam , Aristotel Edo naturae duplex est unus perfectionis, dicere notiora duplicia esse, alia noul S, alia alter originis adde etiam quod Aristote natura, ct decernere, esse incipiendit in . nolet in eo tractatu anteposuit odoratii mi u tis nobis patet igitur elim loqui de Mettiostili, quum tamen odoratus sit nobis igno C do; quia rain ego dixi ordinen esse a notistior, quoniam licinio debilissimum habet secunduli naturam, secundum cognitio-Ol ad tria ita citae a iacitioribus nobis pio ce neni nonram illim in Amitii elas autem dit nec nou rau cogitulonem respicit, pro aperte dicit auspicandu elae a notis sic cun-pterea quod ordinem intentionis natur , dum cognitionem confusam ergo imitur ordinem persectionis, quem inceperat,d . de vix proinde eirci inihi contra dico, dum serere non vult assero Ordlliem esse a notis secundum cognitionem distinctam. Aristotelem ibi loqui de ordine alia quoque Aristotelis verba c5- IU. siderat, quae mox a nobis diligenter expcndentur re quoniani ego ad probandum, sto uam' menta c- res 'senibus ibi de ordine sermo fiat, hoc argumeto, susad MLq. D sum , quod Aristotela scia in in capite tertio
de Methodo loquutus erat . quare non P Ititur etiam mi uere argumenta omnia, testiter uincapite quarto agere de Metti quibus ego demonstraui, ordinem sei do, aduersarius prius argumentum hocc per seruari a notioribus uobis Primu qui tra in retorquet, deinde soluit te torquet
dem ego usus sum auctoritate Aristotelis in hunc in modum;Iam Aristoteles prius ερα initia primi libri Physicorum dicentis agen rat uti ordine resolutivo, exordiens in pridum elle primuin de pri in is principiis,quo mo capite a felicitate, quae est fini conrniunialia ex horum cognitione, aliorum omnin agendorum, ergo non debebat amplius da- cognitio penderi imite Aristoteses ra bitare, viro ordine utendum sit, quum iam tionem huius ordinis a nostra cognitione si seruandum sibi si inplissi it ordinenti resolu-- ' Ad hanc respondet, eam non esse adaequati rivum Soluit autein argumentum dicens,
ordinis rationem, id iue ossedit dupliciteri Aristotelem indipite tertio non dixisse,nui
Pri naum quidenti quia Aristoteles alii in tit lisse prorsus usurum de monil rationiti sed eis non eandem adducit, neque eam etiam non exactis, Quales sunt demostrationes maserint,nam secundo de Anima contexe 3 . humati iideo in quarto capite id magis inquit agendum prius esse de facultate nil confrmans inquit esse progrediendum et notriente non tamen ob eam ratione.sed pro iis nobis, deita utendunt ei te lauibus, iopterea luod prima est secundum uaturam: xactis demonstrationibus postea ego asci in eodem libro de seiuibus agens praepo duxi multa Aristore iis loca, in quibus sprenit odoratum gustui ignotiorein tamen ip to natura ordine seruat ordinem cognitioso gusta, secundo,quia hac est ratio secun nis nostrae, Hin libro Categoriarum praepodaria, iri mariam insequens primariani nil relationem qualitati ac in secundo de
7쪽
&qualitas relatione fit natura prior, Ac Aidem argumentum ita retorquet: Siguo ontactus visu: sic etiam prius de animalib. agit serant usaeque ignota, nulla dabitur regula, ouam deplantis, licet plantae secundum or ob quam alterum pri ferre alteri debeamus, dinem naturae praecedere dcbuissent prius dum a sola nostra cognitione ratione in Or- etiam de homine dicendiim proponit, qua dinandi sumimus; quare tunc cogimur ad ira de carteris animalibus prinio libro de hist naturae ordinem contagercissiluit autem aranimal cap. 6. in secundo de part anim. gumentum, concedens priora natura cl,lpli-RU H cap. io Ad haec omnia respondet, id factum cia esse, Sutrunque ordinem seruari possu ἔesse per accidens, ubi.n. dono est necessi quum en in natura 'c componat progreditarius, non seruatur quandoque ordinamrae, a simplicibus ad composita,& resoluat pro- quia alta*ia offertur occasio, ob quam no est rediens a compolitis ad simplicia, nos pro necesse ordinem illum seruare, ea dicitur variis institutis nostris opportunitatibus accidentalis quaedam ipsius ordinis praeter a modo voluimus imitari naturam generan- missio quemadmodum in sensibus in quibus tem, ita uti ordine compositiuo, modo nullus eli necessarius ordo potuit Aristote naturam resbluentem,ctuti ordine resolu-Ies neglecto ordine naturae, incipere a visu, tuo, eo enim ordine utimur, qui nostro in- immo addit dici etiam posse, quod Aristo stituto,dcrei, de qua sermo est,accoinmoda teles seruat in sensibus ordinem natura , tior eci videatur. quiim seruet ordinem persectionis, qui non minus dicitiar ordo naturae,quam ordo ori T. Vginis, ob id inquit, ita seruasse ordinem n
turae, Aristotelem incipientem a visu, desinε di .. inmensa quin is octore tem in tactu, ut Platonem in Timaeo, Aut Memmar.
cenna sexto nainralium Incipientes a
ractu, S desinentes in vis quamuis non sie a T&contraria argumenta soluere,&idem ordo naturae. Vsus sum praeterea tali V nostra tueri facilius possimus, querar Ii,ne: Si ordo illictrin. sumeretur necessa dam praemittenda sunt, non quidem noua,
riori natura rerum, dubii semper essemus sed ex libris nostris Iogicis repetita nam .ndenam auspicari deberemus duplex enim quae ibi dicta a nobis sunt, ad sententia,
est ordo, culli .E. Mi Hi eris stionis, seu in te Bram tuendam opti ne sufficiuiit primum
elonis, alter generationis, seu originis, qui quidem annotandum est illud, quod in s m --
etiam contrarii inter se sunt quare sistatue primi libri de Methodis diximus, quod os .
rem ut, seruandum semper esse ordinem per gnitionem facere siue consulam iste distin sectioius, solus daretur ordo resolutivus, s bam, iroprium methodi, nec coinpet 'ta coni ositis ad similiteia progreditur, si V ordini, sola enim methodus tacit ex notis
ro ordi rem generationis, solus dareturor cognitionem ignoti ordo vero nulla in co-do compositivus, qui esti simplicibus: quod nitionem parit, seu solum facit ut ea, quaesi Vterque seruari ordo posset, sequeretur in Daddiseimus. melius mei milius addiscamus.
certum, atqtie indefinitum esse ordinem do hae sola ratione adeo gnitionem ordo con-m inae, quum nulla apparear ratio, cur una fert:ideo talio mihi attribui videtur quod potius, quam alterum seruare debeamus, dixerim ordinem sumia nostra cognitioueataque tradenda omnino est regula, qua sta distincta, methodum vero a cognitione no-tuatur, uno potius, quam altero eis utendu ira confusa nam id quidem de ordine dixi- . ate autem non potest aliud sumi, quam a mus , sed hoc de methodo nunquam qui nostra cognitione lio argumentum ipse potius apertissime declarauimus, meth prius contra me duobus modis retorquet dum dirigi ad utramque nostram cognitio-Primo sic;Nota nobis duplicia suci vel enim nem imnio magis ad distinctam quam ad ' ' distincte, vel confii se in quand que proce contusam , siquidem demonstratio a priori
et V uimus a notis nobis contu se, ut quando est prael tantior demosti atione a posteriori, Phyticis progredimur a Metaphysica quan gis eius scopus ae finis de ordine autem do i iesi notis nobis distincte, ut qualido in uod solam respiciat cognitionem nostram scientia naturali auspicamur a principijsci a illinctam, aduersarius hoc uod uenititur . .. . ergo dicendo ordinem sumi cognitione, impugnare, sed de hoc postea loquemur. Id ,-- . incerrum similiter ordinem facimus quia preterea notandum es , quod in eodem loco aeque possumus ordirii notioribus natu expressimus, quod quando dicimus, ordinera, atque inotioribus nobis, quod etiam respicere nostram cognitionem distinctam, egis negare non possum, quum asseram Ari nihil aliud intiligimus per distinctam cognir 'ri. stotelem in cap. . primitiori Ethie de ordi tionem quam perfectamineo genere; ordo,' 'fi' ne loqui, quando dicit esse progrediendum enim nos iuuat ad cognitionem assequenda notioribus nobis , prout notiora nobis non quidem absolute persectam,&quaturri
opponuntur notioribus natura. Alio modo de re proposita haberi potest, sed pro virtubus
8쪽
biis se nro conditione illius distiplinae . A tatne animaduertendum est , quod se-Praeterea in e dein loco diximus, quod eundum opinionem nomani eognitionis
qlian to lite ali quo. ite cessam si ei ad aliud periecte cognoi cedana quantur in ilia disciplina cog tosti in test, quoniam sine illi iis cras: ratione hoc nunquam perfecte co- si Olceret ur, ob id necessariunt omnino est
illud hule in doctrina anteponere, dicitur is cir illi se lari propter racliorem cognitione iri, ut qua Udo prius agitur de elem itis, quam de istis, quin uon possunt miltaberi cogno ci ele inuntis Ignoratist quandoque lateri tui es occessarium I.
lud cognoscere pro nili is cognitione sed est tamen utile, ilia lic facilior sit doctri. ordo invariabilis est , quando enim adest ratio ordinandi sumpta a nostra cognitione, non est alius ordo seruandus, quia si alius seriretur , on est rectus ordo i quod si quandoque non seruatur, id fit quia nullus adest, qui servari possit non quia adsit,in ab auctore negligatur, hoc enim ab aduersario nobis obiici nunquam potest et nos tamen ei obiicimus quo quod que adest inter aliqua ordo naturae. qui ta- men negligitur propter ordine in melioris
cognitionis, hoc autem quando eueniat, quo modo sese habeat, declarandurn est, na, quae alioqui ditii cilior esset ob id illud eoque diligentiu , quo a nemine hactenus i- declaratum vel tactum esse comperitur Iam diximus, aliquam me aliquorum o dinationem necessariam ad insectam scientiam adipiscendam aliquorum autem non necessariam sed utilem ad eam facilius a quirendam aliquorum demum nec ne
ossariam, nec utilem, sed arbitrariam huic antep iere debemus di hoc intractatione de sensibus notare possumus nam Aristoteles poterat exordiri a tactu, nec ulla necessitate a visu auspicari coactus est idocuisse enim etiam hoc modo ea, quae de sensibus docuit, sed multo difficilius; ut igitur doctrina facilior redderetur. conitituita Viso auspicari ob eam rationem, qua quum nullus in eis notari possit ordo co- nos in cap. 7. mus primi libri tetigimus; c gnitionis uel melioris, vel sacilioris in
patet en ira Aristotele iri in capiti e tactu, multa de eoacni, declararetur e quae antea de is dixerat. Dcmi m quandoque contingi , t iei ille inelioris neque facilioris coctri .iae ratio postulet, ut Nuilli anteponamus dantur enim quaedam qu
quo niaεi ad aliorum notitiam co hoc igitur tertio genere eertum est non contingere, ut propter nostram eo mitionem ordo naturae negligatur siquidem nullus ibi adest ordo cognitionis, qui dicatur pra ferri ordini naturae: sed neque in primo senere; nam in eo necenareium om-n imo est ordinem naturae seruare, non quiadem quia sit ordo naturae, sed quia idem dueat, quam ilia ad ipsum, o tune quum est etiam ordo melioris cognitionis
nulla a cogit itione sumpta ratio locum ha niam in iis rebus non possunt hi duo orbet, in arbitrio scribentis est quodcunque dines esse disiuncti quocirca simul seru voluerit,anteponere, licet hoc oro admo i, turis naturae, cognitionis ordo, se dum eueniae ut bili in aliqua discipli uatur tamen ut ordo melioris cognitio innae particula, nunquam indisciplina tota, nis, non ut ordo naturae. Hoc autem eu ita ut dum totam distiplinam respicimus, nil. quando ea, quae disponenda sitnt,eius ea semper dicatur disposita secundum se rei di sint . ut unum fit causa alteritis caudinem melioris &facilioris cognitionis , is enim tum natura, tun cognitione prior suemadmodum etiam in postremo eius i. est effecturi necessarium igitur,st , ea libro capit dicebamus . Euenire autem hoc potest inter species aliquas eiusdem generis aeque incognitas, cuiusmodi sunt equus, asinus quare in arbitrio aucto ris positum est ab utralibet exordiri. o. testent in tunc seruare ordinem perfecti iam effect iii anteponere S ita imitari naturam compon*ntem non tamen quia is fit ordo natura sed quia fieri non potest, ut enectum perfecte noscamus ignoratis causis, dummodo tales causae sint, quae sub proposita disciplina considerationem ea-nis, cine ipere a nobiliore t potest etiam L dant, quia nisi sint erusmodi poterit esse naturam generantem imitari, progrediem do ab igni miliore, ut quum annuat. planta sint species aequales viventis corporis, s statueremus neutram conferre ad cognitionem alterius, posset auctor seruare ordinem perfectionis, auspicari ab animali rposset etiam incipere a stirpe, quae mPςrrectior est, o naturam habet pliciorem.
ut imitaretur naturam generantem , utroque modo diceretur naturae ordinem
ctus persecte in eo genere cognosci absque illarum causarum cognitione. Resiquum est igitur, ut in secundo tantiim genere eueniat, ut ordo naturae spernatur ob nostram iaciliorem cognitionem, hoc autem facile intelliget, quisquis fateatur dari aliqua ,δει. --
aliquibus latiirae priora, quae an eneo aio παι--rum alilae non tu ut, quod fateri nos
Arist author iras. ε res ipsa cogit Arail. δ' ' enim in secundo capit. I. lib. Pon. analyt ρν-- . .
Primis iisdem instratio iis . nis
9쪽
nis enumerans , inqirit principi Ac priora' primum nobilitate, non insertur quod se esse de re&causas: nouit igitur dari orio natur primum, nisi etiai sit primum iura. qtiae non sint causae,nam si omnia priora ' intentione naturae ob id animaduertetis es ἰὰi et latricatis posteriorum, supertia dum est, ut sano modo intelligamus id, cui natuisset addere, Scausas ted manite quod ab Arist. dicitur de duplici naturae num per se est, dari plures eiusdem rei ou ordine generationis intentionis , vide
sis, quarum una alterita causa non est, in licet primum generatione esse vitii anna in iis tamen aliquis est naturalis ordo: an tentione, priinu in intentioli cile vititur etiam plures essectus naturae, quorum muni generatione hoc enim in histat ut Has non ess caiisa alterius, ordinem lainen tuni locunt habet, quae se habent inuicem inter se habent naturalem, quoniam eos ut causae, et ectus, ut elementa, partes nat ura ordine quodam producit, ut si in homogeneae, partes heterogenem, animalter se coni ra ratas plantam,in animal, neu i totum in reliquis autem potet qui dein notriam alterius causa est, sunt enim duae tara ordo ille naturae, qui generationis or-rie quales eiusdem generis species, attamen do dicitur, seu ordo similis ordini gener
aliqlla a is ne dicitiir planta nati ira prior is iii 3 a tiron alter, qui intentionis ordo
an in ali quoniam limplicior,&imperis, appellatur . In his igitur eum, quem ha-ctior est: laniunal omnes habet animae fa bent, natur ordinem spem quandoque cultates , quas habet planta , calias prae dicimiis propter nostram faciliorem cogniterea natura ait tem ab imperfectioribus tionem quatri uis enim ordine naturae stir-
ad perseetiora progredi solet. Sed in his pes sint animalibus priores. tamen quiano illud est maxime annotatione dignum . tiora sunt animalia AE ad stirpium com quod quunt duo ab Arist. statuantur ordi tionem conserunt voluit Arthoteles prius nes naturae, quos saere aduersarius nomi de animalibus, quam de stirpibus agere. nat, unus generationis , alter intentionis, hac eadem ratione priora sunt bruta mi is hi, tamen rebus solus locum habent or Cne: Acili. tamen modo bruta homini, mo- ώμ--δε- ..; do generationis, nam dicere quidem pos do hominem brutis in doctrina antepo--- a sumus stirpes est natura priores animali fuit, prout ratio facilioris doctrinae pro va ietz: -πιμί bus, nempe ordine generationis naturae . iis occasionibus postulauit sic enim prior ιι 'non tamen dicere possumus, animalia esse natura est tactus visu tamen Aristoteles via iam priora stirpibus ordine intentionis natu sum tactui anteeosui, quamuis nulla ra- ην
radi non est enim in rerum natura planta tione natura priorem actu. In scientijs
propter anima , licet ad animali ii vitam igitur eontemplatii sigi de ciuilaus haec om--
conseruandam conducat, sed est species ora diximun maniiWstum ei sperni quado corporis naturalis per se eoni frens ad per que ordinem naturae propter ordinem e sectionem uniuersi S per se dist na cogni gnitionis, ita tamen ut nullum propterea tu, etiamsi ad animalium vitai nihil con afieratur impedimentum nostrae cogniti serret possumus igitur dicere, plantamini distinctae, nam i a causis ad apro
naturae priorem alii mali, non latilem an iis edentes seruamus necessario ordinem na-mal natura prius plauta licet perfectione tori, certum est eum esse ordinem dissim styrius, idem dieendum est de homine, εχ a, cognitionis in aliis vero, in quibus -- aliis animalibus idem dein iitrii, ii sen fi do naturi spernitur, non ob id cognitio ac-bus, tanquam iacultatibus eiusdem animae quiritur confusa, sed similiter distincta ias inter se collatis, nullus enim est at orum eis stirpes sunt natura priores animalibus,
causa tamen tactus est natura prior cete non ob id sit ni caula animalium, ideo Sc diris, d post tactum gustuc quia nequeunt sincte cognosti possunt stirpes ignoratiSalii absque his existere nee propterea vi plantisci facilioris ramen doctrina gratias' di auditiis dicuntur alter in do illis animalia anteponuntur δε ita sperni dici, natura priorem, nempe secundum ordinem tur ordo naturae, nec e liocular, quinc ii tentioni sanaturae, ut aduersarius fingit, cgnitionem adipiscansu dili Dictam : nam n mia enim dedit natura animalibus tactum quae . in quonam consistit divineia, Sperci gustum propter visum auditum, qui tecta animalium notitia' ericin hisin sint scopiis ac finis illorum, quunt tactus bus in cognitione essentis ipsorum anim
fit animali necessarius ut sit animant alidi tium . d. tu scientia acciden. tium propri tus auten . Sisitus non stat ne cellarii te rumper suas caulas, at hac cognoscere Optisolum conserant ad bene esse, siquidem po m possumus etiam stirpibus ignoratis; test esse animal, de diu inere etiam sine spernitur itaq; ordo naturae, dolus seru his visum igitur appellare primum ordi tur ordo facilioris Corinae, cognitio ta- ne intentionis nain rae vanου men, quan uis en fit dis incta, quantum in eo genere fi primus vocari possit ordine nobilitati ae ri potest. Sed quum haec in solo ordine com-
persectionis ex eo enim quod aliquid sis possitiuo, proinde in scientijs an tum con-
10쪽
templativis laeum habere videant tir, si inintatur, nos vidistincte procedamus, soluis, S artibus quoque Salijs, quae ordine reso ei nςmisius ab argumentatione seiung h. lutivo traduntur, hoc idem ostenderimus, mus, solutio in hoc tantum constituta est, ,εν -- clarum in omni ordine erit quod quamuis quod isi xclς dicon deir in is primici . . . , a 'ε quandoque donaturae non seruetur,non ii Wise Vendum, quonian ex eorum no .. iit' ' propterea distincta nostra cognitio labe ritiacognitio aliorum pendet, non prima. I I factatur. Diximus alias, quaenam sit opera riam, sed secundariam eius ordinis ratio- x iis tricium disciplinarum natura, cognitio nem adducit quae responsio satis ipsa per nem enim non absolutesquaerunt, sed dire se suam abiurditatem patefacitiquoniameiam ad operationem . itaq; in his non ab Aristoteles ubique solet causam primam solute perfectaeognitio quaeritur,sed per quaesitorum asscrre, quum hac sola decla- secta solum in generet erit autem in suo ge et Dropterquid, ut in Post analye Videretiere persecta, quando is, qui eam est ade B est, ut nos tum in illortim commentari , plus quantnm esse potest. idoneus fuerit tum in operibus logicis passim demonstra ad optime operandum, o in arte medio uimus. Quoniam ergo negari non potest,
neque humani corporis, neque ullius alte cosillum Aristotelis esse Iia primis illis ueristius rei absolute persecta cognitio uuaeri bis prinu Phys non solum dicere se uelletur, sed quae idoneum medicum reddat ad primis principiis auspicari, sed etiam di-
omnes humani corporis labes curandas, cereuiropter quid uelit, certὰ non idone1 quae arte medica curari aptae sint non est cautam adduceret, si secundaria ea causa igitur considerandum in huiusmodi disci esset etenim non declararet,propter quid plinis, an cognitio acqniratur procedendo scordie dum a primis principii , sed quodi causis ad effecta seςundum ordinem na ali sit causa prima&praecipua eius orditurae rerum, contrari sed quasistunq; nis,no demostrare facile possumus, qua fit, dicitur persecta&distincta cognitio, e quam hac de re plura iam diximus in pri plenEinnotuerint nobis principia, perque lib. de methodi S, praeter timc.6 quemis operistionem aggredi apti simus reuera admodum enim in secitndo lib. Post dice unim progressus ordinis resolutivi a no balini litoteles, deambulationem a cenation finis ad inuenienda principia esti si causam rictricem sanitatis, contra posteriori ad prius, ut in lib. 3. method. vero sani, temessi causam finalem deam. ca Io.demonstrauimus. cogit itionem ta bulationis, ita in praesciatia dicendum est, mendistinctam hoc est in suo genere per causa cur a priinis priocipiis ordientes eo Deum iraditi Quamuis igit illesitor do nitionein aliorum adipiscamur, est quia contrarius ordim naturae rerum perhoe sunt prima iςcundum naturam, Scaus retamen non stat quin cognitionem tradat liquorum ouuum enim caetera ab his pendistinctam eo modo, quem exposuimis deant quatenus sunt, pendent etiam qua- quod autem fit contrarius ordini rerum, tenus cognoscunda sunt, dum hoc dicipatet, nam ordo illarum rerum naturalis mus,causam effect icem signiscantu, sed ille est, qui in operatione seruatur, arem tamen e conuerso illa cogniti Omis adeptio diis ad sanitatem a causis ad effecta ars est causationis a primis principi)s auspica enim in hoc naturam imitatur, ideoque ri velimus si quis .n. quaerat, cura primis orocessiis compositiuus artis operantis di principiis ordiamur erit naturali si is, ta iacitur ordo naturae, quia res illae, ut ab ar tionem, nulla certὰ alia finalis causa reddi te producuntur, eum inter se ordinem ha pHt,nisi ea,si reddit ibi Aristoteles s. quia iit: in arte autem docente contrarius o lic persectam rerum naturaliu cognitione. do seruatur propter nostram cognitionε, quam quatrimus, assequemur quidem ex ruae requiri tuta notione finis ad inueni primoriim cognitione cognitio aliorsipena principia procedamus, quare inordine det Dicere aut causam huius finale esse, equoq; resoIutivo distincta in suogite cogni naturam imitemur, ita vanum est,ut ite iste i quaeritur,licet ordo naturae non seruet. E quidem,qui hoc unctet,id credere posse
uideatur, nisi et credat, copem tam neom
VI. nium disciplinarii esse non cognitioner rem,sed imitatione naturi quod si dicat, vis iis Aruimtiona-- neque est pinuidere eidcsma hoc neque
confutare debeamus Ru onia igitur Arx
HIsitaeonstitutis, venio ad argumento uoteles;ies etfectricem ausam sciEtiae
rum meorum defensionem, quae ille afferre vult, sed causam finale cura prauus soluere nimius est Primum Argumentum auspicati velit, nos stili. liter de finalit 1- meum sumptum erat ex primo contextu eum causa ordinis in praesentia loquimur, primi libri Phys sed quoniam aduersarius ut mill OPIl O lib. de Geth. videre est,ceseis sol ado etiam contrante iniuncti tum es c ut m primam non is undariam