장음표시 사용
31쪽
tem est hoe sententiae ad iter sarii dicentis in capite decimosi ptimo sexti gradus ordinata ad finem recipere sormam, rationem ab ipso fine recipit enim scientia formam,&rationem i subieeto suo adaequator hoc igitur est finis in scientia , nullum aliud. Hoc autem si intelligat dicere ad unu primum' vel suam ipse sententiam euertit,vel frustra, Ac superuacile lioe dicit nam Tu
iςctum, idest ejus persectam cognitionem syem esse asserit, iam citetur nosteram cogni
tionem esse praecipuum ordinis finem, &hae sumi rationem ordinandi,quod quidem Lipse antea negauit si vero intelligat, subi ctum e se primum. praecipnum, propte rea quod ea, quae ad ipsum pertinent, ideo trictanda sunt,ut in sis ordinem naturae insitemur, iam sequentibus verbis aes hune ordinis finem expressi quarenosuit opus dicere, ad unum primum Alia quoque de hac definitione diei possient, quae missas ctor nam satis per haee, quae dii, sunt, osten
sum videtur eam dialectitae traditam, di minae in se habere, quod ad naturam,
32쪽
is fentravia deo onii gratitia tuenda proponM: qitare iiiiii certi de horuin il putatutum sente lui cu -- libus eorum assertionibus sumi potest qua
definitione nitier e silmi riorditiis disputatum fit. nunctantuni gratiae a dogmata I rO- disputat id
tulisse sed mittantur haec, in iis en ini, uil
sit iaci, vide sinus qualenam eius dogina
sit, Squale illud. quod me inuenisse prore ad specias tris inu de tui. sis sum, ut si ipse quod spero suunt inaeo bus duplex nos disputatio tantum distare cognouerit, quantum acce-mmiret:vna de ipsarum num tu terra distat, aequo aliam O meam prosessi ros ac de differentiis . per auas ordo inito nem serat, vidσns me nullum eius inuentus cies diuidat ut auer arae iisdem specie mihi unquam attribuisse, neque enim si, bus addisciplinas aptati dis. De ordinum noluissem,id facere licuisset, neque si licuisset, mero videtur quidem Verbo inter nos con optassem Mei quidem opinio non verboru. venire, sed re tam ipsi non minus, quam ambagibus inuoluta, perplexa, sed siti natiira ordinis diuentiatus . Primo qui plex facilisque explicatu est, eamque breui- mille duos tantuin vi ego ordines dari ter exposui in cap. 6 libri de Methodis, ita, asserit,idque multasargumentis nititur co-C enim res ipsa, ut eri nu neroponitur, loqui nisis probare, ised postearem massistaeiarans no videtur, ut pluribus verbis ad sui declara-
duos sed quatuor, plure cetiam ordines tianem in indigςat. Id cuius ego me inu ε
introducit, ita o nomine duos ae plures, rorem furite, in didio loco prosesius sum, n' quam quisquam alius , ponat e quamobrem est solus ipse per se ordinum numerus, sed
rectius, di xl l l erui, quatuor aut sex ordinum, cum ipsius nunrediri ratione, trita a solis disse-
quam duorum. inuentorem extitilla Ru' reniij , per qua geliu in pscies diuiditur, adine attinet, profiteri absque Vlhi saeuia se qua naturam specierum constituunt, su-tione possum me apud nullum eoru in qui inenda est . sine hac ratione quis aliis dicat de ordine scripsere,banc de duobus ordini-i, duos rant; m ordines dari, is ordinum nu--s tentiam umqtiani legis quare etia merum non cognostit, neque id quod dii a Mic excellentissimo viro id condonarem, cit, initelligit: nam, ut inquit Aristotese iii quod pie credi vult, ipsum ante me eadem contex. 9.secundi posterior una, reuata cau- ves sequutum sciverimienisse tamen quit a pendentem sine causa cognoscere est eam nil ab eo in pii blic una hac de raedit iam sit, ignorare potius quam scire. Quoniam igi- neque ego debui huius tuae optiuonis habe tur iam ostenderam, finem omnis ordi iis esse notitiam, neq; ipse fidem de se satis ido se persectam in suo genere cognitionem eoneam faeit. Quod enim aliquis eius discipu- rum , quae in qualibet disciplina tracta imaer, Ius assertiones de hac re public disputan finem hun in quo tota ordinis nat0raco das aliquando proposueriti hoc nihil est, tui sistit, in duos diuidendum esse dixi, rationexod per hoc non liquet, an proprium p sumpta a duabus disciplinarum naturis laus discipuli id dogma extiterit, an ex prae a me declaratis in primo lib. de natura logi-ceptore acceptum: tum mobilia quia in hu cae inium enim auiae disciplinae cognitione iuscemodi theore uiatibus proponi qua do simpliciter quaerant,rat praeterea nihil aliaeque solent aliquat piis quoque proponenti vero cognitionein non propter se, sed probus paradoxa,quae ipsi non quod ita sentiat, preroperationem,&productionem alicu-
sed Ves exerceassim etiam inviuandi log ius eximii finis, hinc emnantear duorum
33쪽
ordinum distinctione ,- linius numeri ne A nino non reprobat,deinde fatetur esse orducessitatem collegi: Oportet enim illas, quae nem,&redigi ad resolutivum, aedenique solam cognitionem quaerunt a primis princi eundem cum is quoque compositivo conpiis exordiri, qui est ordo compositivus: ἰl fundere videtur quae omnia postea decim-las vero, qua cognitionem dirigant ad age bimus. Haec igitur sententia quantum adum, vexet ficiendum finem aliquem, qui ab ea distet, quisque rationis compos 'iβ, homine liberε operante produci posui, ab ex ipsius, meisq; scriptis anteaaeditis c ipsius finis praenotione auspicari qui emor noscere facile potest , sed clarissimul in I vim a dirosolutivus.Haec mea opinio, hoc meum ibus hoc fiet, si omnia eius dicta,quae cona inuentum est propriam quoque, a me sideratione digna sunt, diligenter perpen I: ' se anuentam profiteri possum confutationem derimus, quantum in se veritatis, ac se ordinis deifinitivi, quae in quarto capite se miraris habeant, considerauerimus. eundi librili me diligenter scripta est, eaq; sumitur ex ipsiusniet definiti ordinis natu V T II. ra,quoniam definitio disciplinae nullum iu . . . . .
quam prooemii, locum in disciplina habe i e si iisse utrauis aduersaru de plurimis. Hiis
in transitu autem a prooemio ad traictatione , mures iiivir.
nullus doctrinae ordo constitutus est,sed in
solius tractationis partibus ordinem eoufi . Ivimum quidem hoeomnium dicendorsiderara oportet. Ex ipsa quoque disciplina I praeeipuum fundamentum statuendum rum tradendarum natura idem ostenditur nobis est, nos de uniuersali tantum ordimituum enimduo tantum illa dentur discipli inqui, non de partieulari. Vniuersalem --
narum genera, alteris solus conueniator coeum,quo tota pisciplina disponi dicitur*do compositiuus, alteris solus resolutivus, particularem vero qui in aliqua tantii discirestat inutilem,in superuacaneum esse om e plinae parte eonsideratur Me nisi constituanem alium ordinem quem aliquis excogi mus, ita militis aliorum cauiliri, captio- rare possita Nunc videamus quid aduersa nibus expositi sumus, ut conqmescere in iprius de ordinum numero dixerit. Ille quid sa rei veritate nequeamus hoc idem in ' duos tantum inquit ordines dari . compo stremo quoque capite secundi libri de Me sitiuum, resolutivum sed tres modos sta thodis prorestatias sum. quippe qui, igno. tuit ordinis resblatiui ita diuersos inter se iis quo philosophami genere complures
ut nomen tantum commune habeant, reau tantur ea, quae postea contigerunt praeui-
. . . . tem ipsa penitus discrepenti ut ex ipsa rem debam fore, qui dicerent plurimas ordinis x et luctui orditus definitione, in qua Galenus species esse, nullam disciplinam vii ac s-- ωeaeteri omnes co senserunt, satis clare se plici ordine esse traditam sed in una partae,inis ditur primum modum reislutivi or utilis niim ordinem habere, in alia attulit: proin- esse inquitiquum ab externo sine vi a sani de nulli disciplinae aliquem certuna ordinem tale, procedimus ab inuenienda principiar attribui posse, Ac alia multae iiismodi, quae secundum, quando a toto ad partes, ut si nihil docent studiosus, sed ita eorum ani- mundo toto eiusque definitione ordientes mos perturbant, ut eos meliorem doctrini procederemus postea ad singulorum simpli amplefiti, e veritati adhaerere non sinant. cium corporum, ὀ quibus mundus constat, ordo heterogeneis rebus perfimilis est: que- considerationem.tertium demum,quum ab admodum enim totus homo est animal, cin. iis, quae praedicatione sunt ultima, hoc est, his autem hominis per se noli est animal, sed
ab infimis specieb. ad superiora genera ast animalis pars, ita si tota ars medica tradita dimus Hos igitur tres si distinctos penitus est ordine resolutivo, non est tamen necesse esse ostenderimus, nec eadem resolutivi or ut quaelibet pars per se sumpta resolutivum dinis definitione participare posse, iam pate ordinem habeati immo si primam partem, bit quatuor ordinis species ab hoc virosta quae Physiologicii dicitur, spectemus,eavi- tui, tres reλlutivos, desquartum composi E detur habere potius ordinem compositi u tiuum . vel si hic quoque tribus modis esse quum ordiatur ab elementis, ab his traseae possit, chisi tribus illis respondeant, sex spe ad hutnores, postea ad homogeneas partes, cies ordinis ab eo ponuntur, immo etiamtu tandem ad heterogen eas,nec propterea di-res,ut mox consideribimus itaenim varia, cendum est,artem medicam esse plutibus oe&perni texa, uec sibi ipsi repugnans est hae dinibus traditam: hoc enim nihil riadiit ni-η, - eius dinumero ordinum disputatio, ut ex hil imperius pronuntiari potest: sed omnes Hai, eius sectione quot reuera ordines dentur, illius artis partes respectu totius artis ii re statuere certa ratione nemo possit. Non mi Mut ordinem resolutivum etiam illa , quae ' norem varietatem,&repugnantiali multi per se compositiuum habere videbatur, de
plicem,in iis,quae ab eo omine definitivo di elementis enita humoribus , 5: partibuscuntur,notare possumu : primunieninium lautiani corporis ag re est agere de ine.
34쪽
proinde est initi timordinis resolutivi. Que- minus a fine auspicamur, quo fit, ut in arti- admodum igitur videmus totum hominem bus per accidξs siti ut finis a quo ex ordimure ite animal partium autem tiri nullam perseant nai, tu inritiam. ibet animalis esse, ita dicamus oportet totam naturalem philos phia .raco inpc litiuo Ordine traditam esse, is tota ni anile sic conspici compositi uior diu citaturam, proinde toti nullum aliuordine iii attribui posses: quamuis enim partiti aliqua per se et .m ordine in habere non viduatur quaelibet tamen per partem totius ordinis habet. Hoc tundamento conlli tuto, sit tot una. a quoad parte Militernas progressio fiat: nam in arte medica finis est astitas, quae corpus non est, a qua ad externas, quae
ipsam producunt, causas progressius fit ordine resolutivo Has quidem polle huius ordinis disterentias dici ego non itiscior, sed ut albu, nigrum sunt differetiae hominis, non ut sentiales,id quae varias conlit tuere species aptae sint, quum lanifestum sit, in his omnibus eandem esse rinali que in . ibus, irae a me antea ostensa D dinis resolutivi naturam, easdem conssint,clara est ordinis diuisci in duas species ah -- a me tacta in cona possitiuum, resolutivum taliquati ordines uniuersales, quorum altero necci se ei uia libet ri id traditam discistinam ei te dispolitam, ita tamen ut appelitioncrescibiti ut nullum alium intelligamus, nisi illum,iliti communiter ab omni, vocatur ordo a notiorie finis hac eitim qua- di te fila itione eum secernit ab aliis duobus Gallan in principio artis medicinalis οῦ quare neutrum alior uin duorum putauit esse a notione sinis in qua opinio ite omnes ad unuditiones Qv od si in scietiis conteniplativis hanc resoluatui ordinis speciem dari dicat, ut dicere videtur, dum ex iraturali talentia exemplum sumens conliderat progressum a toto inundo, ad simplicia corpora, e quibus mundus constat, hoc ego puto absonum omnino esse rationi, quum huiuscemodi ordo non modo in tota scientia, quod quidem mihi ostendere satis esset, sed neque in parte locum habere possit in tota scientia ne ipse quidem aduersarius, ut arbitror, diceret. patet enim initium scientiae naturalis sumen- κε turi consenserunt. Hoc resolutiuo, atque C dum esse, vel a primis principiis, de quibus etiam compositi tro, quod tota disciplina trae possit, ita ut tum hic, tum ille dici possitoido uniuersalis nemo negasse uidet Sedrina
praeter hunc resolutivum duos alios, immo etiam phi res aduersarius excogitauit. hi omnes sunt singillatim considerandi. Secunda --sbluti ui ordinis species ab eo dicebatur quando ad partes progredimur, c hoc
exi mplo utebat tiri ut si toto mundo ad sim-
in primo libro /hysicorum agitur, vel a definitione communis subiecti, quam in principio secundi Physicorum habemus. Quod si ab huiusmodi toto auspicandum esset, a
mundo incipere oporteret, mulidus enim totum quoddam eli omnia naturalia corpora continens, alia, ad molis integritatem, alia ut ad ipsius ornatum, desperfectione inpertinetia sed quomodo a mundo sum initium possit, ut primo loco de ipso mundo
plicia corpora coli deranda progrederemur. f AE uiceni in toruin resolueremus in partes que agatur,4 ipse pri iis cognoscendus propo ' - ordinem simillimum esse ait definitivo, quem natur qua cognoscanin partes, ego ne ima
alenus posuit Sed hunc si bene considere ginari quidem possum, ne dum suspicer alia
muri vanum prorsus esse coperiemus quae quem esse, qui hoc audeat asseuerare: de murendum enim ab hoc pristantissimo viro est do namque ita accepto non video quid do- an putet ordinem hulic in artibus, an in sciet i; locum habere si dicat in artibus, certe non in aliis, quam in illis, quae praeter ope rationem aliquod opus relinquunt, quales sint aedificatoria, nauium effectrix aliae plurimae, in quibus totum, partes considerari manifeste possitiit in his itaque si dicat
cere, quam scientiam parere auctor possit, dii partes mundi ignorantur; nil enim aliud hic mundus est, quam collactio naturarum innium corporalium optimo ordine dispositarum quare persccta eius cognitio in sola singularum partium cognitione consititit,
ideoque Aristoteles in uila naturalis scienhane resoluti ui ordinis speeie seruari pos uix parte de toto hoc mundo egit quum de
se Ca toto. Hus desinitione txordium sum singulis partibus ordinatim agere, easque matur, ut a definitione domus, deinde ad omnes cognoscere si totum corporale mun- partes domus transitus fiat, hoc verisinae dum cognoscere. De Mathematicis auten dicitur, sed sciat hanc esse primam speciem scientiis, ae de Metaphysica clarior res est ordinis resoluti ui est enim exordiri a fine, in nulla enim haruna datur tale tot si ex par , t ait Aristoteles septimo Metaphysic a 3 tibus integrantibus constatum, quod domus enim in ea arte finis est sed illud ta ctrinae initium sumi queat sed certum, atq; men est animaduertendum,quod initium Q exploratum omnibus esse debet, contempla initura domo, non quatenus est totum, sed tiuas scietitias initium sumere ab illius t quatenus est finis . nam si finis artis non sit ius desinitione quod totum commune, seu totum aliquod corporeum, sed sola opera totum praedicabile dicitur, quod est mcipe-tio, vel qualitas, quae quanta non est, non rea defitiatione subiecti amplissime sumpti.
35쪽
monia igitur hie ab aduersari,c fictus of betur in aliquo uno libro,sed in oninibus sido noti est eiusmodi, ut eo tota scientia si mul;mines ranae ignoramitumii Ebra i 'υ--; si, iiii possit, satis a me reprobatus videre malium posse vocari, partes integraiHς, --ui artur, qui de solo oris in uniuersali me loqui ct est entiator vocantur enim integrante S,ia a. ' - μ' cum hic proiiassus sum, tum alias in postre olam quantitate corporis aninistis sputi mo capite secundi libri de methodis sed ad mus, qua ratione diximns nulla me cli, 'pleniorem uit 5 grnenti reprobationem subsequi, vel praecedere post e tractat Iol Hl ostenderectiam liber. ipsum nec in parte VI de toto ipso animalis corpore ac de tota ui imia scientiae habere locvni polle. Duci ut vi mole essentiales autem dicuntur, dii ni addetur partium genera sub praesentem eon animam relats eam habent rationem,qtiain siderationem cadere possunt, tum illa quae interia habet ad brinam, quare aut ilia u essenti les,riam illae,quae in te antes dicun- his partibus,& ex anima cosiare dicitur Detur. Messistialibusclarares est, harii enim quam ex materia proxima informa et hoc tractatio traictationi totius nunquam est quoque modo totum animal nulli bi ab Ariposponenda , quoniam si his ignoratis de totele tractatur ut totum, sed separatim agi toto prius agamus, unam eius notitiam turde materia eius, de forma, ac de varijs trabere possumus, nisi rudem confusam , accidentibus Lin horum enim oti iniuna co- quia sic principia eius interna ignorantur. Initione consistit perfecta animalis cogni- quare Messentiam ipsius ignorari necesse tio. Quadere sustus loquutus sum in libro est,&accidentia, quae illam constres uuntur de Praecognitis. Quod autem in animali ac toto quidem contuso, confuse cogni eius p rribus considerauimus, de Onan:bus eo prooederead huenienda principia pota similiter dicendum est. Sed video, quo ad ratis, sed is non est ordo, est methodus rei uersarius confligerit, dum enim ex epli gralutiva, uani proponit Aristoteles in prooe tia nominat progressuma toto mundo adrnio primi libri physicomini, que ani in eo partes. idetur innuerrilibro Aristotelis de dem libro eruat ordo enim esset, si prius C caelo, in quibus ordine hoc resolutivo uti de toto ipso composito ageret,ido ire per se dicatur, loquens prius de mundo. postea ac cognoscenduntur oneretur deinde ad simplicibus corporibus,qus sunt partes enudec πήιnda princip3a transrtiis fit, rei ita it i di lcio enim pili rivis sententiam esse, quod tractat tot em de principit. alia de compost iania is lituis cosilium Aristoteli sit ag res a --rto tractatio ab ea scilii et praecederet, di . mimo; desin plicibus autem corporibus -- cereturq; liber ille dc de composito esse . de inga non per se, sed propteratiunci lini, , M. et
de principiti odin iuueni te verum est, sunt principia niundii haec tamen sententia PT
nec fieri potest, ut de nonhraυimus si vero minim raeli,nec ab Ari tete ibi seriin L. de partibus secundiim qua itatem aeceptis liris ordo resoliatiuii Mimn nec seruari po-Ioquamur, id de his dicere cogi nὲur, quod . est primum quidem sententiam lini capsanum de mundo uniuerso dicebamus anna risostiis minatio res ellit, qui non a munenim tractatio toti iis seiuncta a tractationem do exorditur, sed a corpore si inplici, de quo partium esse poteli,' uomam hoc totum nil ote omnia loquitur, Spauca quaedam,quq
aliud est, qu am partiun ollectio i quare si de ipso generaliter sumpto dici poterant
homogeneti in sit, non opiis est seorsum de exponit, postea in species diuisio incipit . toro, ac de partibus agere, ouum eiusdem prima specie, nempe a caelesti corpormcu snt naturat, diei iisdem nominis: si vero he vis naturam diligenter inuestigati eamque
teroeeneum cuiusmodi animantia sulit co pernegationem declarat, docens nec grauia pno licendae quidem lunt partes singi ita et te, nec leue, neque generationi, nequo diuersae singularum temperies, S mimia , teri tui, nec alterationi, nec accretioni, nec qualis est Aristotelis tractatio in libras de imminutioni obnoxiiim: de incle vero in tia
partibus animalium, sed in omnium parti to illo primo libro loquitur de mundo, Ostodistincta cognitione consistit etiam perfecta dens ipsum, filii tum esse, Vnum,&πια cognitio totius ideo nullam legimus apud si num mox in secundo libro iterum agit de Ariroiciem tractationem de animali toto Iaelesti coΠ ore, ac demum in tertio,&quar neque aste miro de partibus, neque poste to de qu inor elementintractatio iosurae nain etiam in libris de Historia de partibus caelesti corpore non nia eis seqititur, quam agit, rudirer tamen, pingui Minerua Se praecedit tractationem de mundo; immo coquunt l. a item libros de Partibus ibri magis praecedit,quam sequitur, quo tracta de Anima, deinde illi, qui vocantur, Parui tio de ipsa rei sibstantia principalior est naturales, in quorum nullo agitur de to elatione de accidentibiis consequentibus,to plo nitri alis corpore sed in lib. se A qualis est tractatio de caelo in eo secundo linama agri v due usisrui in Paruis autem bro sed iam veritatem patefaciamus. ut apnaturalibus de variis eiusdem accidenti parreat quam vana,&commentitia sit buxus
diu quam iiii animalis cognitio liniihi usositici ordinis πα- --.De similiis biis
36쪽
auis eorporibus Aristoteles ibi agit propterra corpore eoelum communicat. Quisquis haec, eos A. se, non propter mundum nisi intelligamus, quae diximus, bene consideret, librosque se, id prorius esse ea propter se tractari, di in Aristotelis de caelo quae intelligans cile - - . . ter cognitionem mundi. hocin inistini cognoscet, quam, amictabsona rationi sit
diciti rinni nilli, tuis nil aliud est,.quitique haec se lite litia quod a mundi consideratione simplicia eorpora sic ordinata quare ea co ad partes progredi possimus ordine resolurnoscere est niti dum cognostare: quo fit, tuo nam praeterquatri quod talis progreGutetia si risi nusqil in inciri liliri ossa in sus non datur, non est etiana aliae ali ea, quae mundi mentionem fecisset, licere ii dicere sunt ant . finem nam dicere caelellia corpo- eo, libros esse demumse,ni cognoscere in rceis litopter mundum tanquam propter putorii illi utina corpor uni natura scitotus fine in eli licere propter se ipsa nana quod-eticosnolcere graui ut substantia leuibus libet naturale corpus propter seipsum est,
hicina rotundocorpore di i cireui si idque tum sellam de implicibus dicimus.
data ta est cognoscere inlin dii mobi nodo isitur in hunc errorem dabamur, ut dica-
ieeium, leci ut i incipia considerari vicissi dicunt,non erramus dicendi ibi as i de udo.
- ero aliqui dicunt,tractationem. que
primo b co habetur, de natura Caeli, no esse veru riarii se mistis: quare tetendum alaaditur latio citet, cur a mundo quoque ut
milia eomplectente non processerit Mist teles resine resolutivo ad istaci nulla ceris te afferri ratio potest, quia haec omni pro sus ratione carent:tractantur enim in iciem tia naturali omnia corpora natiiralia pro- propter se, sed pr 'pter tractationem de mi iter mundum, id est, ut cognoscamus om-do, vanum est, isnatui, caeli est persedi I asama cognitu, ergowpter se alicii bi tra-anda, via nat igitur,ti non in eo loco nillius igitur il H. Illis datur vel non copositiuus a simplici corpori, ad mus, dii in oves resolutivus a mundo ad sim nlicia corpora.
- Ied rei procedit Arist. a caelo ad mundum, s. deinde a mundo ad caelum Dico seriem tram ε ationis Arist. artificio plenam esse: vult .n. agere de implici b corporibus, ideo primo loco de simplici corpore coiter loquitur in principio i. ii postea vero de specie b. de
nia corpora, qu Dimmido existunt i hoc Mitem est dicere . propter ipsam et, 4 Dipsi cognoscantur. In tertia autem re ita uti-ui ordinis seruie confutanda non ulti quod
temptis conterantiis, iam en in ea iri atriinde coniura ulmus inlecundo libro de metho
dis capitulo septimoin octavo, c miror .
quod aduertar iis ille tu ais tibi ulculi 1i. -....tur, non viderit videtur aute incipiernet in .etae. ιν-
ius ordinis vanitatem coli literi,dum in .luit magistantingere in melliodo,' uim in i ...i'. dine, ut ab ultimis speciebus ad superiora
coelo quidem in primo, secundo, actando genera, cad principia ascendamus , reuera de grauibus. leuibu in tertio, de quarici enim si talis pro Erelsus datur me illa adusio agens autem de coelo primo loco naturae tu eli, qlla mordia, Ila liniatulli paci ops is corporis declarat in prima partes Itb. est esse Ordo , ut in memorato loco demon-
deinde ad accidentium consideratione transtrauimus Mihi etiam videt iur philosopho sit, horum sit duo erat genercalia nanq: de ciste prieter has tres resoluti ui ordinis spe si soli caeli naturam instituuntur, in in toti cies etiam quarta in excogitasse, quam o, mundum redundat, deo ib. agitur in tota me postea in illa specierum enumeration e d .. sa reliqua partea lib. Qiti f. n. similiata molis praetermisit,nam in cap. aa inquit Aristo se adi vitiis, aeternitas , quae illi attribuuntur telem uti ordine resolutiuo , dum visum G mundo, i sola caeli naturaenianant, ruisque alijs sentibus anteponit,&tactum postoo ea cassislans, cognoscere facilὰ potest de nil inaniliae progresii a visu astasitim
Aristoteles volens ea dem iis rate te si hie ad millam littarum trium specierum redigi
, laquato, maluit ea attribuere mundo notest; non ad priuia in v mulsi vocabat qu sicuti sed quoniam sortiis vi natu a fine ad principi a quotu tioixi estram insequuntur, ideo eorum tractatio aliorum sensuum fini Mante Ust nidia rias, nem Mereri, ac commiscem voluit cum . non ad secundam, quia I viiii ad actum tomi sede quirit, eorpore, de his sa proe Edere non est procederEi toto spar timarere Hist tractationem de natiira caeli tem, qualis esse procestbs a muncio ad sim-m a vero infecitdo lib. sermonem prose plicia corpora fingebatura nec demum ad tertiam, quia non est progredi a speciead
genus: igitur quam conlitia, ac debilibus nixa lutida mentis sit haec ordinuui decla ratio, quisque videre potest quando em: iii species Oridinis resoluti ui et uni elat, trium quamu semul ac caelo interiora corpora mo tantium mentionem facie, alibi tu non alias
utantur in orbem, non tameniimpliciis praeter has ii miluat itum tiariam illam; quinio diximus,lum alias quoque iras a potica de accidenti inlio lana ad ali
rum acet dentium genus, nempEad illa, quae quum caeli naturam insequantur, caelo cualiis corporib non communicantur neque enim lici potet cmininlinicari, motum, luaminis e mina ccaelo interiora corpora moitur in orbem, non tameniimplicim
37쪽
3 8 Iacobi Zabarellae Patauini
ostea tangemus 'im igitur diuersa eiu3 ceditur a sanitate corporum, quae est fini ententia linea sit, clarissimu est: ego enim ad causis, princisa ianitatis, qui verε esta a P . num tantum posui ordinem resolutivum, ordo resolutivus etiam omnino abiecta illa Hii iis qui est a notione finis ad inuenienda princi artis medicae definitione,tamen progressum pia, di finem illum solum intellexi , qui ipsum ab ea definitione ad artem nee ordinagi, vel efficita nobis libere opera cibus pos nemper se esse, nec ad ullum doctrinae ordi- ait; ipse vero tum ad alios fines ordit, hunc nem redigi arbitror Philosophus aute illa extendicitum alios modos reinlutivi ordi dum ipsum redigit ad resolutivum, iam donis introdiuit, quos ego iam reprobaui ctrinae ordinem esse confitetur, nec ulla in re quamobrem anapte In duorum ordinum asi diicrepati sententia Galeni, quam medici sertoribus numerandus sit,aliis iudicent;mi sequuntur: nam Galenus quoque asserit his hi quidem videtiir duo tantum orditriin no ordinem posse appellari resolutionem, nec naina ab eo proponi, ieri ordine plurimo , a tamen sub resolutiuo ordine ipsum eo- neque etiam iisdem disserentiis ad ordinem prehenderat, sed ab eo penitus distinxerat, diuidendum utitur quibus ego usus sum, quia non ignorabat eam esse solius nominis immo nullis utens distierent als hanc diuisio conuenientiam, proinde sub eadem ordinis nem seu potius inordinatam enumeratio specie, nivoce dictaeos contineri non pos-nem, commentus est, propterea rationes il lis:recte ergo fecit distinguens hune resolutae in pnilosophorun retii monia, quae ab iuum ab altero proprie dicto resolutiuo, i pio ad comprobandam de duobus ordini qui est a notionetaix. Extus colligimus,
hiis sententiam afferuntur,quantumcunque aliam varietatem, repugnantiam in hu o. .
roboria habeanti parum enim meo iudicio, ius clarissimi viri dictis nam qui tres reso et et habent.&i proposito aliena sunto pro in lutivi redinis species esse statuerat imme- omnia faciut, quum ego serἡ duo or unς moreorum, qua antea dixerat, ubi aliam G . statuam h me igitur omnia inicii ac o, tum etiam praeter eas quartam commemoraue quia leuissima esse puto, tum quia quam V rat , nunc etiam uintam missicit, dum de- , im habent, mihi, non inisus. ἄ-xuri finitiuum dici teste speciem quandam reso luti ut hic enim distinguitur ab eo quem vocanti notione finis, quia definitio artis III. non est finis ipsius artis nec non ab illo, qui est a toto ad partes integrantes, iusi oblatiora rriae ab aduersaris 4rimur de hie quoque ambiguis nominibus, uti veli
seetiam a tertia specie, quae est i speciebus
INiis etiam, quae ab illo de ordine definis ad geneia, ut patet ac demum a quarta. tiuo dicuntur,magna inconstanti di quia non est processus a posteriori ad prius
xietas esse videtur nam reprobatomnino qualemdiotaeesse visu adtinum. Aliam
ordinem desinit tu una licet infit misi dovix D quoque repugnantiam'. amoue mula i- z. --
probabilibus argumentinde eundem inqui plicem in eius dictis norare possumus, nam . n. redigi ad resblutivum, quia est distatutio in ole pilis vigesimiserti resutat in
ην et ' det initionis in partes ut etiam asserere Ga rum opinionem qui dicunt eum tantum
et L lenus videtur in principio artis medicina esse ordinem definitiuum, quando a definitar ' iis: eunderi igitur,&reprobat,&admittit: tione disciplime aumla uir inquit enim,
dum enim ipsum ad res Litiuum reducit, or definitiuum ordinent esse etiam incipiendo dinem esse ratetur qua in re discrepat om i definitione subiecti, vel a definitione nino a sententia uisa, quum ego illius pro nis, quare tres des elui ordinis species engressus naturam cotiderans ostenderim nul se est,quatenus ordiri a definitione triplici tum esse ordinem a definitione scientiae ad ter possumus, vel idefinitione disciplinae, se uiam ipsam, quoniam definitio illato vela definitione sebiecti, veri defiuitione cum prooemii habet: in prooemio autem ni s finis. Primum quidem in hoc sibi aduersa hil adhuc tractatur; quare nullus pote lido tur, quod quierius dixerat,definitiuum rectrina, ordo considerari inter prooemium, digi ad resolutivum,hic ipsum redigit ει ad tradiationem, sed solum in serie partium compositiuum, nam incipere dennitione traetationis quoniam igitur a dennitione subiecti est proprium ordinis compositi- disciplinae ad ipsam disciplinam procedere ui scientiarum contemplativamm; qua- nullus doctrinae ordo est ideo ad nuttuor re si hic potest etiam vocari definitivus, sciεdinem redigi potest hic ordo detinitivus, tia naturalis , quam compositivo ordine quatenus procedens a definitione distipli traditam esseconstat , etiam definitio rea nae ad disciplinam: licet enim artem medici dita dicetur, quoniam se euia dii in librumnalem Caleni dixerim habere ordinem re Physicorum Λristotelis aut picatura defini-
ωutiuu, quatenus in ipsa tractatione pro on siluesti totiostienturiistiir xlii in quoque
38쪽
Cuoq; notatu digna repugilatia, Se ea qui Α se indistincte pro docentis arbitrio isi soluedem manifestissima, in ei iis dictis est quod re cuncta argumenta, quibus ego ad id pr quum certum sit cuius Iibet disciplinae miti bandum usus sum. Argumenta quid ei qui i. Arg. I definitione sumi, ut saepesin libris meis io bus ipse contra me utitur, ad octo redigi vi- sicis dictum est, praesertim vero in quarto dentur Primum tale est in scientia naturali capite a libri de Mettio dis, si hoc facit oris dinem definiri usi, certὰ omnis ordo est definitivus, eoque scientiae omnes, ct artes tradita simi: vel igitii per hanc conditionem constraritur proprie suptus definitivus, prout ab alijs distinxti itur, vel conam uniter sumptus qui alios collectatiira si dicat esse definitiuum proprie acceptum, ergo excluduntur omnes alii ordines in solus datur ordo
desinitivus, itaque non recte ipse dicit, da-xi compositiuum, resolutivum: si vero dicat, esse lalysumptum definitiosi,qtiod quidem magis dicedum est, ipse manifestest res huius species ponit, β nulla ex parte dissidet a sententia medicori: m: inquit enim, vel
posse initium sumi a definitione discipline, vela definitione subiecti, vel a definitione
sinis nulla certe alia ratione Galenus ac
medici possent ex ipso ordinum initio ipsorum disserentiam significares, nam secundu
ipso ordo definitivus incipita definitione disciplinae, compositicus a definitione in
lecti, resolutivus definitione finis . non enim potest attribui resolutiuo quod ordia tur a definitione subiecti, quadoquidem inarii b. in activis disciplinis non est necesqaria perfecta subiecti cognitio, sed rudi , ct impersecta sufficit in plurimis, ut in a. lib.
denat. log S in a. de Meth. diximus in Gesti itur necessariu ipsum definire est in necessarium definire finem. Quid ergo aliti dest hoc, quam tres distinctos ordines cuca transeundo ad metaphysicam, a pollerioribus ad priora procedituus ergo in scient ijs utimur etia ordine resoluti uor nam si procedere a prioribus origine est componere, necesse est, ut procedere a posterioribus sit
resoluere . Secundo confirmat mul Porum a. et
philosophorum testimonio, qui contrariis ordinibus de sensibus egerunt: nam alij a tactu ad visum progressi sunt, ut Ialo dc Avicennar alii a visu ad laetum, ut Aristoteles atqui prior origine visu tactus est, ergo illi compositivo ordine usi sunt, hic autem
resolutivo Tertio utitur ratione sic: Vter 3.Aitque ordo in rebus naturae inest , ergo nos . qui inscientiam traditione naturam aemulari volumus, possumus utrumlibet arbitratu nostro seritare. Quarto argumentatur . . de artibus Datur ii rebus arte factis ueterque ordo, unus intentionis, alter originis, ut patet ergo similiter tu artium traditio ne utrolibet orditi uti pol sumus. Quinto sumit argumentum ex verbis Aristotelis iii
initio primi libri I hylic tibi philosophus
inquit, in omni disciplina habente principia, cognitionem aliorum acquiri ex cognitione primorum principioriam falcatii artes Omnes propria principia habent. 8 tradi in-tur singulae ex principiis notisci ergo de hi, quoq; est vera propositio Aristotcl. patet. n. etiam in his cognitionem aliorum peniterea cognitione principiorum Naare si verba illa indicant ordinem compositiuum, artes ieno confiteri non es igitur hic vir clarissi quoque hoc ordine tradi possunt.Sexto co- . A dimus inuentor, nec assertor duorum ordinu,
quum tres quinque , etiam plures ordines saluat, sibique ipse non constet.
Argummita aduersarii , quod cuilibet impliabeo uilibet ordo conueniat iID tandem eonsiderandum manet, cui diasciplinae quis ordo conueniens sit, ego. n. dixi, solum compositiuum scientiis conte r. platinis aptari posse operatricib. vero solii resolutivum. Qil confiteri cogitur, quisquis differentias, qui b. ordo a me in species diuisus est, admittat quia enim ab iis a scientiarii
contemplativaru natura, deductus fit ordo copositivus ii natura aut operatriciu resolutivus oportet essentialem , ac necessarium illis esse compositiuum, his autem resolutinum: sed hanc sententia philosophus ille essi
fiderat aliquarum artium traditionem res ditur ars medica incipiendo ab elementis: ab his transeundo ad humores, de ab his rasolido res partes, qui est ordo compositiuus similiter in Grammatica exordium sumitura litteris ordine compositivo sic in aliis at tibus, quae magis sit bijctuntur contemplationi ergo artibus quoque conuenit ordo compositivus. Septimo inquit nullas ec sis. Asdisciplitia, quae viium c eundem ordin Eseriau et ab initio ad calcem' in aliqua . . parte 'rscientiae naturalis apparet ordo compositiuus , aliqua alia resolutivus, ut de sensibus diximus, sic etia in parti artis medica hoc
niani festissimum est: ergo cuilibet disciplianae terq; ordo conuenit id enim non contingeret si quaelibet a duorum altero at horreret. Tandem considerat ueri a Aristot iri principio libri de sensu S sensili His, ubi inquit, inde incipere medictito,bi ς sinit dii Iosophus naturali Statqui vitii num ii, scieri: caciter impugilat, nititurq; tum ostendere. tia naturali quo incipit medicus . non est
obet disciplina viralibet ordine tradi pos ipse artis medicae filiis, sed potius eius prin-
39쪽
et pia, ut elemeta, deprimi qualitates; ab his Aautem initium artis medicae sumere est ordi VI.
ne uti compositivo, ergo significatin istor. aue ine licain se Me ordinem copolitium RUM 'ur aduersarii, in aram
ει der, di ad primunt sumptum ex initio
Hic reuire,. resoluti μ prorsus esse argumentum hoc: quonia erosis σιναruibus positio illa Aristotelis fiordinem significae coit posuiuum, non minus artibus, quin Rgumenta autem mea, quibus ego oste scientijs ordinem hunc attribuit quoniam, ciere nixus sum, ordinem compositiuum ut antea dixerat, artes quoque sua princi- solis contemplativis disciplitiis aptari pos pia habent, ex quorum cognitione cogni- se. resolutiuum solis operatricibus, haec tio vijorum acquiritur quare sequitur in πιν- sunt: Primum quidem de scientiis conlepta illis umiliter esse a principiis ordiendum,livis argument una sumpsit ex verbis Aristote qui est ordo compinutivus, nec minus artestis in principio primi libri Physic ubi dicit quimineo ae possunt ' Mi methodi, ut in omni disciplina habete principia, ex prin inanifestuta est. Ad Loc autem comproban-cipioru in notitia pendere omnem aliorum dum adducit ipse verba Aristotelis in initio cognitionem tin omni igitur scientia auspi sexti libri Metaphystic. quae sunt haec larissecandum est a primis principijs, qui est ota cipia, causae quaeruntur entium patet aliacopositiuus ideo verroi iii terpretatio tem quod quatenus entia sunt rest enim sanem approbaui, qui ibi dicit, Aristotele per nitatis,ac bonae habitudinis causariunt etiaMeth significare solassesentias contempla C Mathematicosum principia, elementa, estiuas. Secundo ita argunt etatus sum. In cie causat, ilii uerbe omnis scientia dianoetitia nullus datur finis, a quo exordium sumi a participans ratione in causis, S princi- possit,ergo nullum in scientia locum habet piis versatur, aut certioribus, aut simpli- ordo resoliatiuiis, antecedens probaui, quo cioribus J patet igitur, Aristotelem extenniam scientia nullum alium finem habet,qua clere suani propositionem etiam ad artes, recognitionem: hie autern non est quid diuer aperte ibi nὀmitiare principia, ct ca Sas. αsum ab ipsa re cognita quare ab hac nullus elementa artas me uicae . Inquit praeterea, constitui poteli ordo re Iut tuus: solus igi anean han rati nem non probare ordinem aurcon positiuus scient ijs conueniensen hum a principijs esse ordinem compositi Tertio loco quod artibus solus coue inlatis itum Pu uuin enim dictum iam sit omnem do resolutivus , at crebant Arist. verba in T. disciplinam a quibusdam notis principijs Metaphysic context. 3 ex quibus colligi D auspicari, etiam illas, quae dicuntur traditur, contrarium esse ordinem artis docentis tae ordine resolutivo, manifestum et, quod 'rdini artis operantis Atqui manitestu eit, a silvis principij procedere non temper ordinem artis docentis esse resbiutiusi, nec est ordine, uti compositivo, sed quana polia esse compositiuum Quartum argume que etiam resolutivo. Sed haec debilia, actu ui ad ident probatidum ex Arist. sumpsi in leuia sunt, uno ictu smnia corruunt: qui
cap. . inhilbri Ethicorum, ubi dicit sine rendum enim ab hoc erudito viro est, an Arinunquam probari, nunquam de ipso consul stoteles in initio primi libri Physicorum dia rari sed de mediis adfinem ducentibus: hq cens principia,&causas, elementa, in- i 'puisunt esse ignota,hnis nunquam. Ac telligat sola principia rei, quae essendi prin- qui incipiendum semper est notis, ergo stri' voeari olent, an principia cognost se iri per a fine. Quin eam argumentum ipse di: si dicat principia cognoscendi proposi- pro me ad ijcit, quod licet e meis scriptis io Aristotelis abiurda est, quia manifestam ' - -
colligi possit , tamen expressum a me non V negationem habet, quum idem prorsus sit z. et fuit pars Theorie in omni arte praecedit sensu, praeditati, Iubiecti erit enim seu J---ι
parti practicae, in parte autem Theorica de sus talis, in omni disciplina habente princi ii ita . claratur subiectunt, finis, ut in medicia pia cogit ostendi cognitio omnium pendet te patet, deinde vero in partes ractica quq ex eorum principiorum cognitione: at, runtur remedia 'c principii hec auteni est o principia cognoscendi non dicunt ii nisi resolutio finis in sua principia, qui est ordo illa, ex quibus reliqua cognoscuntur, perinresbluti uti, sic ciuilis diuiplina incipio de igitur est, ac si uicat, in omni distiplina. summo bono,qiii finis est: desinit in legibus in qua sui it aliqua principia, ex quibus o inquae sunt principia ad summi boni adeptio nia cognoscuntur, ex iis ot cognoscuntur. nem coni prentia. . praeterea, quum uiamsessi tum sit omne pro
40쪽
prorsus disciplinam sua habere coipnitionis Aspicatur no est inti edibile quod hoc irrincipia non opus erat Alastotes disere, sia, i clarissimum est; verba Arist is,
in omiti disciplura habere principia cognt hanc interpretationem nota accipere. Nam tionis. Vt igitur has absurditates vitemus, Aristoteles dixisset principia artis
dicere cogimur , Aristotelem inteni vi o . V m in or Vtique Meto inrisui
principia rei, care ad cognitionem argu hate expositio extitisset. At quum dicaminentari, ut senius illius Dropositionis sitian causas ianitatis,non potest elem insignisi
omni disciplina, in quaesiqua su principia aridi, sed illastantum, quαicalem pio ie ciuibus alia sint, ex eorum cognitione in libro suo Marte medicinali causae salu- peniae talior uia cognitio . Comprobatur res appellat sunt, Quibus nulla rationeniami veritas hac ex ipso Aristotelis eois potesti tis iniusti insit tibini Q attis io ac scopo in eo pris olibro, qui non est . ea ars compositivo ordine tradi non pos- crede principiis cognitionis, scd de pri sic otianis enim disciplina 4 quibusdainc opii rerum naturalium, quae dicuntia elementa: Squum in primo contextu colle-
siil ede principiis cise prim loco agen tu, postea in s. cundo considerat haec abscondita ferri ideo e visaliqua vi dum e ad ex cognoscenda ad principia
cognitionis non liti uinctii ferri nobis inco
gnita , quomodo enim cogWitionis orincipia dic intur 3 Hoc enim apertimine eo iamia..tur ex eo ipso loco, quern aduersari iis prole adduxit inmmo contextu Metagnitionis inclinis progreditur, sed non omnis a principiis rei, qui solus en ordo
compostiuus Ad secundum arguntentum: Videtur concedere scientis non essetalem
finem,qui in disciplina contemplativa res lutivum ordinem constituati quod tamem alibi negato sed dicio dari in scientiis co templativis causas rerum finales, a quibus possumus progredi ordine resolutivo i mnia enim est finis generationis, in propria operatio est finis rei ginitie. Sed hae otii 4 phylie.qu leni niuarie medica sanitasse cito per ea quae in postremo eapoteret ibo β'prii lcipi uin cogi titionis tantum, non rei: nasia methodis dixinius, satis instingitur.qu in arte proponitur finis, non ut causa, sed do qnim in s entia iamrali causeremi se
leuectus prouncendus, ad cuius prodii e sideranturi. . a mei di . .ctionem idonea principia quaeruntiaris Arist. monstrativa a causa filiali, quam alias decet tamen non dicit, sanitatem tu arte medica rauimus in secundo Iibro Manediod in in caui uti Aprincipium, sic enim princi strationis.non enim ii es eae of Agnitionis intelligeret, sed dicit esse in se teles dieitur, sed ex fine ratione in illa uri aliquas alia talis' auias, quare to effectuum naturalium , quod ipfius Aristin quitur de principij, rei Pateri3itur pro telis testimonio manifeste comp=hattarii a stirinem illam Aristotelis in initio primi in secundo I laylic. declaratis, quas rerum na-
tibii hysicorum solas complecti scientias turali uiri caulas debeat naturalis philoso eo emplativas, artibus aptari nullo mo phus indam , cognoscere, inquit esu doptisse in his enim sunt quidem aliqua nia quatuor genera causarum essed naturaias rima principia in elementa rei, ut in arte ii Philosopho cognoscenda, portissime veroidisca:oria lapides, dicamenta; ex hista finem, quoniam natura quiequidagit pro Heri non pendet cognitio reliquorum, sed ter finem agit, ut ibi longo sermone demonia potius postremo soco haec cognoscuntur ex stratis patet autem, Aristotelem eo in loco eoisitione is ob id notandum etiam est non proponere ordinem inalia scientias: disertinen horum duorum locorun Aristo uidonia causis ad essecta, sed declararetii ieli, Nam in initio primi Physic una, thodum, qua est usurus quum enim illa siemrciturus traditionem scientiae cclitum la cotemplativa scientia, quae demonstrare es t tuae, non sol; dixit, sis uaprinaaprino 'us persuas causas det, iure vultibi prius pia rei natu ralia, sed Ei uixit ni cognis Mere,ex quibusiani causara generib sine ii Oh in in scientia naturali ex illorii cogni effectus naturales demonstrandi, idque i troee pendere,han, innuens ronem, quoniae clar profitetur in cotextu 7. illius seculi. rhilosophia naturalis est scientia conlepi bri,duni de clusis agendum proponier tua, inquabit aliud quaeriti: r, citram perie illius . n. tractationis rationem hanc addo . , cognitio rerum naturaliis in principio cit, una sciendi gratia tradi r scientiana mitem . Metapli dicit quidelme ι,- ni turalis: ire autem non tramur nisi co- disciplina principia aliqua essendi noxia gnoscamus ppquid hoc autem est haberehendicite horum cognitione procedi ad primam causam; ideo ut rerum naturalium ilii Eseliquore Q h de lib. m scientiam adipiscamurἰctili eamus wpterio ,era erat. Sed dicet ne fortasse aduer quid,causis nosse debentus, ut ad illas redumori. causas sanitatis ab Aristotele intelli cere possimus quaesitorum numquodque. - medicinenta,&remedia,sed elemeta Certum autem est non ordinis , sed metho-