Aristotelis De ortu et interitu libri duo, Ioachimo Perionio interprete per Nicolaum Grouchium correcti & emendati

51쪽

concretum Adurum Siccum autem humidum mulitis modis aliquid dicitur. Ei enim quod siccum ess humida uda repugnant rursusique humidis ea quaesicca concretasunt. Humidis autem siccis quae primolico di lusiunt, haecsubiiciuntur omnia. Quoniam enim udissicca contrari 2nt, seudum en id quod insummis partibus alienum humorem habet, madens uero id quod in intimis, siccum autem id quod humo repriuatumen, caret, non en id quidem dubium, quin uda in humidissint, sicca quae istis contraria sunt, insccis quae primum locum obtinent. Eadem est rusus humidorumer concretorum ratio humidum enim ea quod suum propriumque humorem in intimispartibus contine concretum autem id quod hoc ipso caret. Ita horum illud in humidis, hoc in siccis erit. Pernicuum ea igitur, cat ras etiam differentias omnes a primas quatuor referri

atque reuocari, neque has iam adpauciores . Nam nec

calidum ess idem quod humidum aut quod siccum, nec humidum idem quod calidum,aut quo rigidum, necfria da sicca alia aliis Aubiiciuntur, nec a calidis, humidis continentur . Ita haesint quatuor necesse e LQuoniam autem quatuor sunt elementa, horum quatuorfex copulationes, nec contraria coniungi copularique solenti calidum enim acfrigidum, rursu uehumidum, siccum idem esse non potest certe quatuor et

mentorum coniunctiones erunt, caloris disiccitatis, caloris r humoris ac rursusfrigoris V siccitatis,frigoris atque humoris eaeque proportione corpora plicia, gnem, aera, affuam aliue terram consecutasiunt. Ignis

enim

52쪽

D ORTU IET INTERITU. 3ctim calidus Uccus e thae calidin et humidus,aerenim qu exhalatio est aqua autem frigida cir humida terrastigida atquesicca Itot, ut rem istae differentiae

primis naturis tributae esse uideantur, se ex earum ratione horum numerus connet. Omnes enim etiam qui plicia corpora elementa faciunt,ali unum,abiduo, quida tria, nonnulli quatuorponunt. Atque i quidem qui unsi modoprimum esse dicunt, deinde concretiones raritate catera generant,duo principia faciunt densitatem crinaritatem,uel calorem e stigus. Hae enim uim efficiendi halen unum autem ut materia ab eisponitur. Qui autem deinceps duo faciunt, ut Parmenides, ignem terram, ea quae his interiectas2nt,ut aerae zaquam Iorumpem mixtiones ac temperationes uolunt esse. Eodemque modo

ij qui tri aciunt, quemadmodum Plato in diuisionibus. edium enim temperationem facit eademque fere dicunt qui duo, qui triaponunt, nisi quodbi medium

in duo secant: illi autem unum tantum faciunt. Quidam verostatim quatuorponunt, ut Empedocles Sed hic quoque in duo uatuor contrahit. Uni enim caetera omniauponi acitque contraria. Ignis autem non est plex,

nec aer, nec ullum eorum quae commemorauim , sed

concreta atque confus. Et quanquam ei modisiunt simplicia, non tame eadem,ut id quod ignisimile est,ignus' ciem gerit, quod aerisimile est, aeris QMd item' in caeteris Ignis aurciuis est maior caloris, uiglacie loris. Concretio enim em feruor exuperantiae quaedam sunt,sti goris illa, hic caloris. Quodnlacies humorisfrigori ueconcretio si quaedam ignis etiam erisseruor caloris σ

53쪽

υ ARISTOTELIS LIB. II. siccitatis.Itaque nec exscie, nec ex igne quicquam escitur. Cum autem quatuorsint corpora simplicia, utrunq; duoru utriusque loci e f. Ignis enim erae doti sunt, qui in extremul ertur,aqua uero terra eius qui in m dium. Extremaquesunt quid maximequesncera, ignis interra, media autem permixta magis aqua atque aer atque utraque utrisque contraria sunt. Nam, igni aqua contraria ess,e terra aeri haec enim ex affectionibus proprietatibusque contrariis constant Vertitamen ta quatuor sint omnino, una in quoque reperitur. Nam

terrae siccitas magis enpropria quam frigus, o aquaestigus metu quam humor, , aeris humor magis quam ca

p. q. Arim ignis calor magis quam siccitas. Quoniam autemsupra expositum est implicia corpora alia ex aliis oriri, idquestensupercipi constat neque enim commutatio esseposset, quippe cum ex assectionibus eorum quae apta

Junt et tangunt interse, commutatio oriaturi quis sit mutua eorum intersemutationis ac uicissitudinis modus dicendum en , utrum omne elementum ex quoque oriri possit, an nonnu possint, alia non posint. Illua quidem se licuum, homnia naturae, ultro citroque oriri. O tus enim e in contraria progreditur, ex contrariis: elementa autem omnia repugnantiam quandam interse habent,propterea quod contrariae sint eorum differentiae. Aliis enim utraeque contrariae sunt, ut igni et aquae, c mille calidus sit siccus, haec humida atque frigida. Aliis

autem altera tantum, ut aerio aquae Illi enim humia dure L calidus 1aec frigida e r humida. Ita hocpe Picuum en in toto genere, omne elementum ex quoque

naturae

54쪽

DE ORT ET INTERITU. 13

naturae ui oriri Sed hoc ipsum in quoque facile animaduerti licet quodam modo. Omnia enim ex omnibus quidem oriuntur,sed maiore e et celeritate, e et tarditate, facilitate, difficultate disserunt. Quae enim interse comunione quadam qualitatis iuncta Aunt,eorum uelox Emutatio,quae no sunt, tardioriquod facilius unum quam duo,uertitur,ueluti ex igne aer orietur,quod celerius bies uertat ni enim calidus esti siccus,aer autem aliadis , humidusata si ab humore siccitas uincatur,ae erit rursus autem ex aere aqua orietur,si calor a rigore superetur. Nam quoniam illum calidum humidumsposuimus, lanchumidam ac sii dam,propterea calore

mutato,aqua orietur. Eodemque modo aqua in terram, in ignem terra se uertet. Vtraque enim cum utrinque

aliqua societate coniunguntur, quandoquidem acua stigore,humores; praedita est,terra uero frigore ac siccitate. Ita humor uincatur, terra orietur. Rursusque quoniam in ignesiccitas inest , calor, terra autemstigida .rida enisi frigus confiumatur,ex terra orietur ignis. Ex quibuspe limum e hc simplicii corporum ortum uicissitudine quadam contineri, semodsi hunc mutationis esse facillimum,propterea quod communione quadam qualitatum teneantur ea quae deinceps sequuntur. At ex igne aqua, misere terra, rursus ue ex actuara terra aer, atque ignis oriri quide possunt e difficilius, quod plurium

sit mutatio. Necesse e Penim ex aqua oriturussit ignis, oesistus interire, secatorem:rusiinque si ex terra aer, figuocritatemque cosi mi Eademque rationesi ex igni

maere affua,terraque oriantur,utraque qualitas uerta

55쪽

ue ARIs T. LIBER H. tur necesse est. Atque hic quide ortus logior est. Sin utrius que altera qualitas deleatur acilior in quidem est,n est

tame eoru interste mutatio ed ex ignen aqua, terra a que aenex aere ac terra ignis oe aqua orientur. Cu enim aquaestius deletu erit, se ignis siccitas,aererit. Remanet enim huius calor, mullius humor ori modo. Cum auteignis calorici aquae humor tolletur,tu terra orietur ropterea quod issiussiccitas, huius humor relinquatur. Eo dems modo ex aere ac terra, ignis G aqua nasiuntur. Cum enim aeris calor interit, terrae autemsiccitas, aqua orietur: nam , igim humor, huius fistus remanet. Cum porro aeris humor, o terra frigus tollitur,ignis existi quod illius calor relinquatur, ' huirusiccitas, quae quidem ignissentpropriae, Atque etiamstensiui ignis ortus

conuenit. Flamma enim maxime ignis est,haec aute pumius ardent fumus uero ex aere, terraque constat.In iis autem quae sequuntur, non potes interempta altera qualitate in utroque elementorum, in ullum corpus mutatio uicipitudoque eorum feri,quod in utroque uel eadem,uel contrariae relinquantur, quorum ex neutris corpus oriri potest, ut si ignis siccitas deleatur, aeris autem humor in utroque enim calor remanet. Si uero utriusve calor, contrariae remanent, humor, is siccitas. Eademque est ratio caeterorum: in omnibus enim quae fiunt elingeneris ine L partim eadem qualitas, partim contraria. Ex quo simul perstimum est ea quae ex una qualitate in unam mutantur,una deleta oriri. quae autem ex duabus in una,pluribus Atque illud quid confectum ego omnia ex quouis oriri, o quisit eoru interste uicissitudinis modus Sed de

iisdem

56쪽

DE ORTU ET INTERITU. ni fidem hoc etiam modo distulabimus. Namsi eoru cor Cip.sporum quae natura constant,materia est,ut etiam nonustis placet,aqua, aeriquaeq; sunt eiusdem generis,aut unu,

aut duo,aulpturam necesse e num quide omnia esse

non possunt,ut aer totus,uel aer,uel ignis,uel terra: quidem in contraria mutatio est. Si enim taen cum remanebit, mutatio erit, non ortus Simul aute non ita uid μt 'ut aqua simul Acm aeriaut quodvis aliud. Sic enim erit repu nantia quaedam disterentia, cuius alteram particula, ut calore ignis, habebit. Nec uero ignis erit aer calidus,quippe cum quod tale est, commutatiosit neq; ita

res habere uideatur. Rursus autesi ex igne aer orieturica loris in contrariu mutatione erit. Hoc ergo aeri coueniet,

erisque aerfrigidi quiddam. Ita ignis aer calidus esse non potest. Simul enim idem calidum erit,frigidά. Aliquid

ergo aliudpraeter utrunque ide erit, quaedamque alia materia communis. Eademque ratio in omnibus ualet ad docendu non esse unu horum,ex quo caetera oriantur. 'in nec aliud quidda praeter haec quatuor, ueluti aliquid quod medium locu inter aera qua uel aera ignem, ita tamen, ut aere igneque sit crasitus,tenuius autem caeteris. Erit enim illud aer, ac ignis cum repugnantia. At priuatio e i contrariorum alterum. Non igitur illudflum un-qMam essepotest,ut aiunt quidam, quod infinitum Il,

continet. Eade ergo ratione quodvis horum erit, aut certe

non aerpotius quam ignis. Quod nihil quod quid sibsensium cada bis prius enis antiquius, hae erunt omnia. Necesse est igitur,aut ea permanere, nec alia in aliast uertere,aus uertere,atq; i uel omnia, uel quada,que

57쪽

ues ARISTOTELIS LIB. II.

admodum Plato in Timaeoscriptum reliquit. Necesse quidem esse ea ultro citroque uicissim mutari ante demostratum est. Nonpari autem celeritate aliud ex alio oriri, hoc etiam seupra diximus propterea quod eorum qua eadem qualitatepraedita stunt,celeriorsit inter ipsa mutatio:eoia autem quae non eadem praeditasvnt,tardior As una est qualitatu repugnantia qua mutantur u esse necesse est. Materia enim medium est, cumsubstensium non cadat,nequestepararipossit. Quonia aute plura esse videmus, duae minimu erat. Si duount, tria esse no possunt,sed quatuor, ut costa quandoquidem totμntparia. Cieni exsint,

duae esse, pseunt,pbunt interste cotrariae.Ac de his quiadem ante diritu est. Quoniam aute uicissim alia in alia seuertu eo principiu ullum esse no posse, uel in extremo, uel in medio,ex his intelligi licet. In extremis quidem non erit,propterea sic ignis uel terra erunt omnia. Atq; haec quideratio ide ualet quod illa, qua ex igne aut terra oriri omnia dicantur. Praeterea ne medioquidebo principisi esse ullo modopotest,queadmota nonustisplacet, aera min ignem uerti, in aqua,aqua uero e V in aera in terra, extremoru uero no iam spe uicissitudine. Insistendi. est enim, nec hic in in improgredieta recta uia in utraque parte. Sic enim innumerabiles in uno erunt qualitatir repugnatiae Sit enim T terra, Laqua, A aer, I ignissem

in in Ioe uersatur, quaeda etiam etat A e I cotra riae qualitates. Sint sane candor et nigror. Rursussi in LAse uerta aliae erunt cotrariae,propterea Leo In idesunt,sint sanesicritas atque humor, ita tam uisiccitas ,

humor H litera notetue. Si ergo candor remaneat, aqua

humida

58쪽

DE ORT ET INTERITU.

humida eris e cassida. Sin minus,atra aqua erit. In co-traria enim mutatio est. Necesse est igitur aqua, uel alba esse, uel nigra. Sit autemprimu . Eadem igitur rationes. i. Accitas in Lintedigetur. I ergo etia . ignis in aqua mutabitur. Ssit enim cotraria. Ignis enim primo niger erat, deindesiccus,aqua uero primu humida, ieinde cadida Persticuis igitur omniu interste mutatione futura,c praeterea T,id est, terrae caeter coueniet,duae, colun lae quali tates humor, cador. Hae enim quoda modo no fuerant copulatae. Quod aut cum doceri instituissemus sucante

delapsisiumus saec ipsa in infinitumprogredi non posse, id binoe lici licetipsi ursim ignis qui litera I asoL def

. gnatuFest,in altu euertat, nec regrediatur, ut in aliae

qualitates cotrariae praeter eas quae comemorata sunt, o

truriae I reddet. M enim ide esse quod horsi quatuor TI AI aliquod non ponitur Sit ergo cina, erra in M, ita fiet, ut cin omnibus T L AI insit. Eoria enim inter ipsa mutatio, uicissitudo est. Et quanqua hoc nodu oste-

sum est,tamen istudpes 'imu est, si rursum M in aliu euerta fore ut alia qualitatu cotrariam inra es I, repugnantia reperiatur. Cumq; eademst erratione cum eo

quod proponetur,in superioribus qualitatu repugnantia quaedas inutura e us infinita sint,etia innumerabiles qualitatu repugnatiae uni oueniat. Quod far,nec quic- qua definiripoterit, nec oriri oportebit enimsi aliud ex alio oriatur,per totide qualitatum repugnatiasprogredi, atq; eo amplius,ut in nonusta nunquafuturasit mutatio, ut si innumerabilia fiunt media,q necesse est si elemetoruinfinitus sit numerus. Praeterea ne ex aere quide in ignem H

59쪽

18 ARISTOTELIS LIB. II mutatio feritoterit, quidem itount qualitati; repugnatia Sic etiafer, ut unu sint omnia, cupraestertim necesse sit omnes couenire iis quid quae infra I sunt,istas stuperio- ,his aute ipsis eas finferior siunt. Ita unu erut omnia..c. Mirabitur aute aliquis quona modo i qui plura uno initia, sequasi elemeta corpor ponui, ita tame ut eoia interse mutatione ullaser neget,id quod Empedocliptice corpora interstposse comparariposi in dicere. Atqui hoc ipse asperit:haec. nearia sunt omnia. Acsi quatitate coparetur, necesse erit aliquod id inesse in omnibus,quaepossint coparari,quod ea dimetietur Visi ex aquaestextario

dece aerisfiat. Ide certe erat utrunq; eade eis mesura adhibeatur puero nolita coparari ex quantitatepos inti ut

sterilatur quat exJuato oriatur,sed ex eo quodpo Gut si stextarius Iuae tatunde re rigerareposit, quatu decem

aeris,hoc etia modo ex quatitare,no qua ex parte quanta

sunt copararipossunt,sed quatenus aliquidpossunt. Licebit etiano ex quantitatis mesura, modo uires conferre, sedper proportione ueluti, ut hoc calidua obcadidu. Istud autem,ut boc, in qualitate similitudine, in quantitate autem aequalitatesignificat Abseria ergo uidetur, corpora qua mutari no possint, non proportione comparari posse, sed mesura uirium, ex eo parsit tanti ignis calor,uel similis,m aeris multo maioris. Ide enim quod maius e F, quia eiusde estgeneris, eande rationem habebit. Nec uera Empedoclis ratione, c stentetia accretio futura est, nisi ea quae additione existit. Igni enim ignem ei augeriplacet,

in Terrasuum amplificatgenus, aethere crestit cor aether. Haec aute addatur. Atio ita ea 1 crestu augeri uidetur.

60쪽

DE ORTU ET INTERITU. 'Sed multo eide difficilius est de ortu, quem natura inuehit

explicare. gr. n. natura oriuntur, omnia uelsemper hoc modo,uelpis 1 oriutur. Q aute no siemper,necpleru-quessit, ea casu mortuna eueniat. Quiana causae est, rex homine homo uelsemper,uelsepe nassaturis ex tritico tritici , olea oriatur An quiasiboc modo coponan

tur, os oritur'Nes. n. ex squa currui caseu quicqua ori

tur, queadmota ipse ait sed ratione quada. Qu ergo borum causa est no n. quide certe ignis,aut terra nec uero cocordia, disicordia. cocretionis. naa causa est tantuu csecretionis. hoc aute uis est, ' essentia cuiuφs,no solumem mixtio mixtarsi, ecretio reta, ut iplacet. Se ortuna in his nominatur,no ratio temere. n. sorte oecaseu aliqua permisceri teperar ; possunt. Eoripigitur qua natura co- flant,caus,talis uelialis costitutio est . atq; haec natura est

cui que, de qua nihil dicit. Nihil ergo de natura disserit,ia , in eo uirtus naturae sit sonλis ramepermixtione solaseummis essen laudibus Atqui, distordia ed cocomitia elementa, quae naturae ordine deo prior un secernit, atque haec ipsi in Deoia numero reponsitur. Praeterea de motusimpliciterino accurate disperit. No.n alis est comdiamdiscordia mouere dicere, nisi etia eode addatur, uim ratione , amicitiae esse hoc tali motu ciere discordiae autetali. Euergo oportui uel definire, uel ponere,uel demostrare, aut accurate, aut ne segeter,aut certe aliqua alia ratione uti. Ia uero quonia corpora ui cotraq; natues, natura moueri uidetur, ut ignis in sublime, o, deorsum

aute uisertur ei aute sui', id quodstcsi tu natura est, repUnat trariti, γ aliquid ut moueri potesto ut