장음표시 사용
111쪽
3o. Cum his qui ob delictum fiunt servi perme , nullum initur
pactum neque tacitum neque expressum: jus tamen resistendi non habent jure damnati; susere quin minus jure possint, nihil obstare videtur. Etenim hoc non aliter, quam vi pactionis expressae committitur ; longe enim potentius est recuperandae libertatis desiderium, quam ut ei tacite renunciatum videri possit gogr. Voluntaria servitutis obligatio modum accipit ab expressa vcI tacita voluntate contrahentium.
Exprese per se terminatur: tacita in qualibet civitate jus habet idem, quod publice de servis r ceptum est. hh
ga. Moribus bHismus utimur im enuis , adeo ut qui servi ex Ino iis , aut aliunde huc adducuntur , statim atque fines nostros ab tigerunt , ad libertatem procla. mare possint, ut omnium sere
gentium in Europa scriptores, ei tati a GroeneWegio ad tit. In de juσ. person. testantur. ii 33. Igitur famuli famulaeque non aliter, quam ex sua conventione, secundum naturam rei, quae agitur , idque ad tempus, sunt obligati. - Natura autem negotii, ad quod se locaverunt, haec est, ut diligenter imperata faciant, op ramque sedulam dent iis rebus, ad quas se locarunt, ita sicut vir prudens definiverit, idque toto tempore quo suas operas addix
sos omnia, de quibus inter eos convenit, Victum S mercedem, omniaque humanitatis officia, quae alvi subordinatione status ips, rum civiliter praestari queant; nee ante tempus eos, niti causa cognita dimittere possunt; ni lex aut mos locorum aliter serat, qua admodum hac parte variant. 0l in L 3. Ob se, x3. 60 d. t. s. U. Ak d. ι 3. m. th ἀ L
C A P. III. ibus, Municipibas. Ora domi sunt membra fami-l st. Definiemus crvEM : quod sit liae. hos in Republica mei l homo liber , qui juris fruendi, vitaeque
112쪽
fessiciter agenda gratia , cum ossis T. Vera Iuris Passici sententia, eadem summa potestate sociatusthaec est ; in diversis municipiis es. b . . eidem summae potestati subjeciis,
a. Ita generaliter , ut Aristoe nihil vetat , unum duobus locis teles lib. 2. Polit. cap. I. ω-πολι- civium muneribus oneribusque etaia , inquit , κοινωνοὶ ρ μ λ π isubjectum haberi, ut Iure Roma. λεωρ. inres sum omes ejusdem ci-ino qui migrabat, priore loco tan- uitatis participes. c) quam civis seu municeps, in po- 4. Ergo, pro civibus habemus,lsteriore tanquam incola tenebatur omnes tam mares quam semina3,ld. L. 29. r. ad Municip. g filios & patres familiarum, rum 8. Verum ut unus idemque in nobiles quam pleberos, etiam diseresis Rebuspublicis, summo Impe, Duees, Principes, in Comites trio distinctis, proprie sit civis, id tam rusticos quam urbanos, tam non habet facultatem, non main labiectos quam imperii participes, gis quam ut unus idemque dum denique tam incolas quam natiis rum corporum esse queat memo
s. Alaena temporarii recte 1 Potest quidem civi alterius civibus distinguuntur, 'uia neesReipubl. liberum jus commercii, sunt uniti in eandem secietatem , aut aliud civile privilegium comneque id agunt, uti vitam in ea i redi. jus quoque honorarium cia civitate transigant, etsi imperio vitatis dari; sed unio civilis sub illius Reipubl. tantisper ubi de- obsequio summae potestatis nullogunt, stiriecti sint. ea i modo uni hominis duobus locis 6. hic oritur, numquidstribui potest. si aliquis diversarum civitatium pom Io. Quid autem y An civis non si esse civis, uno eodemque tem l habet liberam riserindi faculi, pore: Nembant Romani, non min rem, ita ut Vinculo foederis, quodo respe municipiorum ejus- civitati innexus, & imperio o, dent Imperii, de quibus mil. 29. norius est, Blvatur 7 Haec Mese ad Mi nil sta etiam ratione Rin rima disputatio est, de qua videmante civitatis e populos ex- l Arnistrum in mendi pini cap. steros, ut probarimu3 3. DP l serit. 7. 3. Ugress cap. 8. sὶ II. Res inde judicanda est ,
113쪽
trum in primaeva constitutione Civitatis id inter contrahentes populos actum censeatur; an non potius fuerit tacita foederis conditio, ut obligatio maneret, dum cohabitatio duraret, eam Iamen mutare singulis liberum esset. D . I 2. Hoc enim videri voluisse populos, est ratio quae suadeat evidens, quae dissuadeat nulla
magnopere. Vid. Grotius , lib. 2.
cap. S. I. 24. ibi : Solet hic illud quaeri. m) I3. Nisi majore frequentia discessus instituatur, vel nisii intempestive aliqui discedere parent, aut cum, grande aes alienum collatione secta publice exsolvendum, aut belli majus imminet urgetque periculum ; nisi rursus abituriens
I 4. Denique lege semper potest Caveri, ne , inposterum distetas aliter quam venia publice impetrata instituatur, ο) . IS. omnes igitur incolas , qui sedem fortunarum laresque suos alicubi fixerunt , hos recte ciues appellamus. θ . 'I6. .Etsi ' nec jurejurando, nec ulla prqmissione devincti, sussi
nus saepe , originales maxime. nulla promissione expressa obibgantur , neque etiam allecti, praeterquam in urbibus , ibique seli patresfamiliarum. q)
I7. Cives cum respectu ad civitatem dicuntur, & civitas cum Republ. aequiparatur ; municipia autem sunt urbes majori subjectae imperio. Pari modo disserea municipe civis ἔ hic, qui unitus est cum Republ. ille , qui certo municipio se conjunxit, dictus inde , quod capiendis muneribus . atque oneribus sit subjectus, I. I. I. I. ar. ad Municip. r)18. Usus seculi seri ita, ut hoc genus peculiariter cives dicantur; reliqui Principes , Comites, Norbiles, agricolae , quique alii sunt hominum ordines, suis singuli pellationibus distinguantur. s I9. Municipem apud Romanos causa facit triplex, origo, man missio , ct adoptio, d. l. I. in .m ad Municip. t sto. Sed ex ratione Pisis Unis versalis, nec locus orisinis, nee nativitatis , sed domic1lii tantum tribuit forum, & munerum C pionem; idque convenienter δε-ri Gentium, quod moribus hodieranis ubique, ni salior, Observatur;
114쪽
ut mutatione domicilii jurisdictionem mutare liceat. v 21. In eo differt jus municipalea iure majori civitatis, quod ratio nulla vetet, municipem esse duobus in locis manet enim H dem corporis, ejusdemque Reipubl. membrum ut, si quis voluntate sua diversis in urbibus semet instiuxerit, sortunasque collocaverit ; vel jus municipale utrobique, civium privilegiis usurus, impetraverit; tunc enim utrique Magistratui parebit, oneraque duplicia ferre debebit, i. 6. 2. d. tit. π. ad Municip x 22. Est & per excellentiam visitatum nomen civium , de illis, qui Imperii sunt participes, aut eam incolunt civitatem , in qua cc md. 34. n Ibid. s. I6.
sedes Imperii est; ut tum qui in se estis habitant civitatibus in 'nicipes dicantur. 3)aa. Finitur jus civitatis non tantum morte , qui modus est trala- .utius , sed & libera cujustunque . voluntate , mutata sede rerum . ut aliquoties dictum; ni hae i. tercedat. et 24. Dein per sententiam, si quis in exilium agatur, aut in Opus publicum, vel ad remos damne- tui. aa)2S. Nec resert, temporale an perpetuum sit exilium, quia quo tempore sunt expulsi non sunt membra civitatis , neque participes sunctionum publicarum, ne
C A P. I V.Civium qualitate , sis disserentia.
QUA LiτAs civium ex variis eorum differentiis intelligitur. a 2. Primo a natura distinguun-
a) Auctor in Op. Mai. lib. II. Sια II. cap. III. l. I.
tur in mares & seminas, L Io. r. d. Stat. hom. b 3. Conditio illorum in civitate
potior est , in his quae ad digni-
115쪽
talem auctoritatemque pertinent; hamn vero in iis rebus, quae ad imbecillitatem sexus reseruntur; exempla scribere longum est. DDacimtu ad tit. J. de His qui sui uelat jur. c)4. Secundo, a saltu distinguum tur homines in liberos S servos, de quibus similiter dimam. d S. Altera a statu petita disserentia inter filios & patres familiarum . perinde occupata est insuperioribus. O
S Tertio, ab aetare cives dicuntur majores aut minores annis;
punctum diridens haec intervalla est, quinque supra viginti annorum , etsi aliquae gentes hoc tempus coarctaverint. f 7. Iuris diversitas hinc oriunda est, Quod majores ad muneras ctionesque Reipublicae, haud perinde minores adhibeantur, I. 8.π. de Muneristhonor. g 8. Mulieres Iure Gentium, majores annis , nullis subjiciuntur Curatoribus, ne quidem nuptae Inam maritalis potestas longe a cruratoria distat; & quod bona uXorum a viris reguntur, hoc juris
senilis est, habetque suos etiam juris essectus, quod senes a mu- .neribus. Reipbl. excusentur; ad honores , si velint βρ pares sint, magis admittantur Uenectus autem a septuaginta isre annis duci vi. detur, L 2. π. Δ Excusat. L 3. de
Io. Praeterea disserunt cives ratione habitus corporum, animorum , disciplinae , famae , sort nae, natalium, artificii, dignita tis , & si qui modi sunt alii, respectum ad juris publici rationem habentes. sh II. Quod ad eorpus , sunt vel
sani vel morbosi. Horum alii ex. cusantur a muneribus, alii exel duntur ab honoribus, Prout maergis aut minus impediunt, levioresque aut graviores sunt. l)I2. Ab animo sunt etiam sanr vel mente capti: In Mis magna est latitudo , magnique gradus prudentiae noscuntur, quorum in publicis haud leve quidem momentum consistit, in universum tamen definiri nequeunt. m I 3. 2 se capti sunt vel dementes , qui ad omnia sunt caeci, vel
fatui. Illi aut dementes in specie vel suriosi, Demenses qui nihil si piund
116쪽
piunt innocenter; firios, quos agitat rabies. Illi sere perpetuum, hi plerumque ad tempus laborant.
'lι Erici sunt quadruplices, se
natici, moriones, melancholici, ct stupidiores , vulgo maca ηπ. I. I. ε. 9. U I. 4. I. I. s'. ia
IS. Illi omnes a publicis functionibus , ubi locus elemoni , excluduntur; ab hereditariis δε- mentes similiter removentur, ut
S moriones. p I6. Furiosi, quia sperantur ut S sanatici, melanchrsiet, & stupidiores , magis est, ut euratoribus subjiciantur. R .
17. Porro , a disciplina homines sunt bene vel male moratiam exercitati, denique docti vel indocti. θ . . 18. Qui Reipublicae cupit admoveri. teneat ex sapientia doctri
naque modum: facilius tamen ni
mium , quam nihil demis , suum corriget desectum, nisi pedago mus sit, qui nunquam exolescit. Dixi in orat. de Paedanti O, -- sic.Oration. X. s
sti vel famosi, quos alii cives de-snere esse tradunt; male: ut tu ex definitione iniis sponte vide- H A L I. aT. π 28.
bis. Sed in fines ab ossiciis magistratuum honoribusque eaeclinduntur. t 2o. Fortuna distinguit cives in divites S pauperes, in vilioresct honestiores. Diuites , quate nus eorum maxime interest, falvam esse Rempubl. ad regimen honoresque prae pauperibus admittendi sunt, idque hodieque passim servatur. v 2I. Ratione natalium cives sint nobiles vel ignobiles. x 22. NoBiLi Tas nihil est aliud, quam excellentia generis ex claritudine majorum ad miseros propagata, adeoque nihil hele est aliud. quam civilis qualitas in sela honoris supra plebem eminentia consistens. 3
23. Apud Graecos & Roma nos, Nobiles habebantur, quorum progenitores summis in Republ. honoribus praesulserant, o . 24. Apud gentes Germanicas. tuae per omnem Europam se disuderunt, Nobilitas ex re militari oritur, accedente Principum auctoramento , qui vel laudum cum titulo nobili, vel praemium nobilitatis per se , aut cum insigni ordinis equestris largiuntur. Unde ad posteros propagatio.
117쪽
ets. Denique sola Monarchar nauctoritas lans nobilitatis vulgo in universum habetur , adeo ut in populis, qui plurium Imperio reguntur ', vix ulli nobiles fieri posse credantur. bb 26. Tamen , jus creandi No-hiles sit ex juribus summae potestatis, quod nemo negat, man, festum est, illud aeque in plurium, quam singulorum Imperiis posse confatui. cc)27. Quod si in liberis RebuspublicisDucla talia, vel diplomata non distribuantur, dicendum est, susficere ad Nobilitatem alia argumenta voluntatis eorum, qui fuimmam habent potestatem. dd)28. Et si nulla extent, sequemur institutum, quod apud Graecos &' Romae iuris publici suit, ut Nobiles putemus eos , quorum majores insignia Reipublicae munia gesserunt. Neque enim ulla ratio proferri potest, quare id minus hodie juris sit, minusve mOris esse debeati ee .' 29. Denique , inu temporis im memorialis cum jura quaelibet, etiam Majestatis acquiri possunt, nihil est causae, quare Nobilitas eo-
dem modo quaesita haud perinde legitima censeri debeat: quasi ex
tacita voluntate eorum, qui cu
3o. Maioris excellentiae gr dus , ut Baronum, Comitum, Marinctionum, .Principum, Diom. proprie sunt nomina potestatum, seu lummarum , sive aliis , tam seudi, quam civitatis jure su est, rum. gg si . Ex his colligi potest, sundamentum Nobilitatis non consistere in virtute, neque fama rerum gestarum , sed esse eam nihil quam hereditariam in civitate honoris praerogativam , quae tanto major quidem est, quanto cujusque majorum fama virtuIum meritorumque celebrior sertur; absque ea tamen perinde haberi potest, ac saepe honores alii cum dignis & indignis communicam
32. Momentum, quod Nobili ius habet in Reipublica, non modo ad inania honoris, sed S in lanctionibus Reipubl. capiendi ignotum est nulli. ii
118쪽
HAE sere sunt disserentiae ex 6. Voluntas autem ementium qualitatibus civium. Danturiindigentia colligitur .; prout enim ct aliae ex variis vitae generibus quisque magii: aut minus aliqua ac professionibus ς unde ordines re indiget, , pluris aut minor hominum diversi componuntur. a tris eam aestimat. s a. Antiquissimum vitae genus 7. Proinde non modo tale imest Agricultura e idemque anno- erum, quod simpliciter pensati centissimum, nec minus Reipubl. ni laboras. Operaeque respondeat, utilissimum , ideoque apud pri- sed S juxta subitum indigentiae in.icos omnes populos merito hono-icrementum majus aliquid licite capi
3. Post agricolas sunt origine 8. Est omnino tacitus ubique Mercviores illos necessitas, hos gentium S publicus in hanc rem utilitas commendat; quando nubiconsensus; ut res emptas cum lu-la re compertum est, celerius in-icro distrahere liceat, quae gene- crestere & -rursus deficere, quam resis consensio in Pus Gentium abiit; forente vel coarctata mercatura, idque frequenter Naturale dici- populos & civitates. c tur; unde Romani Isti, naturu Philosophi mercaturam dete- i liter licere contrahentibus se in-riore loco habere videntur, quod i Vicem circumscribere docent; l. I 6.icum simplicitate Iuris Naturae mi- is 4. κ. de Minor. adde Grotiumnus conveniat, rem eandem mi- lib. 2. cap. 12. l. 34. h lioris emptam vendere pluris. d) 9. Iuxta mercatores censeri cms: Sed consentientibus in eam , piunt faeneratores , quos alii non quae arguitur , inaequalitatem modo, penitus e civitate vellente entibus, nulla ratio naturalis ejectos, sed & faenus in univer-: aut civilis eam reprehendendi su- sum juri Naturae & Divino con
119쪽
1o. Sed Do Naturae certum I 6. Miliret ordinem in civitate est, id non prohiberi. k proprium constituere non viden-11 re Divino fundamentumitur: quod vero secus apud Ro- prohibitionis est caritas, cujus le-imanos obtinuerit, id vitium aegibus si possit usura non adversa-lpestis , non jus fuit Reipublicae.
xi, dicendum, dari quoque usumi Oejus non nefarium. l) 17. sed qui studiis honestarum
ret. Atqui ut ab eo, qui no- artium exercentur, hi optimo mi pecunia in stam commodum merito civilis ordinis censentur: utitur, mercedem capiamus; idisunt autem duplicis dissereniis non repugnat offeto caritatis. in)loui docendis tantum eruditis di- I3. Quatenus autem legi dil=isciplinis dant operam ; & qui ctionis adversetur usura, id eX B-ifaciunt artes, seu praxin earum, Iid1 S infueata dijudicatione cir- ut vulgo loquuntur, exercent eumst intiarum, quae in unive i r sum. terminari nequeunt, cuique I 8. Qui institutionem selen. colligendum. n tiamque eae um artium profiten- I . Plane, qui apud nos trape- tur , quibus Ecclesiae ct civitater Micam exercent, ne quidem sin reguntur , S utilissimi humano rendi in civitate erant, nisi ipsostgeneri, ct ab omni seculorum Magistratus tenerent implicitos et memoria honoratissimi fuere quae tamen honorifica secietas ni-lpraeterquam ubi corruptis momhil ultra impunitatem tribuere ,sbus praemia virtuti & doruinae neque labes Reipublicae internamidebita ignaris bonarum artium rei spqrcitiem tollere potest. ο lpromiscue tribuuntur. s - Is. Mereatoribus jure melioris I9. qui exercent in Civitate succenturiantur', qui piscatoriam ,sdisciplinas, hi quod attinet ad
maxime oceani, quique meta birerum divinarum scientiam, alium
res exercent artes; sed de his Po-ilocum quam est is, de quo jam sitiei habent quod moneant. Quodiloquimur, in Republ. tenent, ad Piscatores attinet, id, ubi ad idemque de Dre fissis in loeo locum de jure maris perventumividebimus. st
erit, videbimus. θ) 2 o. Medici ct Philosophi huequb
120쪽
dem pertinent, sed de juribus il- l niversali, materia dicendi occur. iorum vix est, ut in hac arte u- l rat. v . ,
versitatibus , maxime Perfixarum.
miliae , communis utilitatis causa in unum conveniunt, quae CORPORA , sive UNIVERSITATES,
2. Est autem UNIVERsi Tas multitudo , communis utilitatis Causa, certo regiminis ordine se
clata, quae nec sit familia neque Respublica; sicut dixius M. tit. Ins. δε A uir. rer. iam. b 3. Partiemur eas , quod vel personae singulae , vel integrae familiis, cum omnibus suis rebus nVeniant. cc)4. Corpora, quae personasi tantum unione constiat, propter usus ruit civiles aut sacroa congregantur. d s. Illae vel ob mechanicas antes , vel ob studia bonarum artium haberi selent; suntque col-
legia Artificum, S ex aduerso A
cademite ; nam scholae & omna sta per se Universitates non sunt quia nullo regimina civili conti. nentur. e 6. Quae ob sacra con gantur univertitates, Ecclesa vicuntur. quae utcunque L Republicae sepa, ratae sint; membra tamen civi tis esse negari nequeunt H7. Universistes , quae non modo personas , sed & familias domoque complectuntur, sunt vici, pagi; oppida seu m iniicipia, territoria, provinciae , de similes. ω 8. De his omnibus in genere statuendum: Uussas jure eo stulas videri Universitates , nec ullas omnino tolerandM ; nisi quae ab eo qui sui imam habet potest tem ; aut si minoris momenti sint, ab his qui delegatam a principe habent. φὶ λ t. l. 7. fa d. i. s. s. u L A