장음표시 사용
141쪽
tes dari tres principales, Iudicem,
. 16. JUDEX est vir bonus, juris peritus, ad lites terminandas publice constitutus. q)I7. Nulla igitur ratione Hobter doctrinam artis legalis in Advocatis necessariam, in Ddice prope supervacuam exstimat, Anglias potius suae, quam ingenii humani,
morum, negotiorumque perple- Tam varietatem, ut videtur, considerans. r 18. Dium judicis in genere est, ita judicare, quemadmodum legibus & moribus est proditum,
ct meritum cuiusque causae exactis S probatis postulat. s
I9. Plane is, qui summam hahet potesatem, aut qui datus est ita, ut judicati rationem nullam redditurus, quanquam ita vix potest) actis scientiam suam poeaest praeserre. t) . . .eto. Sed quorum sententiae retractari possunt, his id nullo modo indulgendum; quia superior, ut errorem ejus corrigit, aliter le eo quam ex actis arbitrari potest.2I. Is igitur se exoneret officio suo, ac inter testes potius auxilio veritatis adsit. υ
22. Dein , per omnes iudicii partes vertitur ossicium Iudicis, initio ab in jus uocatione facto, quae rectius multo jussit magistratus per apparitores fit, quam lubitu privato , sicut olim tumultuariu Romae in usu erat, ut probavimus in Praesed . ad I. vlt. Ins. δε puem rem. litig. y 23. Privilegia fori sunt quidem aeque juris publici, at peculiaris S civilis. de quibus singularum scita gentium consulantur. o 24. Post litis contestatimnem, perficitur intentione actoris, Scontradictione rei, propria ine,pit disceptatio, , ct cognitio causae, ct ab hoc tempore Iudicii appellatio stricte loquendo incho,tur. aa ias. Si de facto partes consem tiant. de jure saltein ambigant, sequitur decim immediate. bb 26. Quod si S in facto diser
pent, primo interloquitur Iadex& probationem utrique injungit, quod illi tam argumentis, quam testibus, ct instrumentis satagunt.
27. cognita causa finitur sΕNTENTIA, quae est ultima judicis de re controuerba pronunciatio , coni nens vel abolutionem rei, vel con-
142쪽
iNSTITUTIONIS REI PUBLICH. 1 co
demnationem certam actoris, aut rei.
ta ; unde confestim victori actio nascitur. ee 29. At executio differtur aliquantisper; qua in re civile fuit jus Romanum vetus, XXX. dies reis pecunia condemnatis pro la- Tamento concedens; quadrimestre spatium , quod novo jure datum, nimis enorme, I. ult. C. de uor. rei jussi Mores hodierni, qui parum aut nihil largiuntur, austeriores videntur. si go. Impeditur executio per appellationem ς quae nihil est aliud quam querela Juper iniqua sententia, aliove gravamine , ab inferiora ficta ad superiorem. sta . 3I. Dissert ab appellatione Relatio, quae duplex est; una cum judex, Principem exposita facti specie super ea consulit; haec non impedit appellationem, tit. C. de Belat. 9 aph. l. 35. C. de Appellat. juncta L I. I. y eod.
tegra acta mittuntur ad Principem , ut is ipse serat sententiam, cui sese judex parem non sentit, ct ab hac non potest provocari. ii
M d. ι. 3 3o. ii d. f. 3o. 33. Perinde a provocatione differt siuerela denegatae justitiae , quae immediate ad Principem fieri potest, vel ad eum qui vicem principis hactenus exercet. kk 34. Propter moras S sumptus judiciorum haud raro in Arbitros compromittitur, qui sunt privati homines ,: quos partes eligunt, ut litem instar judicum definiant. li 3S. Horum omnis potestas Compromisso continetur, quod tamen de rebus ad jus publicum pertinentibus; in quibus crimen aut infamia similisve causa vertitur; concipi non potest, sed tantum de his, quae in arbitrio sunt privatorum , l. 32. l. 6. de Raec. ar-
36. Sententia Arbitrorum non parit actionem rei judicatae, quoniam hiee publicam supponit auctoritatem, L I. C. Arbitr. nn . 37. Provocatio as Arbitro nulla potest fieri j quia nulla inter a
bitrum , qui privatus, ct judicem subordinatio inferioris ac superiωris est. oo 38. Reductio quae fit hodie, nee cum juris publici ratione , nec
cum natura compromissi satis comvenire videtur. pp
143쪽
39. Id porro sponte intelligitur, Actorem esse, qui provocat ad judicium, qui provocatur. qq) o. Persona minus principales ad iudicium necessariae sunt, Scribae, Executores, Apparitores, Uiatores, denique Advocati, S Pr curatores. rr 4 I. Olim ita juris publici erat aduocari S procurare, ut a quovis
pro quolibet institui possent; nunc
alio sensu publiea sunt, ut a neis mine quam cui venia data sit illae functiones exerceantur. ssJ
rum officia, ct Ad carorum par, ter habentur, laudabili instituto; etsi dignitatis speciem minuat Advocatis . modo litiirantibus sit compendio, sicut est evidenter.
C A P. I RIudieiis Critanalibus. Modus vindicandi maleficia
duplex est, per hic uisition , vel per accusatio . a a. INQUisiae Io fit immediate a Magistratu,cum vel delim ignotus est auctor; vel notus quidem, ata nemine postulatur.3. ACCusATro apud Romanos incertis S gravioribus delictis cuilibet ε populo competebat; hodie omnium criminum seli ad eam rem constituto Procuratori Generali persecutio committitur. c
4. Non male, siquidem multa manerent impunita delicta, si a cusator e populo esset expectan
S. Querela tamen nec privatorum excluderetur, si negligemtia conniventiave Procuratorum Generalium vigor justitiae adve sus quosdam remitteretur, quod nec graves Iuris consulti a praxi horum temporum existimant ali num. A. Matth. trast de Crimis ad lib. 48. P. rit. 2O. Cap. 2. n. g. e
144쪽
' 6. Qifin etsi inquistis fiat, causa tamen per modum accusatio. nis ac defensionis utcunque dispari sorma, agitanda & discutienda est, quanquam in hoc Mores va
7. Item ubique locorum, ubi Reus deprehenditur. judicium recte instituitur; rectius tamen ad locum admisi, modo id requitatur, transmittitur, ct hoc δε-
minandus judicandusque, ne mala mansio poenae loco cedat, nec omnino excedendum juris Romani hiennium, sine gravi causa, LProperata. I 3. C. de Dd. h p. Sed gravissima quaestio haec est: an, si probationes ad sententiam non sussiciant, quaestio- hem de Reis per tormenta habere liceat ' usus temporum seri ita ;multi tamen sapientes viri in alia omnia eunt. i Io. Leges equidem de tormemtis probandas existimo, modo adsint duo requisita, S una cautio. k II. Primum, ut crimen sit grave, quod sine magno Reipublicae detrimento non potest ignosci. t I2. Secundo, ut adsint tam prae-Fantes Praesumptiones, sola ut Rei consessio deesse videatur; ut judex, licet ad damnandum pringredi nequeat, prope tamen ceditus sit animi, sentem esse Reum. Vid. l. I. I. r. 'ri de Qua m)I3. Cautio ne confessiones extortae pro exploratis facinorbbus habeantur; sed ni cum judibetis & vestigiis laeti, omnibus. ue cireumstantiis, conveniant, dem ne mereantur. n I 4. His suppositis , leum de Quaestione in tormenta non ' esse improbandam, ea nobis' ratio est
tu, ct alias usi sumus, quod lex
it ἔριολογα πολεως communiis Rex
submittere intelliguntur , quam proinde nemo injustitiae adversus se aut alium quemvis arguere po
petuo ingenti incommodo S distrimine laborare debebat , audiale quid recipiendum, unde rarissime, nec nisi exquisitis casibus, immerito civis affigeretur. ct Mahin hoc triser, non turpaerat, ad quod sua se quemque u luntate boni publici causi obligare poste dictum est alias. p
quae est desicti coercitio , de qua
145쪽
summa regula est, quod pro quam litate peccati , gravior esse de-heat, ut tamen crebrescentibus delictis ex usu possit asperari. sq)17, Quanquam autem tum poena a quolibet, qui paria non deliquerit, exigi possit, ut recte Gratius docet d. lib. 2. c. go. 3. tamen nec Civitatis constitutio , neque divinae l.egis sanctitas, facile id cuiquam privato concesserint. fr) i 18. Etsi quandoque publica autoritate jus puniendi privatis permittitur, non modo ad emendationem, ut Parentibus, ct Propinquis ; sed & satisfactionem S exemplum , ut Patri in filia
I9. Caeterum puniuntur non quilibet actus vitiosi, sed qui humanam laedunt societatem , quam quo magis violant, eo vindictam graviorem esse oportet. st)ao. Spectari tamen deboni cau- quae impulerunt, quae retrahere debuerunt, aptitudo persbnae
delinquentis, ad judicandum de illis; Deus S tempus perpetrati delicti; qualitas. & quantitas facinoris; denique eventus qui subsecutus est; quae omnia latius exe-
qui non est hujus loci. Hae Graistius, d. cv. 2o. g. 29. S
non alium quam ipsum delinquentem esse puniendum , neque ad posteros quicquam poenae propagandum , quod leges tam divinae quam humanae inculcant, Sed . L. cap. III. l. ia x)2 2. Quanquam incommoda paeuae parentibus inflictae liberos premere possunt, veluti ex publica
tione bonorum egestas eorum Coninsequitur; quae tamen hoc nomine reprehendi non potest, quasi personam delinquentis egrederetur. y) . .
23. Morte reorum crimina poenasque deleri, cum ad heredes nunquam transeant , per se clarum est. a 24. Modi quoque cusodiendi reos
criminum a poenis diverti esse debebant, ideoque Carcer maxime perpetuus non immerito ab Romanis S veteribus cunctis suit improbatus ad usum paenalem. I 8. l. 9. I. 35. π. de Mn. ia i 23. Crimen Majotatis est, quod admittitur a subditis contra summam potestatem; estque duplex, Majestatis in specie, via Perduellis-nis , L ult. n. ad L. DL Majest. bb
146쪽
INsΤITUTIONIS REI PUBLICAE. art
' 26 Primum est, cum quis an, ano hostili adversus Rempub. ali quid machinatur. cc 27. Cujus apud plerasque Gentes poenas non modo personas delinquentium, sed S liberorum S propinquorum seriebat: cujus rigoris vestigium in jure Romano superest . I. Quisquis S. C. ad L. Iul. Majest. Sed hoc, ut videtur, praeter rationem. dd 28. Sequitur Peculatus, qui nihil est aliud quam furtum publicum , cujus mi te modi formae. que, proinde & variae poenae. ee
29. Repetundarum tenentur in Magistratu. poteltate, cura tione, legatione, aliove munere publico positi, pecunias acceperunt . quo magis aut quominus
officio suo iungerentur. ss)3o. De Ainbitu tenentur, qui corruptis suffragiis honores pe
3I. Crimen Annona committatur ab his, qui malis coitionibus
hoc agunt, ut annona fiat carior,
quod Romani mulcta saltem xx. aureorum plectunt; sed Carolus Caesar V. poenam capitis praestripsit, Cons. Crim. art. II 3. lili 32. Crimen Remusrum committitur ab his, qui pecuniam in publicos usus sibi commisiam intervertunt sibique retinent. ii, 33. Denique Concusso vocatur, cum quis obtentu potestatis,quam habet, terrore injecto, pecunias
Rupti violati ve aueris, I. un. C. de ML merib. non rump. li 3S. Privatam laesonem, sed &publicam, manifesta consecuti, ne praeserunt , primo, Homicidium, quod jure divino sanguine vindicandum , utique voluntarium, non invitum. mm 36. Parricidium sumitur pro caede alicujus, qui in recta sanguinis linea nobis est conjunctus; reliquorum caedes propinquorum magis est, ut homicidia atrociora
37. Adulterium est corruptio mulieris alii nuptae, I 6. I. π. ad
38. In muliere igitur ad te rium, in virgine viduaque stuprum committitur, Levit. 2o. I3. Deut. 22. vers. 22. ppin ' '39. Recentiores Legislatores quur antiquum Ius Romanum . quo relegatio i intum in adulteros sancita erat, facilitate superare;
147쪽
divinum, & veterum Germanorum, aliorumque gravium populorum , quibus hoc capitale fuit, leges, imitari maluerint, nulla idonea ratione probari potest. qq)4o. Stuprum est corruptio vi ginis viduaeque honestae; nam me-νnrisia voluptas , etsi impunita, ut visum Romanis, exemplo ebrietatis similiumque vitiorum, esse non debet; aestimatione tamen
criminis distingui meretur. rr 4r. Persecutio supri moribus hodiernis non male exerceri videtur , in hanc sentetitiam , ut vir ducat vitiatam, vel dolet. ss 42. Vis fertur duplex, publica ct privata vis dicitur quaelibet atrocior , maxime quae fit armis; & hinc privisa intelligitur. it 43. Ad publicam vim pertinet
Raptus virginis viduae ve honestae, quem merito Ius Romanum gravissime persequitur, capitali poena, L Mn. C. de Rapt. viae div Falsi crimen est ficta veri- . laq) d. ι. l. 36. π d. ι. t 33. 0sὸ d. I. ti) d. i. f. M. vv d. i. s 4s.
tatis imitatio, vel suppressio, in fraudem alterius faetii, cujus plurimae sunt species, aliae aliis gr.
4s. Madia propriε est crimen eorum, qui ope diabolica, premstigiis artibusque vetitis grassam
46. Puniendi quidem, sed maxime , qui nocendi causam habent. Za 47. Hagium vocatur surtum hominis, cujus paena usque capitalem extendi potest, haud minus, quam Raptus sine stupro, tuli. π. N C. de Plog i)48. Abdemtus est furtum majus pecudum ex agro vel stabulo abductarum, L ult. π. de Abig. et 49. Stellionamus postremo dicitur omne crimen, quod speciali nomine caret, a Stellione versuto animali, quod se in omnes sormas vertere dicitur; adeoque sp cierum enumerationem hoc delictum , uuasi clausula generali, ob-
AD hunc locum pertinent quae-l rium augentia, quorum pleraque vis commoda Alcum aera-l in capise, de minoribus Majestatis
148쪽
Dribus ita recensa sunt, ut in universali hac disciplina parum de illis supersit amplius dicendum. a
2. VECTIGALIA proprie sunt praestationes , impositae rebus , quae invehuntur & evehuntur. TR BuTA non habent relationem
ad invectiones in , vul extra mnes. Sed Vectigalium saepe generalis appellatio est. b s. Justissimus omnium Tributorum, CENsus videtur, quo secundum facultates divitiarum cives in contributionem vocantur;
ct sorsitan magis ratione fructuum, quam sortis habita, quia alioqui faeneratores , & qui reditus capiunt faciliores, prae immobilium possessoribus enormi praecipuo gauderent. c ' 4. Secundum haec Tribvia, qtueminus exhauriunt, ct causis lucrativis imponuntur, veluti quod a successionibus, quae ex latere
propinquitatis, aut ab eΣteris veniunt. in universum praestare ub
s. Tum Vectigalia rerum, quae extra civitatem evehuntur, quaeque aliunde aduehuntur; earum imprimis, quae magis ad luxum ct abundantiam , quam ad usus a Auetor in Op. Mai lib. III. seri. III. e . l. s. 6. by -. f. 6. lc Ibid. , s. 4 i. seqq. d) μου. d. f 6.
necessarios pertinent, quales sunt. quas Marcianus, in L xv I. π. de
publicanis , recenset. e 6. Ad Cessum proximi acee dunt praestationes, agris 9 Δω-bus impositae, quae rebus semper cohaerent, ct a quolibet possidente exiguntur, etiamsi convenerit inter emptorem S venditorem , ut emptor tributum solveret. D7. 1mo S reliqua tributi non is luti, quae ante vendationem cesserant, ab emptore solvenda sunt, quia landum sequuntur. Viae lit. C. Sine cessu, vel reliquis, fundum
8. Idem erit, si venditor par tem census ab agro vendito in alium, quem habet vicinum, transtulerit, tametsi possessionis cem sualis transtatio publicis actis inserta fuerit; semper enim fundus vetuso censui manet obnoxius, nisi a Principe permisia sit tr alio, eod. tit. h . '9. Rebus ad vitae usum necesi riis, liberisque capitibus, non nisi summa urgente necessitate vectigal imponendum: sed haec ad politicam vergunt. i
Io. Immunitas concessa ad limredes aut posteros non pertinet
149쪽
nisi diserte privilegio simi comprehensi, I. I. I. de juri immun. Et mentione posterorum simpliciter facta, rationem habet, quod Lege Romana sentitum , posteros feminei sexus non intelligi, sed masculinos duntaxat, a L I. I. ult. k
II. Collegiis vero data immunitas , veluti Academiis, perpetua quamdiu durat collegium , esse
. I 2. Quia tamen vim majorem non habet immunitas, quam privilegium , ideo lege contraria tolli & aboleri potest; nisi per contractum promissa & adsignata sit; quo casu jus quaesitum auferri non potest, nisi id quod interest in vicem praestetur. m
perpetuo, Res sici, res exerciti-hus paratae, S Praesidum provinciarum , d. l. 4. l. pen. i. 9. g. pen. ' ult. Gistudiorum quoque honori datum saepius, ut a Demiae , ibique tam docentes, quam discentes, ab oneribus vectigalium liberarentur. n I 4. His etiam, qui loca palustria aut eluvione maris vadosa, aliterve inculta emendant S frugifera faciunt , urbe sue desertas λὶ md. d. 6 37s. 33. n -39.
Dequentant, merito immunitate, saltem ad tempus, sublevantur,
Is. Tribuita , sive Cessus, ple- rumque immediate colliguntur. Vectigalia proprie dicta solent locari , quia diligentius quaeritur pecunia ab his, quorum privatim interest, quam ab iis qui Rempublicam administrant. p I6. Qui conducunt vectigalia
Publicam dicuntur, odiosum cunctis gentibus nomen, tam Ob e actiones, quibus VeXant ciVes, quam ob invisum per se institvitum, L I 2. π. d. Publican. la I 7. Poena eorum, qui res m nificas , sive tributo obnoxias non profitentur, est haec ubique, quod res celatae cadunt in commisi ;& in fiscum, publicani saepe commodo, redigantur, I. II. f. 2. L
I8. caeterum Vectigalia, sine Principis jussis, neque a Magistratibus, neque ab ipsis publicanis auaeri, vel minui, vel reformari Pollunt. 0
I9. Vigor etiam publicae utilitatis postulat, ut Reliquatores publicanorum corporaliter plectam tur, nisi perspicue docere queant, nec cupiditate, neque negligentia es d. f. 33. O Vid. l. ia. seqq. q) d. F. 18. 0 ιMA I. 29. lbιαs asa Diuili od by GOmle
150쪽
si sua , verum fato accidisse , 2 i. Debitores autem Uci , vel quominus solvere possent. t Reipubi vectigalia conducere pro-uo. Est S hoc rationi consen-lhibentur, nisi sorte tales obtul taneum, ut qui maximos fructus rint fidejusseres, qui & reliquis ex redemptione vectigalium con- l eorum satisfacere parati sint, I. s. secuti sunt , si postea minime j l. 2. N 3. eod. x tanti locari queant , iidem ea l 22. Denique, si facta prioribus pen*nibus sustipere coin i sit locatio, prioribus non solutis, pellantur , ut Romanis ustatum ' pellere licet conductores, tempo- erat; hodie non perinde servus re licet conductionis necdum imtur, I. II. I. vlt. eod. H l pleto, i. Io. I. I. GL 3 M aid I. xo. d. s. xo. o ML s 2o sy d. I. .
C A P. VI. Iure Reformandi Civitatem.
Requenter ita accidit, ut vel l que reformare est ejusdem neu, jura Civitatis administrandae abitatis. c initio male collocata sint, vel 4. Proinde in Populari Imperio, iecte posita deinde corrumpan-squod ad jubendi potestatem ait, tur; atque ut ita Reformatione MLineat, proficisci debet ab ipso po-pat opus sit. a pulo; suadendi auctoritas a viris g. Quasio Iuris imprimis helcisapientibus oritur. d est: quis reformationem institue- s. Talis erat Attici Apuli con- re, quis petere possit 8 b) ditio , priusquam Solon eius si a. Et quidem sine haesitatione tum reformaret, qui volenti pindicendum est, eam non posse fie-spulo resormationem imposuit. e ri ab aliis, quam qui jus habent 6. Diversum securo exemplum Imperii Summi; sormare enim at-lsuit, is enim leges suas resorm