장음표시 사용
12쪽
Metaphysices Aristotelis, Interprete Hieronymo Bagolino, philosopho praestantissimo,
phia ; O quot causae, O quopacto antiquiores philosophi
de causis quoius modo entis disputauerunt; O aDuc in minori a cum osse cris, quod nec secundum refctitudinem, nec
fecundum 'eciem infinitae fiunt causae; nunc incipiens fecundum , qui inscribiturβ ,primum dubitare opus esse dicit, ut O copiosius uersemur in propositis consederationibus, neque enim facultatem habuisse potest is, qui dubitationes nonsoluerit ; neque soluisse, nisi qui nouerit dubium ipsius
rei a ut uideamus nem propositae confiderationis .sol tio enim dubitationum, facilem uiam praebens, praeparabit nobis occursum ad ueris um 'eculationis finem. Ex his enim, conueniens esse philosopho dubitare, silendit: ut orpositarum rationum , ueluti incorruptibilis inuiolabialis ,factus arbiter, eligat quod est utri steculationi consionantius. Haec cum procem, loco posuit, expositionem primam dubitationum facit: deinde , posterius in unaquaque oppositossermones coadiuuans, auget dubitationum dis- cultatem .solutiones uero ab ipso quidem non oportet quaerere in hoc libro . est enim totus fecundus dubitatium. Vos uero , mul ipso dubitationes proponente, per rationes α-
13쪽
pondere tentabimus, O , oppositas rationes interrogante, ueris quidem assentire ,sophisticis uero repugnare. cum ea nim quis huiuscemodi intentionem adeptus fuerit, O lite aramphilosophi manifestam constituet, O totius nego , propositum in non multis amplebetur. de his enim , quae hic proposuit , io' non de aliquibus altis Aristoteles, nisi forte extra propositum, insupernaturalibus infre doctrinis suis disputabit: O adhuc expeditam faciet litigiosarum rati num redargutionem. Ucnda quoque, quonam pacto O. Pythagoricus, et Platonicus his instat th occurrere potucrit. PRIMA igitur dubitatio, utrum unius, aut muli rum scientiarum speculari causas. vo D quidem quaerit, huiuscemori est: quoniam ct eis niua est causa, informatis, O finalis, in quibusdam quomque O materialis; nunquid Iciens rem ipsam ,sior omnes eius causas, unus existens, quatenus unam habet sitientiam , aut multae scientiae circa multas uersabuntur causas , et una quidem cognoscat essectivam, alia uerofortasse materialem , aut finalim ,alia uero formalem. RES PONDE Mus erdo, quod una omnia considerat . unam enim aliquam ipsarum ignorans non habebit rei scientiam.
si autem O de sapientias mosit, admodum ridiculum esset
putare , ipsam ignorare bonum, aut formam, aut genera-
E r utrum substantiae principia prima.
v AERIT quidem , utrum primus philosiopb in causas entis sciens, sciet Oeam, quae est in maxime primis, O imme diatis propositio nibus, veritatem: aut, alterius quidem sit cognitio principiorum entis , alterius uero entiam O uniuersa simarum dignitatum.
SED manifestum in , quὀd eiusdem es ct haec, O ipse crin
14쪽
scere . neque enim, altera ignorans, perfectus est: O ex utrorunque cognitione principiorum , scientiarum scientiam
habebit, ex syeculatione quidem dignitatem, O principia cognoscens demonstrativa, O subministram ipsam alus frient s: dialecticae quidem , O omnino omnibus, quae BD-gismo utuntur, eo quod fieri non possit, ut idem assi metur,
O negetur: naturali uero , eo quod nihil ex non ente generatur : Geometriae uero, eo quod, quae eidem aequalia sunt, inter se etiam sint aequalia: omnibus scientiis, quθd bonumst ultimum appetibilium. De quibus quae quidem ntuntur , solavi credulitatem habebunt. ipse uero a nullo haec recipi Mens melius , quam per demonstrationem ,sciet :per entis uero causas omnia scibilia Petulans.
QvE MAD M o D v Μ igitur eiusdem est,scientiam habere, et ipsum scibile; O, qui alterum non es assecutus, neque e tiam, quod reliquum es, habebit: se unius, O eiusdem viri est, entium causas considerasse, o demonstrativa principia ,pervae O ipsa entia, O cognitiones entium desti per ex quadam intellectualis ecula cor siderabit.
Er si est circa substantiam. QvAE RI T quidem, an, si co rcessum fuerit , apientiam ci ca eos se habere , circa omne ens haec se habebit , aut plures erunt, quibus sit entis cognitio dictributa. PDsPONDEM us autem, quρd sapientiae quidem est, entia omnia, quatenus entia sunt ,scire; nihil tamen uetat . a lias esse, quibus partes entissent distributae; etsi diuersm de ipsas , θ' communius considerent ut arithmeticam, OUrologiam, naturalem, medicinam, O si quae aliae hui semodi siunt.
ET, s I plures, utrum Omnes cognatae.
HAE C reliquia est prioris . neque enim insequentibus seorsum. 2 de Wsa
15쪽
de ipsa fermones faciet. Dixeris vero occurrens problema ti, quod species quidem totius Hilosophiae, ut prima phil sopbia, O naturalis, inter se cognata sunt, O tota: quauem non circa subsantias principatiter uersantur, ut ma Gematicae , ut quidem non coordinata ipsi sapientiae, aut quatae ipsi magnitudine, O digvitate, nunquam utique com gnata ipsius esse dicantur: unde neque multae sapientia sunt sed una, quae uerisma est . uerum , ut ab ipsa procedentes so ex datis ab ipsa principes dependentes ,stneque tantil tam ab ipsa remoueripotentes, sic quidem O inter se, genera smae ipsarum scientiae cognatae esse dicantur. O quia onmium intellectus est parum excellens, etsi proximo
quidem ipsius aptemtae, m. Putem quandam hanc scimentiarum substituens, quae omnes cognitionumhpecies mse
ipsa in ratione principii praeaccepit, per ipsam quoque par ticularium principia iaciens. idcirco neque omnes aeque practantes sunt; sed propinquior quidem sapientiae, ea, quae ma gis abest , uenerabilis magis est quae uero per plures sitientias ad ipsam recurrit, intermediis omnibus inferior est. SE D neque cognitionem eodem modo habent. arithmetica nanque geometriae , O aliis matbematicis cognatior est, qu2m naturali, O diuinae. nam per unum uinculum, quod
es ipsius sapientiae ad intellectum, cum ipsis remittitur. diau tua uero, O resolutiva, O desectiva, O demonsrati sibi inuicem magis conueniunt, qiam aliis quibusidam, tamqsam proxime ab ipsa sapientia dependentes, O per ipsam simul cum stlendidi sim igne generi seruandarum ani
Ex Hoc quoque ipsum est inter quaesita necessaria. I P s x quidem dignum esse dicit inquisitione, si cum substantiis
sensibilibus , ut coelo, terra, melis elementis, auimalibus ,
o plantis,sinito aliae quaedum Abflantiae intelligibiles.
16쪽
Verum rationabiliter utique quis quaesierit, si , cum veris substantiis, etiam apparentem dii ostionem substantiam appellare aequum sit, an non. forte enim generationu D men est ei decentius. ET vrnu M singulariter, aut plura genera substan
Pans quidem etiam haec est praecedentis problematis . nam ut unum ipsum in sequentibus faciet. quod uero duit, huiu scemodi es. Etsi concessa fuerit, inquit , esse quaedam sub flantia praeter sensibilem; nunquid umus syeciei erit, aut saltem duarum specierum ρ iam enim Plato uidebatur inter intellectualem, . O sensibilem cogitabilem assumere : sub
qua orinabat'mathematica , non quae scilicet imagin
bilia sunt, O opinabilia; hae enim non Iunisubstantia, sed substantiarum imagines: sed illa, quacunque secundum seu
pantiam anima inse ipsa continere dicitur, quorum et primcipia , O geometrica, O arithmetica, O harmonica intel-fectus opificis ipsi imposuit, ubi de generatione animae agi tur in Timaeo, tradita sunt.
D I c g M v s igitur, quod possibile est , O unam dicere esse omnium intelligibilem sub tantiam, eum sensibilem ab ipso solam separemus. quid est, quod semper est , generationem uero non habens ἰ O quid est, quod fit quidem, nunquam
uero est ἰ secundum diuisionem induo quouis modo entium. Possibile quoque est, occultam , O ratiocinatione speculab lem subdiuidere, O in proprie intestigibilem, O in cogita bilem , iuxta ea, quae dicuntur in libro de republica. Praet rea uero O utranque harum licet subdiuidere. intelligibiles enim O intellectuales multos ordines assumpsimus auia marum distinctis ei, qui fecundum thecies entia distinguere curauerit, multam secundum Abstantiam diuersitatem ui debitur babere.
17쪽
ret D x his igitur, ut dirimus, confides andum est.
S ΑΡ Ι Ε N Tr A , inquit , νι rum substantias solas consederet ipsarum rerum, aut per se accidentia. , Dicemus igitur , quod substantias. O quae hocpanto insunt ,per resolui uam quidcm principia extis accipiens; per diu uiam uero, Omitinam οwxium substitutias moderam; per demon- Isratiuam uero, quae per se substantire insint , cod rudem, hoc uero in simplicissimis, proprie intelligibilibus Iubsa , Itys ess, quὸd omne, quod sunt, hoc sunt. ideo neque desini biles ,nec demonstrabiles fiunt ,sed sola apprehensione γη siderantur, ut etiam ipse multis in locis, dicit diceni et inresse
crus avtem aut attingit, aut non. diuinus Platoia Ani M.s guberrato ian teluctu conside nutur.
Si D insubstantin mei s , quae demonstrarum fini undum ea, quae eis insunt, sc Ie habent. Simplicissimo quidem en--tium iubilincii ,praeter tuorum esse . quapropter non es t forum hoc quidem substantia , llud uero aliud. idcirco me libra haec sunt definitione, O demosibatione. ini VNI v E Rs AII B v s Bero rationibus per se consideratis, ct ornantibus siensibilem naturam sper se accidentia superi e nisi M. ideo O demons alio circa ipsasersatur idini Is materialibus uero jeciebus, ct iii diuiduis, G sensibilibus, etiam quae proprie accidentia sunt, imaginatione percipium tur , qua adsunt, O absunt praetersubireti corruptionem. HA E C vero rursus deteriora accideritibus. motarabilibus,
per sermonem de si is apprehensibilia sunt, non quidem sapienti, quatenus sapiens, sed medicis forte , O p sicis, O uniuerso huiuscemodi genera.
Quo D quidem sapientis,fecundum ipsum Aristotelem,sit, substantias considerare, per saccidentia, exclamat proamium tertj: Uscientia quaedam, qua considerat ens, et i inquantum
18쪽
inquantum ens, O quae huic insunt persee. QV o D uero, quae nunc ad speculationem exposita fiunt, maxime ipsi rati perse messe uidentur,significat illud,quθd ipsa per omnia entia 'rambulant. nam identitas, O diueri; - tas , O similitudo , O di militudo , O quaecunque nunc proposuit, non in quibusdam quidem entium uidentur id
quibusdam uero absistunt , dsuper ab intelligibilibus imcipientes , O omne nitelligibile, o diuinum distinguentes, per animalem substantiam ad naturam uniuersorum o caelum, O generationem desiendentes, identitatem .equalitatem ,et mititia non , quae est ipsius unius optima natura, entibus impertitae sunt. DI VERSITAT Es uero, O issimilitudines, inaequalitates , contrarietates, O prius, O posterius, O huiusiem
disimul omnia a foecundissima, o bideficiente omnium camsa, sciticet in istae uirtutis dualitate, et uisibilibus substantus Osensibilibus suggesserunt, ut neque sit natura media impartibilium, O parisbiliam, neque fecundum excessum sic ab omnibus abstracta, neque ad sensibilium effectuum exitus abiecta, quae non his speciebus disti ta sit. Eet ob hoc Plato in Sophista genera ipsius entis perscrutatus,
quae per omnia entia perambulant, identitatem, oe alteriatatem , O essentiam, oestatum, O motum enumeravit. Λ M P L I v s ipsius quoque naturam non entis insinuauit, qua cuiuslibet quidem differentiae, cuiuslibet quoque compos-tionis , O contrarietatis unam causam defert, Er adhuc in Parmenide primam formarum enumeram m
minit de similitudine, et auissimiliter privssuppositionibus, in considerationibus de formis,et in his ipsis suppositionibus; per primam quidem solam unius superessentiam, Olmplurificatum bonitatem ab his excipiens; per secundam uero entia omnia his distinguens causis. quamuis, si neque substantiali, cadesse possint, neque ab aliquo eorum , qt quouis
19쪽
quouis modo entia sunt, remouentur, cur non ipsis entibus,
quatenus entia sunt, per se accidisse dicantur Z Ideo qui
circa naturam occispantur, O matbematicus, O primus
philosophus ipsis coguntur uti, modo credulitatis reliqui, solus uero primus philosophus sit time , O nitellectualiter. unde et ipse daemomus ristoteles O in nono huius negoch de omnibus his simul docet, O in his latenter constru -xit, quod sapientis est de his sitire . namsi diale Iicusproba biliter de ipsis metractabit, ut dictum es O his , ιn picis: quis erit, qui cum sitientia de ipsis doceat Z an manis flum est, quod ille, quem induit dialecticus Z epingitur uero
talis esse non unus artificum: non enim utique de omnibus conaretur il utare sed de illis tantum curam haberet , qua sunt siub illa arte , quam habet . nunc uero de omnibus interrogat, restondet , sapiens esse uideri cupiens. hic ergo scientifice de his dicet, de quina ' δεδυκ sophissa. est enim sapientis etiam hissimulacrum multifarium .pr pinquius uero dialecticus ipse , quemadmodum O intelle-LIui propinquior est opinio, remotior uero phantasia. Si igitur induentessapientem de his pertractant, multo prius cognoscet ipse barum naturam, O proprietatem: quonseam neque simulacra circa ipsa utique uersaretur, nili um uersam, O primam , O ueri mam scientiam sentiret e rum , qui circa haec negociantur. igitur O circa haec ipsa se habebit sapiens, O circa ea, quae insunt ipsis , fecundum eorum proprietatem ipsa considerans ,si , quae eidem aequalia sunt, etiam interse aequesta sunt: O ,si unum uni co trarium est: ct huiuscemodi . ubique enim scientia, qua ,
ipsum quod quid est ,scit, O, quae pcr se insunt, cognoscit,
est demonstrat. etenim absurdum est,primam habentem de quocunq&e scientiam,secundam , quae ad hanc posterius' posita sunt, ignorare. Haec quidem intratum. SI A v T E si quis inquirit, cur Plato quIdem in his motumo statum
20쪽
o statum enumcrat, praetermisit uero horum Aristoteles memoriam: sciat, quod Plato quidem , sciens O motum ,
O statum in latitud ne diuinarum oebumanarum rerum , necessario in generibus entis etiam haec enumerat. Qui vero naturalia solum corpora moueri putat, O quiescere, merito non putat extendendam esse ad omnia entia borum generum proprietatem.
E r unum principia, & elementa genera sint.
D v o proponuntur nunc ab ipso, unum quidem,sigemra r rum principia oportet dicere, O elementa; principia quidem, ut causas; elementa uero , ut simpliciora: quoniamo definitio in haec ultima resoluitur: an potius ea, qua in
sunt rei, in quae res ipsa diuiditur: quae propriae ipsius appellantur SECvΝDv M uero, si quammaxime genera dederit alia quis esse principia, non autem ea, in qua unumquodque diauiditur: utrum, quae magis comprehensiva sunt, ad plura extenduntur, c talis Graiin principiorum intellecti s9 an potius, quae proxime praeicantur: ut, Calliae utrum
principium sit animal , aut homo D r C E M v s igitur ad primum -Quae principia firmo quaerit nunc ἰ nam si materialia, aut formalia: quae insint rei, principia sunt. sin effectiva, aut finalia: genera ipsa principia sunt: non quidem haec. eorundem enim principiorum haec sunt9 quaecunque sunt posterius gentia: haec Gnim sunt in ipsis operatis: nec.etiam, quaecunque ab ipsa sensibilia consitura sunt: en enim in Cana O bonera, antimi. quae quo modo possent sectiva esse principia ipsius, aut finalia, cum sint paries apparentis substantiae t s uero sunt aliqua genera ante ipsa singularia, sensibilium causa, quae in nationibus naturae uniuersorum insiutiuntur, tar