장음표시 사용
31쪽
siderant sensibilium causis ρ quoniam dicerent utique neque habere immobilia essestiuam causam, aut finalem .sed maxime quidem habent: siquidem etiam a principio haec sunt, O non casu processierunt ad entia. omne enim quoms modo ens aut principiis est, aut ex principio. multitudo uero principium esse non potes. quapropter Iiuam utique, finalem causam habuerit. nam gratia boni o sunt immobilia, CP cognoscunt , cognoscuntur. Deinde aliud erat, quod a principio proponebatur . non enim propositum erat considerare, an, deficiente causa, possibile sit rei scisntiam factam iri; sed, si, existentibus causes diuersis, no una scientia, sed hae nusitae considerantur. quod nunc non proba tum G. Porius uero quis ad oppositum ex his motus argi Ventatus fuerit. Si enim omnes, quae circa immobilia ve santur , omnes inea sentcisubiectis causas cognoscunt, nihil eorum , quae ipsis insunt, asternantur: tiam sapien
tia omnes entis, quatenus cns, causas cognoscit --D Unceps uero ratio probare conatur, quod finalem causam mathema
tica non labent. Disium autemsumit, quod ipsum, cuius gratia, actionis est finis . non enim ipsarum actio vim sunt fines tantum, sed multo magis ipsarum θeculationum. nam gratia boni , O assimilationis ad diuinum , O verae nostra salutis considerationem appetimus: ipsarum uero actionum finis θ' particularis est 2 neque proprie finis .si uero geometrae non utuntur assignatione finis, demo rantes quae per se guris insunt: mirum non est. neque enim subrectum sibi ipsis considerant, s.ιe sit ,siue non: neque sinem, quo niam magnifaciunt: neque aliud ullum, praeter ea, quae pcrse insunt figuris, magnitudinibus ue. proprer hoc IN riti utique sint. Cui enim principium est, inquit, equidem
noui. pnis vero, ct medium ex v s, qua non n9uit . quae machinatio est, talem concessionem aliquando scientiam factasti. Atqui primus philosophus O propter quid circulus in
32쪽
pe ipsum conspicit , O, quid ex lis, quae uere stat, imitrur; qua prima figurarum. O quid in i is ordo i 1l, nude eis omnino ipsius boni mul ingreditur causa, omnino coos rat. Deridendus quoque Arsippus es, ipsius quidcm coquinariae esse putans finem, alicuius gratia tale praepara Ire obsonium e mathematicas uero , ad ueras conci IO..es
scientiamparientium propositionum de)ὶendentes semper , non mentis foetus, O imitationes, putans ostendere res, cirIlca qrias uersantur. unde enim, quae in inses ueritus ἰ unde ordo , ad quem, quae dici non potest, pulchritudo simul ingreditur Z unde ex insciscunduetiua, O surpum OLI M utilitas animae Z si non multo prius ab intellesta magna
Α rQui, si plures scientiae causarum lunt. IOPPOSIT v M astruit, quod O uerum est, unam scientiam causas omnes scire ipsius scibitis. O hoc ei placet. est a tem ipsius demonstratio ualde et breuis, O manifesta. quin
dam uero eorum, quae interponuntur, indigent breui ex. yminatione . Dicit autem ,si alia quidem croctivam causam nouerit , alia uero finalem: c contingit nanque rem omnes
habere multae sapientiae emur, O ambigent de prior bus; O nulla fecundum ueritatem ipsarum erit sapientia. Omnes enim imperfectae, tanquam illae, quibus sit causarum cognrtio distributa. deridenda enim est, quae essectivam cau'sam scire nititur: cum neque, quid sit res , cognoscat; --que, ad quid facta sit, aut est. Impe illa quoque, ' Isum, quid est ,se considerare dicite cum neque principium motus siciat; neque ipsum, cuires causa , cognoscat. Quae uero finem ipsum, ut putat, praeassumpsit; se neque, cuius sit fnis, neque, unde substitit res ipsa, cognoscit, quo modo non recte servabilis fuerit ψ quapropter non est scientia una, quae omnes causas considerat'. haec quidem
33쪽
continet totam inructionis potentiam. Sed percurramus literam VT Do Mus , unde quidem sit motus , ars ipsa, &domificator: cuius uero gratia, opus ipsum: materia uero, terra, & lapides et forma uero, ratio.
HAEC astructura sunt huius, quod omnes causae influit uni. ipsum uero, cuius gratia, O finem domus, opus ipsius dicit este , hoc est regere nos, O conseruare supellestiles necesserias. hoc enim est opus domus ;.huius gratia a Pi incι
Ex HIs quidem, quae pridem determinata sunt. D I C T v M est de sapientia in maiori α; quod, qua in algi
principalior, in destrinalis in is, quae plurima nouit so certi lyma. Dicit ter o , quod ei ho defex nationibus nisi una causas omnes nouerit, sed unaquaque unam, ambigent inter sescientiae. optima quidem, o maxime princeps, quae sinem ipsum, oe bonum considerat: ma ime uero demonstrans, ct maxime definiens, quae circa formam uersatur. In adi ionibus uero, O omnibus, quae mouentar, nisi quis principium motus nouerit; sere nihil rei albequetur. Ufestiuam uero causam oppositum fini dicit esse: quoniam hoc quidem est principium motus, altera Dero finis . Aduertendum autem rursus ad proprietatem philosophia suae, quod eorum solum , quae mouentur, principium esse esseCI,
Dum putauit, eorum vero, quae non mouentur, mi ume.
sed haec quidem ex pluribus congreganda sunt. sid , quo pacto ostendat ipsie , principalem esse scientiam, quae nem irsum considerat, autemus ipsum dicentem. PRINCIPALIssIMA quidem, &maxime dux, & cui ueluti neque contradicere alias scientias aequum
34쪽
METAPHYS. ARIST. est, quae ipsius finis, & boni huiuscemodiest.
Η v I v s enim gratia alia Ant. nam, quatenus sapientia bretabet ,quia principalisset O domina aliarum silentiam nulla utique fuerit, quam quae es de fine, cuius gratia cetera sunt. etenim finis ipse dignitatem habet ductricem ad alias causas cuius enim gratia omnia fiunt, illi sermunt mnia, O ii mundo , ct in republica, O in exercitu , O in domo , in unoquoque nostrum. Boni uero O finis gratia omnia sunt. QVATENus uero primarum causarum, & maxime scibilis determinata est esse.
V A T E N v s Hero, inquit, sapientia primarum cassarum est, O eius quidem maxime cognosti potest; quae formam ipsam nouit maxime, sapientia sit. Quo modo ergo haec Ἀ- snt ei, quae formam consideriit, 'rocedens statim dicet. in terim uero, quod multis res ipsas cognominibus melius bis nouit, per ea, quae interposita sunt, declarat . si enim n uit quidam, quodam modo etiam qui perpriuationem, aut negationem dicere aliquid de re ipsa potest: ut, qui nouit, quod pundium impartibile est, O quod diuinum immorta-D; magis nouit hoc qui per affirmationem ipsum cognoscit,
O per ea, quae insunt ei; ut, quod hoc quidem es extrem lineae, illud uero semper ens per se sufficiens bona entium
causa. hoc adhuc magis nouit, qui non qualitatem rerum , aut quantitatem habet dicere, aut operationes, aulpassiones, omnia enim haec poni substantiam sunt , O secundu
ab ipsa substantia 9 β tqui de ipso, quod quid est subiectum,
potest docere. omnium utique scientiam hic fuerit perfectissimus. quo pacto uero O circa primas causas se habet, a dremus ipsum astruentem. AM P LI v s autem & in aliis scire unumquodque.
35쪽
SUBSTANTIAE quidem per definitiones cognoscuntur: i odominia ess prima scientia. quae uero perse insiunt, per demonstrationem sunt cognoscibilia. ideo fecunda scientia d monstrativa cst. quae uero ipsam formam considerat omnia haec cognoscens, definitiva, ct demonstratina es: definitiva quidem perse; quoniam hoc erat ,scire substatiam rei idemonstrativa vera; quoniam in assignatiori ibus causarum non prius cessat quis demonstrans, quam ad ipsum, quod quid est, occurrerit. non enim satis es dicere, quod ignis quidem risgregat nos, congregat uero, uerbι gratia , vix οῦ scd, propter quid sit horum unumquodque, visi in donitio neS Occurrerimus, ct ostenderimus quod hoc es utrique ip- iasorum esse, Olmi, O niui, non erimus ad demonstrand4.donei . quapi ter illius tantum, qui formam nouit, es demonstrare .Et haec es prima causa , quae ex ipsa definitione sumitur: prima uero non secundum assignationem, Uenimfortasse ultima secundum bano sed natura prima : ad
quam cum occurrerit demonstrator, quiescit: ut,qua de causa ciuilis homo musicam esse uult, aut eaercitationem corporis in ciuitate ρ ut instruat ciues. cur instruit ut scientes q. t. cur autem hoc ἰ quia sunt apti ad apprehendendam scientiam. quo modo autem hoc l quia rationales. cur autem rationales ζ quia hoc est ipsis hominibus esse. Vides ne, quod ex primis causis hic sitit ζ et est optima causa demostrationis definitio rei. Cur deficit lumen ἐ quia obstruitur a terra. habes ergo definitionem defectus lunaris. es enim desectus vae, luminis, quod es in ipsa, priuatio ob terrae obctructionε. de qua si utique demonstrationem feceris, positionem tantum terminorum permutas: ut ipse in demonstrativis nos docuit. Et, quadrare figuram aeque distantium linearum rectangulum; nil aliud est, quam inuentio mediae lineae . nams sit longitudo fortasse nouem, latitudo uero quatuor, erit L spatum quidem 3 6, cum inueneris mediam proportionale
36쪽
META PHYS. ARIST. Is ipsis nouem O quatuor , Ob, ad ipsa describis quadratum
aequale aequidistantium linearum . quodsi etiam, quid est, quadrare, dicas ; non aliud quid dices, quam medium proportionale inuenire. aut siue ostenderis, quod quadratum sit; ad hanc, ct non ad aliam, primam causam occurres.sic, quae formam scit ,sola o definit, O in alijs , hoc es per
se diu aerenitibus, solum demonstrat. CIRCA generationes uero ,&actiones. NEC EssARI A maxime per hoc effectivae causae cognitio in agibilibus , O omnino mobilibus demonstra tur . qui erum primum movens ignorat, neque utique fommam, neque finem ipsum rei nouerit . Denique, saepe pisserit nobis, quod Socratis est actio, aut Pythagorae; utperfractamur, quod bona sit , prudens , s r utius. Qv AP R OPTER alterius utique scietiae uisum fuerit. SI sic scrlatur, ut ad inconuenlans ipsum siermonem deducentem audiemus: ac si diceret . quapropter alterius O alterius sapientiae esse uisum fuerit, unamquanque causarum scire. quod idem es illi. quapropter multae sapientiae, O non
una omnes causas cognoscit. Si uero non alterius, ut indicat potius Alexander; ut communiter ipsum recte concludentem intelligemus, ac si diceret: quapropter, quoniam, quae causam cognosti sapientia est, non alterius et alterius scientiae es causam considerare ,sed unius. AT vgRo de demonstrativis principiis. C v M dubitauit de causis entis , si unius es scientiae ipsorum ominium cognitio, aut alterius, ct alterius; nunc secundum expositionem problematum interim procedens quaerit secum dum ; si eiusdem est Urincipia entis, O principia demon-srationum scire; aut, alterius quidem haec, alterius uero irata. O argumentabitur ad utrunque. 2.s uero, quod eius D dem
37쪽
dem quidem sit , praediximus: oppositum uero probantibus rationibus nunc agerre redargutionem tentabimus, siccum dum ipsius propositum. Dico autem demonstrativas communes opi
I s his oe exponit, quae sunt demonstrativa principia, et problema ipsum manisellius terminat, O subiuidit altersim ex oppinito dimorum, ut aliud appareat per diuisionem. Demonstrativa igitur principia comunes conceptus enunciat esse , non scilicet quatenus distonunt nos, aut ad actiones mouent: omiua enim finem suum appetunt ex communi conceptu. quem profoIIo ubi non assequuntur homines, O ex se ipsis potiri mrnime ualent, confugiunt ad diuinum: a quibus motic ut ipse etiam dicit 9 scire appetunt natura . haec igitur non fuerint dem9nstrativa principia, sed quatenus ad demonserationes ipsis utimur, appellantes quidem dignitates, quia apud omnes sic Gιmptae sunt ; cognitionem uero is, qua demonstrantur, manifestorem ipsorum habentes quarum unum est O id, quod est de contradictione. Cum uero ab antiquis duo de ipsa extimata sint, unum quidem, quod ipsam nilat effugit, sed omne neces e est irmative mgnificari, aut negatiue, ita ut in nullo aberrent utraeque propositiones, sed sit altera uera, alterum uero, quod Impossibile est, ipsas simul esse ueras: utitur quidem ipse nune utrisque: nos uero tantum annotamus, qu Od,secundum quidem etiam simpliciter uerum est, primum uero cum determinatione . nam in entibus, O 1 cientia comprehensibilibus necesse est omne assii mare, aut negare: quoniam, si quid extra ipsum esse est , O neque nomen, neque scientiam habeat , neque omnino dicim1sit; quo DIIo necesse est hoc affirmationem , aut negationem recipere, de quo omnis oratio faba fit Sed haec quidem alterius utique oc fuerit profundius
38쪽
fundius perscrutari. etenim alias instantias habet apud e os, qui non ignoranter ipsa utuntur . Haec dignitas. Nync uero, cum dicat Artoteles, oe quaecunque aliae huiuscemodi propositiones ,sub ciemus sermoni illam, quae iacit, omne appetibile bonum est: O illam, nihil Irusra agere na turam, neque multo magis ipsium Deum: nullamsubstantia
ex non ente feri r neque in nullatenus ens corrumpi et omne, quod mouetur, circa aliquod flans moueri: amplius O illas, quae sunt geometrarum, O arithmeticorum, O quae sunt aliarumJcientiarum dignitates; de quibus omnIbus non alius quis .sed qui causas cognoscit, considerat.se enim alius r hoc quippe Aristotelis est necesse est , deinceps dubitare , uter ipsorum est, qui nunc quaeritur Japiens. VN1Vs igitur esse, non est rationabile.
INCIPIT astruere alterum oppositorum quod non eadem
substantias cognoscet, O dignitates. quod est falsum. Videamus ergo, in quo faciat nos uacillare syllogismus. Si enim, inquit , eodem modo se habent circa demonstratu a princ pia i aliae uero ipsas nesciunt, neque, quae circa ipsum ens uersatur, haec cognoscere uisa fuerit: sanum quidem es connexum sed uideamus assumptum. Atqui omnes eodem modo se habent circa ipsium, O demonstrativa principia, fotum ipsis credentes, etiam quae proxime quidem ab intellictu has recipit sapientia , melius uero, quam per demonstrationem, ex alto ipsast eculans, O veritatem ipsarum, O ordinem, O processum ab intellectu considerans. Et haec dico de uniuersalibus dignitatibus: quoniam, quo ad hanc quidem amtem , dignitatessunt, non siunt autem simpliciter primae si cundum naturam. demonstrabit ipsas qui ipsam Jubstantiam cognoscit: es indemonstrabiles sint particulari artim ei r unde Ogeometrica principia illa demonstrat. quo modo ergo eodem modo cum a s se habet circa ipsas ἰ aut quo moD 1 do
39쪽
do, hoc non conce o, procuberit unquam paralogismus, ad quod tendit conclusio ἐSi M v L uero & quo pacto erit eorum scientia. P R I v s quidem ratio astruere conata es, quod nulla scientia principia demonstrativa nouit: nunc uero, quod inscibilia sint. Videamus ergo, in quo etiam hic syllogismus tentat decipere. NPn sunt, inquit, demonstrationum principia cognscibilia, nisi quatenus cognoscimus quidnam significent. hoc uero non facit de ipsis scientia. si uero sunt scibilia, tiam demonstrabilia sunt. Si uero demo istrabilia, etiam unum habent subiectum, ut numeri demonstrativi existe res, unum babent subiectum, cuius haec quidem passiones sunt, ut par, impar, O horum complexiones , multiplicationes e diuisiones quidem odi demonstrabiles sunt ab arith
meticis, illae uero dignitates, ut borum definitiones . non e
nim possibile es de omnibus esse demonstrationem, ut oste sim es in posterioribus resolutoriis. si autem haec 1 cunt, omnes demonstratias circa Jbiectum unum se habebunt ipsarum dignitatume quod es absurdum. nam quemadmodum arit,metica circa omnes numeros, O geometria cim, ea omnes figuras, sic una Paeque demonstrativarum circa
omne subiectum dignitatum. 3umpsit ergo ex illo quidem uerbo, scibilis, quod demonstrabiles: quod es salsum: ex illo uero, demonstrabiles, quod habent omnino subiectum: quod O ipsum est falsum. aliter enim res dicuntur demonstrabiles, O aliter orationes, O propositiones. si uero sublactum habebun t dignitates; passiones, O dignitates circa ipsas apparebunt: quapropter erunt O dignitatώ dignitates. hoc uero absurdum ab ipso non ponitur, sed O-.mnino sequitur addicta, et quod ad hoc siquitur,sicilicet dignitates ,si ab aliis dignetatibus dependent, non esse dignitates: cum hoc, quod etia in infinitum nos procedere non probi
40쪽
lemur. Rursus etenim hae sunt dignitares: quapropter Ohae indigent dignitatium: O hoc in infinitum. quid ergo mirandum so hoc pacto absurda cocedantur omnes scientias circa unum dignitatum subiectu uersaturas ed quod quidem nec demonstrabilessimpropriae dignitates, et scibiles sint secundum primam scientiam, quae civa immediatas propositiones uersatur ἰ quae cum ipso O ipsum propter
quid comprehensum habent tanquam proXιme ab inita diu procedentes, O intellectum resectenetes, O cuidem res , O exire facientes. neque ,si essent demonstrabiles , num utique subiectum haberent , praeordinabiles existentes, O in sublimi ambulantes. O deinceps quoque, quo modo
uerum ab ipso Uructum sit, speculemur. AT uero,si altera si,quae de Qbstantia,& quae de his.
SI NON idem rerum principia nouit, CP demonstrationum ,
sed alius, et alii; imperfectus quidem uterque ipsorum erit, alter quidem nesciens demonstrare, alter uero inanes syllogismos amplectens, tanqtiam rerum naturam ignorans. dubitabunt etiam de prioribus. magna enim est dignitas, O quae demonstrativa principia omnium maxime comprehc
siua considerat: et quem oportet uocare,si non est idem cum sapiente, tandem dubitabimus. quod igitur eadem meth do probauit causarum omnium ipsius entisscientem esse sa- plantem , unum existentem; quod demonstrativa principia, qui de illis meminit, sciet. quod uero per minima si meienter ab illis ostensum, uerum es licet conspicere. Si enim diuisio cognitionum impersestas utrasique scientias, O der dendas, et quae mulant scire noscientes et adhuc dissentire, et ambigere deprimis; alterum uero ipsarum, quae conatur omnia complesti, propriis adiectionibus fere innominatum Uenit. quo modo no tutissimm unio scientiarum auctoritatem