장음표시 사용
171쪽
Lib xxxvI. cap xv. Lib.xv II cap. II. De Deo Socrata Lib. M1μ DE MAGNITUD. ROMANAtione addit: Anguste se habitare nunc putat, cuius domus tantum patet, quantum Cincinnati. rura patuerunt. Quid domus y imo earum aliquod membrum. Idem auctor: Nimirumsic habita runt, qui hoc imperium fecere. quorum AGRI quoque minorem modum obtinuere,quam CEL. ARIA istorum. Iterumque alibi: Sma tunc iugera populo Romano satis erant, nullique maiorem modum adiatribuit: quo feruos paulisante Frincipis Neronis, contemptis huiu/Jatῆ viridariis, PISCINAS iuuit habere maiores '. gratumque, si non aliquem σ CVLINAS. Nec est in sermone supergressio: reuera amplae domus,& praesertim magnatium Virorum procorumuue. Quas do P. Victor ac Notitia imperio proprie Pomos
appellant,& abynsulis distinguunt. Itaoue computant Insulas tota Ῥrbe quadragintastex millia sexcentra aura, tomos milli septin
gentas octoginta fuisse. harum longe minore numero, Utquς tanto grandiores, instructioresque ostent. Enimuero grandes in
structaeq. Sc Apuleij haec attende. Bituritas ad ciorum species,
in quas PATRIMONIA S V A profuderunt, amaris mas m e D ctis as deprehendas: aulas AEMULAS URBIUM conditas, domosv ICE ΤEMPLORUM exornato. Itane cum Vrbibus comparat ζnec solus. nam dc Seneca,epistola XC I. suum vetusque aeuuin disparans : Non habebant inquist, domos INSTAR URBIvM: qua-sii dicat, at nos habemus. Alibi audacius Dp Benefic. v H. cap. X. a 'noscit & increpat aedificia priuata lamiatem MAGNARvM
vRBAM vincentia. Quae ista suntiquae item,quae Olympiodorus, in Bibliotheca Photij 3c
β que magnarum domuum omnia in se ipsa habet , quaecumque MEDIOCRIS URBS possit continere: nempe Circum, Fora, Templa, Fontes Balnea d uesa. Jdeo in poeta Leit, a dom- vRBs est. Nus o PIDA PLvRI A claudi. Examina Sc nota,mira sunt: sed Martiali etiam paucis vcrsibus comprehensa, In habentem amoenas aedes: iapbnona platanonra, γ' aeriaε yparissos, Et non unius Ualnea solus habes. Et tua
172쪽
LIBER TERTI vs. I 67'Et tua centenissat Forticus alta columnis,
astatusque tuo sub pede lucet onyx. Pulvereumque fugax Hippodromon ingula plaudit, Eι pereuntis aquae fluctus Ubique sonat. Sunt ipsa , quae OlImpiodorus dixit, exceptis Fom: quae intellegas fuille hypaethra quaedam & subdiu alia, inter illas Portaticus, & statuis alioque ornatu, in Fori faciem. Quid autem si
reuera ibi iudicia & sorenses conuentus Fuere, dc clientium, libertorum , seruorum suorum caussas domi cognoscebant. Clientium autem magnus olim populus. Horatius:
iimouit obstantes propinquos, . Et populum redim morantem,
sevum si CLIENTu M longa negotia
Diiudicata LIΤE relinqueret Tendens Venafranos in agros ut La edamomum Tarentum.
Vitruvius etiam suadet Nobibu qui magistratingerunt, domos laxiores fieri Bibliothecas ibi esse,Pinacothecas, BAsILiCAs ad Pyiudicia is dissimili modo,quam Pu BLICORUM OPERVM maguia ficentia comparat. quod in momibus eorum saepius in publica consilui, ' PRIVATA IVDICIA arbιtriaque conficiantur. Sed ut in remaneam,talis igitur laxitas: quid Apparatus &. instructio ' Communiter ita Seneca: aeuid inter pueros nos interest msiquὸd Ερi. xevi. nos circa Tabulas m Statuas insanimus, carius inepti. stas reperti in litore calculi laeves in aliquid habentes marietatis delectant; nos ingentium maculae COLVMNARvM,siue ex Aznptus arenis, siue ex Africaeselitudinibus aduectae, porticum a liquam vel CAPACEM POPVLI canationem ferunt. Miramur parietes tenui MARMORE
inductos,cumsitamus quale sit quod absionditur: oculis nostris imponimae. Et cum AvRo tecta perfundimus, quid afiud quam men acio gaudemus ἰ scimus enim sub ligo auro foeduligna latitare. Primum in ipsa domo es , Columnarum dispositio,& eloginquis petitarum: de quibus Plinij obiurgationes siquis volet,legito; & dc generibus pretiis luc earum totus liber eius exsiliit. Et quidem nΟ- tat in una Caenatione fasidii,Claudiani liberti,triginta se vidi L Lib. se,casque e Sudine lapide Germanico,cui ingens tutic pretium
173쪽
. 168 DE MAGNITUD. ROMANA&nouitas. Idem, in atrio Scauri collicatas maximas, atque adeo duodequadragensimpiau Luculgaei marmoris. Vide hanc altitudinem in uno atrio,quam multae domus totae vix aequant. Ait rum in Seneca, Parietes marmore Mudii: quod genus Incrustati nes Latini, Graeci dicunt. Primum autem Romae parietes crusta marmoris operuisse totius domus suae,m caelis mρt Mamum
Lib.YYYη. ram egisti m Rom. Praefestumsab.m 6aesaris, Plinius tradidit auctore Nepote. Id non aliud fuit, quam marmor in tenues crustas sectum parieti imponere scite,& pro tectorio ei dare. Lucanus: Nec summis crustata domussectisque nitebat
Declamator apud Senecam patrem : In hos ergo eximae varius Hesecatur lapis, H tenuisionte parietem tegat. Secandi autem ratio sin
Plinio, S: Isidoro) arena, ω serra, in praetenui linea versant arenas ractuqscate. Et nos in Italia hodie vidimus fieri. rtium, Muro tecta perfundi. Significat laquearia inaurari tota solere, quod passim icriptores & tradunt & damnant. Musonius apud
tiones' quo aurata lacunariat In secundo enim membro ut mea versio est)-legi cupiam,& ad marmora variegata parietibus imposita reseram,vel etiam ad Musivum opus. Nam ita de Mamertinus,ad Iulianum: que ei comparandae sunt PICTU RATAE marmorum crustae, ω soLIDO AVRo tecta laquearia, qui maiorem anni partem in nuda humo cubat. Ibidem &Jobdum aurum in Lacunaribus notes: quod passim in poetis, ut in Statio: Et nondum CR Asso laqueari uiua METALLO, ontibus aut alte Grasse effulta nitebant
Qui montes etiam Graios poetice nominat, grandes illas sublimesque colum M. Idem de utroque: Pendent innumeris fastigia nixa columis,' Vulgo I Ubora Dalmatico lucent 'sciata metasio.& Lucan us,de Cleopatrae regia: sese tomu,templi quod cum corruptior atra Exstrvio instar erat, tuqueataque te Iaserebant livitias,crassumque trabes absconderat aurum.
174쪽
Quibus versibus tamen plusculum etiam lata, de trabes quidem auratas fuisse vult: sed cameram gemmatam, eboratam. Vtrumque enim de horum fiebat, ad splendorem & varieta tem : praesertim in templis cum templo autem Lucanus comparatὶ ut quasi caelum imitarentur. Arnobius de templis ipsis
dissetens: lint ergo haec licet aut ex molibus marmoreis siru V aquearibus aut renideant aures,l leudeant hkgemmae. . sidereos ei motvariata interstitione fulgores : terra sunt haec omnia, Ur exsece vi Ioiaris materiae concreta. Et tu, mi Auditor, obiter & hoc adde ad templorum supra ornatum. De ebore autem, in Ciceronis Paradoxis : Tecta ebore in auro fulgentia. In Propertio :6 fodnon Taenariis domus ut mihi Iulia columnis,
Nec camera auratas inter eburna trabes.
Non leues porro inductiones, aut ut poeta loquitur, sputa suisse, Panegyricus ostendit: qui SOLIDO AURO tefulaquearia eommemorat,& poeta supra, Crassum dixerunt. Hierony- Admu-mus autem in Epistola quadam, longius etiam hoc producit,&ad parietes ac columnas. Visimus quasi altera die morituri, in aedificamus qua Uemper in hoc seculo victura. Auro parietes,auro laquearia, auro fulgent capita columnarum. Sed alia hic etiam &ing Diosa luxurii. nam lacunaria ista versatilia faciebant, & alia atque alia subinde facie conuiuas delectabant. Seneca alibi: Epist. m. Versatilia camatιonum laquearia ita coagmentant, Ῥt subinde aba atq; alia facies succedat,'toties tecta, quoties fercula, mutentur. En,
priuata ingenia & luxuriam: quid existimas Principes tentasse Si fecisse λ Nero Caesar in vestibulo aedium suarum Colossum centum viginti pedum posuit. Hoc principium: deludet ticus triplues MILLIARI AE . testagnum, MARIs instar, circumseptum aedisiciis ad vRBIvMθecum. Rura veriaruxs,atq; Ῥιnetis,sses pascuis, siluisque Naria icum multitudine omnis generas pecudum ac ferarum. In ceteris partibus, CUNCΤ A auro lita,Astincta gemmis, unionumque conchis erant. 6aenationes laqueatae tabulas eburneis versatilibus, ut flores; fistulatis, mi unguenta desuperstargeren- 'Ita imatur. Ipraecipua caenationum rotunda, quae perpetuo, diebus ac nocti-l et Iz
bus vice mundi circumsteretur. Ita verbatim ista Suetonius: mul-dum do-
ta ADMIRANDA, li tu lingulatim explicas & In rcm clucis.
Sed unum in hac Principum insania sita appellanda cst) Plu-Y tarchi
175쪽
I o DE MAGNITUD. ROMANAtarchi testimonium suffecerit, qui de Capitoli j magnifica &impendiosa structura cum disseruisset; addidit. Auod siquiae hunc Gapitolii magnificum instruorum miretur, idem si Domitiami in
aula inam Porticum,uel Bassilicam,Nil ineum, velpelgicum aetatam iiderit, exclamet cum Epicharmo, Non liberatas aut benignus tu clues,
Frofusione gaudes. Dicit satis clare,omnia illa Capitolina quae & quanta, ante diximus) nugas & quisquilias videri, prae uno membro aliquo Palatinae domus. Quod mihi quidem stuporem incutit, non dissimulo: & iam lingua haeret. AVD. Soluam eam quaestum-cula. Dixti auro ditiincta vel ebore laquearia, an non & siuuis id est, an non ibi tales species, & intermixtae verae aues Nam Rutilius Gallicanus hoc dicere videatur, in Romae laudibus. Auidloquar INCLVs As inter laquearia SILVAS, Vernula qua Nario carmine ludit auis φLIPs. Poetae, aut poetarum potius, vulgatam phrasim non attendis: nec inter laquearia proprie, sed φυεκύ-κῶς inter tecta Mdomos includit eas siluas. Luci enim & arbusta in magnis istis aedibus erant: imo & super aedes, quod mircris Ierant. Sen cam auctorem do, qui, ut solet, cauigans & increpans suum aeuum : maria, inquit,in summis turribus ferunt quorum siluae in
' tectis ac domorumfastigiis nutant, inde ortis radicibus, quo improbὸ cacumina egissent. Atque ego Bruxellae mei; quam ut alteram patriam colo) hoc vidisse memini, sponsione ita factum; sta in breue aliquod tempus , &cum domus oneri illi non diu esset.
Satis de Domibus : ad mlias eamus. utinam, utinam i sed haec pericula & latrocinia, domo dc urbe nos claudunt. O Iscanum meum,cur non libere te fluor & interuisse ἰ cur natali illo aere dc aquis non me recreoy Da Deus hoc ante obitum, & pedem atque animum Vagum per rura & hortos illos ferre. Sed mirus tamen Romanas animo & memoria lustremus, ut vel disposui
antea, vel promis. De ijs hoc uniuerse Strabo pronunciat, ubi de Pi sis & Liguria scribit: Esse ibi lapicidinas m materiem adae ι- ficis uberem, sed quam Romani ad aedifici eresiua in urbe aut Vidis consimunt: Visiis, inquit, in quibus metit more Fersarum
176쪽
REGI As QvAsDAM 'uunt. En, Praetoria aut Villae totae eo-& quidem 'Persvi um, referunt: quid maius ampliusque in hanc rem dicam λ Vis specimen tamen aliquod in una Villa Z Capitolinum audi: Exstat Gordianorum Nilia vis Praenestin DvCENΤAS COLUMNAS operi bio habens, quarum quinquaginta Carysteae Claudiane , quinquaginta Si tides, quinquaginta Numidicae, pari mensura fiunt. In qua BAsILICAE CENTENARIAE tres. cetera HVIC OPE Rr CONVENIENTIA.' m T H E R M Α Ε, quales, praeter νrbe, ni quam
in orbe terrarum. Tu si lubet,per te ungillatim lustra: ductorem me ultra non habes. Sed nec Hadriani Villath in Tiburtino ingero, cuius superbae reliquiae exitant: quid tot aliarum in s lo Latio, de circa Romam φ Vidimus ipsi apud Ostiam & Aradeam rudera: & per siluas illas aut veprela,quot Columnς aut earum friamina,cryptae, porticus, x disiecta aedium membra ODeus,quae mutatio φ quam haec cogitatio me ad te trahit, infirma & incerta haec omnia humana spectantem,& spernetem Sed desinimus de Operibus & Roma : quam decoramus Constantij Imp. elogio,apud Ammianum. Is enim visis plerisique cum
sΤvPost E HORRENDO, de Fama querebatur ut in Ida Ama- signa, quod augens omnia semper in maluae , ERGA HAEC EXPLI CANDA, QUAE ROMAE sv NΤ, OBSOLEsCIΤ. Si fama non
potuit adaequare, multiplici suo ore Sc lingua: quid ego meo sermone tenui, sine sensuum subsidio, pertcnues coniecturaeseunteς Sed tu, aliique,nec dicta suspicamini: & quidquid in Ximum conceperitis, fortasse nec id par erit. Philosophemur autem breuiter,duce Hormisda: qui regij Persarum sanguinis,a Constantio interrogatus in re praesenti,d utilia Roma sentiret diantum sibi placuisse dicebat, quod didicisset IBI QUOQUE HOMINEs MORI. Mori mi Auditor, mori:& ubi haec omnia prς- clara, ampla, ADMIRANDA Z quaeri vides, ubi qui fecerunt ca, aut moliti sunt 3 periisse vides. Cogita, & tibi applica. nosipsi, qui haec meditamur aut loquimur, post aliqu ot annos, dies, Eoras,puluis, umbra,nihil. Nunc vale, & abi.
177쪽
Transitum ad Tirtutem rumanorum ερο ea in gentre praedicata.
V D. Meridies abiit, ego me tibi tho. LIPs. Uideo, sed quid ita tristiore vultu 3 A v D.
Nec laeta adfero. LIPs. Quae AvD. Tibi. LIPs. Quae inquam Z A D. Vereor dicere. LIPs. Aude.nec ego ex his famis,qui i norare mala ederi celent. AvD. Obiit tibi ex amicis tuis. LIPs. Hem lex amicis 3 effare. AvD. In Gallia. Lips. Quis ibi ZAvo. Uir doctus. Lips. Ede nomen. AvD. Et probus. quoque. LIPs. Enecas. etsi ab his notis propemodum iam scio Atmm P thorum esse. AvD. Diuinasti. Obiit. LIPs. At tu me vulnerasti. sed quo fatot AvD. Suo, & illa qua Augultus opta- morrabat, .c-αουα. LIPs. Utrum magnum Gallia amisit,& inter publicas clades aut iacturas hanc quoq; licet ponas. Sed ab exeplo disce,quam non temere heri clauserim & monuerim de morte. AvD. Profecto praesagiu fuit sed tu perge ad nostra. LIPs. Inter haec tristia,ad illa ainoena3 durus es. AvD. Quid ergo - dum vivo,non vis me viuere 3 Et ego Pythoeo nostro bene esse spero Mgaudere ac ridere in beatis illis socis: cur doleam 'Theodosius Imperator, qui varie in imperio iactatus,cum mors instaret,inscribi sepulchro suo hoc unum verbum iussit,ΥTEIA: ides ,S nitas. Profecto illa medicina morborum, refugium &asylum malorum est: S: in mundi his fluctibus portus, quemsapiens
178쪽
-DE MAGNI T. RO.M. LIB. IIII. IT
numquam fugiat,imo Deo vocante totis velis in eum seratur. Tu autem hoc magis perge, quod iam non amoena, ut aiebas, sed potius utilia aut sapientia dices, dc, ut partitio erat, de viris ac Hrtutibus Romanorum. L I P s. Ita est, quartus hic noster . limes: dc libentius insistam ac decurram, quia tali argumento. Cur apud te dissimulemὶ finis & fructiis praecipuus mihi studiorum aut lectionum, haec talia excerpere, dc exempla aut dicta enotare ad sapientiam ac virtutem . Fabulemur autem , si placet,ambulantes. Amat valetudo, & lingua haec magis soluuturin motu . Communiter igitur primum snec ordo hoc atanuit in laudemus Romanos: tum & distinctius quaedam addamus. Plinij enunciatio est: Gentium in ΤΟΤΟ ORBE praestantissim t una, in in OMNI VIRTVTE,haud dubie Romana exstitit. Appellata ab hoc iudice,& suspectum de Romanis Romanum habes Accipe Graecum, & A minianus prodeat, qui brcuibus &grauibus verbis, Romam imperii VIRTvΤVMQvE OMNIUM la rem dixit. Quid homo Gothici sanguinis,Cassiodorus λ Roma VIRTVTVM OMNI v M latisiimum templum. Profecto sedes suas per aliquot secula ibi habueret nec iniuria ipsi Romani templum struxere HONORI pariter ac VIRTVTI. Vtramque col bant f sed de Fortunam ctiam: id est ut recte interpretemur Pr uidentiam & Fata ab alto, quae incredibile est,quam presib nec tardanti pede secuta sint Virtutem. His duobus incrementa sua Roma debuit, his duobus statum suum Jc firmitatem. Nullum imperium mihi dabis, de tam magnum simul, de tam diutumnum. Iure igitur Ammianus : Roma vi augeretur sub dus in
crementis, foedere pacis aeternae VIRTV S CONVENIT atque FOR-
T v N A , quarum si altera defuisset, ad perfectam non venerat si-mitatem. Conuenerunt autem ita, Vt Ytraque suum opus fac re niteretur, de paene dissidium esset in euehendo. Plutarchus alibi hoc ubertim edisseruit: Zc breuiter ac neruose Annaeus Florus extulit, Adconstituendum Romanum Imperium, VIRTvTEM ac FORΤVNAM contendisse Nideri. Sed amica contentio fuit: in qua tamen vicit, si Rutilium iudicem capis ipsa Virtus. Nam ille sic Romam ad fatur: aeuod regnas, minus est, quam quod regnare mereris,
179쪽
Pulchre.& habuit igitur Fortunam , siue caelitum illum seu rem; sed habuit a caussis,quas iidem caelites, per virtusum gradus nexusque praestruxerunt. Ut id liqueat,videamus primum uniuerse qui Viri in imperio illo fuerint, & tum quae Virtutes. C A P. II.
Triplex ordo in ρopulo ostensius, επι visique in sua
V Iros considero dupliciter,& eos qui in Magistratu,Imporiis,Consiliis fuerunt, id est capita reipublicae: dc parte alter 1,minora etiam membra, id est Populum &eos qui paruerunt. Dico virosque egregios fuisse,nec quibus alia gens facile aut ex vero de Religione hic non est sermo aut quaesitio comparetur. Primores igitur illi in duplici discrimine sunt, Senatores Equia tesque. Illos si inspicias, qui proprie sedebant ad clauum: proh Deus, quanta grauitas, sapientia, maiestas Ut qui ordinem cum Ex REGI Bus constare dixit, unus veram eius steciem cepisse, Liuio videatur. Is fuit Cyneas legatus Pyrrhi regis : vir nec mentis nec oris egens, qui cum ursem lustrasset, atque etiam blandiloquentia & munificentia varie tentasset, undique repulsus, ad Regem rediit: & interroganti AEuid de hostium sede sentiretἶ Vrbem TEMPLvM sibi visium, Senatum REGvM esse consessumstebatur. Profecto talis fuit, de nec sub Principum imperio nimis degenerauit. Cassiodorus de suo aeuo: Urbs ornata tot EXIMIIs SENATORI Bus, beata tam nobilibus populis: etsi tunc quidem fateor discessisse ab illa praestantia, & ut grande aedificium,paullatim mole sua desedisse,α mox ruisse. Erant
autem in illo Senatu,ut cum Lucretio hoc dicam, Duo ores naum aelecti, PRIMA VIRORUM: eximij, inquam, ciuium, genere, censu, virtute. Nam haec spe- stabant: nec temere viles aut serdidos etsi plebeios interdum, quos magna virtus eueheret: ὶ inopes numquam,& improbos raro admittebant; aut si tales,non tenebant. Censores enim ὁ
laudabile dc diuinum institutum i , legebant huhc Senatum: atque iidem por singula lustra examinabant, ac relegebant: oc. siquis
180쪽
LIBER A R T V S. III squis loco eo indignus, aut siquid in priuata etiam vita turpe aut maculosum,notabant & emouebant. Quomodo id fiebat3 silentio,& sine accusatione ulla,aut causse apud iudices dictione. Dum taxat in recitando Senatu,quod publice & sollenniter fiebat,nomen eius praeteribant,quem motum Senatu vellent. Ita cum in albo illo non esset, nec in Senatu censebatur. Caussa quid cin iis mouendi semper erat,& hanc subsignabant, & volentibus edebant: sed certare de ea lite,nihil opus erat.iudicium sussciebat: quod a tam grauibus viris inam primores sere S natus erant) bonum meruisse, laus & approbatio habcbatu culpa & damnatio,triste. AvD. Pulchrum,bis pulchrum : sed cum ea lege, si viri illi boni essent . quid si per affectum iudi cassent LIPs. Rarenter,aut vix euenisse legimus. Nam voces statim omnium damnassent, & cxagitassciat: & fac tamen s mel iterumque euenisse; quid magni mali, prae magno illo bono, erit Z Non enim alia poena, quam Ignominia : facile aut contemnenda, aut eluenda,qui publica iudicia aut testimonia pro se haberet. Denique ahJ Censores mox reponebant. Nam& hoc scire debes, non in grauibus & grandibus peccatis hanc Censuram interuenisse : ea enim legibus & iudiciis seruabantur: sed minoribus delictis, aut domesticis flagitiis. a quibus
vacare & caltas esse primos illos Ordines maxime volebant,& quorum vita erat in exemplum. A v D. Ilcrum exclamo'
Pulchrum s Sed dic sodes, multi igitur illi tam electi in Senatu Z LIPs. Initio a Romulo centum facti,& Tatres, iidemque Senatores, vel a cura, vel ab aetate dicti. Poste/ ad trecentos creuere, & in libera Republica sic mansere, usque ad Liuium Drusum. Is in Tribunatu, cum opes Senatus vellet extollere, eosdem iudiciis etiam praeponere ; numerum auxit, &ad sexcentos secit. ansisse ita ad Caesarem opino qui per bella ciuilia non ones solum, sed honores multis largiturns, amplificauit,& vel ad nnisse allegit. Displicuit Augusto, & magna
cura, atque iterata aliquoties recensione, purgauit : & denique ad modum veterem id estsexcentos,redegit. Qui sane satis amplus numerus, etsi in amplo illo imperio : atque ex his plerique, non solum con siliis publicis semper adhibebantur, sed etiam in prouincias, ad imperia, aut exercitus mittebantur. Itaque