장음표시 사용
41쪽
Experimentum uuia repleta suo Vacuo,
Mercuris in aquis, i aere deciduo non iαferre Vacuum. x In summam facit Auctor adfirmandum Vacuum in fistula, si ea super inclusum
Mercurium concipiens Vacuum extrahatur a Mercurio subiecto erecta, dum eius pars infima mergi tura quis aperto orificio. Nam tunc inquit 'quae magno impetu a gurgunt per canalem MFuia, pelluntque Mercurium seque ad fummitate , quo deorsum tibente aliae aquae sursum vibratae iteruωorsumpelialpartem aliquam Mercuri, descendentis, ita, nonsine tumultupori notabile spatium temporis tota mula conspiciatur plena aquis, quae non potusent illa spatia replere si uissent occupata ab aere quomodolibet introducto c. Idem obseruat in aere, concludens. Ita ut aure, tittactu , nedum oculosenserim violentium mirtutis contiguantis in repletione Vacus praeexistentis . Erg Istula vitrea maiore spartesuit vacua ab omni
In quibus experimentis in aqua, aere factis est existimandum,quin etiam conspicitur fieri impetum, tumultum, fragorem, sonitum non ad replendum acuum iam factum insuperiori parte fistulae. Siquidem etiam haec eadem fiunt, si fistula tota repleta Mercurio, idem Mercurius per orificium
42쪽
39ficium infernum fistulae descendat in aqua, aut aere Eadem prope eueniunt quoque si in fistula tanutundem aeris includatur, quantum fuerat id,quod existimatur acuum. Unde potius censendum impetum fieri, quia Vacuum dari non possit, tamquam repugnans ordini niuersii, nexui corporum, ut supra fuit expositum Dum enim Mercurius in fistula coactus, constrictus, praeter naturam propriam affectus suo podere naturaliter tentat descensum ad centrum per corpora leuiora, rariora in fluxibilia, qualia sunt aer, aqua, ideo non impeditus, vincens affecta redditum in propriam naturam,& locum, secudum lineam perpendicularem, utpote breuiorem mon possit autem locum deserere, quin simul aliud corpus succedat in locum recedetis i inde fit,ut ob continentia figuram cogentem per eundem canalem fistulae secundum sui tantum partes cogatur descendere, cocesta additu partibus aeris ascendetis, aut aquae, si ab aqua supposita aer impediatur. Hinc impetus, fragor,& insultus. Hinc etiam si erecta fistula, succedunt haec impetuosiora, quam si declinata, quia tunc omnes partes Mercurij ponderant, confluunt ad idem punctum, non sic in declinata. Hinc etiam si aer intercludatur, minor aliquantisper fit impetus, quia dum descendit Mercurius
aer rare fit,in consequenter potest in ampliorem locum succedere Mercurio decedente, quod non ita
43쪽
qo ita commode fit, dum aer ille attenuatus quoad eius natura patitur qui dicebatur Vacuum non permittat ulteriorem rarefactionem, quae non ad infinitum fieri potest, ut dictum fuit.
svd Corporis simplicis simplex, s unus t
tum siti motus secundum illius naturam cs c.
is A Tnoui me compelli sermonem extendere 1 ampliorem , quam meum a principio
exigebat institutum, cum audiam negari ab istis, qui se profitentur Aristotelis aduersarios, prima naturae principia, fundamenta, eo sorte contra dicendi studio, quia ab Aristotele ipso sint e rerum naturi Seruta, licet reuera cogantur intrinse cus eorum candidae veritati assentiri. Cum semper sit instare ad extrinsecam rationem, ad intrinsecam vero non semper. Non enim concedunt haec Aristotelis sancita nempe Corpora elementaria, ut pote simplicia habere unum tantum, simplicemq. motum localem secudum propriam cuius'. naturam; Ut vero similaria totum, atque partes eodem motu esse praedita. Plures autem posse recipere motus,etiam contrarios praeter naturam, seu violentia, d principio extrinseco .Hςc inter scribendum a me supposita ferme fuere tanquam conspicua. Illi vero aut non bene percipien-
44쪽
cipientes, aut a recto sensu retorquentes impugnare contendunt experimentis,4 quam pluribus perperam, seraequi uocationem acceptis ci deo mihi ea saltem explicare erit opuS. Quod ergo corporis simplicis qualia sunt elementa simplex, inus tantum sit motus localis secundum natura propriam, ex eo euincitur, quod dum corpus est simplex, nempe ex simplicissimis principijs, seu naturis materia, forma constitutum ad differentiam corporum istorum, quae praesupponunt corpora simplicia, se ipsis priora, ex quibus coalescunt neque poterit parere motus locales plures, specie diuersos, prodeuntes intrinsecus a propria simpliciq. naturas cum ab uno
quatenus unum non videamus prouenire nisi v nu,&maxime loquendo de proprietatibus eskntialibus corporis naturalis, naturae per se primo conia nexis, quales sunt motus locales. Alioquin elementaris natura esset simplex, & non simplex. Naturam autem dico primum principium , causam intrinseca constituentem esse cutu' corporis naturalis, proinde primum principium,4
causam motuum naturalium ipsorum corporum . .
Ita ut natura sit vis, potestas, facultas, impulsus siue dicant energia ad omnes motu naturales, quia corporibus ipsis naturalibus ex intimo proue
45쪽
si velint ipsi actum primum, tamquam virtutem, , sensum q. videndi nobis etiam dormientibus perennem, actum vero secundum ipsum videndi actum a primo actu prouenientem, qui non semper nobis inestheo quia etiam si corpus non moueatur actu, non ob hoc amittit naturam propriam , quia sat est, ut sit aptum natum moueri, quod illi est Perpetuum, a qua perpetuitate ducitur nomen ἐνδελεχπας. Vnde licet terra tota quiescat in centro aqua in stagno, non tamen ab illis aufertur mobilitas, seu aptitudo ad proprium motum ex intrinseco, quae illis inest natura Corpora vero mista, praesertim viventia misstos, plures, ac diuersos, quin etiam contrarios edunt motus locales, quia in sui natura plures Includunt, etiam contrariorum compositione S, ac partes inter se se diuersas, instrumentales. Eadem quoque elementaria corpora quatenus similaria eandem prorsus includent naturam, seu motus principium in toto, atque in singulis partibus totius,undevi simili eodemq. motu secundum naturam debebunt moueri, distinguentur sol um , totum, ac partes horum corporum secundum maiorem, minoremue virtutem grauitatis,4 leuit iis, pro maiori minoriue mole, cu in maiori quan
46쪽
to maior sit virtus, in minori minor. At nulla ratio nos ducet, aut nullus sensus ad distinguenda naturam partium corporis milariu a toto,nec proin d specie motus partiu atque totius. Unde fiet,qubd disingulς partes minores,ac maiores grauiusimilarium suapte natura feruntur ad centrum, iti dem totum quoque ad centrum feretur, si ab eo detur diuelli, versa vice valet de toto ad partes, Idemq. de leuibus; Quia in similaribus cum eadem prorsus sit natura, definitio partium, &totius, eaedem quoque ex consequenti erunt proprietates essentiales, qualis est naturalis motus localis Moueri autem pluribus motibus localibus ex interno principio pendet ex diuersis saltem ratione principijs,in indiget pluribus instrumentis, quod est mistorum dissimilarium, lanimatorum proprium, dum augentur, gradiuntur, repunt,volant, eorum q. parte attrahunt, expellunt, retinent, diuersaq. munia exercent ad complementum, ut
lamq. totius, sicut manus apprehendit, pes ambulat, musculus trahit, genu inflectitur&c. At si totum vivens esset similare cum suis partibus, putas esset totum caro, haberet cum partibus carneis duntaxat opus, inaturam carni S. Male itaque pro eorum arbitratu ab aliquibus statuitur, corpus similare, puta Terram, per suam grauitatem moueri quidem secudum partes deo
47쪽
ant, moueri tamen postea Totum cum uniuersis partibus suis naturaliter circulari motu circa proprium centrum. Quod adhuc ex eo falsum conspicitur, quia si ad circularem motum tota Terra naturaliter in exinterna ratione propenderet, partes illius non dissimili ratione in eundem circularem motum circa medium totius coirent,&conspirarent, non solum per accidens, is ad motum totius, sicut clauus admotum nauis, Manus ad motum hominis, sed per se separatae, ex propria, Minterna ratione; quia ratio, formaq. totius constituitur ex ratione,& forma partium praesertim in similaribus. At oppositum omnino experimur, dum parte corpo Ium grauium comprimunt sese omnes versus centrum
circum quaque sic nam q. petit centrum Apenninus, sicut Olympus, Ossa, quod obsistit motui
circulari naturali totius terrae, non promouet, aut adiuuat. Unde fit, quod qui velit concedere alium motum tertae, quam deorsum cogatur talem motum praeternaturam, violenter, ab extrinseco tribuere. Tunc vero necesse foret assignare motus huius principium, & mouens externum, quod non erit facile ascribere. Neque motus tanquam Violentus de sui natura esset perpetuus, nisi quatenus penderet a mouente suapte natura perpetuos Nullum enim violentum est perpetuum, nisi per accia
48쪽
ipso prius, atque perpetuum, a quo proficiscatur, si omne praeter naturam sit posterius eo , quod est secundum naturam, ut supra dictum fuit. Cogentur autem isti perpetuam dare circulationem terrae propter apparentia perpetuas. Hoc etiam ab istis exposco mihi admirandum, ut dicatur, quomodo si corpora dissimilium partium tota Manimata eatenus mouentur, i perantur, quatenus ipsae partes anima praeditae vim habent in se, motus, operationis cuiuscumque. Quomodo inquam elementa corpora similaria, rudia, inque perfectiorem compositionem ordinata, ex natura propria in suis uniuerstatibus erunt
praedita motu perfectissimo circulari , cuius nec vestigium quidem spectatur in eorum partibus Explicemus rem de se aperta in corpore humano. Si quidem hoc ambulat praesupposito animae primo principio quia pedes habet,crura, si mora c. apprehendit, quia habet manus, brachia lacertos&α videt, quia habet oculos audit, quia habet aures, sic deis teris partibus mon autem VO- labit, quia no habet alas; non ascendet per aerem, sed descendet, quia habet partes graues&c. At velint ipsi corpora similium partium, qualia sunt elementa edere motum secundum se tota, cuius nullum dabunt sensum eorum partes Et est ac si quis diceret inexercitu equestri singulos equites
49쪽
bus motibus, ac etiam mistis, atque contrarijs, si ab agente aliquo extrinseco, violentiaq ducatur. At huiusmodi motus non ex sola, &libera natura eorum prodibunt, sed ab extrinseco prorsus, aut saltem ab extraneo natura operans in diuersa perturbabitur. Ut grauia ex. g. Aqua in fluminibus defuit motu mitto; sua grauitate quidem ad cenistrum motu simplicissimo per lineam breuissimam perpendicularem apta confluere , at impedita a terra, ab Aggeribus cogitur transuerso motu, ut vi potest petere decliuem, profundiorem locu , qua de re non est hic motus simpliciter illi naturalis Pendula quoque.&alligata etiam si apta nata sint moueri deorsum, coguntur tamen motum ab extrinseco facere tremulum,is ad latera compositum. Huiusmodi ergo non inferunt corporis simplicis plures, naturales motus. Tum maxime quia elementa grauitate,aut leuitate sola, eo quia haec grauia, naturali propen
sone ad motum deorsum, illa levia , naturali
propensione ad motum sursum suum sortiuntur finem, nempe ut loca propria occupent in niuerso, in quem a natura sunt dispertita, totumq rcipi eant. Sique extra quapiam videtrudantur, aut extra generentur, in proprium redeant locum naturae conuenientem, in quo etiam secundum naturam quiescant. Nec sunt multiplicanda entiata, neque
50쪽
neque naturae, aut qualitates in entibus praeter necessitatem, ut alias tactiam fuit. Cum ergo per raritatem, densitatem corporum a violenta necessitate perpetratam facile possint assignari causae quorumcunque effectuum ista,
hac sua fistula euenientium, absque eo, quod detur naturae acuum, ab ea adeo alienum, alijsquam pluribus effectibus naturae repugnans, tutiorem secutus partem existimavi Experimenta pr. dicta non nocere Aristoteli, quem propterea non vidi claudicantem, sed rectum in suo Peripatu deambulantem. Quin immbiuuare ignorantem vera naturae opera, ut per regiam viam quisque sciscitans eiusdem arcana, percipere valeat certissima Aristotelis sensa destruentia, &excludentia locum sine locato, & illa omnia , quae inde sequentur inconuenientia. Ne secus fistula vitrea illisa solidissimis Aristotelis sententijs non tantum confringatur, sed & conteratur .