장음표시 사용
21쪽
io Liλ I. Degeneratione P corrupi.
set completa, aut totaliter facta, sed quod semper sit aliquid eius factum,& aliquid restet semper faciendum;& in hoc seisiuverum eth.Ex quo non sequitur continuum resolui per diuisionem in militum , nec in 1blas qualitates, nec etiam in indiui sibilia corpora , vel athomos, sed in corpora, veI partes diuisibiles in infinitum, ex quibus componitur, & non ex astomis,
TEXTUS ARISTOTELIS. Determinatis autem his, primo speculandum virum
sit aliquid , quod generatur sim
pliciter, cstc. Breuis expositio textus.
ΡRopositis iam, atque refutatis opinionibus antiquorum Philosophorum circa generationem subitantialem, quam vult Aristoteles distinguere ab alteratione,intendit in hoc tertio capite ostendere, quod detur talis generatio substantialis, per quam aliquid dicatur generari simpliciter.Diuiditur autem caput in tres partesun prima proponit quaestionem hanc;virum aliquid generetur simpliciter hoc est, an fiat,cum prius non es set simplicitern et nihil genetur simpliciter ; sed tantum secundum quid, ita ut plius mei simpliciter, fiat autem sub aliquo
accidenti,nempe album,vel sciens. In secunda proponit, & sbluit duo dubia valde nuces Iaria ad solutionem eiusdem quaestion.8c in tertia soluit quaestionem,& respondet argumento.Qu aestio igitur est,an verum sit aliquid simpliciter generari, hoe est fieri cum prius non csset simpliciterὶΕt videtur ait Aristoteles ) quod non, propter hoc argumentum: quia si aliquid generatur simpliciteriergo fit simpliciter ens: sed quod fit,debet neri ex suo contrario : ergo ens simpliciter fit ex non ente simpliciter, hoc aute est impossibile ergo repugnat quod genereturens simpliciter. Probat hanc vltimam minorem;quia id ex quo aliquid fit,permanet in re facta;& haec de illo praedicatur.)Ie- admodum lignit ex quo fit statua, permanet in ea,& eadem statua praedicatur de ligno,dum dicimus,lignu est statua. Sed nonens simpliciter non manet in ente simpliciter, neq; hoc praedicatur de illo,cii sint cotradictorie opposita;ergo non poteIiz ex eo generari .Et hoc in prima parte capitis.Vt aute meli' soluere
22쪽
Cap. III. Textru expositio. II
possit hanc quaestioneni, proponit in secunda parte duo dubia;
primum est , quaenam sit causa ob quam g eratio sit semper, ita ut niuaquam cessent generariones & ait, se non inquirere causam ossicientem, quia 8. lib.Physicorum eam tradidit; pro- bans dari unum primum motorem semper mouentem,& unum primum mobile semper motum, ex curiis motu perpetuo causatur pei petuitas generationum;sed causam materialem, quam probat non dari hoc argumento. Sicut in generatione sit enssinapii citer ex non ente simpliciter, ita in corruptione desinitens simpliciter in non ens: ergo desinit in nihilum, quare aliqua entitas consumitur in singulis corruptionibus: sed tota en- tuas ex qua constat mundus est finita; ergo tandem consumetur, & cc stabunt proinde generationes .probatur consequentia,
quia omne finitum per ablationem finiti tandem consumitur. Et si dicatur primo, materiam ex qua fiunt res naturales esse Isactu infinitam, ut dixerunt quidam ex antiquis Philosophis ponentes unum principium materiale actu infinitum ; & ideo, nunquam consumi, etiam si in infinitum extrahantur partes pro singulis generationibus.Contra hoc est,inquit Aristoteles, quod non est possibile dari Infinitum actu, ut in 3.lib.Physproin batum est Et si dicatur secundo,quod licet materia sit actu finita,non consumetur per continuas generationes, quia non extrahuntur ab ea partes aequales pro singulis generationibus,sed minores semper, quae appellantur proportionales, quia minores semper res generantur,quam prius generabantur , ad quod sussicit esse infinitam in potentia , ut patet in diuisione continui , cuius diuisio in infinitum procedere potest, licet actu siefinitum , quia est infinitum in potentia , & diuisio non fit per
Partes aequales,sed proportionales. Respondet Aristoteles neque hoc sussicere, quia fi per singulas corruptiones consumitur aliquid mareriae,& per singulas generationes at iquid extra hitur,licet sit semper minor pars,quae consumitur, & extrahi tur,distincta tamen omnino ab ea,quae prius consumpta,atque extracta fuit, & non includens eam ; quare necesse est consumi materiam per partes aliquotas, licet una sit minor alia, & non per proportionales, sicut fit diuisio continui; & ideo tandem consumi,cum actu finita sit. His autem soliuionibus refutatis respondet Aristoteles,Π- rq nerationes posse esse perpetuas , quia generatio unius rei est
corruptio alterius,ita ut non introducatur una forma in mate. Ita per generationem , quin ab eadem expellatur alia per cOI ruptionem permanente tamen eadem materia , a qua Vna ex
pellitur,& in qua alia introducitur,& ita finita materia sussicie
23쪽
tr Lib. I. De generatione 9 msu .
pro perpetuis generationibus, quia nihil eius desinit, aur
et I Secundum dubium est:si generatio unius est corruptio alterius, quare quaedam dicuntur generari simpliciter, alia vero non,nisi secundum quid3vidum fit homo, & corrumpitur ebrio, dicimus hominem simpliciter generari: & ex opposito dum desinit homo, & fit eadauer generari simpliciter, sed corrumpi hominem simpliciter, & cadauer secundum quid generari. Atque etiam dum sit horno sciens,vel albus, non dicimus hominem generari simpliciter,uel fieri; sed fieri scientem, vel
album. Et respondet,hoc iudicandum esse ex termino ad quem generationis,hoc est ex re,quae generatur,vel corrumpitur,non solum in his,quorum unum generatur ex alio,vel eorrumpitur in aliud, sed etiam in aliis ,quorum nec unum generatur ex altero,neque in illud corrumpitur ; nam si id quod generatur estens persectum, dicitur simpliciter generari,vel corrumpi,si v ro sit imperfectum, non nisi secundum quid. Vt dum fit homo, dicimus aliquid simpliciter generari, & non dicimus aliquid
corrumpi simpliciter, licet corrumpatur embrior atque etiam
dum dejinit homo, dicimus aliquid simpliciter corrumpi, &non dicimus aliquid simpliciter generari, licet fiat cadauer, quia homo est persecta substantia,& persectum ens, a quo ρο- ' neratio , & corruptio denominationem accipiunt simpliciter; cmbrio vero,& cadauer imperfecta,& quasi incompleta,& quae
nec denominant generationem, nec corruptionem sinisticiter,
vel etiam dum fit ens sensibile,vulgo dicitur generari umpliciater, non vero si fiat ens, quod sensu non percipitur , ut si fiat ignis, vel aqua dicitur aliquid generati simpliciter, si vero fiat aer, qui non sentitur ) non concedunt menerari aliquid, quia
errore decepti putant, non esse entia, nisi ea,quae sensa percia piuntur;eum tamen contrarium potius verum sit, quod minus sensibilia sunt entia magis perfecta: in his etiam,quorum unum
non fit ex altero, dicitur aliquid simpliciter generari, si generetur id,quod simpliciter eli ens, nempe subitantia, & non nisi secundum quid,si generetur accidens, quia non est ens simpli ei ter, sed secundum quid , & iupponit subiectum iam factivri, quod est substantia, & ens simpliciter. Vt dum fit homo, vel equus,dicimus generari simpliciter: dum vero fit album, vel sciens, non nisi secundum quid, quia supponitur homo, veIcorpus, & solum fit sub albedine, vel scientia,quod est fieri euniam quid. Ex solutione horum dubiorum respondet inultima parte ad quaestionem in principio propositam, nempe, an aliquid dicatuΣ
24쪽
Cap. III. Textin expositio. I9dicatur generari simpliciter: amrinatiue, quod aliquἰd generatur simpliciter Quod probat:quia productio entis simpliciter , nempe substantiae ex materia tanquam ex subiecto , & ex priuatione fornaae existente in eadem materia,tanquam ex icr-mino a quo est generatio simpliciter ; sed talem profluet nem dari constat, dum fit ignis ex materia ligni, in qua est priuatio eiusdem formae ignis ; ergo verum est aliquid generari simpliciter. Probat minorem, quia ignis, qui fit, est substantia, & ideo qns simpliciter; dc eius productio simpliciter
generatio. Ad primum autem argumentum in contrarium propositum II respondet, generari ens simpliciter ex materia, quae est nonens simpliciter, hoc est, non ens actu, sed est ens secundurn quid, hoc est ens in potentiar quare non generatur ex omnino non ente, sed solum ex non ente actu, vel tali, & proinde non ex nihilo: &hoMns in potentia ex quo generatur manet iure genita, eam componens: neque hoc repugnat, quia solum opponuntur contradictorie ens, & non ens, quod est nihil. Sed aduersus hanc solutionem arguit Aristoteles hoc modo.Siens simpliciter generatur ex ente in potentia, & non ex entCin actu ; ergo generatur ex non substantia ; vel ergo haec materia , quae est non substantia actu, cst aliquod aliorum praedicamentorum actu, nempe quantum, vel quale, aut non ri si nihil
horum sit 3 ergo nihil est actu , & ideo ex nihilo fiet id, quod generatur; & si aliquid horum actu sit, cum non sit substantia actu erit accidens, dc dabitur accidens extra subiectum. Et respondet, materiam non esse ita substantiam in potentia , ut nullo modo sit actu substantia, sed est substantia in suo ordine determinata, sed completa solum in potentia ; per genera, tionem vero fit substantia actu in eodem ordine secunatura n turam formae, cui coniungitur,& eadem materia secundum se est entitas substantialis actualis receptiua formae,quod est esset potentiam realem ad illam,nec est actuale quid gliorum prae
I egeneratione autem, Er ahi eratisne dicam; d
25쪽
Breuis expositio textu S.INtentum huius capitis est assignare differentiam inter
generationem, &alterationem. Dividitur autem in duas
partes , id prima praesuppositis duobus tandamentis docet, quid fit generatio , & quid alteratio : in secunda breui quodam dubio proposito, & soluto , duas ponit disterentias inter
Primum fundamentum,quod praesupponit est,subiectum, dc passionem scit qualitatem ei inhaerentem diuersa esse,ut homo tui subiectum albedinis est, diuersum quid est ab eadem albe cline,licque de caeteris subiectis,& qualitatibus.Secundum fumclametum est,circa utrumque fieri mutationem, nemque circa iubiectum,& qualitaten;& circa lubiectum quidem fit,quando subitantia prinucitur per generationem,ut quando proὸucitur ignis , vel aquar circa qualitatem vero, quando producitur in subiecto praeexistente,ut quindo dealbatur homo.Hoc suppo-1ito astetit alterationem esse mutationem circa qualitatem eodem subiecto senstibili permanente sub una, & altera ; ut dum aqua eatefit, cum prius esset frigida, dicimus alterari,quia mutatio fit circa qualitates eius, non circa substantiam, sed haec integra manet sub frigore,& calore: & quia substantia corporca est: habens accidentia,Per quae sentitur,verum est in alter rionr permanere idem subiectum sensibile. Generatio vero eshmutatio clica substantiam , vel subiectum , & ideo non manet idem subiectum sensibile,sed corrumpitur, & sit aliud nouum, ut dam ex ligno generatur ignis,mutatio fit circa substantiam ligni,quare non pcrmanet idem lignum. Ex quibus hanc definitionem generationis colligunt interpretes, Generatio est mutasio huito toti- in hoc telum nuJo siensibili subiecto permanente Hoc est mutatio huius substantiae in hanc substantiam non permanente eadem,sed corrupta una, & genita alia. Tunc autem maxime fieri generationem afferit secundum opinionem vulgi,quando ex substantia insensibili, vel parum sensibili fit substantia sensibilis vel magis sensibilis, ut dum ex aere,qui minus sensibilis est, fit aqua:putat enim vulgus magis sensibilem substantiam perfectiorem esse Sed quia possiet aliquis dubitare, an in generatione fiat mutatio solum circa substantiam, vel etiam circa qualitates3Re pondet Aristoteles in siccanda parte c. apitis,circa aliquas quali- rates mutationem fieri,nempe circa eas , quae diuersae rationis sitiit in genito u corrupto; atu etiam csitrariae:circa alias vero, quae si int eiusdem rationis non fieri mutationem gratia exem
26쪽
pli , si ex alite fiat aqua,non initatur lulmiditas in contrariam qualitatem , videlicet in siccitatem,sed cum esset in acre, permanet in aqua; mutatur tamen calor, qui erat in aere infrioiditatem contrariam. An vero qualitas communis genito,&corrupto permaneat in utroq; eodem numero, vel cadem tantum specie,statim disputabitur. Assignat ladem duplicem differentiam inter generationem,& alterationcm ; prior est ex parte termini per utramque producti;posterior ex parte subiecti:ex parte quidem termini producti differul,quia quando permutationem producitur quantitas,est augmentatio;quando producitur Vbi,est latio;seu localis motus;quando producitur qualitas,est alteratio;& quado producitur forma substantialis constituens substantiam,est generatio,vi quando ex aere producitur aqua. Itaq; alteratio est
mutatio ad qualitate,& generatio est mutatio ad substantiam. Secundo disterunt circa subiectum , quia sicut materia prima, quae est pars substantiae, est primum subiectiun susceptiuum formae, ita est iubiectum immediate susceptiuum generatio-Dis, alteratio vero non habet pro immediato subiecto materiam primam nudam, sed iam informatam forma substantiali,
quo pacto vocatur materia secunda.
Tractatus I. Te generatione substantiali.
I Deo sententia Arist.horum capitum a primo Vsque ad quar- 2Otum simul a nobis explicata est,quia in omnibus agit de generatione & corruptione; ut explicata natura utriusque eas distinguat ab alterationc,quae ideo non potest plene intelligi,nisi
integra sententia eius percipiatur. Circa haec igitur quatuor c pita tres tractatus instituimus; primum de generatione sub-hantiali,in quo suo ordine explicabuntur,quae ad naturam eius pertinent,atque etiam modus, quo ab alteratione distinguaturrsecundum,de corruptione etiam substantiali; postremum Vero, de his,quae ad alterationem pertinent.Licet autem nonnulli ex modernis alium sequantur ordinem, prius de alteratione dis-Putantes, posterius vcro de generatione , & corruptione, quia alteratio tempore praecedit generationem; cum per eamdi DPOnatur materia ad receptionem formae , & generationem compositi: nos vero ordinem potius Aristot. sequimur, qui Prius de generatione , & corruptione egit deinde vero do alteratione : & merito quidem, quia non solum nobilior in generatio , sed ex exrlicatione eius melius intelligitur natura alterationis.
27쪽
Iς Lib. L. De generatione corrupi.
e si detur in rerum natura generatio, ei corru
i DRina a sententia communis satis inter Philosophos Plato- ne,& Aristotele antiquiores fuit, quod nulla detur generatio , aut corruptio substantialis. Ita Anaxagoras , Empedocles, Leucipus,Democritus, & alij,quos citat Arithoi. hoc loco,& I. Iib.Physicorum in principio. biorum potissimum fundameneunt erat, quod virum tantum principium rerum naturalium datur; vel si plura,illa sunt entia, actu, & corpora quaedam,qua variis transmutationibus subduntur secundum congregationem,uel separationem inter sese, aut secundum rarefactionem, vel condensationem, non vero secundum substantiam, ita ve nim corrumpatur secundum substantiam, vel desinat esse, Mnliud de nouo generetur substantialiter. Ex quo factum cst, vemutationem substantialem non cognouerint, sed accidentales tantum secundum diuersas qualitates, quae vere appellantur
alterationes,& hoc est,quod asserit Aristotcles in his capitibus Cos non distinxisse generationem ab alteratione. Argumetum igitur eorum hoc erat; res naturales seeundum subitantiam non sunt compositae ex multis principi js substantialibus quasi ex partibuI,sed stabstantia earum simplex est: ergo necesse est, vel totam desinere,vel totam permanere;sed si tota desinat,nihil eius permanebit: ergo dentio eius ad nihilum terminabitur. Et etiam si tota fiat per geuelationem substantialem, ex inhilo sui siet:ex nihilo autem nihil potest fieri,neque in nihi-
Itura potest res desinere:ergo impossibile est natur aliter, quod aliquid generetur, vel corrumpatur secundum substantiam; sed solum mutari poterunt res natiuales secundum diuersa accidentia quae ex congregatione, vel separatione in eis fit 'nt,vcl secundum raritatem , aut desitatem; & ex consequenti impossibile uit generatio substantialis, sed accidentalis solum λ admittenda est. Et si dicatur res naturales non esse sinplices, sed cona politas ex materia,& forma. Contra hoc est, quia x composita non poterit produci de nouo , nisi omnes paries eiuS de nouo producantur, a quilΜis habet esse; sed materia sal- rein non potest produci de novo, tuin rcs generatuI;sed supponitui' producta a solo Dco per creationem ergo non est produci Pil: S per generationem subitantia composita : & cum repus, et magissubstanti atra simplicem gencrati,noucrit possibilis genera
28쪽
generatio substantialis. Secatulo probatur : quia si datur generatio uibstantialis: producetur per eam substantia, quae est enssimpliciter: sed ens simpliciter non potest produci, nisi ex nonente simpliciter : cum quodlibet debeat fieri ex suo opposito,&ex non ente simpliciter non potest aliquid generari: ergo impossibilis est generatio. Probatur minor,quia non ens simpliciter est nihil, &ex nihilo nihil generari potest. Tertio, quia vel per sonerationem producitur iubstantia secundum essentiam,
vel secundi im existentiam: neutro modo produci potest: ergo nec crit possibilis generatio.Probatur minor,quia essentiae sunt perpetua: : ergo non pollunt produci de nouo substantiae quantum ad essentiam existentia vero extra eslentiam substantiae est: nam vel cst accidens, vel ad sumntrum modus substantialis:ergos solum producuntur res quantum ad existentiam, nulla subsantia noua producetur,sed accidens eius,vel modus.
Secunda sententia asserit ponendam esse generationem; & a corruptionem substantialem, per quas res naturales fiunt de nouo secundum substantiam, & etiam substantialiter desinune esse. Ita Plato in Timaeo, Aristot. i. s.&8. lib. Phyc in his quatuor capitibus, 3c pluribus aliis uuae doctrinae locis, & cum eo tota eius schola Peripatetica. Probatur primo ex tribus principiis I. lib. Phyc tamquam certissimis in Philosophia naturali praesuppositis, & explicatis. Primum est,res naturales composi, tu esse ex duobus principiis distinctis , nempe materia, & forma , quorum primum se habet tamquam potentia, aliud vero
tamquam actus. Secundum principium est, materiam non esse
producibilem per generationem, quia est primum subiectum, ex quo fiunt omnia, & ideo a solo Deo producibilis ex nihilo
per creationem: tertium,formas omnes educi de potentia eius, praeter animam rationalem,quae creatur a Deo in eadem materia disposita ab agente niaturali. Ex his autem principiis hoc
argumentum colligituriforma substantialis distincta a materia educitur de potentia eius, Sc per eductionem acquirit nouum esse actuale : cum prius solum haberet esse in potentia materiae, sic autem educta recipitur in eadem materia , cui coniungitur, tanquam actus substantialis potentiae substantiali, &ideo ex coniuncIione utriusque resultat compositum substantiale nouum , quod prius non erat:haec autem eductio formae, & vnio substantialis eiura materia est mutatio substantialis eiusdem materiae a priuatione eiusdem formae ad eamdem fornuam , &compositum ex unione resultans: ergo est generatio substan iatialis totius nouae substantiae: qnare nocesse est dari generati
29쪽
18 Lib. I. Pegenerasione se corampi.
x Probatur secundo euidenti experientia, quia videmus granum tritici terrae mandatum putrefieri, & corrumpi , atque, ex eo corrupto pullulare spicam, & in ea noua quaedam alia grana distincta a corrupto non solum secundum accidentia,sed 1ecundum entitatem, & substantiam: ergo datur corruptio unius substantiae, & generatio alterius. Tertio probatur ex proprietatibus , de operationibus de quibus euidens est dimanare a substantia rerum, quibus con oueniunt; sed eonstat euidenti experientia proprietates, seu pas siones, & operationes, quas una res habuit; non solum ei iam
Eon conuenire,sed nec conuenire poste per virtutem totius naturae: ergo necessario concedendum est rem illam substantiali- . ter desinere;cui eo modo deficiunt proprietates,& operationes: M in aliam substantiam transisse per corruptionem & generationem substantialem. Probatur minor in morte hominis, vesleonis per quam factum est, ut corpori remanenti iam non conueniant propriae passiones sensibilitatis, aut risibilitatis, vel admirationis : nec etiam operationes sentiendi, aut ridendi, nec esse potestatem in tota natura per curam ei pollini restitui Vllo unquam temporc : ergo euidens signum a posteriori est,
quod non sit eadem substantia, quae prius erat , sed in aliam insensibilem esse mutatam per corruptionem, & generationem sissistantialom. et 3 Ad argumentum antiquorum Philosophorum neganda est maior, quod res naturales sint substantiae simplices, vel quod Ino tantum simplici principio constent: sed utrumque horum est aperῶ falsum , quia experientia constat proprias pasesones, & operationes rei naturalis, quae a sorma , & sebstantia eius tamquam a radice procedunt prorsus deficore,&ex. consequenti deficere formam substantialem : aliquid tamen eiusdem substantiae remanere , quod est materia sub alia noua forma. Ex quibus sequitur nec uno tantum principio substantiali constare , sed duobus, nempe forma, & materia: nec esse simplices substantias, sed ex utroque compositas, & ideo generabiles, & corruptibiles : quare necesse est dari generatio-Dem, & corruptionem substantialem. Ad aliud vero de partibus neganda est maior, quod necessest, ut totum dicatur produci de novo, quod omnes eius partes de nouo producantur: imo etiam si nulla pars producatur de novo, produci potest totum: cuius ratio est, quia totum ei substantia illa completa , quae resultat ex substantiali unione
partium, de qu verum est, quod ante unionem non erat, licet essent omnes partes,ex qibarum unione resultat. 1od mani λ-st ima
30쪽
stum est in restu rectione : pcr quam verum est hominem de nouo incipere, quia jam non erat,licet essent partes eius separa
Ad secundiina distinguenda est minor ex parte illius termi- Esnt,ex non entesina pliciter,clui duobus modis sumi potest; primo,ut eli negatio totius 'ntitatis;secundo, ut ibi una negat ensin actu: & in prima significatione conuertitur cum nihilo ε, &verum es quod ex non ente simpliciter nihil possit fieri perge- . nerationem: falsum vero quod ens simpliciter hoc est substantia, debeat fieri ex non ente simpliciter. In prima autern significatione concedendum est,quod ens simpliciter, vel substantia debeat fieri ex non ente simpliciter,hoc est ex non ente in actu; , sed solum in potentia, quod est materia primamegandum vero
quod ex non ente simpliciter sic acceptum nihil possit fieri per
Ad tertium neganda est minor, quod nec fiat substantia per
generationem secundum essentiam,nec secundum existentiam, ted utroque modo fit;ita quidem' ut essentia sit terminus factus, existentia vero modus sub quo fit, vel ratione cuius fit extra causas. Et cum dicitur essentias esse aeternas,distinguendum est, quia dupliciter potest sumi essentia; primo secundum connexionem praedicatbrum essentialium abstrahent tam ab existentia actualisimo ab entitate reali extra causas secundo, pro natura reali extra causas ex suis principiis essentialibus composita,& sub prima acceptionc perpetuae sunt essentiae,& de nouo fieri non possunt: sub secum da vero perpetuae non sunt, sed de nouo possunt incipero, atque de nouo produci per generationem,uel
creationem, iuxta earum patinam,& conditionem.
VT AEntelligatur sensus quaestionis,explicare oportet diuersaS acceptiones generationis.Primo enim accipitur prout commune quid est ad generationem substantialem, & acciden-ralem,in qua significati me loquitur de ea Aristot. s. lib. Phys. cap. 1.tex. 7. dicens esse mutationem de non subiecto in subiectuin : hoc est a tetmino a quo negativo m terminum ad 'vena positiuum ut .i non esto simpliciter ad esse simpliciter,uel a nota elle rati ad est e tale:& haec 11o e t propria acceptio eius.Sed secundo accipitur pr0prie pri ibi a Libsiatiali diue perea fiat sub Ribia vicies,ves non villaetas,ut ign I, vel minui Tertio pro sol a