장음표시 사용
351쪽
inus: sed plerumque regiae Voluulates, lit Vol ementes, sic mobiles, saepe ipsae sibi advorsue. Postea tempore et loco constituto siti colloquium uti de pace veniretur ), Bocchus Sullam modo, modo Iugurthao
l g tum appellare, benigne habere, idem ambobus polliceri: illi pariter laeti, ac spei bonae pleni. Sed
Nocte ea, quae proxuma fuit ante diem colloquio
mutntu voluntate, remotis, dieitur secum ipse multu agitavisse, voltu corporis pariter atque unimo Va
rius: quae scili Cet, tu cente ipso, occulta pectoris pntos ocisse. 4 Tamen postremo Sullam arcessiri iubet, ot ox cius sententia Numidae insidias tendit. De indo, tibi dies advenit, et ei nunciatum est, Iugurtham biiud procul abesse; cum paucis amicis et quaestore 'nostro, quasi obvius hori Oris caussa, procedit in tumulum facillumum visu insidiantibus. Eodem Numida Cum Plerisque necessariis suis, inermus, ut dictum , nocedit; ne statim, signo dato, undiquc simul ex insidiis invaditur. Ceteri obtruncati: si Iugurtha Sullae vinctus trud tur, et ab eo ad Marium deductus.
I. In colloquitim uti de Paee pennretiar. Omnino putamus eum Cortio, haec superioris rapitis veri,a glossam Ase, ali aliquo intoi prete margini ud- Arripiam, doindo ab inepto librario in
3. Aiahιbitis amicis. Ad eonsilium Advortitis. - Remotis. Soll. iisdema inicis. Vulg. addunt ceteris; quod Cortiua yx pluribus ΜSS. recte dele-
il. I oltu eorroris. Vultus non modo oris cratisrΘm , sed omnem corporis habiliam, gesti m lust et motum signi-
soal. ldois mulo uliqui seripti et oditii
Moltu, colore, ac motu comoris. Nost. C, optime 'o tu con7γoris pariter at- qua animo Vamus.
4. Quae scilicet - ραι fecisse. re Quae negotia , quas res nympe adhi-hilos et flatim remotos amicos, vultus quo immutationem j scire licet patefecisse Oeculta pectoris, eliam ipso lac ni . ra De hoc usu vocis scilicet. vide sup. LII Possis ollam in t mr turi, quas res nimi rem Pat fecissa occti tu Pectoris otc. ; obliqua timulio ne , subaudito ex antecedentibus. dicitur. - Actoris. Aliqui, oris. optimi Corfani ci noster F. Pectis M. Pro Vtiae Bip. dat ex sura qua re. Arcessiri. Quidam, arpressi. V. SNP. LXII. n. 2. - Ex eius sentcntia. Si eut ille postulavr .. t. 5. Ceteri obii tincati . C feri, sunt
352쪽
. CXIV. Per idem tempus advorsum Gallos, 3 ubducibus nostris, Q. Caepione η et M. Manlio male
pugnatum: quo metu Italia omnis contremuerat. Illique,d et inde usque ad nostram memoriam, Roma Di
omnes Iugurthae comitos. Praeter linsum Iugurtham . Quidum seri uti ci editi, ceteris obtruncatis. - Deduc tus. Λ, qui, deductus est.
Ille finis belli Iugurthini: hoe initium in xpiabilis inter Marium et Syllam
adii. Nam ct ipso Sylla tolam eonsecti belli laudem sit,i riapide asseruit, Scin- per annulo signatorio usus, quo ira liliouem hanc in , ut plam h.d,eret; et e luri, Obtrectantos Mario, dicet,aut eum alienu sc iactare gloria, inchoato Per Metellum, consorio por Syllam uegotio. V. Vul. Miax. Viti. 4; Plin. XX xvir, I; Plut . in Syll. et Mar. Inde, sui dato uno hosto, perniciatior Oxstitit discordia diastum. Et ver quidem diei possit ex eo bello maxim trulo ea lamitatum quasi germon erupISSE .
Nempe durem plebi dodorunt adversus ni hili lutum Metelli et Marii olΙensiones; nobilitati adversus plebem Marii et Syllae aemulatio. CAP. CXIV. I. A orsum Gallos. Vel potius, ut docet Liv. Εpit. LXvH. Veli. H, I 2, Flor. m. a. et Tacitus de
MOr. G r. XXXV is, advorsus Cimbros
et Teutones, Gormaniae Populos, qui bus se iunxerant ex Gallia Ambrones et Tigurini, utque etiam Tectosagis suu Tolosani). Gallos unci ci dei atque nomin 3 direre potuit, I.' quia omnes
illi populi, otium qui trans Rhi numine lebunt, Graecis Celtau vocabantur, nondum invento Germaniae niamine, ut testatur Tac. Mur. Germ. Ii: 2.' quia
veris Gullis commixti, et in ipsa Gallia', bellum Romanis iaciebant. Denique ipse Cicero, de P v. Cons. Xm: pse ute C. Maritis, cuius di ina atque eximia Virtus magnis PoP. Πι. luctibus funeribusque subseenit, inquentes in Italiam Gallorum maxi
2. Quinto Cae 'ione. Q. Servilius Caepio consul fuerat Λ. V. D. 5 8:
sumosus auri Tolosani direpit Ono, do qua V. Iustin. XXX ll, 3; Guli. m. s. - M. Manlio. E Cortianis unus C. Muntio a ulter Gn. Mallio. Certe ex damnatione Manlii Capitolini, cautum crat ne quis it inde Maiiliorum Marisens vocaretur: Liv. VI. Hunc Cicero,
pro Plancio, V. G. Manlium vocat,
non soliam ignobilem, Merum sine Dirtute: , sine inrenio, Dita etiam conte ta ac sordida. Hinc cum Criniicere licet e nobili Manliorum genten in suisse. Colcrum Μanlius ille consul fuerat A. ti 3. Do his clud vius vide Usell. D, I a. item Florus i. e. r5 dnec primum qiaidem impetum barba- rorum Silanus, nec secundum Manistius , nec tertium GFio stistinere Potuerunt. Omnes fugati, exuti castris . Actum erat. nisi Marius illi
seculo conligisset. - Quo metu. Propter quem mctum, vel potius , cuius belli metu. 3. Illique. Romani qui tunc lem. poris vivebant. - Cum Gallis Pro salute Ete. Iam dixit, Catil. LlII, gloria belli Gallos ante Romanos itisse.
Item Cicero, Pro vita. Cons. xivr ALpibus Italiam munierat ante natura, non sine aliquo disino numine. Nam si ille aditus Gallorum immanitati multitudinique Paluisset, nunquam haec urbs summo imperio domicitium ac sedem praebuisset. Tanti momenti
fuit in rerum humanarum satis , Galliam intor et Romam Alpes fuisse i - lDiuiti do by Corale
353쪽
sic habuere: alia omnia virtuti suae prona esse; cum
Gallis pro sulute, non pro gloria certare. Sed post quam bullum in Numidia confectum, et Iugii tham
vinctum adduci Romam nunciatum est; Marius consul
absens factus, si et ui decreta provincia Gallia: isque kalendis ianuariis β magna gloria consul triumphavit. Ea tempestate spes atque opes civitatis in illo sitae.
Certam'. sup Pl. se. De hoc verbo V. san p. XXXV. n. q. et XLVI, n. 7. Constit absens Iactus. Quod erat eoiitru logos. Sed tunc pro lege necessiLis: et valuit excinplum Prioris Africani, qui consul antes legitimum tompus iuurat. Viae Plutarchuin in alario. 5. Kalendis ianuariis. Sc. anni 65O, hoc ipso dic secundum consulatum iningrcssus. Coeptum Erat bell. Iug. A. 643: V. su p. XXVll, n. Non ultra narrationein profert Sallustius, quia, cadio hoste, actoque triumpho, Omnia quae ad illud hellum Purtinent, coma tota sunt. Pluria pete ex Plui. in Mar. Scilicet Iugurtha Pertriumphum ductus suit, stulimque in carcerem Ttillianum i ubi postea n eali sunt Catilinae sociij detrusus, post sextum diem, samo interiit: diguo sane exilio eius qui tot propinquos suos oeciderat; nefando autem exemplo SO-ceri genorum prodentis ud talem necem, populique ius vitae set ne is in ea-ptos bello reges sibi adrogantis v. Cic. in Verr. v, 3o 3. Natus erat lugurtha annos sere quatuor et quinquaginta; regnaverat quindecim. Ceterum Eutropius, et quidain ulli strangulatum in earcere dicunt. Aliqui Sallustii codd. duos addunt versiculos: Si cupis im tum Iugurthae noscere lethum, Tarpeiae rustis pulsus ad ima ruit. Alius a Cortio citatus e Nosse crvis Mulco
non cognita fata Iugurthae Ve Plutarchus ait, carcere clausus obit. Vnus e nostris, A. duodecim versus
subiicit, quibus mortuum in earcere Iugurtham narrat. Inde hoc solum de
cerpemus I ... eadem natos sors ab
stialit illius ambos; Cumaque Periuri
traxit utrosque Patris. Certe duo Iugurthae filii vineti eum illo per ora
hominum traducti sunt. Vnus vero Oxintha, seu Masini ha . Venusii tu custodia habitus est, ibique adhuc erat κ
Iugurtha tertius regum fuit, Roma per triumphum ductus; ante illum, Perses et Syphax. Quod ad Numidiae sortem attinet .
pars imperio adiecta est, pars Mauritaniae confinis, Boccho 'data, pretium impii, sed utilis populo romano, sapinoris. Pars tradita Hiempsali secundo. Gulussae filio, Masinissae tarpoti, quem postea supplex adiit Marius iuvenis. quum Pater , quondam di timidiae victor , victus ipse nunc civilibus armis,Ntidia triui hali iacuit ρer regna Iugurthae, Et Poenos pressit Cine in res. Hiempsali sucecssit filius Iuba . qui fuit tu hello civili Caesaris hostis . et post acceptam ap. Thapsum cladem voluntaria morte obiit vid. Catil. LIX, i . II. . Illo exstincto, Numidia o innis in rotriana ditione suit; in
quod tempus incidit Sallustii pria turat vid. sup. XVII, n. 7 . Post, illiussito. tubae secundo, paternum regnum reddidit Augustus; quem Iubam excepit filius Ptolemaeus, uxore Cleopatra, M. Antonii et aeguptiae Cleopatrae filia , natus; quo mortuo. in Pro vinciam duinum redueta est Omnis Numidia. Diuitiam by Corale
354쪽
EX L. ANNAEI FLORI LIBRO III, CAP. L
Haec ad oriontem: sed non nil moridianam plagam eadem quies. Quis speraret post Carthaginem aliquod in Africa bellumῖ Atqui non leviter se Numidia Con- russit; et fuit in Iugurilia quod post Hannibalem timeretur. Quippo rex callidissimus populum romn-
Iium, armis inclitum et invictum, opibus v ggrcssus ost: et citra sporn omnium &Ituna cessit, ut rex fraude praecipuus, fraude cuperetur. Hic avo Masinissa et Micipsa putre per adoptionem, quum interficere fratres statuisset agitatus regni cupiditate, nec illos magis quam Senatum populumque Tomniauin, quorum in fide et clientela regnum erat, metueret; primum scelus mandat insidiis, potitusque Hiempsalis capite, quum se in Adherbalem convertisset, isque Romam Profugisset, missu per legatos pecunia, truxit in soti-tentiam suam senatum . Et haec suit de nobis olus Prima victoria. Missos deinde, qui rognum inter illum Adherbalemque dividerent, similiter AggTCSSUs, jquum in Scauro ipsos romani imperii mores expugnas-Set, inchoatum necis persecit uti luctus. Sed diu non intent scelora: corruptae nefas i gutionis erupit: placuitque bel Io persequi parricidam. Primus in Nunti-
355쪽
diam Calpurnius Bostia consul immittitur: sed rex ,
iteri tus, fortiuS adversus Romanos aurum Esse quΗ21 serrum, pacem emit. Cuius nugitii reus, quum intervenientu publicu si de u seriu tu urcesseretur, puri RU ducia et venit, et competitorem imperii Masinissae Massivum, immisSO lsercuSSore, Consecit. Haec ultera contra regem fuit caussa bellandi: igitur sequens ultio mundatur Albino. Sed huius quoquc sproti dedecusi) ita corrupit exercitum, ut Vodunturia nostrorum suga vinceret Numida, castrisque potiretur. Additoctium turpi foedere in Ρrctium salutis, quem prius merui, dimisit exercitum. Eodem tempore in ultio Dem non tam imperii romani, quam pudoris, Metellus ussurgit: qui callidissime hostem nunc precibus,
Dunc minis, iam simulata, iam qui si vera fuga cludentem, artibus suis aggressus cst. Agrorum atque Vi- rorum P0Pulutionc non Contentus, in ipsa Numidine cassitu impetum fecit, et Zamam quidem frustra diu voluit ; ceterum Thulam, gravem urmis thesauroquo rogis, diripuit. Tunc urbibus exutum regem, Et iums ritum suorum regnique fugitivum, per Μuuros atque Getuliam, sequebatur. Postremo Marius, nuotis admodum copiis, quum pro obscuritate generis sui Capite censos sacramento adegisset, iam fusum ci suu- iam regem adortus, non facilius tamen vicit, quam si integrum et recentem. Hic et urbem Herculi conditum Capsam, iii modia Africa situm, unguibus are-Disque valla um, mira quadam felicitatu superavit: et saxeo inditum monti Muluchum urbem, per Ligurem, uditu arduo inaccessoque ponetravit. Mox Dori ipsum modo, sed Bocchuni quoque Mauritaniae regemi ure sanguinis Numidam vindicantem, alvid oppidum Cirtam graviter cecidit. Qui ubi, dissisus rebus suis, alienae cladis accessio fieri timet, pretium foederis
356쪽
ntque amicitiae regem facit. Sic fraudulentissimus rogum fraude soceri sui in insidias deductus est, et Sullae in manum traditus: tundeinque opertum Cat nis Iugurtham in triumpho populus romanus a SP xit: sed ille quoque', quamvis Victus es Vinctus, Vidit urbem, quum Venalem et quandoque perituram, si bubuisset emptorem , frustra occinerui. Tamen ut venalis suisset, habuit emptorem; et quum ille
non evaserit, certum Erit eam non esse Periturum.
357쪽
I 6; populi romani Μ Lepido, Q. Catulo Coss., ac
deinde militiae et domi gestas composui. Donatus et Pomp. Messalinu S. Cato a romani generis disertissumus, multa paucis absolvit. Servius et Acron.
I. FRAGMENTA.Ex grammaticis aliisque scriptoribus qui Sallustium etia-v cunt, P. Manutius, Lud. Carrio ma himam partem collegerunt: aucta ab aliis, emcndata et illustrata. Sed Conciones et Epistolast integrae in nostram aetatem servatae sunt; quod vetusto e
dici, in quo Catilina et Iugurtha erant Perscripti, debemus. Inde Pomponius Laetus imprimi eucavit, et maiori quidem side, quam opera dicta. CORTIVS. Haec fragmenta unus omnium maxime illustravit De Brosses.la enim abstrusa emendo, dissipata colligendo , amissa, ex aliis scriptoribus, supple do, Sullustianam Historiam, quantum fieri poterat, galli eo sermone restituit; certe opus composuit cuilibet rerum romanumm studioso legendum. Ceterum Sallustius res gestas scri-Pserat ab anno V. C. 675 , quo Sylla
dictaturam abdicavit, usque ud un-
Volcatio Tullo. In Me autem tempus incidunt civiles a Lepido , post mortem Syllae , eo itali motus, bella Sertorii, Spartaci, Pinatarum , et vietoriae Luculli de Mithridate . Sed
antequam harum rerum narrationem iniret Sallust., res summatim repe
tebat a fine belli Iugurthini; ita ut Iugurtha, Historiae, et Catilina, una Serie , comprehenderent annos 55 . ab anno 63o, usque ad 69I. a. M. Lepido, Q. Catulo. Hi eonsules fuerunt anno 676, post Syllas
abdicationem. Eorum consulum, Si
mulque librorum Sallustii meminit Auson. Idyll. Iv. 6I: Iam facinus, Catilina, tuum,Lepidique tumultum,
Ab Lepido et Catulo iam res et tempora Romae orsus, bis senos seriem connecto Per annos. Iam lego cipui mixtum ma orte diaelium, Impie quod socio Sertorius exsul Ibero. 3. Cato. Censorius sei licet. Vid. in
Bicto, eup. xvii, quid do illius eloquentia dicat Cicero.
358쪽
C. CRISPI SALLVsTII Fannius 4 vers. Victorinus. Nos in tanta doctissumorum hominum copia. Scr-
Neque me diversa pars si in civilibus armis movit
Nobis primae dissensiones si vitio humani ingenii
evenere, quod inquies utque indomitum , semper incertamine libertatis, aut gloriae, aut dominationis agit. PriscianuS. Nam a primordio urbis ad bellum Persi 7 Maced nicum. Mem. Res romana plurimum imperio valuit, Ser. Sulpicio et M. Marcello 3 coss., omni Gallia cis Rhenum,ntque inter mare nostrum, atque Oceanum, nisi quae a paludibus invia fuit, perdomita. optumis autem moribus et maxuma concordia egit populus rom. inter secundum atque Postremum bellum Carthaginiense. Vicforin. et Augustin. At discordia, 9 et avaritia, utque ambitio, et cetera secundis rebus oriri sueta mula, post Carthaginis excidium maxume aucta sunt. Nam iniuriae validi
q. Vannius. C. Fannius, Laelii Sapientis gener, historiarum seriptor , de quo meminit Cicero ad Au. Ep. XH, 5; itom in Bruto, XXul. - si tanta...coPin. Loqui videtur de omni lius iis qui historiam ant se conscripserunt. 5. Dioersu Pars. Id est, quod ego
pars fuit prooemii , quo mores , Statum civitalis, sormamque reipuliticae. . ub urbe condita, attingetrat. Eodem
Portinent quae sequuntur. -Dquies. In lutulum. - D certamine - axit.
Perputuum certamen hutiet do ibertato, gloria, aut dominations. Ille tria tangit, quae maxime homines dis scordia exagitiant, et in mutuum compellunt cxitium. 7. Persi. Vide quae de hoe genitivo notavimus, Culit. LI, 9. Ceterum, ut Sall. dixit Perses, Persi, ita Cicero quoque Isocrates, Isocrati, EP. ad Att. Ii, I; et multa alia passim stili dem formao. Ityna Plaut. Hud. I, I, 43 mrmi lex, Euripidi. Et Varro, de L. L. via, docet in usu Pssct uiriumque genitivi formam, Herculis ot Herctili. 8. Seroto Stilpicio et M. MaDcello.
nsulos suserunt anno V. C. N3 Inlcr Aecundum atque et . Intervallum
hiae LII annorum fuit, ab anno 553, usquo ad 605. '. 9. Atidiscordia. Cons. Ing. XLI, et
359쪽
rum, et ob eas discessio plebis a patribus , aliaeque
dissensiones domi suere iam inde a principio: neque ampliusquam, regibus exuctis, dum metus a Tarquinio et hellum grave cum Etruria positum est, aequo et modesto iure agitatum:dein servili imperio patres ple
bem exercere, x 'devita atque tergo, regio more consulere, tigro pellere,et, ceteris ex Pertibus, soli in imperio agere. Quibus saevitiis, et maxume laenoris onere oppressa plebes, quum ussiduis bellis tributum simul
et militiam tolemuret, armata montem SuCrum atquct
A ventinum insedit. Tumque tribunos plebis et alia sibi iura paravit. Discordiarum et certaminis utrim- quo finis fuit secundum bellum Punicum. Augustin. Postquam, remoto metu Ρ unico, simultates exercere Vacuum fuit, plurimae turbae, seditiones, et ad postremum bella civilia orta sunt: dum pauci po-
Montem Sacrum atque Aoentiniam . Vid. Iug. Xx XI, n. I 5. II. Vacuum fuit. Otium fuit, hominibus omni externu cura Macuis.-Quorum in gratia plerique concessu rant. Λrusianus a Sallustio dictum notat concedere ingratia. Augustinus, qui fragmentum hoc totum conservavit, ingratiram concesserunt,, scriptum reliquit . CRISPlN. In gratia autem, vel ingratiam concedere, est praepotentis et apud multos gratiosi hominis causa et sactioni se adiungere. - Sub hon
si ... nomine. ΗΟn filum nomen sua
ambitioni praetexentes . utilitatem patrum aut plebis . Vide Catilin. XXXIII. - Non ob merita. IIoevocabulum, quum de honis pariter ac malis dirutur, in utramque Partem accipiendum est. Num meritum est , quidquid aliquis meruit. s. ii ii ne, Scrimale agendo. Vide Cutil. XXXVII. et quae ibi notavimus de duplici sensu vocabulorum bonus et mulus. seriptores ibi laudatos , praesertim Tacit. Hist, H, 38.-Neque amplius, raram regibus exactis, dum etc. Nec Patres aequi et modesti erga plebem sui runt diutius , quam donec post ex Pulsos reges in recesserit metus Tar- stillati, et bellum cum Etruscis desie .rit.NOta amplius pro diutius; et hane structuram. amylius quam dum...,illi vulgatissimae persimilem,magis quam
rat. ..-Positum est.Eodem sensu, quo
ties m Poni. Iug. CXII. I ci Seroili imperio patres plebem exercere. Patricii plebei is, ut servis,
imPoraverunt. Nota vim verbi exemceres i. o. agitare, Vexare.- Ceteris emerimus. Sc. imperii. igitur plebs dominos tantum mutaverat , non exuerat servitutem. Exacti rogos suerant, ut imperium Penes populum rora ramum Psset I et nomine quidem crat; sed re upud solos patricios. Quac maximariam Semper turbarum causa luit, tibi res cum verbis Pugnant.
360쪽
C. CRISPI SALLVOTII tentes, quorum in gratia Plerique concesserant, sub honesto patrum aut plebis nomine, dominationes asse otabant; bonique et mali cives appellati, non ob m Tita in rempublicam, omnibus pariter corruptis; sed uti quisque locupletissumus et iniuria validior, quia praesentia defendebat, pro bono ducebatur. Ex quo tempore maiorum mores non Paullatim , ut antea, sed torrentis modo praecipitati: adeo iuventus luxu utque avaritia corrupta est, uti merito dicatur genitos esse, qui neque ipsi habere possent res famili res, neque alios pati. Gellius et Augustin. Igitur venditis proscriptorum bonis, aut dilargitis. Gellius. t Id bellum excitabat metus Pompeii a victoris, Uiempsalem in regnum restituentis. I dem. Maxumeque serocia regis Mithridatis in tempor bellaturi. Donatus et Arusianus. Quin lenones, et vinarii, laniique, quorum praeterea vulgus tu dies usum habet, Pretio compositi. CharisiuS. Genus armis serox, et servitii insolitum. Arusian.
Ia Neque alios pati. Smpse .habere. I 3. Metias Pompeii. Mutus quem Pompeius iaciebat. Seil. Pompeius , Syllanaa victoriae adiutor, Domitium, lunae generum, in Africa , bello Persequebatur; quo victo interseetoque, Hiempsalem secundum s de quo diximus in fine lugurthae in regnum Numidive restituit . unde ab Hiarba, Domitii socio , eiectus fuerat. Vide Dem. Nisi. I, 26.
Honuues quibua vulsus quotidie utitur; quibus quotidiana est cum plebe eon.
dempti. - Ioe intelligi potessi de iis quos in urbe Lepidus pretio allicit. per
eos ceteram plebem sibi conciliaturus. Ceterum paulo aliter De Brosses imtelligit do variarum rerum me utori bus, quorum operam redimi , in usum castrorum quae mox habiturus erat. Nam hellum adversus Catulum collegam, senatumque medit atur. Ei t quidem sensu, fulgus usum habet, esset, Utis habet magna hominu multitudo.