Hieronymi Pantzschmanni ... Quaestionum practicarum liber primus secundus 1

281쪽

hendi Paul de monIerico consi. Iσ num rae. Nam coinstractus non recipiunt interpretationem ampliatiuam sed restrictruam . etsi promissio stare non possit Balae cons sin triues . voL I. Round a valla con scisum.

a Septimo huius sententiae argumentum est, quoatacitum pactum sit potens ad impediendam rentissio.

nem. Ut quando tempore contractus periculum erat prinsens. Nam si casusille specialiter non sita conductore caceptus, extentrationem mercedis petere non poterit L qui bina. I. arido de damn infect. Urabitatoris. Dcat. Alex. t suos. in I mteriam si quodex naustetis de Acquir. pos . Omnes in Q propterseriti atem ex. de locato. Ripa de peste, parte. a. numer. . . Gozad cons. ut ordinaritanum. er F cum ijs, qua supra cumulavimus. Itaq; cum ex casu praesenti initanti, colligatur mens,&intentio contrahentium: Trallo ergo Inagis obtinebit in propositio, cum ex verbis prolatis, voluntas parcium a contrario sensu instratur.

reson et a not.per Bald.in l. .de fersys. Quo loci voluit, si peritatum manducantur Iux mcisium, vel vindemiarum, propter hanc exprestion e in i on excludi alias ferias, de iure communi receptas. Nam,inquit, hoc pro-33 cedit, quandollatu tum ulterius non procedit, sed si ultra progrederetur,excipiendo quasdam emas, vel quosdam calus seriarum,tunc lus commune non obtineret, inca

ri sibus

282쪽

llbus non exceptis Calcan.con . . . Capio primum dubium.

o cons 97. Reuerendisomini. AbbH. Dec. cons. M a vis eleganti. num P. Auem sequitur Natta cons. . s. Requ/Frma Magnificis iudicibus num. . . Prosper. Passet cons G. io caussa magnificorum num.sp Vbi voluit si conductores exstatuto,uci consuetudine, teneantur ad pensio a nem, etiam tempore guerrae, hac expressione centeantur

excludi ali calus fortuiti, in quibus pollit peti remisesio , Nam sit in uno casu conductor contra regulas iuris communis prohibetur remissionem peter in alus prohi bitus minime censebitur. Non obstante, quod dictio erariam, non excludat similes casus. Nam in hoc non aequiparantur,cum de his non sit prouisum. Et Soran. ιons Iaso circapraesenIem consutiationem consuluit ' Quod is, qui se obligauit ad periculum stipendiariortim, non teneatur de asdamno, quod passus est incursu hostium.&c. Geniam ab

suscipientem insepericulam pradonum se AbannIIdyam,non videtur receps reiculum exercitψ. Contraria vero sententia etiam rationibus4 unda. mentis non destituitur. Fiat Terri potest : Primo: Incon, qtractibus proceditur de similibus ad similia. l. nominaim. ubi Sala. C. de a acrion est obligat is qu eruum depos eum qui si rem .commod Quinimo cin poenalibus pro arceditur de similibus adsimilia. c. l. s. orro Ietuae fuit pri.

causa benes amis ubi Bata eL m Liquis d. hii cem La de istud. mn iudicia. Multo eigo magis in proposito, ad

alios

283쪽

D A. I 26 alios similes casus fortuitos ex quibus conductor non ob iligetur extensio facienda erit, praesertim, cum eadem ra- tio subesse vias eatur, in limili, quae in expressis, ut idem quoque debeat resultare effectus Orgumento istud. ad i. Aquit. l. a Titio.d Lia verbo obstig ct in Auth nustum cred.

Unde magis hic casus, ad comprobandam iuris obseruantiam videtur adfectus,quam quod inde ad eius do structionem inferre velimus. Verum huic argumento facile responderi potest. Nam si per expressionem unius casus reliqui non excluderentur,tunc certe expiessio unius vel quorundam cas um esset protrusiniuilis,dc superuacanea,quod admitten- dum non eli, cum superfluitas legibus sit inimica. d. Lsiquando.deleg. I. Grat.con siro I numer. Is .vol. a. tque hoc fundamentum secundum Rιminat 'nu. tam leue

est,ut ex te ipso. ut folia farris, sicuti Plautus inquit, difflari possit. Jr terea consideratum ab dentitate rationis videtur illud fragile esse. Nam cum unus casus, vel aliis qui duntaxat fuerint expressit, reliqui omissi, videtur contrahentem ad illum solum respectum habuisse , quod cum reliquos non exceperit, cum tamen eadem facilitate hoc facere licuerit, in aperto sane est , illis conductorem

remanciasse.perae. l. cum praetor.

16 Secundo arguitur In contractibus ea debet fieri interpretatio, quam contrahentes interrogati similiter fecissent, si in t tale pactum. g. sin. De jact. ubi Bald. Sed si contrahentes fuissent interrogat , verisimiliter etsiam de similibus canous idem statuissent. Igitur magis intentio Mens contrahentium inspicienda erit, quam 3 ipsa verba L. D. C. qua res pignor oblig. pos I. in is in venditione . Comm. praed. Et in I blanduκ . C. de

284쪽

et s. Pati ni quamuis C. de Es es texi in ACelsus. go fundus de Irr.llia emi. Non igitur ea capienda erit interpretatio, de eo , quod quis verisimiliter non fuisset suscepturus. I. qui peculium depecuta obligatione . de pignor. Et videtur catus ille expressus ad illum et Tectum, quod tunc si commode requis non possit perfrui,

o quod culturae, frugibus maximum incommodum asseratur, rem imo fiat. Quxconsideratio quoque locum obtinet in alijs casibus igitur casus ille videtur magis exempli caussa expressus , quam quod alijs censeatur renunciatum. Exempla autem non restringunt, sed potius declarant dispositionem S. hacIenus inst. de gradibus. l. damni infecti La. a. e Iamn in J. Potest etiam dici, quod casus sit ex ptellus rario ne frequentioris vlus, videlicet,quod talis casus iam timcatur, vel quod pius cia enire soleat, tunc non censebuntur alis casus , qui iam sorte; non instant, vel qui sunt rariores, cxclas. gl in Clem. I. iuverbo, praesidentes , in D. δερ escript Iasini. I.de L L. Et in I. r. q. huius su ιν de lust se tur es intuti et C. de pactis c

Io. de vulga.d ρμγ. Nam si casum Munc non excepisset, quem euenturum facile potuisset cogitare,di celetur in culpa l. si idem cum eodem si Aceturva. mn I dic. l. siqvis domum. s. eo locat. lex. cons. .vol. s. Crauetia confl7'.num. s. idcbfrequentioris contingcntiae cauisa , vel quod iam timeatur, censebitur expressus, non ut reliqui casus excludan.

tura

Sedd ho et secundum undimentum absque dissicultate remouetur. Nam cum in hoc contractu diuersae parte2 exstant, quarum altera quae damnum sentit, si interrogat tur, credibile uit cam responturam , se de alio Ium

285쪽

que militare possirugitur potius expressus censebitur, quos locatores, praeter hos casus ad remissionem non velint esse obligail. Et ita ad limitandam obligationem cen sebuntur expressi, non ad eam augendam. Tertio pro hac opinione ponderatur Conductor ad hoc ,ri videatur suscepisse casus fortuitos, praeter naturam 36 contractus locationis, requiritur ut ea sus speetaliter inse

ssisti plat inedosi quis. f. quassum siquis eaut ubi L

DD. in L arae fortuitis C deplen. act. Qtio cum in proposito factum non sit, minime dicendum videtur, conductorem ad alios casus praestandos teneri, cum eos specialiter in selnon receperit. Sed potius regula iuris communis pro conductore militabit,qua traditura conducto rem si intolerabile damnum passus fuerit, posse remissio nem petere . . ex conducto β. βυis tempestatis L si merces. . vis maior locati GgNJho argumento, itur Tulos. in

cons. Ps.

Sedin hoc argumentum tollitur. Nam non procedit, quando conluctor in se casum recipit, prout in pro posito factum est chret. C. de locato se conducto. Nam ex eo, quod certum casum excepit, reliquos subijsse, negari non poterit Praeterea RiwiυILissumis d. conssis I Re-sTθση et ad cons. Fulgos. Quod in illa facti specie contigerat

casus valde insolitus de quo verisimiliter non fuerat O' Ii 3 1ltatum

286쪽

titatum, alligans ἡ hoc Francisi Ripam quis nig/s im

iestigit in trare de priuile .pest numer s . Nam cum excommunim recepta Interpp. pin conductor etiamsi

casu Maduersam oriunam receperit, non teneatur de

casu tortuito insolito D D. in .si quis ita. S. quaesium. si uis cum ij quaesti pra quaest septima citauinus. Non

mirum ergo si in illa ipetae Fulgos insolitum casum n Oncomprehendi determinaret, cum de illo ibi specialiter non fuisset conuentum, neque enumerationi casu tam spescialium generalis clausula siue renunciatio iubiecta a. iores comprehendit. Qii arto In contractibus bonae fidei multa veniunt. quae non sunt dicta, cum omnia censeantur acta ex bona rfide, idque praesertim hoc casu in locatione, cum ccnductor soluat mercedem in compensationem istuctuum. l. Imperatoris. depublica.praedus.de iure Ap. Qiud igitur atquius, aut ustius esse possiet,quam ut ructibus a conductore, ex re locata non perceptis, sibi remissio concedatur, cum ipsum ex natura contractus proueniat g. n. i . de oblit quae ex contractu gl. inl.sin. de conHEI. ob tu .causam. g. actionum. inst. de action .sed se Celsus. g. .de contra .emi. Cum ergo bona fides, ipsa natura contractus hoc ex iis gat, ut remissio fiat,damno intolerabiliem ei gent ab hac iuris dispositione, coniectura quadam, minus probabili recedendum minime, sed potius hic catus ad iuris obseruantiam referendus erit, quam quod in alijs casibus ad eius derogationem inferendum. Cum igitur haec sententia sit benignior, ut G periculum potius ad dominum pertineat, quem etiam commoda sequuntur, quam ad alium, qui omni culpa careat. II cundum naturam is Ree tur ea sequenda erit. Quibus accedat, obligationem ad casus fortuitos cum detrimento recipi-

287쪽

recipientis, esse odiosam, contra naturam contractus, b quis indebite damnum patiatur. Igitur quoad fieri potest coarctandam. Arrianin deaALctoblig. .eius aut in rouis

cia.scer . ei. Sed huic obiectioni quoque Riminald. n.

7o .cum siens in loco citato occurrit, admittendo.quod in contractibus bonae fidei ea veniant, quae non sunt dicti, non aliter tamen nisi sint naturalia contractus secus vero, fi sint accidentalia,in quibus exclusio inducitur L in ven si endo ubi Bald is Sam. C. de contrah cmi. Quis autem dubitabit casus fortuitos. ut bellum, peste,grandines, dici

casus accidentales, non autem naturales. l. ex conis Io. g.

I. Oza. i. ni. vu tempesatis calamitosa contigerit. Igitur pro naturalibus existimanda non erunt. Nec probandum eae ad iuris duntaxat obseruantiam hunc casum reserendum esse, sed etiam plus operatur, nempe tacitam reuocationem in aliis casibus, Et sic etiam quoad destructionem provisionis ex lege prouenientis. Praeterea aequitas Sc naturalis susticia suadet eontrarium, ut non petatur id, quod quis pacto , etsi id sit tacitum, remiserit,cum iure naturali pacta sint seruanda, nihil quod stilium:mae fidei magis congruum,l. I. is fract. I. ext. eod. Nec etiam de hoc conqueri poterit conductor, quod damno intolerabiliasticiatur , quia hoc damnum patitud o ex proprio facto, Iccolauentione, unde succedit regulae damnum quod quis suac talpa sentit, sibi ton alijs in putare debet, Reg. amnum.de Reg.iar I.si uno. Ubicunque. Ioca. Et volenti non inscrtar iniuria l. i. fusi adeo .vLSo. de iniur. Atq; sic apparet, fundamenta iam relata, sententiam hanc non probare quamuis eam maximopere propugnare conati fuerint , alae in cons. sas casin talis est diuidam P coiam votis.Dec. cons. σρ7 msstant. ι-

aeratar. Vbi exceptionem belu dc pestis iactam, putat

288쪽

Quod cum in proposito non accidit, neque exis pressa, nedum specifica renunciatio facta sit, dici non potest, quod legitime casibus fuerit renunciatum. Igitur adhuc legis beneficium conductori supererit, ut si ex ca su fortuito intolerabili damno assiciatur, ei fiat remissio.

d .vis maior. I.simerces.locat. Et supra quae Τ exta ostendimus, quamuis generaliterin expresse periculum conductor in se receperit, ideo tamen non censebitur renunciatum casui fortuito, multo ergo minus,si hoc tacite lcontrario sensu inseratur.

Et hoc est in hac materia sundamentum solidissimum cui aptum responsum accommodari nequit. Prout

nec 'pol. immata hoc facere potuit , quamuis

nu. σa.d conses . iactauerit,quod singulae considerariones Finos. realiterin pulcre sint sublatae ut profecto mirandum sit, quod viri tam celebres,in re tam manifesta plana tenebris obuoluti, a veritate & scopo,tam grauiter

aberrauerint. Et quidem, si hoc fundamento haec opinio destituereturi pronior etiam, ad defendendam opinio Onem contrariam Praeterea in tali conuentione nihil

est dispositum, ultra praeter dispositionem iuris communis. Igittar ut eius prouisio cesset, non facile erit inserendum cum haec appositio, expressio casuum non fueri facta animo novandi.& immutandi prouisionem legis. l. .g.si ex conuentione.dere iussissen. a contrario sensu. C. de excepi. rei iudic. Cum ergo expressio conueniat cum dispositione legali, nihil est, quod tantopere nos commoueat, ut ab cX- pressi legis dispositione,quae certam formam renuncia n-ci praescripsit, discedamus Cynon I a. in o. quaest. C. de Iure Emph. Quibus etiam accedat, quod exceptio unius casus,

in quo remissionem petere quis velit, hunc possit habere Κ sensum

289쪽

ut ordinarie procedam.nu. I. π Barthol. ocis. d. consras. circa praesentem consultationemnu. . ubi putat inc uiconuerse pactum satis operari si tructus prati in totum sui si sent ablati, ut non fiat remissio quae alioqui de iure communicini facienda. Quod eo magis dicendum est, cum Iocator versatur in lucro captando, conductor vero indam novitando, ad quod remouendum facilioresa proni res csse debemus. LIL de usucap.pro emt. non enim par est ratio eius qui debitum amittitin cius qui lucrum non capit. x de coicit In quotamcn multum esset attendendum, quomodo verba contractus fuerint concepta, sicut in praecedenti quaestione ostendimus. Superest duntaxat, ut ad argumenta primae opinionis respondeamus; quamuis hoc fundamento obiectiones in contrarium factae, satis ussicienter possint tolli, tamen singulatim respondebimuS. Nam quod ad primum attinet: quamuis unius cosus expressio, sit alterius exclusio, quod exceptio firmet regulam non ramen facit, quod sub regula quid comprehendatur, ultra, quam de sua natura veniat. l. I e reg. ur. generali. g. uxori. de sust. tegat. Lucius si pluribus ad SC. Treb Lubii D. Angec Aretin.inside excepi Alex consλδ.visis saccuratelonderaIu. n. M. O confis . vise instru-

290쪽

mento. lib. r. se consito F. visis. est cons δε lib. g. se conf-ss. lib. I. Aret. censae. Sed si regulam considerauerimus, illa est, quod casuum fortuitorum expressa dcbeat fieri renunciatio, quod cum hiu factum non sit, remanendum ecit subregula, ut conductor, si infructibus laesus sit casu fortuito , citra dimidiam pensionis , remissionem petere possit. Quamuis igitur hanc exclusionem in plurius casib. admitteremus, prout in serijs, compromisso, dc alijs in causis attame in proposito quo minus id cocedamus, efficit legis dispositio,quae specialem expressam couentione requirit. Deinde regula . cum prator,no procedit,quado in casu omisso militat ea de ratio, ut quando a coductor afficiatur intolerabili dano, ut aeque remissione peteremini Dec.inc. a. n.3.de Appes Sed in alio casu sortuito ea de subest ratio remussionis, quod impeditus fuerit in usu rei. Vnde etiam magis frequentioris usus vel exempli gratia,quid expressum censebitur, non ad aliorum casuum exclusionem ut supra in secundo fundamento di. Amnisit, vel etiam tollendae potius dubitationis causa. I. quae dubitationis.de ogibin quam quod quis indebite damnum patiatur quod ex circumstantijs facile colligi potest, idque etiam potius praessumendum erit, quam quod

contra iuris formam contrahentes aliquid inducere voluerint,cum taliter, tacita conuentione no potuerint conistra legi, praescriptum.quod magis attendi debet, remissioni renunciare. Vnde dici nequit, quod limitationis causa, casus fuerit expressus cum tali modo' forma contractus limitari nequiverit. Nusquam enim in iure legitur, quod tacite possit in locatione casibus fortuitis, valide renunciari. nec dici potest licet quida casus sint specifice expressi quo die liquis casib. fortuitis in specie atq; ex prcsse

fuerit renunciatu . nisi lege quid expresse approbatu fuerit

de quib.supra in quaestra fusius prosecuti fuimus.