Hieronymi Pantzschmanni ... Quaestionum practicarum liber primus secundus 1

41쪽

lexander vero consita. Viderax in praesenti cona Ipsumtione.in . lib. r.putat Qu' si quarta pars fructuum sit peremta, Quartae partis remissionem esse faciendam.

Quinam 44 magnum damnum dicitur, quando L.

quis laesus est in sexta parte. Nam dicitur enormiter Iaesus, qui in sexta parte damnum tulit Bart.m L si societarem I .arbitrorum Prosecto. Lan .dei in tract. de arbitiin Iearte. Raphael Cuma. cons. o. ante tuto. -.s Rissa inae L .nu. δ . vers Vigesimo auarto quaero Cis reuoc donat. Ioan Cephale. cons. as .pactum locationis nu. I . Caro. Euis.consδI.nu. I. vo r. Sedis haec quoque opinio, pro ut praecedens resutanda est. Quia valor reliquarum ais Partium,tantus esse posset, ut mercedem consequatur. Itaque damnum intolerabile. ex hoc dijudicandum non erit. Nec etiam haec opinio in iure est fundata , cum te tia pars non sit expressa. Pro ut animaduertit Iacob. M

se in hac specie per definitivam sententiam,remissionem fieri,pro ratione tertiae vel quartae partis, seque etiam his a iudicijs subscripsisse propter maximam huius definitionis aequitatem,cla propter rationem earum constitutionum, Ac responsorum iuris communis ex quibus in hac de e rilitate controuersia,Obtentum esse apparet,pensionis remissionem praemia laetendam. Et incond. VI .co s. vers

42쪽

vers. Secundo regulariter considerat. Quod ad hoc, ut fiat remissio,consideretur, Quod damnum non sit leue Λtqueidcirco opin Dan. Anis qui tertiam partem considerauit, satis aequam esse dicit. Sexta opinio fuit Iohann. G ossatoris, Qv d in materia sterilitatis dignoscendae,attendi debeat opinio vulgi. L. I. g. r. desuminib. Ibi in existimatione circum colentium. Et L.cumis Lanionis.I. Asinam.de fund infruct let. E arbitr.deprobaLL. ubi adhuc.de iure dat.e ex titeris de On lib. Et ratio est,Nam cum damnum, quantum quale requiratur,in legibus non exprimatur. Itaque con sentaneum videtur,ut ex opinione vicinorum circum colentium, Et sic ex opinione vulgi,sterilitas fuerit, nec ne, dijudicetur,ut postea remissio locum habeat. Et hanc o, pinionem tenet Floria. e.minens. Dan. Auis mos inaec roptersterilitatem. Et is Panorm dicit,satis eam esse in

stentabilem. M Card.nu. IItem Anton de But comminnem Eandemque videntur comprobare gl Pet. CV. n. Alber. Ang oan. ber in d. L. licet. binoe assi mat.Hoc communiter teneri. Et idem in L.simerces. g.

vis maior. Et in .s no eod. Et summas lues ina in

43쪽

Achaee quoque opinio pluribus modis impugna 2 tur. Nam videtur sterilitas determinata per i Gib. cut. C. de sacros. Eccles Vbi fundus dicitur sterilis, qui est infructuosus. Sic mulier dicitur sterilis, quae fructum

non parit. . L. sisterilis Ueruntamen haec etiam impugnat:o fragilis est. Si enim haec interpretatio admittere iitur, tunc nunquam fieret remissio, nisi de tota pensione Contra text.in d. c.proptersterilitatem. Vbi is requirit remissionem pro rata. Praeterea nos non loquimur hic de sterilitate rei per se, sed quando res per se sit fructuosa, casu aliquo accedente fructus pereant. Secundo haec opinio irritatur ex eo Quod consi . deratio sterilitatis locum habeat,ctisterilitas non sitiunt.

uersalis, sed tantum particularis. D.in L .licet praeser tim on. Salyc. nu. s. Et in L .si uno. u. r. Ver . Et altende.

Itaque vulgi opinio nihil huc poterit conserre. Unde

ratio non erit generalis,dc concludens.

Tertio, in oppositum facit, Quod imo in sterilita , ,

te non sit attendenda opinio vulgi, sed an calus interue nerit propter quem conductor assiciatur magno incommodo per ael Licet. sec.propter sterilitatem. Nec refert si dicatur, Quod illa quidem iura in hoc prospiciant, ne conductor magno incommodo assiciatur, sed quando hoc contingat, ut illa iura locum obtineant, non declare. tur. Iraque colonorum iudicium,in Opinionem spectandam esse. Nam virum ex casu, damnum sit datum an vero ex vitio rei, id legitimis probationibus conuin

cendum erit, neque opinio vulgi sum ciens videbitur. Quibus quarto accedat, probationem per opinionem a fivulgi esse dubiam atque incertam. Ex hoc enim non certo apparet, quid aut quantum remitti debeat , quin imo, Et valor fructuum natorum tantus es e posset, ut

magnum

44쪽

gnum incommodum non subsit. Quapropter de quantitate damni prius certitudo constituenda erit, antequam remissio inducatur , quod cx opinione vulgi non accidit, ut plane in ancipiti atque in incerto haereamus, Quodnam damnum dicatur magnum in intolerabile, quodnam modicum. Ponamus enIm uniuersalem fuisse sterilitatem opinione vulgi, inde tamen manifestum non est, an praedium hoc conductoris intolerabile damnum fuerit passum, ut remissionem petere possit, cum

possibile sit,eum modico damno asto tum, vel etiam plane nullam fuisse perpessium. Probationes autem cer tae,in concludentes eme debent. c. in praesentia. De probat. L. nes natatis C. eoae tit Alex confis .cumseqq. vo r. Neque hanc obiectionem tollit, si distingueretur, aliam probatione meta sterilitatis,in aliam quantitatis damni.

Nam prius ex opinione vulgi sterilitatem induci , qua

constituta,rem illa, obtinebit, postea vero quantitas damni probanda Siquidem paulo ante ostendimus, non sufiscere, sterilitatem ex opinione vulgi adesse, sed raeterminatio

damni, utrum sit tolerabile, necne, facienda erit, quod cum per opinionem vulgi non fiat, ad hoc negocium definiendum, valde impertinens esse videtur. Quinto haec sententia impugnatur, nam quotieSopinio vulgi potest esse errone , atque contra ius, nullo modo est admittenda L. si dictum De Euoctron. Vbi in promittente duplum, de euictione, inquit Paul noni men, ut vulgus Opinatur satisdare dc bet, quod duplum promittat, sed isticit nuda repromissio. Cum enim talis opinio vulgi,aberrare possit, attendenda non erit Igitur quoad ren istionem faciendam, non opinio vulgi sed

regula Iuris inspiciendae, secundum has remissio regu- landa.

45쪽

ri . Atque sic ex iam dictis apparet, se tuentiam hanc ab opinione vulgi deuim tam , tanquam incertamin dubiam proposito nostro parum admodum de Icruire Circa quod tamen monendum est,quod quamuis ex iam dictis satis superque pateat, probationem hanc ex opinione vulgi , satis esse ambiguam atque incertam de ob id minus sufficientem Attamen haec interrogatio, super Opinione vulgi solet adhiberi ab Advocatis, quae etiam utilis solete ad cauuaed cfinitionem , prout notauit Didac. Couar. pract. Rost cap. so .mpr. . Quapropter cum haec probatio sit incerta , ad septimam opinionem deuenien , dum est, quae fuit Iacobi Butrit existimantis, in hoc passu sterilitatis, &andam num sit intolerabile necne , standum esse arbitrio iudicis Quia lege non sit determina- 'tum; Igitur his in casibus tulinquitur eius ossici dijuducatio.

Eu ne opinionem sequitur Salve in L si uno locath

Barbat. μου. - propter servitatem. Et in Consa r. lib. a. et d. Confisa Dan Lupin in repetit Rubr. de Donat. inter viro se uxor. g. I. numer ra. E copiosissime H - o de LMarsi in maestionis numeri ro de uastion. Fbipiares casus enumerati Ripa in ι generaliter numera I vers a . reuoc Donar Sebas incedi. in trata. defortuit casib. parte a cap. y numeν. r. t Menoch. d. caris γα numer. I lib. a. cent. . de arbitr. Iud Didare. Pract. Au . d. c. so. Et ali, quoque referunt ex communi, 2 suleam Cons. so. olana a valli cons. δι . numeria. vias. Soarem. iis verbo conductio numeri ars Capra

Reg. δ. mer. s. Bursat Cons. i. ecies facti huiusmodi

46쪽

nMi L numeri S F. O . r. cito comprobatione

utuntur LArgumento ext in L. . dei iure, de lib. L. si

ita quis. g. Seta cauit. deve)b olig. Et pcri quod notatur in L etsjactures csi quis caut .cuca quod ludex circumlpectus esse debet, ut consideret qualitatem fundi, quomodo etiam fuerit excultus,explorando quoque opunionem vulgi. Sic itidem arbitrio iudicis relinquitur , quaenam , dicatur grauis iniuria. c. peruenit. - sentent. excomm. Similiter Menormis Iaesio eo relegatur, & arbitrio honi viti determinatur. H. in g. preciam. Insit de emr. venae DD. t e. uintavallis de , iureium Bald in L cum antea. de arbit. Dec. Consos Iuridicum. Sed nec xtaec opinio tuta est.

lia videtur hoc iam legibus determinatum , ut

tum demum dicatur sterilitas, quando semen non sucrit recollectum. d. l. Ex conducti. g. Uilabes. Locati vel si ultra semen, expensas, nihil superest, ut sterilitatem admittamus, tunc pro rata remistionem impetrandam, quς rata absque iudicis arbitrio iam legibus videtur determinata, Ita quidem, ut leue siue exiguum damnum, in considerationem Mestimationem non veniat. d. si vis malam Et exiguum damnum determinari poterit,

30runt , opiniones has inuicem discordantes posse concordarici pro ut tentauit Benedi Capra in lib. regularum . c. I. Regulariter ob sterilitatem. Sic distinguens et aut enim constat de sterilitate per opin mugi, dc tunc illa attendenda erit, o fiet remissio pro rata:

47쪽

Aut de opinione vulgi nihil apparet , &tunc aut sumuFin casu, quando non recolligitur sernen in dicitur subesse sterilitas. cita procedere putat primam opinionem. Idem quoque dicendum cst, si praeter semen is x pensas, de fructibus nihil superlit & sic procedere secundam opin Aut vero sum cibus expensis subductis, fructus extant, sed exigui, in parua quantitate,ad coit non attingant medietatem mercedis. Et sic laesio existit in si adimidium ut ne dimidia quidem mercedis percepta fit, tunc quoque fieri remiuionem, ac hoc calta locum habere tertiam opinionem. Aut est percepta dimidia pars eius, quod consuevit percipi vel ultra dimidiam, tum non ccnsebitur sterilitas subesse,& ideo rem illionem non fieri cum propter fructuum exiguitatem remissio locum

non obtineat, . si uno. g. cum quidam de serussuum. Locari. Et hoc quidem procedere, nisi siti tanta, quod magno

incommodo conductorena arsiciat. Ac ita existimat quartam opinionem sibi locum vendicare. Verum ax opinionum concordia laborat ijsdem vicijs, quae antea fuerunt deducta in eadem patitur contraria,de quibus supra pluribus actum fuit, adeo ut inde potius opinionum confusio videatur orta, quam vera eo rum consonantia facta. Quippe si eam opinionem quando dimidiam mercedis conductor non est consecutus, prosterilitate accipiamus, Quae tamen secundum Ius Digestorum falsa videtur Reliquae quoque opiniones minus considerabiles erunt .aceo ipso recidunt si haec una pro vera habeatur. Ad haec , si dimidietas fructuum communitor nasci consuetorum producti essent, nec medietatem mercedis aequarent, omnino sequeretur, quod una opinio alteri cedc re necesse haberet , nec utraque simul

48쪽

sit relictus.

Ex quibus omnibusapparet, Iuris interpretes in hoc ArticuIo varios fuisse, R inconstantes, ut fere quid dic rent,in ubi pedem firmarent nescij, nihil ceni statuisse videantur, ut vel inde adco non sit obscurum ad dijudicandam sterilitatem inprimis difficiles, atque anceps esse iudicium. Etsi enim sterilitas per se facile possit probari, ut puta per opinionem vulgi, tum etiam, quod hoc anno minus , quam alis productum fuerit tint tamen quantum' quale damnum probandum sit, ad hoc, quod ob sterilitatem remissio fiat, in hoc vertitur dissicultasin cardo totius negoch, quod sane nondum sussicienter determinatum est.

3 Igitur in hoc pugnantium conflictu, non recederema sententia existimantium , relinquendum hoc esse amis trio Iudicis, utrum videlicet sterilitas extiterit,in qualenam damnum sit, intolerabile vel modicum,m Nam fatentur omnes fere interpretes, quantitatem damni in Legibus non esse definitam, sed tantum de ma gno,siue intolerabili damno iura mentionem tacere. At 3 ea, quae in Iure definita non sunt, relinquuntur arbitri Iudicis ocin quantitate Sijudicanda eo recurri, probat rexi in L. quidam De Og a L. cum post gener. De Iure acti. Et L. si cui De Alim o rib og. Vbi Iudex quantita- tem in Iure non definitam determinat. Ita quoque fit, quando decedendum est, an dicatur magna vel modica impensa Iacob. Menoe, Deir t. Iud lib. 2. centi caseuars. --δ. Ac tradit genera liter Panorm in e literas, in vis. notab. De Re Assol. Quod, quando magnum aut

paruum in Iure non est definitu unc stetur arbitrio I . dicis Arbitrabitur ergo Iudex probationibus hinc inde

49쪽

de sterilitate in damno factis,in de quantitate fructu lim

Perceptorum, atque insuperenam diligenter indagando, an Operae rusticae, suo quaeque ac conuenienti tempore sint factae, num sterilitas ex intempestiua cura oc negligentia coloni processerit, fundus clerior sit redditus,

Adcoque ex qualitate circumstant ijs totius negoci &personarum iudicabit, an conductor intolerabili damno sit affectus, in quo eam interpretationem sequi de quae aequitati regulis Iuris conuenit , L. in his de condit in emonstrat. f. s sipulaim. De seris.

Ea quo sequitur, quod Iudex damnum intolerabile aestimare possit, quando conductor dimidium mercedis,

ex fructibus non fuisset consecutus , aliquando etiam plus, vel minus, pro ut sibi ex iustis rationibus rectum v, debitur. Attamen non inficior, cum illa opinio infra dimidiam partem mercedis communiter a DD. lit tece pta,in iudicem communes opiniones in iudicando sequi oporteat-bca non dimouebitur, quamuis alioqui , si per magis communem interpretum sententiam, negocium non esset definitum , de iure liberum haberet arbitrium. ι qui testamento de testam. Dec. in Eub. quia itII GDoLm

vinum num. I. Sicut pet.

Atque his sic firmatis obiectionibus, ad tertiam opinionem faciis, aliquo modo potest occurri. Nam etsi

ad considerandam laesionem , rempus conuentioniSinspiciatur, id tamen in in saltem contractibus procedit, qui uno momento expediuntur Secus autem est in contrata locationisin conductionis. Habet enim is tractum successivum Castr in I. ex conducto. g. r. s. item cum quidam locati. Utin casus fortulti maxime ratio habea

50쪽

tur, adeo ut casus etiam ex post facto superuenietis attendatur. d. g. vis maclor. Qui casus a nemine prouideri potest; quin etiam in hoc contractu initium spectabitur, si merces promissa est et immodica, ut habito respectu ad id. quod communiter nasci consueuerat, ultra dimidiam linsus mima. Prout laribus hoc examinabimus in . Tune enim non tam ad remissionem mercedis, quam ad cicilIionem quoque contractus agi poterit, quod postremum, si ab initio nulla subsit laesio, sed ob coitim fortuitum fiuctus laedantur, non obtinet. Exiguitas vero fructuum , tum quidem in consideratione non est, cum modico damno afficiatur conductor, ut sterilitas dici nequeat, vel si ex vicio rei proueniat, ut infra plenius duot.seq. prosequemur. Secus autem da mnum sit intolerabile , ut ite talitatis conlideratio otiti

neat.

Neque deceptio,de qua in d. l. a. agetur, hic consido ratur, sed damnum quod a casu,& sic sterilitate prouenit,quo fructus laesi sunt,& quidem plus quam conda ctori sit tolerabile. Quo casu iura remissione inuexerunt. a. si vis m.Mor Quod igitur Iudex immodicum damnum aestimet, si infra dimidium pensionis fructus fuerint laesi, non in minori summa , id emcit crebrior,in nugis comm an iso' nisi D. Quae tamen de iure Digestorum, quod de damno intolerabili loquitur, fundata non est,

prout paulo ante inculcauimus, qua arbitrium immodici

magni damni ad medietatem regulatum fuit;ad quam

sentenciam communis moderationis adstrictus erit iudex

in sententia ferenda Acita fit, ut quod antea ex iuris Dispositione suo arbittio, o recte quidem relinquebatur s