장음표시 사용
131쪽
DE FONTIBUS PHILOSOPHIAE PARS III. iot
tingens usque ad idem receptaculum N,ac tandem ad I delicatus pro tabulus la a set ruminatus. habebit autem tam sy- phon C D ad D clauiculam ,
quam F, ut pro libitu laxatis cucurbitis aqua exindE emitti possit. Et sic totam machinam construxisti. . Nota vero casuri hunesti ponere quod a sente riui A fabricari possit locus humilior sonte , ut hic factum vides s
alioquin negotium non procedit. Hoc enim stratagemate fallenda cst Natura, ut supra
originem suam promoueri pos sit, de quo susius alibi Cum igitur voles aquam ad receptaculum A B deciduam
li, aperto ad D syphone sine aquam per CD delabi,quae r
plendo cucurbitam G, coget Spiritum partim in vas H pamtim Κ, qui occupaturus Spatium H expellit inde hospitem perductum E S ad receptaculum N; occupaturus vero Κ, expellet aquam per ductuo ad O, Nota Secundo aquam in N, per canaliculum M in cucurbi- eam prius desere dessuere donee repleatur ad summum quod fiet si ad T tubulum clauseris, sic ut pressus aer ex G non in Κ sed E S tubulumiquam in H latentem cogat: quae ex Nper , descendendo cucumitam replebit: Habita iam aqua in Κ resera T N ut prius monui negovum ararivere. Nota rettio posteaquam vas G saerit aqua repletum, rursum . aperta Elascula exinaniendum esse, Reliqua quae occurrere possant
132쪽
Fontem MarinisTaestibus coaevum sabricare.
m reciprocis maris aestibus nuper studiosius inhaerere, e gitare venit tasset ne Ars Naturae simia in hoc tam grandi my& arcano aliquo pactae ipsam aemulari Naturam, in qua cogita. ione defixo inflexus Heronis Sypho succurrit, opportunus nimirum cogitationi huic in praxim deducende minister. Cuenim impleto incurvo Syphone aqua propter longius perpendiculum in F Equam sit ED, N. . Cogat aquam quae est in ED d fluente & praegrauante aqua Mascendere ad E, quae fuit in Eubquitur necessario quidquid est in vase FC cylindrico exhauriri. Concipiamus itaque ex vase seu recipiente G H A aquam per tubulum A B defluere ad C 8e impleri Cylindrum E C usque ad E altitudinem cruris DE, perto epistomiolo ast Ipraegra- luante aquae perpendiculo longiori in EF, fluet aqua ex F&ut ita diricam ne vacuum in medio relinquatur trahetin locum sui aquam quae est in crure E D & consequenter debebit subsequi aqua quae est in Cy- , lindro EC donec tota e lip Miatur. Qiuod si iam aquae quantitate
133쪽
sex horarum interuallo commensurauerim tis; ut nimirum aqua quae
est in recipiente G A H sex horas in delapsu consumat, donec tota e fluat ad superficiem Syphonis p pertingendo, mensuram dedimus aedibus marinis siue incrςinentis artificios Eexprimendis. Decrementa porro exhibebit eiusdem aquae per inflexum Syphonem eodem hora. rum interuallo descensus . Quanta aut cm debeat cile aquae quantitas, Stub 'brum proportio ut praecise fluxus aquae tempori praefixo com mensuretur, ipsa experientia melius docebere. Ei uimodi igitur fontem construere polcris qualem in praesenti diagrammatae exhibeo N i. ABCD quadratum recipiens siue camera pro aqua, G H I canalis occultus ex fundo basis descendens & inferne basi cylindri ad i ad ferruminatus, per quem aqua ex vase occultis tramitibus de inuisa in cylindrum dcferatur, sicut ne incrementorum artificium ab
obuijs notari possit: Tubulus alter incuruus prope basim cylindri Κ MN occulte ascendat & in parallelepipedam machinam ad 11 ingrediatur, descendatque circiter ad N, utraque haec machiniata cylinderni mirum & quadratum parallelepidum basi alicui superstant, quae es hinanis &aquae recipiendae ac per N defluae capax. Eitus itaque maris
expressurus, sine aqua quae in A B C D est, per G defluat in Cylindrum, qui descensus durabit sex horarum interuallo, cuiusmodi esse solent ubi maxima sunt maris incrementa. Decrementa dabit eadem aqua eodem interuallo per syphonem L N, descensura. Itiuabie porro afforis cylindrum signari, ut tanto&venultius & melius incre menta aquarum & decrementa notari possint .
CONSECTARIVM. hoc principio diuersa horologia diuersie aquarum quantia Q E lati & tubulorum proportioni accomodata formari possunt
pro arbitrio curiosi cuiusuis geni j. Machinam ego concepi uniuersalem in se horologia diuersa Motumque siderum&alia perquam pulcherrima reserentem quam pro nunc innuo, Deo dante odiportu tori tempori & loco destinatam . . ii iai
134쪽
Aeris rarefacti addensati beneficio
Vamuis multi multa in hoc negotio ingeniosa sane commenti sint quae recensere hic longum esset, Taediumque lectoribus pareret tum susa earundem descriptio, tum Sumptuosus machinarum apparatus;Ego compendio de facilitati studens hanc experiundi motus in-
Fiat vas siue aeneum cupreum velis, siue etiam vitreum in Sphiram rotundatum ; ab huius lando ascendat tubulus perassarium extra concham modicEs blatum; alius item incuruus Syphon, cuius assarium fundo conchae adserruminetur, celiqua pars prope fundum con-sstat parum remota. Ita constructo vase opus erit ad dimidium circiter aqua
repleri & seli calido exponi. Tum enim incalescens: sen simaer incipiet dilatare psilauteria nia, & aquam subiectam ceu
quidani incubus premere, quae tempori cedens per tubum aperto astatio in concham dc siliet. Fbi vero Sol aestum posuerit puta occumbens, rursum retrahet se aer ad spatia antiqua,apertoque assario byphunculi aquam e concha exorbe - q
135쪽
Nota machinamentum hoc non semper effectum suum sortiturunt maxime in partibus nostris septentrionalibus, ubi maiore anni parte hybernum frigus aut saltem eius reliquiae aerem exasperant, Calidiores itaque oportet praeitolari Soles uti sunt Mense Iunio , lulio, Augu sto. Qui honam torridam incolunt, felicius haec experimenta aggre dientur utpote quibus semper Sol verticalis incumbit. Alia perpetui motus a Sae dependeriis Id a.
vitrea ABCD, habens diabetem seu duos ti , quorum alter per medium alterius transens a summo vertice ad fundum vique vasis H I, non tamen illud contingendo descendat,repraesentatus litteris C D G E F, immissa deinde in vitrea Sphaerulam ad dimidium circiter aqua vi Fij XXXXVIII. debis ad aduentum Solis
possit nisi foras aquam expellendo I premet igitur impatiens incubus ,& coget subiectam vndam in tubum laxiorem ascendere usque ad C summum scilicet Verticem,quo ubi peruentum erit incipiet lente subla tus humor per tubulum angustiore delabi in sudhiectum vas, Hi donec iterum aer abscedente Solis calore sensim frige. scere incipiat: tunc enim ceu facti pinites coarcta
136쪽
re sese, constringere, & in angustiorem locum urgere incipit, quod dum molitur substituit in desertas abs se stationes ex vase Hi quas ante angustiarum impatiens excusserat undas. Sole demum postliminia redeunte rursum rarefactus antiquam repetet operationem sic semel sciterum, sic semper, Caula enim eadem manente, effcctus idem sequatur necesse est.
Theodori Moreti Societatis Iesu in uniuersitate Carolo Ferdinande a Pragensi Mathematum emeriti & Doctissimi Professoris .
Fons perpetuus Solaribus motibus coaeuus.
mcsti antecedenti Propositione amicum lectorem doeue rim quo pa cto alterna aeris solisque vicissitudine perpet um sontem construere possimus : placet nihilominus ali nos etiam satus & maximε amicorum in partem honoris vocare&ossendere, unam eandemque rem diuersis vis s&molitionibus absolui posse, nec adeo pauperem esse naturam ut uni situm m thodo se a Exa. P. Theodorus Moretus emeritus & Doctissimus in . Vniuersitate Pragensi Mathematum Prosetar eiusmodi perpetuando motui machinulam est commentus: quam etiam mihi tapius videre contigit cum pro amicitia familiarius cum eius Successoribus isthie agerem: oblongus vitreus tubulus ex vase cubico in altum assurgebae in summo apice Sphaeram affectans qualem sere figura praesens exhibet. ab imo vasis tubulus seu diabetes ascendebat qui in priorem Iaxiorem subintrans extraSphaeram collo vitreo in cumbentem exporis rigebatur, Sole itaque vehementius sphaeram incendente, conte
137쪽
ius aer angustiarum impatiens distendebat se se & aquam vase insta'. io contentam premens , per osculum A in X eanalem A B violente protrudebat ita ut quan doque limites B transgrederetur unda, plerumque tamen ad C vel D subsistebat quam postea nocturnum frigus figefacta Sphaerula rursum ex sorbebat & retrahebat, ita ut quandoque ne gutta quidem in patulo vitro appareret. lubet Authoris verba, quae ex doctissimo quodam eius opusculo excerpsi mus huc eruditionis gratia inisserere Prob. Maili. 3. ii. de sontibus. In perperuando fontium artificiali fluxu multias . fluxit οὐ or st diuturnior. Ega Solis motui
eoaternum dari in Natura pse in Arte nullus Abia
to. In natura ad locum inde exeuntfontes reuertun
tur me iurum suant, id est a Mari in oblimem asrem, in inde in rorem , niu m γ' nimbum st se rigenas latus. Ab arte habemur diurnam aeris diaductionem intra conclusa vas, adi nocturnam frigore conssipationem , ex qua illos passim notas frig=rum'
ealoruisque indices mitrios canales vitreo globo continuatos fabrefacimur, in quibus quoi nox frigidum addensans aerem absorbet aquae, id repellit diurnus
calor. autem metat Heronem Ctesibium eiu que in anthu'ssecreta sepibottides siue me iocant mentitia aut animellasbiei aemulari, in qmodassurit nox, ex Pendum pribere diei in vas sublimius eo ex quo aquam a gebant nocturna frigora, it eidem aquae ex alto labenta in
profundum, salire imis liceat, e, rursum a nocturnis frigori s ad umlocum restitui. Fontem ergo dare e 2 qui dum Sol Drabitur perpetu fallernibilenim aliud perpetuandasenti deest nisi it aqua labens qua nunquam originis fua caput it repetat adduci illis astu potest perpetuam qua tantum defectum=ρpleat eleuatricem causam nanciscatur. Suppetias autem basπς ingusta adfert globulur aeris tantillas, ita maiori moli Dum suppar=proportionatum ad erit auxilium . bucinque merba Authoris. ividi ingeniosissimi huius viri plures alias' sontanas machinulas in eius musaeo, quibus libenter supellectilem hanc meam nobilitassemν nisi me tunc longὸ alia meditantem penE inopina cogitatio Pragae puisset, Patremque Valentinum ibidem tunc actu Professorem Roma ad se euocatum mihique auulsem in Indias Orientales quo quid o 1 iam
138쪽
Machina Hydraulico Pneu mi ica Kircheriana, qua aeris alterna vicissitudine, nunc rarescentis , nunc addensati motus perennis specimen exhibere conatur.
iam penὰ praelo Philosophiam hanc meam Hydraulico
pneumaticam subijcerem comm E ad manus meas venit Epistola amici sincerissimi R. P. Valentini Stanfel Pr gentis olim Mathematici, nunc Romae commorantis in qua ad instantiam meam suum mihi mituν perpetui olim tentati,&publicε in Carolina uniuersitate disputarioni propositi,&cum plausa omnium excepti transhaisit, cui S hunc quem mox subiicio auctuarii loco ad materiam meam locupletandam &eruditissimi viri Athanasii Κircherisamam ampliandam me urgente & tantum non imperant adiunxit. Sic porro descriptio fabiicae Hydraulico pneumatica: Κircherianae habet, Verba sunt Authoris. vas est vitreum C A o, fundum habens cupreum CBD tali eoagmentatum arte ipsi vasi, ut aeri sit vas omnino impervium. Quaten. . nis id sustentatur collumellis quibus subi citur vas alterum I Κ, cu-. pretim& clausum undique, quod tamen patulum superius esse posseta, Ex fundo CBD, per unam columnarum deducitur ad fundum usque
vasis i K Sypho N O, instinctus superius assario seu platismatio ego, animellam voco quod versus interiorem vasis partem aperiri potest, de claudi, Eidem fundo CBD inditus est apud Bali 0ssyphunculus . ius sormae quem figura L ad latus post ta repraesentari instrvstus platis.
139쪽
matio quod versus exteriorem vasis partem aperiri potest εe claudi, Huius Syphunculi pars posterior qua vas contingie inpiata est inrrochleam, ut eximi ubi opus fuerit ac reponi possid. Tandem in me. dio machinae stat receptaculum H cum prominente in serius canali, quo vasi lΚ inditur . Recepta culo H coagmentata est singulassarie rotula FEhaystris in
palar circumuolutione illisus campanulae sonum edat. Receptaculum H cum suo canalit esert schema M.
Vsis huius machini hic est. Exempto syphunculo Bimpletur vas C A Dad medietatemi usque plus minus,& reponitur Syphunculus B trochleaque conuoluta ita obturatur os aut aeri sit imperuium. Interin
intepescitcircumstans aer, rare fit qui inclusus in vase C MD latet. maioremque locum quaerens premit aquam; aquaei pressa, premit verres exteri l res partes platismatium SP phunculi B dc exltum nacta ustillat Intra haustra rotulae F Ea haustra vero pondere praegrauata dum deo Gm tendunt vertunt rotulam, rotula eleuat ac deprimit malle Olum,ac insonum animati interim vero haustrorum quadeoneraturi intra vas H& per eius canalem defluit in receptaculum IK, Cum ve-s,frigescit aer circumstans noctu aut quocunque tempore, aer vasis Cino constringitur, & minorem occupans locum aduocat aliud corpus; deci tu eius aperitur platis vitium syphonii N & peristum snhonemattrahitur aqua in receptaculum IK colloeata. bucusque thor: Scribit porib amicus meus machinula hanc non modo ad i calescentis aeris aut frigescentis alterna' vicissitudinem moveri sed ad ipsam manus calidae ad sumniam vasis vitreisi ADapplicationem
140쪽
eontingere. Vnde cum saepius hospitum aduenaruin complexionem euriosus obseruare vellet ussisse, ut singuli successive manibus hane machinulam contrectarent , qui enim calidioris erant temperamenti, statim aquas contactu suo eliciebant, qui vero frigidioris, tardius dein minori quantitate aquam in haustra irritabant.
Machina Hydrostatica Bettiniana motus perpetui Specimen referens.
Arius Bettinus in νeliqua ingeniosissima Apiariorum sumta suppellectille hanc perpetui motus a se tentati machiis o nam adducit. t Estorereptaculum aquae A B, & in hoc super basi C Din-sstens vas aliud EF, ad A plantata sit rota denticulis &haustris per circuitum probε initrum . hanc pone circa axem l L, volubilis&inia clinatus cylinderiti tuatur. Onali seu spirali tu nulo Archimedis e ehleam vocant ab imoad summum serpentis in modum ascendente, eireumdatusu extremum culindri ambiat tim panum vel rotula dent ta Κ, vas sepertur propE sundum ex latere habearcanalem horizonti aequid istantem M N, per quem aqua aperto epistomiolo cum libu xit decurrerem insubiecta haustra rotae per N delabi possit quibusa solutis fabricam perpetui motusaemulam construximus. Quod si enim dictus Cylinder modice animaduertendum enim , est, ne tota cochlea in parte inferiori demergatur praeterquam quod enim obsistered vehementer motui utpote pido grauaris minus: vim aquae ne dicam nihil exhauriret quod experientia&ration a certum est , in subiectam aquain demersus fuerit, sic ut sinuosi canalis imum osculum P aquam haurire possit, fiet ut defluente per canalem. MN super haustra rotae aqua ex vase EF ipsa rota in gyrum agi inci Piat, unaque um crocillam Κ denticulis suisoffensans in motum