장음표시 사용
101쪽
Hyarologium seu sons in quo istertula occultis , , , Viribu animata, orbem horologum in plano verticali inar utan-clla, horas designat.
: tum: in euiti Bonte uilini metallicum planum aptetura informam rotundim, aut si velis bes leuis& politus orbis et ebeno Α B. in hoe Hrculiis horarum Astronomicarum describatur. in huius vasginterseri claustro applicetur volubilis ro tuta circa axes M N, in cuius summitate assigatur fragmentum boni magnetis ad D v. g. lnducatur deinde &circumplicetur huic orbiculo volubili spartum E Rin cuius extremo appensus sit quadratus an cuius aut quidquis aliud aquam premens jsic tamen ut aquae innatet & pandere siro rotulam in motum leniter impellens. Vas porro istud cylindricum pedi incumbat, per cuius medium tunc enim mysterium magis latet) spartum istud transiens immediate aquam in F conten-ram continget. Basis porro huius machinulae a foris cylindrica intus in formam quadratam concauata erit, habebitque ad G v.g. diaphragma & siphonem inflexum qui isthic adferruminatus foras extra camerulam in altum protendetur ad H v. g. rursumque descendens crure altero ad cameram i K ingredietur: tertius denique canaliculus ad serruminabitur in Κ, Κ L, habens ad L vertebrutam seu clauiculam quae seu sistendae seu emittendae idoneam, in axe ad M erit contra
102쪽
pondium M O. quod rotae aliquam dabit resistentiam ne tam facile
syretur aut spartum minus tensum eDa sectum suum non praestet. Rebus ita comparatis emensique ad horarum interualla aquae fluxu, applicetur ranuncula, viperula, aut etiam avicula pa- fracea bene picturata modica acu ferrea occultE instructa ad currentem liri
ram; sinaturque sensim per iphonem
G H aqua in cameram IK destillare. I hac enim sensim imminiita & decrescente, insensibiliter qu,dratus asserculus F una descendendo spiartum tendet& rotulam lense ς lacum aget, qua in orbem eunte&ipse affixus magnes in gyrum ibit, ad cuius motum & ipsa asotis lacertula animata horaria in te ualla serpendo emetietur; Machinula lixe si dextrE adornata fuerit, mirum quantum oculis intuentium arridebit -- 'non enim sicile nisi ingeniosus oeula, ii . t ssequetur, quo pacto ceu viva forest γ, . . motu naturali sursum depisum iiii extrinse: ' aut vehiculo aut Olcimento ilii nixa gradiatur. XXXI
103쪽
p R o B L E M A XVI Hydrologium siue sonticulus in quo avicula
in aere pendula horizontalem horolo gum limbum circumuolitando
isdem omnino principijs Sc cau sis machinula praesens regitur, nisi quod hic situm hori Zontaialem illic Veiticalem obtineat, descendens enim pondus A cum defluente aqua per foramen B rapit secum spa
tum rotulae dentatae circumplicatum, &haec in gyrum lentum animata, maiorem dentatam rotam D Eoffensans magnetem asexum ad E circumducit, quo circumducto & ales virtute magnetica imbuta orisbem circumuolit ado S ceu amicitias cum occulto magnete & amasio praensando h
ras in limbo descriptas rostrello suo sidelissime designabit. quod si axem maioris rotae per ipsum geniolum F G occultis vijs traduxeris, & ille cum alite sua semper in Orbem ibit. . Plura eiusmodi curiosum ingenium poterit loca comminisci, nobis sufficit luceni aliquam dedisse dea neruisse
104쪽
FIGURA XXXIII- XXXIV. ος XXXV.
udum erat eod seripseram, Viro toties iam a me Iaudabi liter nomiiri , D. Gode Dido Κinnero, de Horologii cuius dam Hydraul ci olim a R. P. Theodoro Moreto in Pragensi
Universitate Mathemata profitente constructi. mihi exaera eiusdem dc seriptione transmittenda , penesque Auctuario aliquo novo, pro locupletatione o pustuli mei communicandos Qui Vir etsi plurimis negotijs obrutus, mihi ita subito ut volui fauere non potuit, fauit tamen opportune eo tempore, ubi ego iam Parti secundae edendae coronidem imponebam. Vnde quia ratus summateriam alam quam mihi Doctissimo de Eruditissimo Epist lio suo contentani transmiserat perquam optime huic Parti conuenire, eam illico ita ut erat adiungere decreui, Sic autem se habet P. D. atq; 0. D. IMobo H Nitro Ponte Amico S cerasimo Godor.
Respondi iam ante octi suum ad
tuas eodem die acceptas, S quia in ijsdem quaedam adhuc ad opusculum tuum facientia me missurum sui polliciatus, exequar id praesentibus, & breuissi- . me .ibi qua agm exponam quae flagitasti, ut satisfaciam voluntati tuae, qu e Mihi semper imp ii instar est Et imprimis tibi exponi voluisti substantiam Hor log j Hydraulici R. P.Moreti; quam ego esto nunquam viderim intrinseca i eiusdem constitutionem P sc concipio 8 BCorbis est aeneus, cui lamina DEF G circa circum adserrum in
105쪽
ta est; cum eodem tympanum cauum constituens: intra hoc tympanum aliud minus H i Κ L si um est, orbi ABC pariter adserrum l-
natum; E l diaphragma indicat, tympanis &o ibi ad serruminatui constans ad E modico foramello, haec omnia cogitentur clavds anterius altero quodam orbe aeneo, qui posteriori per A BCrepraesentata, aequalis sit; omnia,erbitqco iungi necisse est, ut nequeae ii ext hy-co,neque aquς intra Spacium datium A BC constitutς trasitus dari posisit, excepto solo solamello ad F. Haec interior costructio,exterior sic habeto Oibi pistico ABC prope axem per i transeuntem a si xa est rotula O N nihil disserens ab illa rota ex qua in horologijs commani bus pondera dependent, & ita constituta est, ut ope illius atrractio ponderis P pei fici pollit, hoc est, ut tracto su ne ex parte parui pondusculi se sola circumuoluatur, & ponderis Pattractionem prom ueat, nihilominus tamen ita se habeat, ut ad nisum p videris P circumuolui non possit quin sinul rotetur tota machina eidem cohaerens In tynpino de indo, exterrite D EFG a fixi sunt varij dentes in qualibus interuollis quae experientia designabit a se distantes, qui in malleolos supra Dpositos impingant, ut hi in campanellas recidetes . sonum edant: dentes autem ita se habent, ut in it sit unicus, in risuo tres in Lacin v quatuor,singuli numero quadrantii responde ues;axi vero Mante orbem anteriorem affixus eli index, quia limio plano or he in partes inaequales quas itidem experientia discere oportet )di uiso quadrantes designabit. Haec constrastio; videamus nunc usum. Intra spacium ABC aquae quantitas infundi debet, cui proportiona tum pondus ex fune circa rotam O Nappense ex parte opposta se pendendum est, ita ut intra horae spacium delabente fensim aqua per foramellum E atque idcirco ob imminutum pondus supra dia-phragma E l existens, sensim praeualeat pondus P, & totam machinam paulatim circumagat donec cessante ponderis oppositi res stentia , uno impetu tota machina circumuoluatur & iterum restituatur in priorem statum: quo facto iterum aqua fluere incipiet, & ut prius dare suae machinae idoneu motum. Concipis autem ut opinor facile, quo modo sensim dentes , de quibus supra, impingendo in malleolos peragant ossicium suum: substantiam selum scripsi,&obtemporis breuitatem meo iudico satis obscure, sed quam tu modicum speculando, pro acumine ingenij tui facile assequeris, atque ad libitum tuum &quoad figuram, & quoad explicationem clarius diducere poteris, Vides etiam hanc machinam proprie solummodo clepsy iram esse pro unica hora valentem, neque enim horas designando continuat illas Κ x ordi-
106쪽
ordine, quo alia horologia rotatilia solent,nisi una alteraue adhue ruta adiungatur ,qua a pondere tympanoque circumgyiato impulse illud ossietum praestet, quod in R.P. Moreti esse video, & quod ipsum tu, si volueris iacili pegotio assequeris sine ulteriore mea explicatione.
Petiisti etiam visi fons aliquis, ex alis principis, praeterea quae tu expressisti deductus occurreret, tibi γλκω. c , exponerem. Et video te quidem attu gisse principium pressionis aquae inc bentis aut aeris condensati; sed nondum tetigisse illud, quando aqua ab alio pondere sibi incumbente violense
comprimitur, atque adeocogitur in al-x tum exsilirer ex quo non iniucunde somticvlus exhiberi poteris quale tibi breuissime designabo. Sin id antliae i tra aquam existentes, habeantque singulae ventilia duo A, B, e quibus A introrsum versus aperiantur, B vero ea Dorsim , ut communiter in antliis esse seler. Sint Emboli C habentes iupemὶ assixum pondus plumbeum& annulu D cui funiculus alliga, tus sit Tracta igitur embola C in fundo antliae A Beonstituto , api, xietur ventile Α&a acontigua per ibramellum ascendet,implebi qtie antliam: quoniam vero superincumbens embolo pondus, aquam violente comprimit, quaeret illa sibi exitum per ventile B tubulum B E se spectans, cogererque per Dramellum P in altum exsiliare. vi ergo fluat continue, poterunt emboli alternatim attrahi, ut dum alter attrahitur, alter interim aquam lassiciat per tubulum E F ei culandam. quae si rursum vase inferiore excipiatur, poterit iterata at tractione rursus in altum derivari,quod in fonte aliquo manualiaeque iucundum dabit spectaculum, quam si ex quocunque alio principio deductus esset. Saliet autem hic fons eo altius quo maius erit pondus incumbens embolo & soramellum F angustius. Inuentionem tibi dedi & substantiam , tu applica Ephod, & illam circumuesti gratiosa pictura & causae occultatione, neque enim mihi libet aut vacat pingere. Vt omne trinum sit persectum, adhuc unum tibi senticulum e
hibebo, ex pi incipio quidem aeris rarefacti deductum, sed propter diuersam applicationem aliquid noui praestierentem .silvas A B s resne ta
107쪽
Dus BC percingens ad fundum inferiorem : si deinde globus FGH, habens ad K soramen, cui tubulus adiunctus sit, pertingens extremitate sua adusque fundum D E; si ergo perforamen ad H coiistitutum immittatur candela accensa I rareset aer intra globum& quaerens dilatationem exibit per Kpenetrabitque ad vas A B, neque inueniens exitum premet aquam illic existe. tem&ascendere coget per tubulum BC Sexilire per C;&quoniam at ius aer den. sorex natura rei succedit perforartienH ab inferiore parte candelaestetum ille . idem rarefiet&causabit aquae ascensim ut prior, donee aqua ex vase Asomnis ascenderit. ita quidem ego iudiere tu si quid contrarium habes , potius hanc speculationem omitte quam proponas. Vale mi dilectissime amice, me ama,&mei me..inor vive. Dabam Pragae ι' Mariij
GHUritat. Ita inquam Godefridus ; Et etsi in Horologio illo aquatico parum. quid obscuri reliquerit, quod a me elucidari tum quoad eius deseri. ptionem tum figuram ut ipse in progressu discursus monuerat) debu. erat; tamen eode pariter ut ipse morbo, ego etiam laboraui, breuitate nempe temporis, oppurtune enim ut supra dixi litterae aduolarunt, dum iam ultima pagina partis huius componebatur, unde solum relicta mihi tantisper morula, materiam transinissam reuidendi&quo legibilior foret transcribendi,eam subito Typographo imprimendam commisi, & obscuri ratem hanc cuilibet ingenioso lect iri Marte suo proprio eruendam ita reliqui, a me Deo dante alio tempore fusius diducendam. in ad alias duas machinulas inibi adductas, dissicultatis credo quidquam occurrere, imo facillimε & perquam pulcherrime ab Authore descriptas esse, ut cuilibet primo intuitu ipsae illucescant.
Restat nunc solum du sors amplius in opusculo hoc Tui vir amantissime
108쪽
tissime mentio non redibit Tibi tot gratias reddere quot vocabulis illud aurementando & condecorando fauisti, penesque veniam incommodorum petere, quae tot vicibus meis importunis Epiliolijs te tum alijs pulchii oribus materijs tam Philosophicis quam Mathematicis occupatum attuli. scib enim Te vir Doctissime nunquam feriari, qui ab incunabulis semper laboribus quidem difficilissimis, at delitio sitimis ad dictas vixisti . cuius Specimen iam quartus Annus est quod dedisti, in lucem mittendo ingeniosissimum S de materia profundi Lsima tract1ns opusculum, supra a me Parte prima citatum, in quod mmonstras tuos iu ac nites Annos in materia ita dissicili, ad qua alias capiendam caeteri vix si nes deueniunt, tantum potuisse. Sed scio etiam te non solum in tam abstrusa materia semper occupatum vixisse sed quandoque ad alias PhysicoMathematicas Det tiasd ad occultum earundem Thesaurum inuestigandum qui infinitus est conatus tuos conuertisse, tamque multum in eodem eruendo profeci sic, ut inge te faragine pauco Annoru spatio curiossit moru secretorii in unu coa ceruaueris, quos cum Thesaurus tuus sint in occulto detines. Haec tu semel fortuna arridente quam tu, sicuti& pariter ego, Sut in mea peregrinatione didici omnes, exceptis scrs paucis9 qui Uibi prodesse desiderant aduertam experiuntur ad utilitatem totius Orbis, & Tibi inde enascituram immortalitatem, Posteritati dedica, neque inter domesticos parietes emori sine. Pro hoc te Amicus tuus rogata cuius quoque Viue memor, eum ama, sicuti&Tu ab eo amari cupis. Vale.
109쪽
DE FONTIBUS PHILOSOPHIAE ΡARS TERTIA
Volutissentiumμόraeis,'explicata per variasma hinutis portentosa mus' potentia instillime fonte ubrigente , nescio quis tenuis indarumsusurru rmibi aurem vessicat, mi ad alia fontium tubnasmata in Hupendas liquorum proprietates Dium cominiam. consilium enim mihi es hae Tertias arae ut in decursu copiosius patebit fontium praesidio maria tentatum Per tuum mobile, Meteororum mirificam productionem, fluminώmtν fontium lamus es' itinera , e c. recensere, st id Didem omissis meia rum ambagibus ινδε is planὸ es' dilucis, neque enim decer ωι dam de lene perspicueque fluente aruarum rario disperitur, asperiar dy uidior M.t Oratio. Sedadrem.
110쪽
Machinam construere, Spli ram Mundi
Rs Naturae Simia possitne sc Chymicis rectificationibus
aptare liquida, ut unu ab altero amplexu circulari adstringatur & in motus Caelo aemulos si rari queat, asserere nequeo, nam ignoro, Scio quidem Drebel Ilum in Epistola ad Angliae Regem satis audactεr locutum, ut non modo eius rei possibilitatem pronuntiare, sed & inuentorem se asserere non dubitarit,veraba eius ex Magnete P. Athanasii Κircheri desumpta placet audiamus.
Ego et icertum faciam mec itam habereprimi Mobilis causis, possum construere Iubum per t. secundum cursu etherissingulis ad . borissemel circumrotabilem, aut toties amplius, quoties mibi visumserit, ita, vel ni iste annis ne semel lium. Ostendentem nobis Annos, menses , dies , horas, cursum Sotis,Lunae c.demum sic habet: ha in Vitro ciauso terram in medio aqua, aquam in medis aeris, atqMasrem in media ignis spendo, ut num Elementum aliud ambiat, veluti circulus alius alium. Hucusq, ille. Sed
nescio quid dicere debeam, speciosus ne an verius sit locutus, si lundem alibi sumptus incusat, quo minus negotium procedat; Scio etiam di Saeculo nostro plures eiusmodi prodi; sse,qui certis quibusdam Chymica Arte praeparatis Spiritibus Harmonicos & Sympathicos CaesimotuSoccium,quodum Magisterio repraesentaturos se iactitarunt,&motum quidem secerunt, nummorum, in Principum marsupiji Imo ante pauculos Annos eiusmodi Epistolam ad Excellentissimum. Virum Dominum MARCUM MARCi Philosophiae de Medicinae D .ctorem de eximium Mathematiciam, physicum Regni Boemiae Senim rem dcc. meumq; tum in Arte Medica virose rem datam legi, ubi inter reliqua scribit amicus, vidisse sese in vitreae Sphaerae Celo, totius Vniueisi vivam de explicitam imaginem repraesentatam, compendium omnium rerum sublunarium, idq; beneficio cuiusdam liquoris,chymico magisterio praeparati.