장음표시 사용
311쪽
II. eturum ex assensu, sec. hyseX conlequenti, in quantum est consequentia
Licet igitur non possit intellectus plura simul intclligere , loquendo de intellectione
primo & principaliter ad utrumque terminata, non tamen facta Sc terminata ex consequenti 1entu exposito 3 cuius ratio est quia cognitio fit media reprae lentatione , unde & intellectus intelligendo fit repraetentative res intellecta ; ac proinde cum non possint una aut quasi una repraesentatione repraesentari quae nullam habent inter se habitudinem se ii connexionem, qualia sunt ea quorum utrumque principaliter terminat, bene vero quae intelliguntur ex consequenti , ut pater in exemplis adductis , conlequenter sit , quod possit
intellectus ita plura simul intelligere ex consequenti, licet non 'rincipaliter; atque ita cum eliciendo assensum conclusionis pro eo instanti Pro quo elicit assensum minoris, sequa ἰur solum Plura simul ex consequenti intelligere ut patet ex praefatae distinctionis expositione, dicendum Per consequens non propterea sequi incomteniens, ut praetendit arguens.
Urgebis : Intellectus assentiendo conclusioni , etiam ex consequenti, non assentietur ni si
per discursum ci sed si pro eodem instanti quo
elicit assensum minoris . eliceret conclusionis assensum , non eliceret per discursum et Ergo non assentitur intellectus conclusioni pro eodem instanti quo assentitur minori subfumptae. Piobatur Minor ; ideo non discurrit Angelus in cognoscendo , quia videt in prin cipiis conelusiones : sed in praefato casu videret intellectus noster conclusionem in minori , quae etiam habet rationem principi j r Ergo si pro codem instanti quo elicit intcilectus assensiim minoris eliceret conclusionis a Asensum, non eliceret p r discursum. Resipondeo negando minorem ; ad cuius pro
hauonem dictis Suo maiorem sic et ideo non
312쪽
al oo I Uer V s. de Demon Fratione.
discurrit Angelus in cognoscendo , quia videt in principiis conclusiones, praecise Ncgo : quia videt in principiis conclusiones per actum vni cum seu unicum intuitum Concedo , dc sub eadem distinctione minoris nego consequentiarn. Non ergo ad discursum requiritur quod. Vnus actus transeat post alium secundum sit cestionem temporis, sed sufficit quod transeat unus post alium secundum successionem vel
eausali labi m cognitionum obiectorum , licet utraque coenitio simul duret : hoc enim sufficit ut velificetur atque reperiatur illatio Vnius achus ex alio , adeo ut v crum sit dicere quod non tantum cognoscit unum ex alio quod quidem competit etiam cognitioni Angelicae, sed citam quod cognoscit unum ex cognitione alterius, quod ultimii cuni distinguatur a cogni-Ii ne Angelica , non potest non eis e constitu.
tiuam dii ursus. Cum igitur in praefato casu de assensu conclusionis pro eodem inlianti pro quo habetur assensus minoris , adhuc veri ficetur , quod cognoscat intellectus cones usionem me dum ex minori, sed etiam ex cognitione s. in asscnsu maioris, consequenter fit, Poste adhuc
stare, & de facto stat, quod assentiatur intellectus conclusioni per discursum. Urgebis iterum . : Quam dili potest voluntas non velle conclusionis asse n sum , tamdiu potest non elici : sed pro eo instanti in quo habetur assensus minoris subsumptae , potest
adhuc voluntas non velle conclusionis a Dsensum : Ergo de potest pro eo instanti non elici talis assensus. Prob. 'Iinor. Quamdiu non
'abet aliquid sufficienter doterminare voluntatem , ta indili potest voluntas illud non vellersed non habet conclusionis assensus aut veritas sufficie uter determinare voluntatem ad Volendum, etiam pro illo tunc quo habetur minoris assensus : Ergo etiam pro ii O iuno potest illum. voluntas non velle Prob. Minor. In tantum habet
aliquid su uicie det inuaare volunIatem, in quantum,
313쪽
quantum eius explet di satiat pa Iliuam detex- minabilitatent: sed non habet conclationis a sensus aut veritas etiam polito praemissarum assensu quod expleat & satiet passivam voluntatis deteraninabilitatem : Ergo nec habet I ufficienter determinare voluntatem ad volendum talem assenium. Frobatur minor: passiva voluntatis determinabilitas extendit se ad om ne bo- Mum S est enim capax amoris boni infiniti : sed conclusio bc parte assentus & ex paste veri- ratis est tantum bovum quoddam particulare, contentum sub uniueis ali bono ut patet; Ergis non habet conclusionis allenius aut Verita S,
Ctiam posito piae missarum assensu, quod clipleat aus satiet passivam voluntatis determinabititatem
Respondeo r. negando maiorem , licet enim ubi procedit sermo de actibus elicitis imme diate a voluntate, quae est Potentia libera , Nqua: positis omnibus ad agendum prae requisitis Potest non agere , verum sit dicere, quod iamdiu potest aliquis ex iis actibus non elici, quamdiu potest voluntas illum non velle; ubi tamen Procedit sermo de actibus elicitis a potentiis naturalibus, siue ab aliis potentiis a voluntate non e it semper verum dicere , quod iamdiu
possint huiusmodi actus non elici quamdiu po test voluntas illos non Velle, quia scilicet huiusni odi potentiae licet in applicatione exercita ad suum obiectum subdantur voluntati, & possint per voluntatem ab aliquo obiecto diuerti, nihilominus semel applicatae non possunt non elicere actum suum; ac proinde dato quod pro
eo tempore quo applicatae sunt , possit vo-1untas adhuc non velle quod eliciatur huius-In Odi actus , non propterea sequitur quod pose sit tunc non elici , cum tu prosita tali applicatione non subdantur dominio Voluntatis quan tum ad elicientia in sui actus. Patet hac solutio
in potentia visiua , quae quidem licet depen- Mai a voluntate quantum ad aῖplicationem ad. aliquod
314쪽
or. Iner V I. de Demonstrationem
aliquod obiectum, quia tarnen est ex se poten tia determinata Zc naturale agens ideo fit quod flante applicatione ad obiectum non potest non elicere vi fione in , nisi supe naturaliter ei desit ad visionem diuinus concursus: Ita similiter in praesenti casu licet potentia intellectiva possit libero a voluntate ad hoc vel illud obiectum
applicari, cum tamen ex vi assensus praemisi rum conuincatur , illuminetur. , atque ultimo applicetur & determinetur ad assenium conclusi nis , propterea fit quod stante tali applicatione & assensu praemissarum non possit non
clicere cones usionis assensum , qua uturi cumque possit tunc voluntas non velle, nisi ci supernaturaliter desit diuinus concursus a d cio IIclasionis assensum.
Resipondeo 2. Negando minorem , puta quod
pro eo instanti quo habetur assensus minoris. subsuinptae ut determinatis maiorem fossit voluntas non velle conelusionis assensum, cum enim nihil sit volitum quin praecognitum veIvt cxistens vel ut potens existere, sicut non potest voluntas non velle elicientiam visionis si semel velit oculos esse apertos medium illuminatum & obiectum sum cienter praesens, quia: tunc negatio visionis apprehendi non potest,
neque voluntati proponi vi possibile quid . ita similiter dicendum in praesenti casu. Vnde ad
probationem nego similiter minorem ob rationem statim afferendam; ad tertium vero in quo videtur sita vis argumenti nigo maiorem; puta,
quod in tantum solum habet aliquid tufficienter determinare voluntat m in quantum eius
explet dc satiat passivam determinabilitatem. Pro quo notandum est ex duplici capite fieri posse quod sufficienter determinetur voluntas ad aliquid volendum e primo quidi in quando tale quid habet ex perfectione sua explere dc satiare lysam capacitatem passivam voluntatis Εα hoc modo solus Deus clare visus ut pote
315쪽
ιε' V II. utrum ex assensu. sec.
ter determinet voluntatem ; atque ita non habet assensus siue veritas conclusionis , ut pol Esolii in Particulare bonum contem ut sub uniuersali bono, non habet inquam ex eo capite ita determinare iussicienter, siue necessitare v
At nedum eo capite potest sussicienter determinari voluntas , sed habet praeterea sufficienter de torminati & necessitari , quando scilicet
id quod determinat talis est naturae, ut quamuis nota includat in se omnem rationem boni, negat tamen in suo opposito omnem rationem,
boni , imo Sc omne fundamentum bonitatis de amabilitatis, quod quidem accidit, quandoeeius oppositum, siue positiuum siue priuatiuum nullam prae se fert rationem possibilitatis ; tunc enim haud dubie sum cienter de terminatur volantas , cum respectu oppositi nullam pollit Jaabere gasiluam determinabili a tem : Iam sic est quod in praesenti casu allensus siue velitas Conclusionis talis est naturae posito praemisia-xum astentu ; Etenim , ut non semel Galen
sum est, suspensio huiuimodi assensus in tali suppositione nec est , nee apparere potest possibilis cum in eodem instanti eliciatur quo
assensus minoris subsumptae, ut supra toties probauimus et Ergo quamuis praefatus conclusionis assensus eiusque vellias solum rationem , habeant particulatis boni , non propterea sequitiir, quod non possint sui fici euter determ L nare voluntatem, eamque necessitate supposito praemissarum assensu , adeoque nec sequitur quod possit voluntas non vclle talem tunc elici assensum. Colliges, ita & taliter necessitari intellectum. ad assensum conclusionis posito praemissarum assensu , ut Pro eodem initanti pro quo assensum elicit minoris subsumptae & prout deterni in antiς maiorem. ipsum etiam eliciat concla sonis assen 1 um,videatque pro tunc iplam conclusionis veritatem, ut notav D. Thomas I.
316쪽
3 4 Liber V r. de Demonstratione.
poster. le Et. z. nec enim , ut dictum fuit, lumine mani testatur conclusio , quam lumine illaticis quod in praemissis conIinetur , an VCIO quod ita cliciat intellectus assensum concluso nis pro eodem instanti pro quo habetur mino-xis assensus , an , inquam , sit hoc necessarium, ut de facto necessitetur intellectus ad talem assentum, Iub lite est, atque in dubium ut Ititur: Probabilius tamen ea istimo. id esse necessarium ut de fasto nectilitetur intellectus , tum quia probationes singulae, quibus probatiirnu S nes elis sitari intellectunt ad talem a te Dium conclu dunt etiam , quod pro codem in stati ii quo habetur asDnsus praemasiarum eliciatur & alien Ius conclusionis, ut easdem considerami patebit, tum Etiam Quia cum non pollit intellcctus est-cere conclusionis assenium , ut conclusio est nisi attendens ad pramissas, eisque a seiritendo, si pro eo insiliti pro quo attendit ad praemissas, eisque assentitur non habeat elicere conclusionis a1sensum , nusquam eliceret , adeo que multo minus posset necessis ari ad eliciendum. 'Quanam fuerit mens D Thoma circa agitatam di*cultatem. RE 'ondeo D. Thoma faucre omnino praefata nostrae conclusioni , quod euidenter colligo ex doctrina quam affert, ἐκ quidem multum suo more profunda I, 2. quas . 1 2 art. 6.vbi discurrit sic. actus rationis potest considerari
duplicetter , uno modo quoad exercitium a iud,
mi csi indicitur alicui quod artendat ratione utatur , ct sic potest imperari actios ratam isdatio modo quantrum ad obvertim , resspectu cu tu duo actus rationis attendtinttir , primo qui dem ut veritatem circa aliquid apprehendant,
ct hoc non est in potestate no Jἀ ; hoc enim onthiari per virtutem alicuius laminis vel na- sis si
317쪽
uast. II. utrum ex assensu sec. 3os turalis vel supernaturatis, is ideo quantum
ad hoc a ctus rationis non est in potesate nfra alius autem rationis actus est dum his qua apprehendit a entim, si igitur fuerint talia appre- - hensa, qxibus naturaliter intellectus Agentiat,
sicut prima principia , tunc assenuus ta lium vel dissensus non est in potestate nostra , sed in ordine natura : sunt autem quae iam apprehensaque non adeo coη uincunt intellectum. quin pollira sisentire vel dissentire, vel saltem aflentium O dis,n cum suspendere ρropter aliquam causam, in talibus asilensitis ipse vel dissensetis in nostrἀ potestate est. Haec D. Thomas, ex quibus
duo eruo argumenta ad intentum. Primo quandocumque apprehensa sunt talia quibus naturaliter assentiat intellectus , tunc non est assensus vel dissensus in potestate nostra ex D. Tho. ma, id est non est tunc ad libitum dc nutum voluntatis impedibilis : atqui apprehensa in asia sensu praemissarum demonstrantium sunt talia, quibus & vi quorum naturaliter asIentiat intellectus verit ri conclusionis ἱ vel certe nulla dabuntur talia apprehensa , cum nulla de facto sint magis conuincentia intellectum discurre ilatem quam praefatae praemissae : Ergo praetendit D Thomas quod posito praemissarum assensu impediri non possit intellectus ab assensu conclusionis , adeoque ec quod necessitetur quoad
Secundo tunc solum assensus est ex D. Thoma in potestate nostra etiam ut suspendendus, quando apprehenta non adeo conuincunt intellectum: sed nulla dari possunt quae magis intellectum conuineant quam praemissae demon strationis resuectu conclusionis demonstratae, eum in his seruetur principium illud gcnerale& adeo per se notum nimirum, Dici de omni,& quid cis tum ex parte formae , tum cx parte
materiae , siue Dici de omni th m prior sici mrum etiam posterioristis7sm d Ergo non semit D. Thomas quod possit intellectus assensum
318쪽
os Liber VI. de Demonstratione.
conclusionis suspendere posito praemissarum assensu.
'rum praemissaracm assensus concumrat , is quomo io ad assensum conclusionis.
REspondeo, assensum praemissarum concurrere
de facto ad assensum conclusionis ; nec nisi in genere causae essicientis concarrere. Ratio primae partis est quia vel concurrit de facto assensus praemissarum aliquam exercens caulalitatem erga assensum conesulionis, vel certe solum se habct ad assensum conclusionis per modum termini a quo do secundum ordinem successionis praecise: hoc autem secundum dici non potest, cum terminis a quo nullam tribuat activitatem ipsi mobili, ut acquirat terminum ad quem , ncc vllibi veri ficetur , quod in vitermini a quo acquirat mobile torminum ad quem; cum tamen assensus praemissarii vim dcc. virtutem tribuat intellectui ut assentiatur conis clusioni, adeo Vt in vi assensus praemisiarum MPropter talem assensum intellectus conclusioniast entiatur: Ergo alique ordinem causalitatis Sccaui aliter cocurrentis habet assensus praemissa- Ium in assensu conclusionis . lam vero quod noni si in genere causae essicientis cocurrat, praeterquam quod habetur expresse in D. Thoma v. 'posterrorum leo l. 3. γ s . etaph. leci. 3 . ubi habet s. Doctor , quod licet praemissae quoad
illarum terminos sint causae materiales conclusionis , quoad virtutem tamen conclusionem caulandi rationem habent essicientis caulae,ρο-
test praeterca hoc idem suadeti ex eo quod intellectus , qui est causa essiciens respectu as ensus couolutionis, licet secundum sc sit potens adco Suo icendam
319쪽
stuas. virum absensius pra missarum sec. 3 o7
cognoscendam conclusionem , non lamcn Potens est ex se Sr secundum se ad illam cognoscendam scientifice, & ut ex suis caulis de principiis deductam , sed ad hoc fit proxime potens medio assensu praemisiarum, in quantum scilicet in asse ii su praemissarum continetur virtualiter conclusio, de per praemissas illa manifestatur intellectui et iam sic est , quod omne quod dat,
aut complet virtutem intellectus emcient ex concurrentis ad aliquid cognoscendum , concurrit etiam cum illo cssicienter ad tale cognitionem; cum complet iuuio inquatrium tale re'
ducatur ad genus illius cuius eis completivum rErgo no nisi in genere causae essicieiis concurrit pr*omissarum a Lentus ad assensum coci usionis. es I. quod nullus actus est alterius actus opera tuus re productilius, cum actus, Vt extermino constat edicat potius rationem acti seu producti non producti uir atqui praefatus praemissarum assensus est actus ab intellectu clicitus : Ergo habere non potest rationem causae dc concurrentis respectu assensus conclusionis.
Respondeo distinguendo maiorem ; nullus
actus est alterius actus operativus di productivus , quando per se non ordinatur ad alterum actum Concedo : si vero talis sit quod per se ad alium actum ordinetur Nego , quod tunc esse non possit productivus , ut patet in actu intentionis , qui quidem quia ordinatur ad electionis actum & illum in virtute continet, ad illum
etiam essicienter concurrit, N. voluntati virtutem tribuit ut illum eliciat. Cum ergo assensus praemissarum ordinetur ad assensum conciu- sonis, illumque virtualiter contineat, ac intellectui ad eliciendum virtutem praebeat, ad cuius elicientiam intellectus absque Fali assensa Potens non erat, ut ostensum fuit in responsione ad qua situm, propte Iea fit quod talis praesemissarum assensus quam lmnuis actus elicitus intellectus adhuc ad praedictum conclusionis assensum causaliter concuIIat.
320쪽
3 o8 Liber V I. de Demonstratione.
Lices et . quod omnis causa em ciens vel est atqui uoca ut sol respectu effectuum subluna. xium, vel est uni voca, ut ignis respectu alterius ignis producti : atqui praemissarum assensus nec est causa uni voca asse sus conclusionis; cum sit diuersae speciei ab illo ; iste namque est ac sensus scientificus , cum tamen praemissarum assensus ad lumen principiorum pertineat : sed neque est causa aequivoca , cum a qui uoca causa sit causa uniuersalis determinabilis per alias rausas ; assensus autem praemissarum quomodocumque sit causa conclusionis , semper sit causa particularis illius', cum in eo genere in quo causat non mediet alia proximior causa e Ergo non potest praeuussarum assensus concurrere ad assensum conclusionis in genere causa effcientis. Responaeo negando minorem : licet enim praemissarum at sensus sit causa particularis assensus conclusionis , habet tamen adhuc, quod si causa illius a qui uoca ; cuius quidem ratio est , quia id quod concurrit ut quo , & ut virtus agendi, etiam si sit causa particularis &Proxima , potest esse causa aequivoca, & ad effectum concurrere diuersae rationis & speciei, sicut color in animali , quia est virtus agendi, licet particularis , est tamen causa aequi ucca productionis sanguinis: Dices 3. quod si assensus pia missarum concurreret in genere em cietis causae ad assensum conclusionis, posset Deus illius supplere conis cursum , di facere ut absque assentu praemissarum eliceret intellectus assensum conclusionis: sed hoc est impossibile, clim abique praeut O praemissarum assensu non esset assensus conclusonis scientificus: Ergo ad illum non concur-1it praemissarum assensus in genere caulae em cientis, sed in genere causae formalis vel in alio genere caus quod suppleri non possit a Deo. Resp. negando sequelam. Pro quo notandum