장음표시 사용
541쪽
termino facile,& alieno dissicile tetarii natur is,
lare Aristoteles ibidem optim definiuit calidum, R'd Ongregactam honinenea, seu ea solum quae
sinat eiusdem generis,ut patet in manni ex ili', J'U
ς-lori sic in tornace dissoluitur,ut partes puri adri ieris impuri nil, secretae metallis , simul congπν'
frigidum ver, quod homogenea sines lime in .
emngregat,ut patet in gelu, in qua lapilli, pallax,'iM' I.
mul culli aqua concretcunt. Humicium,quod suo ni nodii Icile alieno vero facile terminatur, et patet iii a qua, qua ex sese nullam figuram seruare potetri aliena 'ς O facile recipitiSiccum contra quod tuo ternam fac,
te limitatur, illino vere dissicile opatet in ferro,iapidi h aliis natura su siccis corporibus Vbi notadestri mi
ptionem, esieci maxinis locum haberet mixtis cis p tibus iiii- seeitas solicitateis praesint, arione cuin Acrissiam retinent figuricii alienam Memiputes eam ex mente Aristotelis igni accontino PQrro quod ex . supradiclis qualitatibus duas Me --m ,nempe calorem figus,duas vero passiuas,nepe hu miditatem&siccitatem scripsit Aristotelesse non est ita accipiendunt,quasi nulla sit vis activa humiditatis 3 sic '
Prima est, quot nam sint in noquoque elemento , primaequalitates.Respondemus duas unicuique elemen to secundum naturalem statum costa erat competere,al-xoram quid insciita intenso,alteram vero in gradu re
542쪽
terra dici potςst in autumnali verno,imose ia xempore apparcinuinida,& nonnunqua calida maj Ἀ- ridetur quam stigida:quod ex lenis tua emandem inter se pugna prou Gquare non iusi is tantula,se ' o iam ii fluxis ualithtis, abundant verum, obiiciet serati aliquis cum altera predictaraim clualitata
sipremisti,remitti autem no possit nisi oppositae qualit iis admixtione,ideo tertiam clualitatem admittenda esse an noquoq; elemento Respondeo, licet elementa prout nunc se habent,insitas seu congenitas qualitates influxa
uadmixti exemisias habeant,sicique nunc in illis plus quam dua ex primi qualitatibu reperi in milutonitianus tamen si secundum naturalem statim considerentur, nullius opipes tae qualitatis admixtionem pati posse,sic ri
alteramitima si qualitatum naturaliter inelem litis abi:
' que ulla contrairia qualitate at iuncta,hemitam esse,quo tamen in mixtis corprribus locuto habet ipsa enim ex mixtione seu temperie contrariaru qualitatu constant. reis dis Altera dissicultas est, an sumbolae qualitates elemento
α' rum sint eiusdem specieiri naturae. Proculus difficultatis: δ π' ' explicatione, inendum est ex primis qualitatibus quasi dam in elementis appellari symbolas,quassiam rem ris . symbritas illae dicuntur in quibus quieteriniu trucesti soritisne 5 aere,fiigui in aquavit an vero in quibus dissentiunt, xt ealocessiti respecta
ignis 3caquae ,huinditas desuccitas resipem aerisin terri. Vnde elementa quaedam dicuntur symbola , nempe quae in aliqua praedictarum qualitatum conueniunt, Vt ignis aer in calore, aerin aqua in humiditate, aquain terra
in frigore,denique terra & ignis in siccitate : Quaeda' i veris dicuntur dissymbola quae in nullabarum niunt,ut sunt igni R mu item aer terra. p,--. An mi positis, ad propositam uritio in
543쪽
TRACTA II. DE ELEMENTIs ris sequeretur non esse latum quatuor prii ras qualis aes,seae sis o Deinde. sequeretur ni duo esse contraria ine dem genere oppositionis, Meodem motio, verbi gratia,
calor; ignis,frigus aquae, frigus teri Huae Aristo eli doctrinae atq;adeo p li,spphicae veritati repugnant Ne 2' qtie obest quod calorin is est intensus, an aere remis eriis. s.stillic hὸ mensti nocivus,hic leuis, beneficus,quod
aer per calorem nonnullo effectus operetur tuos sinis non potest operari: Haec enim.& ianitia acci clentaria dis sesentiam desita Xa arguunt interinaedi Et os calores,quod' etiam dicendum et se calore coelesti di vivifico, lup ca-
tires ast ele mentari differre sipecie nainime arbitaramui Idem quoque eliciendum de humiditate aerisi aquae,licet illa gnum oueat, haec vero suffocet, io enim accidit propter adiunctas alias qualitate su sitate hi disse a stiones,v.g.husii ditari aeris est aditui maritas,humidi sati vero aquae densit,s.
P :ersiex dictas uatuor qualitates primas elenae t0rum qua alteratrices dici possuntiali in iisdem signantur motisces , quae ex varietate naotu uni localium quos natura elementis indidit derrebeno fuerut Quo Lishri is o ea cum duo sint elem enta quae sursui nituntiu ,nenape gravitia. ignis&aer,duo item quae deorsum feruntur,nempe terra v
aqua: hinc duae facultates motrices elementoruni MIL Onantur,nenape leuitas &grauitas. Verum quia corum elementorum quae sursum nitun-i emisistuc alterum locum supremum appetit, alterum vero l0-8. M. cum supremo Micinum tinc leuitas duplex constituitur,
altara simpliciter dicta, altera secundum quid: illa igni, ' haec aeri competit Pari modo quia lena torumgraui i est initi locum infit num suopte nutu tendit, alterum θ' - ver bin locum insesso icinum, tunc fit ut alteri dicaturi grauitas simpliciter, alteia vero secundum quid: illa ter
tae, haec aquae naturaliter est insta. Ex quibus patet et e . Inentorum leuium unum esse leue simpliciter , nempei scient alterum leue secundum quid nempe aerein stini aliter ςlemei tortune auiam γ' in uda iam simpliciter,
544쪽
Virum et menta in suis locis grauitent ouiten sis
partes has viciniores compinnant,itemque in rebus le- . uibus locum ornaturalem obtinentibus,partes que sunt remotiores a supremo loco sursum nitantur, ut eo ut alias partes eidem supremo loco Viciniores con ellatu C ii dubitationi satil,lic duplici conclutione Prior conclusio.Nullum clen rentum in suo loco a timrali constitutum grauitat aut icuitat , ii modo grauiora subsileaiit,dc leuiora emineant.Probatur expericlia,ciuia ij qui sub aquis natant,nullum onus sentiunt:&qui utim. lam aquae inputei fundum demersa' fine evehit , non multum laborat du sti ira per aquam evehitur, sed natiinatque ex aqua emcrserit tu iac laborare incipit, quia tunc ponderosior aqua persentitur, quod certistimo indicio est aquam noli in si eXrra proprium locum grauitare. Posterior conclutio. Corpora grauia supra levia , aut grauiora supra miniis grauia ubicunque sint grauitant:similitet euia infra avia, aut leuiora ins minus leuia leuitant Cuius affertionis veritas pericntia constat: GLeunque ei sim grauis ponitimur, confestim superioremam eum leuibus aut minus milibus , si haec infra sint , deseruntur,quod non, nisi mutuo grauium des endentium,
leniumque ascendentium conatu, qui grauitandi Sc leuitandi actu nuncupantur qvi fit ut in qualibet niueisi parte teIra luper aquam, errain a tua super aerem vel ignem constituta de Ors tun vergant,& aer
545쪽
huius tractatui. DE ACTIONE ET PASSIONE.
Vae in libris De ortu de interitu disserim ur Ari Gin dio
incon m complecte in Sub --. autem hae quae omnibus dissilis rebus elementaribus c5
petulit, nempe generatio corruptio secundum substanta tiam, alieratio secundurn qualitatu, mixtio in ordine ad auixti procreationem.Nan latio non solis rebus elementaribus,sed etiam coelestib. competit accretio vero non omnibus rebus elementaribus , lud solis viventibus pro- prie competit. Et quoniam supradicta mutationes non
fiunt sine actionein passione dcirco de actione de passio 'neprii undicemus: α.degeneration corruptibile:3. ti alteratione:vltimo clamixtione. ut ii itur ab aetione S passione ordiamur, omissa quae de arum definitione,proprietatii us, sp csebus in
Mialectica docuimus ea tantum hic explicabimus, quae matris ad Pitysicum pertinent. Et quidem quod spectata propositam dissicultate prς supposita distinctione actionis in imminente: transeuntem,quam alias explicauimus:
quoniam de immanenti nulli dubiu est eviri recipi in eo ipso agente a quo elicitur,Dς transeunte respondemus ea recipi in patiente,non in agente iam quia actio dc passio sint aenirespacum autem iam vis tholus in mobili seu patiente ibidem:exit is tur binis vi stis, cum passio inmobili leu patiente non is asente; tu via is actio est ipsa reini fit,productio : Atqui productio rei
quae fit seu termini ab ipso termino nequaquam distin ' uitur , tenninus autem actionis transeuntis in patiente
546쪽
non potest intelligi nil actio sit inrmaliter in agetue. Glum Resibon demtis enim multa denominari forna aliter, de tamen ab extruiseci, quia illud extrinsecum habet latio Anem sormae,nqn quidem intrinsece Lan hqrentis,sed extrinsecq&adiacentis. Sic corpus sbxitialiter diciturn
tum a loco onaliter dicitur homo vestitus,&c.' Instabis agens creatum,dum aestu agit, intrinsece nu- N aes seu se aliter habere quam antea. Reipondeoasens creatum alio quidem modo se hahere dum actu inquit in istis, esseCtum quam antea,est enim tunc agri cauia.Venim ip-
sum agere seu i infitiere seu causa resin agente non est ipse aistio transiens, sed modus quidam in agente quo se habet in ordine ad suum cstectum. Ex quo intelligis agens non tantum extrinsece i actione, sed cit'na inti insece
M agere denominari posse igens Quo loco notandum,actiones transeuntes diuinas no 'μμη ' inportare nodum illum intrinsecuris in Deo quo se alite libea cium eisectus produci x qua induceret mutabilitatem quandam in Deum.
'L- - , II -rtu quid de re propolita decernatur,prius quid , - quaeratur est accipiendum,quod facilius fiet propo sita bypothesi. Sunt duo calida aeqtialis 'irtutis , ita H unum ill uni sit calid im , qu tuor, alterum similiter: quaeritur viritii illa se hiulcemposio Minita quasi Acietate ab .mni mutus insictu e re lis
spiis, beant. Vera,eaque Aristotelis sententia est, i ullam Arenenda. interea altionem,quia Omne agens dum operatur, inten- di sibi simile reddere patiens: quoire cum iam trunaque illud caliduni supponatur simile, iaci ello quod unum agatiarii id. Mi qm in data hypothesi distinctionem adiit-εμ. -ἡ- bent si enim,i 'iunt, alterum Harum aeque calidorumois, iis se altero densius, poterita gere in id quod est rarius 'i- emm .hypoxhesi non lux in gradus caloris an uno quam inaltei est autenm uox vis senes m latitari corpore , eo quod de tas vim caloris acuit,
547쪽
T. II in E L E M s.' is quam rarit is distipat. Vertim, nec istud audiendum est, I utatur. cum siti ab Aristotelis me: ite alienum , nec satis firma ratione nitatur. Nam licet lensitas Vim caloris augeat,non tamen id prae illare por est,ut agens calidum plures gradus
caloris in quavis tibi sirbiecta materia possit pro lucere
quam in se collibet ac sed tantii meam vim conseri, ut inaequali distantia plus caloris,& in maiori tantum caloris producat, cluantum aliud aeque calidum, sed miniis de ii sim in minorici Adde etiam istud rationi aduersari, si enim agens a gis densum posset augere calorem aeque intensium corporis minus densi, sequeretur calorem in infinitum augeri poli ' eae mutua actione critisque agentis Nam si fuerit densis ia corpus calidum, cluatuor, S in rarioti corpore tro besIet calidum quoque ut quatitor, producat quintum gradum, iam corpus rarius poterit agere in densius eo quod labeat plures gradus caloris Liam ubi agens densius ni erit aequet calidum ac a Iens in his densum poterit rursi. in in illud aliquid caloris producere, sic in insiliit tum res abibit,quod absitit dissis num est.
PI opostra quaestioni unica hac assertione satisfieri
Nihil potest agere in seipsum actione corruptiua petr MI: Mi a
se secuti Lim se totum,potest tamen aliquid in seipsum a ri isti. gere a stione persectiva, dc etiam actione corruptiua per accidens, aut secundit in partem. Declaratur haec affer graιὰ is, tio in omnibus mutationum g2neribus,&pri: num in e inductione. ne rationei corruptiones ni nil enim per se,& secundum se totum seipsum generat vel interimit, sed tantii in sec si dii in partem,aut per accidens: secunddm partem,inquam, ut cum vivens conuertit alimentum in suam substat iam,
quae adgeneratio dicitur svel cum vitai caloris achivi tale aliquid propriae substantiae continuo deperdit per acciden verb, secundum se totum potest aliquid seipui incorrumper , Ut cum ignis lucernae alsumpto oleo e Ytin- uitur. Idemque ferme X perimur in accretione in decretione. Quod spectat ad alterationem,cum alia sit perfectiva, alia corruptiua dici mus posse aliquid agere in se-
548쪽
ipsum alteratione perfectiva,Ec quidem per se secum iiiii se totum .patet in aqua calida quae seipsain naturaliter uraim frigeficit. Negamus Hoposta aliquid agere in seipsiti' 4 v alteratione corruptiua, nisi per accidens ec tam
parremet per accidens quidem, ut cum anima praesertim Pιρο stiva sensitiva in bellitis varijs modis alterando c6rpus ab eo- - dein alieratur. Secundum partem verb, ut cum frigido in- fluxu cerebri calor cordis temperatur, Me contra, cordisci, re cerebrum res uetur Denique quod spectat ad inotum iocalem,dico primo aliquid moueri posse per a cidens stipso, ut cum anima mouendo corpus imouetur. Dicos cundo aliquit seipsimi mouere secundum,ar tem,cum ratione nius partis mouet alteram, Ut si qui dό- a manu lai uam noueat. Dico tertio idemsecun- tam se totum seipsum mouere posse, ut patet in Angelis,
anima r.ationali fael rata meni clue in omnibus corpori-
- ius phylici periecti sin completis, ut explicat una est in disputatione cie notu , est enim motus iste persectivus, non corruptiuus.Et qu9niam per anti peristasim unaquaerite res naturalis nouo quasi praesidio seipsam munire via 2 -- etur, 't contrario resistat, ocius hic postu lat, ut quid sit
vocabuli significatio miro pti contrarisagentis ei
cumobsistentia,nonnunquam idque frequenter pro actio- ne quadam persectiva rei obielsae: tua propter circumob- istentiam contrari j intenditur ad illi resistendum. Fuit e- nim rebus quibusioue naturalibus inditus appetitus conseruandi se adeo ut occurxente contrario nitis quasi via, ribus sortius in stant confirmari posset illud innumeris e perienti js,ut quod aqua frisida in aestate Soli aliq4an-
P Roposita quaestio alteram quoque inuoluit , nempe
Vtrum patiens dum patitur reagat: unum enim sine al-IX.Luia in ter esse non potest. Vbi notandum est, in umtu contra
rioruni conmuta illud simpliciter appellari agens quod
549쪽
m alet ac stiperat:Iliud voro patiens quod cedit M vir, ' citiari. Et quidem, nil proprium eae repati patientis mayre. Deinde not indum est in duplici casu usis anula . pati Primo,cui texta liuersi gimeris, talem quoaddispositiones. iiii-dd, cum est extra sphaeram activitatis eius rei quae pati
Notandum etiam est constare apii l l illosophos a . gens polli ab al: citio patiente repat sectinctum' inlita n cliuersiam ab ea, secundum quam operatur; verta gra r.
eis, id quod calore vincit, poterit patientis litimiditate super xi de praete ea posse ins etiana secun hin ean-Hem qualitatem repati diuersa sui parterita ut rationi v- naus panis calefaciat, sciatibne alterius ab ipso patiente frigescat otii ii tu discuitas est,utrubi aliquod agens viatis vi
conimunis materiae intra sphaeran, activitatis positum aisii ..patiente aliquid repatiatur secundum eandem partem, fruam eandem qualitatem. Cui respondetur ita elles Exempli ' -- gratia, si calidum ut serc, quod agat in frigidum ut qua titor, asserimus dum agens calidum suo calore agit inpa tiensi igidum , nonnihil detrimenti secundum eundem
si in cilorem 'ccipere ab ipso patiunt frigido , quod . quidem reagendo aliquid frigoris inducit in ipsum agens calidum,per quod cal or ille misti inihil debilitatur. Ratio huius, ostra assertionis est , quia in anx in asty λ.iatiri quid asit,inquantum est ictu,in tantum verbpatitur,in
quantum est potentiaci unde quod est actu caliduin agit ni id quod est aluum potes a te cali illinci quod estati agis adhu calidum , agit in id quod est milius actu callia dumis At vero ii data hIpotheli patiens frigidum, quatuor,est magis actu frigidui 3,quam sit agens caliduin velo, quod nonaotest esses igidum nisi ut duo Ergo fritidum potest reuere in ipsum agens cuidum,ac proinde agens calidum non ibit ab ipsis renita Sse m qn experientia constat in Humasias Mesem naturali , dum ediit nud agit in alimentum ipsinique , . comunit in uir n. aulatim ab ipso reyatiendo dedi-
550쪽
rup Mnem,quintoneratione brina minantialis produ- tua , nuptione vero deperdatur , sicque corruptio senerationi priuatiue opponitur, Quare quid sit corniptio ex ipsa generationis descripsi the facile interligctur Definitur autem ab Aristotele generati , transmut tio totius , nullo sensibili remanente: bioer totum intelligitur compositum naturale ex materia, sor-ma , quod quidem compositum quatenus ad ipsum fit
mutatio, est terminus ultimus,4 per se intelatu S genera- rationis. Cum autem audis totum ui aliud torum generax tione totumutari , non ita accipiendunt quasi per generationein, quidquid est in uno pereat,&--nia denuo producantur in altero . manet enim eadem,& communis iubisitoque transimitationis termino materia, itemque accidentia genito, orrupto communia. Additur in sui a allata definitione nullo sensibili remanente quae
particula additur ad majorem rei explicationem , t in- telligas ita totum mutati in alitu totum , ut ipsum non uisam a remaneat, Isafluc cuine aliqLl quippiam generatur, Fation de non manet idem subjectui I sentibile leti colla positu nisertu natiirale quod antea, quia nempe mutatio h cut secundum substantiam is non tantum secundum aςcidens. Quare o Aristotele alibi describitur, Mutatio a non ente adciis 8. Physic.7. v. . mutatio a substantia pol Mim, state ad substantiam actu i de ortu e.1. Tra itur etiam κω ril a Theologis qui diuinis accommodatur generationis
definitio, Procesito unius ab altero cclinitum naturae similitudinem. Porro cum emtim quae lint alia caduca sint, seu corruptibilia, alia verci aeterna leuincorruptibilia natura non arte nis, sed caducis duntaxat Vim ge-