Orientalia

221쪽

hujus rei explicationem esse: nimirum librari uvi, uti in aliis

hujus codicis locis, ita hic quoque scripsisse ob Ithanc autem imperfectam scriptionem collatori nam hujus manum in renovato illo litterarum ductu mihi agnoscere videod displicuisse, et hunc igitur proas M, Plenius restituisse: quae suspicio egregie confirmatur collata Codicis p. 5l2, ubi in textu offertur δ, d l sed in marginea collatore adscriptum est Praeterea vero, ut infra dicam, etiam illud Κ--, non recte in hoc loco nunc haberi, sed per fraudem, cujus vestigia acrius intuenti adhuc apparent, ex reficium videtur. - Ad hanc librarii subscriptionem, cujus prima verba a ' e usque ad in fine paginae 510, caetera vero in p. 511 exstant, collatoria manu in summo margine hujus paginae, supra verba lata et sequentia, haec adjecta sunt: in a L, o

rem etiam huic tonio similem ac primo subjecisse epilogum, quem ut ibi tantum ex parte descripsisset librarius, ita hie istum omiserit, suam pro illo clausulam substituens: cujus tamen non prima tantum verba 3 - , - ) plane eadem iut, quae illius initium constituerent, sed reliqua quoque ad illius exemplum et efigiem sint composita '.

222쪽

SUMMA OPERIS

1nter secutuli tomi finem et tertii initium sex paginae vacuae relictae sunt. His igitur e numero exclusis, tertius tomus in summa paginti 512 incipit, et ad p. usque Il2, sive ultimam Codicis, procedit, annos complectens 762 80l. Etiam hunc novo exordio auctor auspicatus est, quod sic se

nomini eandem illam sermulam A ita subjunxit p. 2l0vs. 12 seq.), qua eum ipsum sibi bene precatum esse Viderat p. 211 vs. 10). Nam formula illa honum, felicem, reddat Deus exuum 6-ὶ de viris usurpari solet, Doti item de mortulae quare si, ut infra videbimus, hic Codex anno 079 ducentis post auctoris mortem anniSὶ descriptus est, mirum sane foret, quomodo librarius hie Ibitinabit ceu adhue viventi bene dixerit, nisi manifestum esset, eum impru dentem ipsa quae invenisset verba Secutum eSSe.' Tertius hic tomus, ut supra jam dixi, continetur Bodld n Cod. 730. Qui a quo anno incipiat, non expressis quidem verbis addidit Urius scit. p. 164 a. ; sed ex descriptione tamen riu palam sit, eundem hunc annum cogitandum esse. Dicit enim: Pars tertia, agena de quatuor ultimorum Mamlueorum Turcicorum rebus gestis caet. Hi quatuor autem sunt: n Atal,

a. 783 imperio potitus est. Di iitroci hy Cooste

223쪽

In pag. 603, ad initium anni 778, haec exstat in margine ipsius librarii annotatio: M l Scis Ooο δ da

il κ'. ., Ust Quae annotatio, sero iisdem verbis in Bodleiano Cod. 739 oblata svid. Pufeyum p. 593 b. , et in hoc quidem ipsius Tahiri ' manu scripta, unicum est indicium, ab hoc inde loco alium quam almasanem ipsum hoc opus continuasse. Nec enim ad finem anni 777 quidquam subscriptum, nec vel brevissimum exordium anno 778 praemissum est: et eodem porro Ordine res pertractatae,iademque turgida ac rosonanti prosa descriptae sunt. Denique in exitu totius operis, ad finem anni 801, haec

igitur si sic ut nunc se habent, ab ipso profecta essent, absurdum hoc mendacium protulisset, se librum, cujus a gumentum ad annum usque 801 procederet, anno 279 de-Feripsisse. Verum, si accuratius vocabulum illud x lexploratur, facillime apparet, etiam hoc loco, Plane ut in subseriptione tomi secundi vide p. 210 vs. 13), supra litteramia, leve rasurae vestigium esse, ac punctum litterae , paullo a reliquis diverso atramento exaratum, ipsamque hane litte-' cujus tamen nomen thi, per Pawy3. ut puto, errorem. mal fudi pro dista exaratum esse legitur. Di iti oti by Corale

224쪽

SUMMA OPERIS

ram per novum ductum ejusdem pallidioris coloris superne ei additum, aliquantulum elevatam esse. Unde evidens est, recentiorem aliquem hominem, ut majus pretium hic codex haberet, callide aetatis notam mutavisse, et ex x l . a quod duobus in locis ipse librarius scripsisset, facillima quidem arte, sed perquam hic inepta et ridicula, Cl. .. finxisse: qua fraude duorum saeculorum discrimen exsisteret. Ex his igitur, quae jam in medio posui, sequentia effetvides: auctorem libri primum ejus tomum ad finem perduxisse Halebι, mense Du-lmaida anni VT3 p. 2H8 vs. io , secundum tomum in eadem urbe, mense Rabbo posteriori anni 774' sp. 211 vs. 17). Deinde, hoc exemplum a librario qui nomen suum non prodidit, ex aractoris autogrs pho descriptum esse sp. 208 vs. 12, p. 210 vs. il Seq., P. 213 vs. 18), cui, ut videtur, etiam sua ipse manu Tabir illam appendicem subjunxisset. Porro, absolutum illud esse anno 979, et alterum quidem tomum mense Lomadsi priorisp. 210 vs. 13), totum vero Codicem die Veneris, 21' mensis SauWalia p. 2l3 vs. IT). Ac denique, illud mense Ragabo anni 1018 cessisse Al Idae cuidam, nomine Moham med ι ibi

' IIane ergo tomum sat magni ambitus brevissimo quinque men εium tempore composuerit. Quod exiguum spatium in tam dissicili tantaque arte claborato opere tum solam explicari poterit, si Sumas, auctorcm illud maximam partem ex adversariis, jam ante a Se paratis, tunc vero in concinnum ordinem redactis, descripsisse. Fieri tamen etiam potest, ut illud exemplum, ex quo nostrum fluxit, apographum tantum suerit, ab ipso auctore ex antiquioria se scripto exemplo ductum: in quo igitur non ipsius operis se compositi. sed istius apographi absoluti tempus notaverit. Diuiti eo by Corale

225쪽

Quamvis ergo Codex noster inter reliqua hujus Operis ex . empla, quae in Europa servari compertum est, antiquitate non excellat', in praestantissimis tamen sine dubio habendus est, tum propter externum ejus nitorem et egregiam qua scriptus est manum, tum propter auctoritatem, quam et origo quam prae se seri, et collatoris testimonium ei addunt. Nimirum alius quisquam totum hoc exemplum cum archetypo se contulisse refert: quod jam statim postquam seriptum erat, et ante etiam quam diversi quibus constabat soliorum fasciculi in unum volumeu erant compacti, fecisse videtur. Haec enim causa est, cur testimonium illud, quum Codex ex fasciculis quinorum soliorum sit compositus, in vicesimaee usque paginae fine repetitum legatur. In plerisque autemideis simpliciter his verbis constat: Milalaia sui p. 18, δου, 58, 78, 98, caet.); in aliis scriptum est: Mial Utati, ut p. 138, 436, 456, 476, 530, caet.); in aliis etiam longius:

' codex Parisiensis, qui secundum Lates. p. 172 b.) anno Christi 1573, id est, Arabum 980 aut sequenti, exaratus est, et Bodleiani 750 et 8 19, quorum alter a. 993, alter a. 991 scriptus esse legitur Uri p. 166 a. et 178 b.), cum nostro sere ejusdem aetatis sunt; longe vero antiquiores sunt Bodi ani 739 et z44, quorum hie ab Urio p. 164 b.) traditur a. 785 scriptus esse, itaque sex annis post mortem auctoris; et ille si annotationi, a Pufeyο p. 593 b. allatae, confidi potest) ab ipso Rhiro, auctoris filio, maratus est,

inter annum igitur 802, quo hic appendicem suam, etiam in eo dice operi subjunctam, absolverit, ct annum 808, quo mortuus est. - De aetate codicis Bodl. 741 ex Frii Catal. nihil constat. Diuiti Cooste

226쪽

ut p. 238, 256, 270, 356, 390, 510); dum in p. 7l2, ad totius libri finem, hoc adjectum est: Lial J. . Lutae dici.

Dubitari ergo nequit, quin collatio illa super eodem exemplo instituta sit, ex quo ipse Codex a librario descriptus esset: et aeque certum videtur, ex hoc colla sene omnia ea fluxisse quae nunc in paginarum margine eadem illa manu annotata exstant. Nempe, ut supra jam dixi p. 200 vs. l8 seqq.ὶ, non una manus, sed tres diversae passim in marginibus se offerunt, ex quibus longe pulcherrima est ipsius librarii, altera, satis etiam composita, collatoris, et tertia, multo rudior, Possessoris libri. Quae scriba ipse ibi adjecit, duplicis sunt generis: 'elenim quac in textu vitiose aut minus perspicue a se scripta erant, illic correxit aut repetivit spaucissimis tamen in locis ut ex. gr. in p. 10 et 142ὶ; vel quae omisisse se viderat, sive singularia verba, sive longiores sententias, Sive versus,

illic supplevit ut p. 33, 62, 102, 194, 299, 355, 365, cael. Et praeterea in uno loco p. 388ὶ annotavit, lacunam a se relictam in ipso etiam archetypo reperiri 1 ldo, 'Multo plura collatoris manu adscripta sunt. Et primum quidem is per totum codicem non pauca verba, mendose alibrario exarata, correxit sui p. 14, 2', al, 41, 44, 73, 81, caev) Tum nonnulla etiam, obscurius scripta, repetivit sui p. 4ρ 5l, 89, lil, 171, caet.). Tum quae omissa erant, Plurim3

supplevit sut p. 2 bis, s bis, 10, 13, 14, 16, 20, 24, 46, 61,

88, mei.). Tum, ubi vacua sunt in codice spatia, haec etiam in auctoris autographo sic exstare retulit, vel simpliciter ' De brevibus paragraphis, ab eodem ad singulos libri articulos

in margine adjectis, infra dicturus sum. Diuili so by Cooste

227쪽

603, 641, 650, 651, cael. '). Tum denique in ingenti locorum numero, ubi a librario, externae sui apographi speciei pa

cente, spatium nullum relictum est et per verborum tamen sensum lacunam esse apparet, ille in margine annotavit, ibi in auctoris autographo revera spatia vacua exstare. Nempeii Ioel sero omnes unius sunt generis, nec quidquam aliud in iis omissum est nisi numerus annorum, ad quem mortuus quis pervenisset : solet enim auctor in fine eorum articulo-

ta paginarum numero jam Lectori apparet, has lacunas sere omnes in appendice Tahira, in qua magna earum est copia, ossendi. Quae aulam in talibus locis addenda suissent, plerumque vel nomina propria sunt quibus gencalogiae compicrentur, Vel numeri annorum, vel specimina Pocseos quae post praemissa verba M l .s, sequi debuissent, scd scribetiti non ad manum fuisse videntur. In ipso al-Hasanis opere tantum duo tresve loci sunt, in quibus similiter aut nomen aliquod aut specimen Po eos, quod addere voluerat, deest: in itisiuitis autem locis, ut mox dicetur, is aetatem tradere non Potuit, quam viri defuncti de quibus exponeret, attigissent, et propterea in autographo suo ibi lacunam reliquit. In Tahirs vero supplemento, praeter illa Vacua spatia, quae a collatore notata sunt, etiam haud pauca alia, partim majora, partim minora, se offerunt, ad quae in margine nihil adscriptum legitur sui p. 618, 6l0,637, 652, 653, 658,682, 683, caet. .

Et haec tamen etiam in ipsius autographo sic exstitisse, non dubito h Paullo diversi generis et sine dubio longiores sunt Iacunae, quas, a librario itidem non indicatas, in fine duorum articulorum collator notavit, p. 605 et 607, haec verba adscribens: Us,

228쪽

rum, in quibus de illustriorum hominum morte exponit, accurate aetatem quam quisque attigisset, addere, hae formula utens: los Θα l&io lociis aciis, et quoties igitur ei scribenti verus numerus nondum innotuerat, simpliciter inter vocabula et Xa. . locum reliquit, in quo Postea supplere hunc posset. Iam librarius, ista spatia ex tans, ibi plerumque voces et 1a... ita inter se conjunxit, quasi nihil ad sententiam complendam deesset: et in his igitur locis sat non omnibus tamen) collator margini adseripsit, sive istas sut p. 9, ii, I 2, 14, 15, 16, 33, 42, 43, 45 47, 49, 50, cact. , sive sui p. 41, 4b, 59, 79, 2 li); sive etiam paullo longiori annotatione eandem rem explicuit sp. 238, 246 et 256 ' . Quod ad ea attinet quac possessoris manu in marginibus adjecta sunt, horum exigua tantum pars alicujus est pretii. In quam plurimis ille locis ad versus, quorum sensus ipsi notabilis videbatur, adscripsit vocem Rh-, id est duae

vi s

memoria teneas, aut dia , memoria teneatur ut p. la, ΑΤ, 51, 62, 68, 71, 81, 82, 88, 95, 97, caet.), et his L Ita, . id est E3 1 S, animadvertas, aut Sestias, animadvertatur p. 44 ct 433). In p. 31 annotavit, disticha quaedam, ibi ab auctore citata et notissimo poetae Abu-'l-Faelo Lohairo ibn-Moham med al-MicrI tributa, in corpore poeseos allua poetae, vulgo Ibn 'n-Nabili ι appellati, exstare si is Il l O , o . In quinque locis ad versus in textu In primo horum Iocorum scripsit: a --κόα -

229쪽

traditos, alios ille ejusdem sensus adjecit, praemisso sta A

dotali odis, aut similibus verbis p. 105, 290, 395, 491 et 583 .

Et denique in duobus tribusve aliis nonnulla quae minoris etiam momenti sunt, addidit. Iure igitur exspectes, hoc nostrum exemplum, e codice tantae auctoritatis descriptum et ab initio ad finem usque eum hoc ab alio collatum, fere omni ex parte persectum et a mendis plane vacuum fore. Quae laus etsi eatenus ei concedi potest, ut assirmare non dubitem, ex hoe solo dissicillimum quod continet opus a prudenti homine sat pure posse edi, certe in tantum tamen restringenda est, ut mendis Iaborare dicatur et manifestissimis et talibus quae auctor ipse non commiserit. cujusmodi unum et alterum jam supra in locis a me in medio positis se obtulit svid. p. 188 ann. a, p. l 90 ann. α et e , et p. 193 ann. α), et plura etiam in initio operis, quod infra descripturus sum, occurrent. In his autem dijudicandis alia ab aliis caute distinguenda sunt: uam quae in solis vertuntur vocalibus, quas auctor ipse Drtasse multo pauciores addidit, haec sacile librario, per festinationem nonnunquam erranti, possunt tribui; quae vero ad litteras spectant, si aut in nominibus propriis aut in aliomum sive prosa sive ligata oratione, ab Ιhn-Haiaho prospecimine citata, commissa sunt, non minus ab hoc quam ascriba nostri exempli proficisci potuerunt: cujus posterioris eulpa tum certior est, cum ipsius auctoris verba depravata ulit. Et hujus quoque generis vitia revera se offerunt: quae manifesto igitur ostendunt, tam librarium in describendodrehetypo suo nonnunquam minus accuratum, quam colla-lorem in eodem adhibendo negligentiorem fuisse. In universum vero multo magis miror, qui liber tam ornati et dim-

230쪽

SUMMA OPERIS

cilis stili, tantaque nominum propriorum et versuum copia ubique refertus, adeo caste perfecteque descriptus sit, quam qui passim leviora menda in hoc apographum irrepserint. Quod ad vocales, de quibus modo dicere incipiebam, et reliqua lectionis signa attinet, horum sat magnus quidem numerus in toto Codice et ipsius scribae manu se offert, sed

nec secundum certam rationem nec modo aequali sunt a dita. Ut crebro enim ad usitatissimas voces et formas simplicissimas, in quibus pronuntiandis ne tiro quidem Posset errare, adscripta sunt, et contra a dissicilioribus voeabulis saepissime, et a nominibus propriis minus vulgaribus PI rumque absunt, ita etiam in aliis paginis major quam in

aliis eorum copia exstat. Unde ergo essiciendum puto, ex maxima certe parte ea lihrario deberi, nec ab hoc ex ipso auctoris autographo, quod aut nulla fere aut multo pauciora obtulerit, desumta esse. Quod tamen si verum est, sane haud mediocrem in modum de illius acumine et eruditione statuendum videt tis: nam ut raro tantum in vocalibus addocidis erravit, ita plurimae quas apposuit summi momenti sunt, tam ad ipsius Ιbn-BabIbi orationem, quam ad inuum ora

illa carmina, ab hoc operi suo inserta, facilius intelligenda. uidem et in locis quos pupra jam edidi, et in majori illoqui sequitur, ea Oninia lectionis signa adjeci, quae ad Pe seclam verborum cognitionem et sententiae perspicuitatem requiri putabam, Omisi vero omnia quae supervacanea fuissent: et cum, permulta igitur addenda mihi fuerint, quae librarius non expressisset, tum haud pauca etiam transivi ab hoc sine causa adscripta. In ipsa autem epitome . ut major ejus fides csset, hanc nobis legem posuimus, ut nM quam propriorum nominum pronuntiationem definiremus,