장음표시 사용
271쪽
25 itibus, ira in ignem re milia addita inuramitin autem sunt Ii liticu; per se flammates nofi fecit mr, qvi a siccas paries, Uiae ficile acceridantur, nullias non Κili eant. Cum vero aerum obtineant pluari,ium, flaniam 'reddimi,s aliis rebus adiungat Hr. Sed hocab Arifici tela in sectis, quae mox sequuntiar, estplicabitur. Nam renim, quς siammam siciunt,' is haec, quae commorisuimus, genera rursas tradit, simulque docet, quo-', modo res, quae flammam iaciunt, ad eas assectae sim
quae halitum reddunt. O a omni, subiti exporum. Nune docendum est, quisl mor,limilitionis quo dam sit eausa, non item flammi coni pictes equis rari tra fiammam efficiat: quandoquid di in hi moa e ctiones elusinodi Aristotelex referat Deliuniore itur aereo omni hic Videntur dicti, quia:reus humor in lignis sinimus instus est. ni id aerem xtensii pertineat,ut antea est traditu. Huius humoris cimia iii, teriam tam e suppeditat, ibim quae incensu riseaer iterdia dicatur. Aqueus humor . nis eici ux fit , inflammam reddedam idonem iisnetin,quiis potius illam extinguit. Sed, ut summaefici Eae irreptus est aqveus humor,sic ad liquabilitatem an sibi habetur. Quare in quoeius plurimu inest,siccis partibuς bene admixtΣ, liquabile id habet nasturam. Ligna ibitur, flamma reddunt, tis liquantur, quod aquei humoris modicum quiddam, aerei furimum postideant, Ne hunc qui lamicontinuit per totum, hoc inperseita cum siccis Emtibus tem ratum.Qmmeausam aliquo modo Arist teles antea attigit cum de liquatione disserens,lignum quini terrae de aeris esset, cremab la esse, non liquabile docuit. Aes liquatur, nec stamniam reddit, quoniam contrario modo assectum est. Aqueum enim hues rem multum habet, aerei exiguum .Thus, quod an pitem habeat naturam, Drtim flammani sita, partim liquatur.Carbones cum sim terres,ab illis irrerito fium, quae plus terreahabent quam aeris.
era inum ei modi, est quae picem habent, atφι etaugeneris, filigo. iurocto virum innium, 1 cetram etiam mani, sola comburuntur, propterea quod musicum habeunt 'citatis, perquam est transitus, a teri autem adiunctaseelzer . Hoc enim est pisi qui delicet lacum octuosium. Ea errορ uidis adhu rem magis attinent, quaesiustum reta vit: adsiccitatem
autem, ιν scomburuntur. Omnia, cpue hie traduntur, plana sere, eodem-
o, quod dicitur pingue esse lictam rectuosum. Facile enim intelligitur, in rebus suffitem seu halitum reddentibus,tas flammam Dile mittere, quae obnaniram terream Rira magis , quam a da constant, non liquantur . Mat etiam enim habent si emIioni aptam,videlicet terra quae cum sicca sit, facilla in ingem mutatur, esialteriustantum qualitatis videsicet frigoris Menda sit mutatio.Illud igitur, si in calorem mutetur, spiritus sit aut fumus, qui, cum ardet, stanima est. Illud praeterea intelliginar,quia de rebus metuosis dictum est , solas
minime omnitam fiammam Gem; eum siccum exl- suum contineant, quod materia est ilimnae. An vero
Doc quoque de rebus pinguibus dictum sit, non id video. Anteaquidem tam pit ia, quam unctuos vina νςcum aliis flammam secere, qAm mr se, dici in 'est . Nune autem desolisvnctuosis tradi id yid ur: s- quidem subiiciat,pingueesse siccum vncti Maum. qiuod 'dii scultatem in si h re diximus . Nan, si pinsuetale
sit itiateriam flammae in s E continebit. videliret si cu nquare r se flammam concipi ci. Nisi dicatur Phinus uesiccum egh in re pingui, quὶm ut Frseigamma io t. Differre tamen ab vinuosa, quod magis sicca sit, qu milia. Ita rei pinguis, S ynctus ' disci - , esen nrcipitur. Ex quo etiam licet intelli re ivli -'' in& nidoris disterentiam, ut suligo siccior sit, qdini
nidor, utpote rei siccioris. 'nde N Galenus tauo stria plicium medicamelorum, suli nem exiccatricem esse tradit, ut quae terrena constet Lbstantia, atque etiam .is is aliquas reliquias contineat. Cum autem cum I - , uionis materia siccum si Moneludit Aristoteles ais e- 'bi ςli idis eas inburi , is magis sunt siec : eas usi '. rosistitiani reddere, niis magis humidae. Quod leg -' tu scodice Gnteo ς δἰ
haudquaqua copuerti, in si ruacuum est, &t, cum sortasse in margine haberetur, ab im K-to iam insertum est. Potuit autem in margine esse
significat, de clarius atque expressius. Itaque s quis loco eius,id velit legere, talerit. Quη autem a Latinis
omnibus in huius totius loci exmsitione asseruntur,rirtim, vero absunt, partim ad rem non rtinent, nec laeum ipsum cxponunt.
Hisce autem assecti ovibus O disserentiis si ilium
partium corpora inter se tactu disserunt, praeterea Moribus , aporibus, ct coloritas. Dico aut simili impar '
tium corporea vires metallicas, aurum, aes, argenti .
stannum ,'rum. lapidom, statia eiusnodi, oequa secretione ex bisice fiunt . Item quae in animalibus Opta
ris, ut carnes, os, neruos, cutem, riscus, ras, 'los, renas:/qu se quaeatissimilium parti sinu. Gyant, i facies, mansu,tes, aria eiu modi: in plantis, lignum, cortex, iam, radu, oe qua eius gens xii fiunt: Explicatum est antea, corpora mixta similibus νωtibus constantia, quae sunt in uniuersis, bimam inter se disserre, videlicet qualitatibus, quae efficiendi vim habent, quibus efficere aliquid inssunt & assectionibus quibus I rpeti: ac inicere quidem, in senium agendo, perpeti vero ab his , quae occurrunt, rebus extrinsecu Agerites qualitates sunt, color, samsi odor, sonus, camlor,frigus, humor,siccitas & q ex his tactiles sequuntur, ut lentor, stiabile, molle,durum, as rum,leire. Pati biles qualitates aut assictiones esse diximus, ibus cortata Ptiendi aut non patiendi vim habent: quaepatiendi aut non Pti di yis & potestas, multis scheribus .suit compresenta , ut emollibilitate, ut sic loquamur, 'hesnectilitate, concretilitate , liquabilitate, & alii , quae omnia suere it ex sita. Haet duo disserenuarum genera, quibus similium partium corpora inter se distant, nunc rertuntur, A: aliter, quam nius, disti guuntur. Nam cum per agendi & per endi rati nem eas inter se distinxiiset, nunc in qualitatibus sit' silibus, & proinde in agentibus, omnia numerinliser sensus Blos ea distinguit. Quod ob qualitatum illarum seu disserentiarum patibilium diuersam rationem mctum est . Nam eiusmodi sunt conditionis, vir reas corporatum tarpetiantur, tum in sensus agam. λωγtium
272쪽
modi rebra feliciuntur,quae omnia ab humore di stacitate ori ii qua ducunt: qui nubilin qualitate; ege Aristoteles tradidit. Cum aut m hae ipsae qualitat in iscium Vant, in his, quae in sorsus gunt,cas numeravit, di tactu dei ivit, Quare huius loci cum his, quae antea sunt tradi , ntrouersa nulla est. Atquemadui adum sensis qualitatibus similium'. partium inspinraim se dictrant, satis nobis antea expositum, ins io plantarum nim lium genetibus,quam in metapis, quη omnia aut similium p ritum sui I TU aut ex eis pilant.Nunc igitur id praetςribo, atque ad-- bo, Arist lem sepos praetermisisse, quod smiis laxia wrpora non ita inter se illii seiungi vitur, 't quH, litatibus aliis flansilibus. N m siporibus, coloribus, deqosi' bus tactilibus atque odoribus comuniter separantur.Fallum autum est, quod aliqui tradunt, praeter misso ita sonos, quod , qualitatibus primis non fiant,
ut si si s uμ hines. Nam, qu scorpora aliqua ta
n edant aut non edant ex illorum temperament
plurimum P dit, quod adhu piem pertinet de siccis . t lem Ad mollitiem itom & taritiem tonus resertur,
quae ex suo oretis: siccitate or nem ducunt. A vero Pitur aberrapi, nec crroris sui Lex inditura ut volunt, tum babenti im Alexandζr praetetito sonos inqui atavi quod nul de sentilibus qualitatibus instituta vistio non ςsset,aut quod sonorum senseri qm csset perse ictum.Quod ad similium partium MN
Axi et mmemorat, antea ex ruimus, cur similium partium dicerentur, de cur disiimilium,&qux viriuRaue generis inet ratio. Exponcndum ver' est, 'quae a rebus metallicis inqui at secerni ..taipitur seritiminium Moria, & alia eius generis, quar sus, in tali
veluti serro de aere, excernuntur Sunt erum haec, ut ac illa similaria ed magis terro δ' lud vero aduerten dum est,quae similes partes stirpium nonaidamur, non
adco simplices esset, aut similibui panthus constas vi in animalibus. Nam quaelibet radici 'is,radix no' 'idetur ine,nee quaelibet pari silii solitum, quemadmo .
dum quaelibet pars c mis caro estifc cutis, cutisSimis laser dicuntur, quia unam: que eius pars c sinu:
bus, es iisdem constat. Itaque & wrtex limili, pars ἀ- se dicitur, non quod simplex sit . Constat enim ex ne uo vena , siti carne, sed quod eius paries omnes ex dem sunt coumcntata a Janc soliass: ob causam Thsophrastus corticem de ii num in similibus quidem Maiatibus numerauit. Sed ita tamen, ut alia etiam eis priores sit nillas posuerit partes, e quibus constant, videlicet, humorem, fibr m eu filum, venam, ζ rnem: quae elo. mentis dem is simplicissimae arborum sunt paries, ac . verri similes dicuntur, qu rum comparaIime de lisnum, dissimilis possint nominari . Radicem vero ii cum trunco inter dis Ailes statuit, quoniam etsi ex gdem unaquaeque radicis pars constat, non tamen unaquaeque illius pars radix nominanir et quemadmodum
nec trunci par trucus: quod similium partium propriuest. N aliter in primo de stimibus, qui Arist.nominete istus est, stribi radices, Ῥn Wividit alias radico nec solium in alia iblia ut nec myaxis in manu sed de his ad curatius ainerere ad lib. ee stirpb' attinet Disseruit aut accuratissime atq; doctis imς in Cumcnt riis eius libride stiri ibus qui niic eduntur aestus Caesar Scaliger, ii
signis es rin & mcdicus, cibusq; bonis literis cxcultus.
rium genera ad terram pertineant,qua dapis , est pax trusique comm iasint,su a M. . . tarporum suntlarium, seu similibus p rti corii santium constitiationem inuestisere Aristotelim instis tuis, non quidem conuin omnium . Ea e loli mi de liceo se tradia aest beam causam ex te
ra de aqua,vthi. dicitur, sed cuiusque Πneris propriam
quantum tamen attinet praesentem tractationem. Atque hic est huius ii pa pestium D autem quant an attinet ad praesentem tiactationem,quoniam cuiusque generis similarium rerum exquisita consideratio
ad proprias de eis iraia tiones spectu, viad eam , qti inde animalibus, de quae de sentis, de quae demetallis. Vniuersim igitur hoς ψ traditur, ratioque ei
agnoscendae exponium autem de cori materia diconstitutione in his verbis untur, intra satisfii xumexpost cum ex humore & siccitate omnia, ut ex aena. constare saepius dieium sit, de proinde ex ter- aqua, quorum elemetorum humor & siccitas sunt proprias, identerque in illis insunt, humor quidem in aqua, siccitas in terra. Ac euidenter quidem ait, quoniam huinc in aere etiam inest, imo ut optima eius di propria qualitas est, sed non euid ter inest, ut in aqua Ruia tradinam est, ea ipsa talido de frigido,' ex caulis es scientibus, fieri, formari, Ne concreti rem accipere. Commversiaeque etiam sublats dequalitatum eiusmodi unum ab odi mutua de passione. P. ram et imi dissimilar ex similaribus conitarealias ostendimus. ita id autem dicitur, ab alia usa eas co . nitui, videsicet dissimilares, non similares ut quidam. vertunt ad causim ei scientem resertu de qua nunc niri, dicendum, cum ea sit anima ,eius virtus, qu inest in semine, lex alii ficis habet ratione, v alibi tradii tum est. Vis inquam illa formatrix,qua calentis optiimam de summam artem nominat, se de qua ait Ais'.
stotelem dubitasse, nunquid diuinioris originis sit, α calido, si ido, humido, de scco res diuella. Verri aut diuersam statuit, cum animam aut vim eiu esse voluerit, quae calore, ut inst tento, viatur. Proinde
nihil in natura disiimilaribusconstat panibus,quod anim num non sit, aut animam antea habuerit Nam quod ii
Galenus est,iac,oleum,vinum dissimilaria rise,quia paratem aliam terre ii rem habeant, aliam aquem, latius os similarium partium rationem usurpat Nam Aristotcles disti militiatae intelligit, quorum partes aliud nomen aliamque rationem, quam ipsa, bent .Cuius inacris Parim non itant in lacte, cum quaelibet lactis pata sit laci, similis p ratio est de oleo de vino Ac si dissimilares ob paries terreas de aquos dici deberent, limitares prosecto omnes dissimilaresesim quan uidem ex elemeitis, quae diuersa lam , consta ni. xunt vitur Z corporibus,qus egie sint,abal inda, alia mollia, alia ora. qutem, Ps concretio ine dura sunt'muria dictumectantea I usua igitur,
273쪽
simitarium cor ri:m constitutu nis imi te daerationem traditurus, ea primum. triplisi Π rere cci prehendi docet, lias ad duo reducuntur.Nan ii emolute & di runa concreta sunt corpora, liquidis concre tion disiunguntur. Nullum autem est similare corpiis quod aut liquidum non sit, aut molle, ut duru. Porrontalia se dura concretione talia esse longa oratione ami ea est expositum. Cu imur duobus generibus limitaria comprehendantur, ab liquidis exorditur,ci eorum constitutionem bisariam tradit, primum ex vapore, quem inimini,dunde,ex crastitie, quam nancis uncia r. Liquida enim omnia aut in vaporem abeunt, aut cras secunt, calore au stigore, aut utroque agen ibus. Quae igitur in vaporem abeunt, aqua ait esse: quae non abeunt, te rea, ut communia terrae & aquae. De eorum , quae vaporem reddunt, aut in vaporem abeunt, natura , prius dictum est: atque ex Aristotelis sententia ostensum, aqua & specierum eius proprium esse in vaporem a ire, natuique omnino vaporem mittere,quod aquam mcotine et,quae in viporem Glueretur. Si quid istitur in
vaporem inranimi edit, re nulla, aut exigua, ente,
aqueum egi: nec se in . Nam quae vaporis aliquid mittunt,& plus relinquunt,qi iam in vapor E soluatur. iura esse non est necesse. Lutum solis calore vaporem kit, sed . queum non est quia in vaporem totum non Blui tur. Vaporem autem ab halitu seu sussitudistinguimus, quo Node Aristotes ae , Na xaudiuersa sunt. a ua enim aqvea non sunt, itum mittunt,&inhalitum tota possunt abire , cuiusmodi oleum et L Vinum,
quod in vaporem recedat, totum, x t pater in sublima . tione, aqueum dicitur. Cum igitur, quae in vaporem abeunt liquida, aquea sint, eorum, quae non abeunt,multiplice esse tradit constitutionem:ali alia terrea,aut comyiunia terrae Ie aquae,ut lac, quod vaporem quidcm aliquem mittit, sed non soluitur in vaporem ob terream portionem, quae ςit in eo. Virtute etiam coaguli pars eius aquea isernitur, neque in vaporem conuertitur. Alia terrae & aeris communia, ut mei: Nec enim lumi gendum est, cum sit sermo de rebus liquidis, qualia ponsont ligna Ideo Alexander lapsi, seli, qui laenum resipuit, v de lignis viridibus exposuit.Nam ei si ligna vivit humida sint, non tamen liquida, de quibiti nunc M uir. Mui it que in locum ligni scribendum iNanquei plum ni et liquidum est, de ad terra inde adium communi cratianet, nec in v po: em init. Iam an ea ignest Mari, nec in vaporem abire traditum eli. Onquam humor eius exhilari paulo post tr ditiam, calore egrediente, cum decoctum mittitur ui. quam. Haec igitur,
RI, quia exigv-m mminent aquam, aeris beneficio lenia sunt:qui lenior, aqua expiratione impedit. Alia, quae ad aereiu ς quam communi ierat Ii 'ent, Vtraicimi orem tintiliter ira qui humorem detinet, ne in aporem recedain quod de oleo amea traditum elles igitur de ii uidis, vsin vaporem e quae mini-
η Alexancir vero rursus no recie res molles in liqui-
edidit comprehendi, re ideo earum quoque tradicoqui itionem . Peripi uum enim est, nihil numer
rivu iutile quod sit in h& non potius liquidum:item
Osiat mollia & dura concretorum genere compre-
facem omniae habeat, caesi avit terrerim aruaquet , pro erus stuu aestim emtinu. tisaurensIrigore crassistunt, ad terram perment. --Hmii , pia rium conmmma, H oleum o mel, O vino πι ce. Cum rerum liquidarum, quae ua vaporem se . dum conititutionem aqueam ege tradiderit, earum autem quae non secedunt, variam & multiplicem , crassitie, quam accipiunt, eius dignos endae rationem
tradit. Quae ratio rebus aqueis non conuenit, ut quae
minime crassescant. Illas igitur, quς calore crassescunt, communes esse ait, videlicet terrae & aquae , quae autem frigore, subaudi solo, terreas esse: quae calore αfrigore, plurium communes, hoc eis, non solum aquae& tors,stasi tumetia et cmorum, vi aeris.Oleum enim aqueum est,& aereum, & tam si ore quam calore crassescere dictum est. Mestoreum est, quod etiam utroque assesciti vinum dulces lirer . Cras, sescunt vero haec calore aqueax partes in vaporem luente. frigore vero aerem in aquam conuertente aut calarem exprimente, qui humorem secum trahit. De vino dubitatio aegri inserit, quod partim in vap
rem abire cernitur, partim crassescere. in vaporem quidem ab re, quoniam aqueest speciest crasses aere autem vinum nouum, sia di de lixari e cogi superius est traditum. Videtur itaque vinum nec aqucum ii plicitet esse nec icrreum simul & aqueum, inquit non omnium vii remeandem esse sim ciem ac rati nem:disserte enim notium , veteri, novumque essema sis terrenm quam aqueum, ideo calare crassescere, &irigore minus o ς, quam reliquum Cuius generis maxitreaic Arch.idicia melle. quod sciumo res lac
tur in vitibus, ut erasium bibatur. Sed nostrum qu que nouum decoctione issescit, unde sapa efficitiar. tertia parte ex decoctione relicta et id autem , quodd stulti normnatur cudi diapars relinquitur.De qua re Plinius. um autem vitam nouum terreum sit, cem , quam habet admixtam , quae excrementum citIerieum nondum abi is vino separatum, concludit, sum audierieumesi aut aqveum profeci, quantitate di multitudine: qius a diceret illuuaqueum essequia exigisthm litet fi ci Mistar erreum,quod multum.Cala: em ymo plurimum est continere, quod ex seruorecte uiuoi dignoscitur, qua in vinum p oprie commutauir ,sinai fiscibus, & excrementi, terreas separatione .Illud autem aduertendum, quod secundo libro de simplicium medicamentorum ficultatibus Galenus
tradii α ame ipsi im Theophrastus, in succis plantarum
274쪽
quelialem. Corporum similarium liquidoriam constitutionem exeo,quod in vaporem abirent, aut cra sescerent, posuit:nunc de concretis agit,& eorum constitutionem trifariam declarat . Primum in causis,quibus concresciant& gelantur. Deinde ex modo tuo gelatio atque concretio efficitur,demum ex natura,quam concretis e nanciscuntur. Primus modus in his verbis traditur. Cum igitur concretionis causae essicientes sint calor & frigus, ea qua frigore gelantur, & concrescunt,etquea inquit esse, ut glacie niuem, grandinem, pruinam. qua calore coagulantur,ad terram pertinere, ut fictile, calesi nitrum, sal. Quae vero utriusque tricientia , nunc non exponit, sed in verbis sequentibus. Docet vero za esse,quae resti ratione coagulantur, illudque ipsum fieri caloris Senum siqui cum calore exit, priuatione, cum reliqua uno tantum eorum abeunte selentur. Sal quidem, Δ qua exquisite sum terrea solitis i. umoris exitu, glacies autem, quaeaque hin caloris prinione. Q irae omnia antea etiam sunt tradita: Ied Ariuotele aliud agente, cum videlicet coagulationis nariiram, o quaere coagulamur , exponeret. I um enim expositum est, quaes ea jum, im re gelari, quae terrea, calore: t uae communia terrae N aquae, utroque. Tribus etiam modis in
uniuei stim coagulationem fieri, aut caloris discissu, aut humoris expiratione, aut utriusque exitu, calore, qui pellitur, humorem sciram trahente . Atque hoc postremo modo res coagulari, quae refrigeratione eo gulantur.HF itaque prster. bimus, de disicilitatem breuiterexplicabimus, quae ex eo suboritur, quod ait, quae res crationec unt, terrae Ad aquae esse;ommunia,csinuuila iquata eo modo selidemuri γε tamen in rc saqueis numerari inserius videmur. An vero metalla praquam aquea maximὰ sum, siccitatem tamen, de paraestoreas aliquas Obtinent alia plures,alia paucis res,ita ut utriusque etiam,videlicti .iquae S terrae. dici possinta Vnde de lenis magis terrae ei e paulo post dicetur.Sunt
vero multa alia quae refugeratione. Oguntur, ut succinum S gummi , seu lachrytriae, de quibus nunc aget. l
de nec liquari nec emolliri possisnt,ut etiam aviti pides mirussi, ut tosti in speluncis.Eteram la*mles ilis grantur, nec ut ab igne, sita muris vi calore expresso, humor ab ipse calore, qui ex illis exit, una simul educitur, eum in aliis ab igne exteriori iaciatur. I xposuit, quae trigore coguntur, ea ad aquam a tinere,quae calore, ad terram, quae autem ab utroque. quam naturam habeant, non docuit,sed expliciunt m rum,quonam modo utriusque vi cogerentur. Nunc igitur eorum naturam & consti Iuliohem aperit, idque ex modo coagulationis seu.concretioni , Stratura, quam concretione accipiunt . Cum i itur humoris expirati .
cogi eas dictum sit, quemadmodum & eas, quaesolo calore, S: quibusdam torus humor exiccetur, aliis non totus, eas e quibus totus humor exhauritur, reuera
inquit esse, quales etiam esse dictae sunt, quae Blo cal re cogunt,& aliquas ex eis ineliquabiles fieri,& immollibile veluti succinum, de lapides quidam, ut tori, qui
in antris gignuntur, de frigoris emcientia concrescimi, pulta vi frigoris calore, cum quo humor educitur, perinde aeque in aliis quae calore externo coagulantiu , dum humor a calore qui exit, elicitur. At vero succinum siecoagulari, ut humor totus exhauriatur, eo docet, quod
tam ipsum, quam omnia, quae quasi lacthymae dicuntur
vi myrrha , thus, gummi, refrigeratione concrescant, perimie atque elixum mel, cum in aquam stigidam mittit r. Succinum enim ex lachrymarum genere videri,
de quemadmodum eius generis reliqua Dari, ob eamque causam interclusa in illo animalia conspici, gelatione eius astigore fluminis prodeunte, quodiriguscat
rem exprimit, I quo una humor elicitur. Hanc naturam atque constitutionem inquit eorum esse, quae humidi totius exieratione coagulamur. In quibus ea,quae dsuccinum attinem, item myrrham, rhus, di tollo dila
tanda sumin: longiori orationem plicanda.De succilio multa a variis authoribus, potissimum Plinio, Ruellio S C eorgio Agricola, sunt prodita. Nos reliquis omniabus praetermisi de eius nominibus de materia, Un rationisque modo& loco aliquadicemis. Succinum igitur no narum I atini, quod Grecinitum, idque est,quod vii garibus ambra nominatur: quod ipsum vocabulum Arabibus Mauri sat Grscis iunioribus idem signiscat,quanquam interse distentiant, aliis ad alia succini genera illud accommodantibus. Nam cum Arabiucum inueniatur, Indicum de Germanicum, duo priora ambram nimcupant, vulgaribus sine dis limine omnia
genera eodem vocabulo nominantibus. Succinum autem Rotriani nomin int, cum arborum esse succum
credidissent. Graecis. λιν γε dictum esse existimatur, quod tritu peri gaea Sole cales ictum, paleas ad se trahat,alia' res tenues& minutas. Est enim,λιαλ- M, idem quod Sole calefactum. Ob eam ipsam attractionis causam Mim γα non a Grecis Dium, sed a SP ris quoque inquiunt nominari. Alij electrum nuneupa lim aium, quoniam Sol ἰλωπ t, scii Hector ab eisdem nominetur. Quos poetas plerosque ait Plinius esse ut Aeschylum, Pliiloxenum, Euripidem, de alios, qui ob eam causam senasse succino id me indiderum,quod Phaethoniis Solis silii rores, eo sitimine icto, in arbores populos sterii mutatas, lachrymis electrum omnibus annis Lindere iuxta Eridanum amnem , hoe esu Padum, finxiisent. ναλον etiam, quod sistinis est vitrii quaedam succini genera Graeci nominarunt, quae genera si tua sint, de vitri instar mlucent. χim quibus Graecas Germanos ves res inquit Agricin consensisse , qui eiusmod; succin m, ut Cornelius Tacitus author est. Cum nuncuparunt, quod vocabulum Vitrum signia scati Haec de hominibus succini. Est autem de elius materia de netati in multiplex opinA. Q uidam lachrymam esse ceti t. in quibus est Aristoteles tui lachirmam qui kines e statuit,perinde atque myrrham,thus reminini. δquibus stillet arboribus, aut inquites,llam ni tradit; nisi quod iuxta fluuium positas innui cum inquit, succinum istim cogi caloris expres ione. quae vi fluminis satiet ueni arborum situm alii ex preti
serunt,te ex eis nonnuli , mina. Ctesias Indis fiun- esse Hypobars prodidit, eumq; a Septentrione inexorthium Oceanum fluere,iuxta momem sylvestrem a bori seint intensius, arboresque eas aphita ras
275쪽
IN IIII. M H I Lra, vocari qm amnatione praedulcis sumitas signi
cariir. Poet quos superius commemoraui, uncta Eridanum amne ex arboribus populis fluere tradiderum.
Vnde Ovidius Electrum lachrymis Pliaeth dudumetiatum iis carminibus prodidit:
De ramis elestia novis, quae liuidus an is Excipit, cit nutribus mittit gestanda Latinis.
Sed tum , qui putem Pado annexam hanc si bulam agrestibus seminis transpadanis succina monilium vice gestantibus decoris gratia, ut Ouidius meminit. Plinius in sulis Septentrionalibus Oceani irasci censet, medurula pinei generis arboribus defluente. ut gummi in cerasis, resina in pineis. Erumpere autem humoris abundantia,&hyemes rigore sari, &, cum intumescens aestus rapuit, ex histilis in littora expelli. Pineae autem arboris lachryma in indicari ex pineo in attritu od re, de quod accensum te modo ac nidore flagret. Liquidum etiam inquit primo destillare, cuius rei fidem faciant animalia, quae intus translucem, ut semicae aut culices,ta lacertae, quas adhaesisse liquido, & vis is existenti non sit dubium,& inclusis indurescinti: id quod Aristoteles hoc in loco tradit, & Martialis distis ompressit: munn Piaet intes Hrmica vaga-m umbra, Implicuit tenuem succisis gutta feram. Alii, quos Plinius cum seperiori simprobat, in extremis Adriacici sinus rupibus inutis arbor exstare, aiunt, quae succinum effindant. Hi omnes succum arborum siccinunt egestatuerunt. Alijs illa esse arbitrantur.
Equorum numero est Theophrastus, qui in Liguria essedi dixit. Philemon in Scythia duobus locis tradidit
erui, candidum uno in loco, sui minaltem. Dem strati sententia est, succisarum esse coactam lyncis vrinam, atque ideo lyncurion id vocat. Et mares quidem seluum de igneum generare , taminas languia dividi eandidum. Alij langurium nominant, quod a bestiis languriis gigni existiment. Q uidam concreti m ris purgamentum esse crediderunt, fluctibus ' in littoram . Nicias si iccum terrae pinguem esse voluit, Solis radiis eductum. Hos enim circa occasium veli mentiores in terram actos, pinguem sudorem in Oceani parte relinquere, deinde aestate in Germanorum lita tora eiici . eophrastus quoque exaestuante Oceano,
de ad Poenaei promontorium eiiciente, credidit generari Sophocles poeta tragicus, ultra Indiam fieri dixit elachrymis Meleagridum auium . Meleagrum defentium.Q uod inquit Plinius & credidisseeum, vel f -
rasse aliis persuaderi posse, quis non miretur quamue pueritiam tamimperitam posse reperiri quae auiu s ratus annuos credat, lachn alae tam grandes uesquem cia, ubi Neb et periit, pmlatum isse in Indosi Sed haec si licitum poetarum figmenta. Georgius
Agricola, & Hieronymus Cardanus, cum Nicia comsedi erunt,succinum, pinguem terrae esse succum: sed Gconcedit Agricola Solis radios e terra eum elicere:Ruin potavi, ait, internum terrae calorem, vel liquidum exprimere ex terreis spinguibus, vel iamconcretum liquare atque inundere.Aquas etiam ,quae narium made
ciunt,& lambunt atquidum ex venis terrae secum e re. Quoniamaut inqui pingue emi cinum, atque ardet, necesse est,ut si aut sui nar ut bitumen ta bitumen potius esse, isti sindicariori j coloris bitumenes.
undentibus ii caloresinam quoque insent sicci .
I icari etiam artificiosa coquendi ratione,qua partim
in oleu sui coistis vertitur, partim in nigrum bitumen. quod attritu sit purpureum, partim in cinerem nigrum, partim an candidum quiddam & tenue, quod similitudinem gerit silis assae de sectini nominibus, materia, generatione,&loco sunt opiniones, quarum veritatem sit.
indagare velimus,eueniet, ut quia dicitur m longe 'm exuperet. Fieri autem potest, vidit chryma arboris sit, ut Aristoteles & alij tradideriit. Aliquod praeterea eius genus esse potest sessile, cuius me- minit Theophrastus: aliquod item ex sacco terrae pim sui ortum liabere, sed huius rei disquisitionem exqui linam nunc praetereo satis est explicasse,si arboris sit laia ichryma,quod maxime probabile est, e qua arbore sim. di sit creditum, di quibus in locis, qu m ob causim. Vnde etiam perspicuum sectum est id, quod tu bici dirum in verbis Aristotelis videtur, fluuij es scientia ca-ilorem exire una cum humoreo ita succinum cogi. Ae
res enim eiusmodi iuxta fluuios possunt si esse, de ita sitae ab aliquibus ponuntur. Huuiorum igitur frigo
re succinum gelatur,quod arboris calare liquatum erat & in lachrymarum morem fi sum. Puerilis autem ad- tmodum de imperita nonnullis allata expositio ea est qua fluuium pro lacryma fluente acceptu tradiderunt. 3Quρsi vero vocabulum etn resus, quod est fiuvius, de ἐν vi,quod est stuvo, inter se conueniant, ut apud Latinos stuo Sc stitutus.Praeterea pro stione Ae quae cati rsim es ientemindicat,signis Pare se existimarunt,de id indicare, unde inluxit lar, csi causim es scientem signet, videlicet frigus fluui, cuius vi calor expressii est.
Atque fixe sitis de succino. Thus ex succo in rimm Arabia gignitur, quarum siciem Latinorum nullotra ditam esse ait Pliniux Graecorum autem exempla variare, cum alij selio pyri minore duntaxat, di herbidi colaris esse prodiderint, quidam terebinthum esse,d id visum Antigono regi allato Hilice.Succum autem miti re arbores eiusmodi amygdalae modo,quem bis in anno metiantur. Placet Theophrasto de Plinio sententia eorum, qui lauro similem arborem tradunt. Myrrhat
similiter ieccus est, qui ex arbore myrrha stillata uisse aliquos restitur Plinius, quid thuris arbore utrunque nasci mentiremur. Inciditur autem myrrha iisdemtemporibus de toties, quot de quibus ea, inde thus stillat. Et sponte priusquam incidatur, stacten dictam sudat, cui nulla pi serturaliuris autem arboris corticem cise ea ortum Canis incidun mia mariis videatur eseprignans, tenuistimusque,st,ut tendatur, aptissimus My me etiam incidumata vere colligunt ipsum thus, εἰ autumno. Gummi succus est, qui partim ex Aegyptia fluit i in partim ex amygdalis amaris decertais, partim ex prunis.Item ex vilitas, de aliquando ex olea, ulmo&iunipero,atque etiam sire ossa: quod postremum piu rite medicis aiunt esse utilisiimum. Omnia hu-- cinum , mytaliam,ibus ,gunum, in senere lachrymae pondere Aristoteles videtur,cum alij quidam distinxe- .riptarborum succum in lachrymam, gummi,&restanam. Quod attinet ad totas quos in antris est cono i stere icimus lapide qui Graecis πεισι est, testumno ibi se eiusque generii aliquot inueniri. Primum unt 'tossi in speluncis ex silcco frigoribus concreti, quorum.
nunc si mentio.Sunt de tosti calare de duritia, io similes marmori, vi Iheophrastus& Plinius scribum qui leuitatem habent pumicis, de in Francis reperiun- . tu aliisque Germaniae ionibus. Item inItalia seriique
276쪽
risque in locis,ut in Vmbria, Piceno Ae Venetia, qui omni: s serra iecantior interdum totius mollis est,& igne noch rem , 'int iii mili ciem comminu uir.
Quorum autem non tetμs, ea magis urit terra, sedemia ra possi int. νt ferium G co u. Iratu vero, que t eis modi, perinde ac ligra, vaporem reddinat. Cum
autem Lyrari etiam pos int, ponendum est, quae igne li-
quamur ea magis e Dasiuea . Omnisa vero communia, 'ri cera. Q a autem ab Vra, ea sum terrea: qui neutro, aut terrea sinit aut utriusique. Constitutioilem ac naturam eorum exposuit,iquibus , cum coagulantur, Iulus exita umorinunc,quae e rum natura lii, J Net, e qui , no totu, exprimitur. Ita
in magis quidem x et rca illa esse, sed posse emolliri, ut sinum de cornu. uoru Wrunque emolliri posse antea estat mim. in hisautem ilius, de quae sunt ei us generis, hoc est, laclitomae, videtur numerare, quae etiam aibva uemliocesi h litum, perinde atque ligna, redderer vocabulum enim ατμιlaa sensi Putas is usurpauit vaporem nanque ab huius genetis rebus non mitii, antea traditum est ur autem haec de thure, & aliis eius generis addiderit, n latis liqua nisi id fecerit, ut eorum natura ter ream est quemadmodum cla lignorumostenderet. Cum aurem coagulatione liquabilem naturam alia accipiant, alia non accipiant,quae iit corporum eiusmodi constitutio, Ze temperamentum, ex liquabilit
te de ineliquabilitate aperit. id quod etiam antea exposuit, cum deliquatione dissereret. Cumque alia calore, alia humore liquentur, ea , scalore liquamur, magis aquea inquit esse, cuiusmodi est glacies, de quae fit gor
concreuerum: qtiaedam etiam communia terrae de Uri vicera, quae calore liquari cernitur, nec aquea est ram. tum. Muae ab aqua liquamur, ea ait ei se magis terrea, t& nitru . Q uae vero a neutro liquari possum, ea ierrea , ut fictile, aut terrea de aquea, vi terrum di cornu quaeris magis terrea esse dictum est, aquea tame etiam sunt: e quanqua semim vehementi igne ibi uitur,cotu . muniter tamen, & exiguo non soluitur. Itaque in his
quae liquari postum, interdum non numeratur, sed in his, quae molliuntur.
Si igitur vel liquida, vescoagintastat omnia, ex his
aruum easint, quibus , qua tradita sunt, assutiones casinenturit, neque Pumen intermedium, μηia prefecto . dicta sunt, quibus sitneatiquid terra, an aquam a plurimκm commune, O virum calore an flore, an
utroque coacretum, ad edimnu. - .
Ration in concludit, qua omnia ea esse docet exta posita, quibus corporis cuiusque similaris constitutioquea d oaei. R. atione conclusa, magnam similarium corporum partem in verbis, quaesoquuntiar, nomin tim rectariter r de ex, his,quae tradidit epilogum veluti iaciens, cuiusque eorum constitutionem particulatim exponit. Duobus autem enunciatis ratio, quam conclu- ὸdit, mutur: unum est, similaria omni acorpora, aut is a quida esse, aut concret ad compatia. Id quod etiam an ltea tradidit, O diceret, omnia corpiua esk aut liquida. aut mollia, aut dura: O aut haec posteriora genera coa solatione constare. Alteruet iaciatiim est, Ea quibus i a. ttradi Jassectiones conueni int, videlicet liquat: o di consulatio, ex his ei se corporibus liquidis aut cocletis, rnec ullum medium inueniri, sed qui quid liquatur aut coagulatur, aut liquidum esse, aut concretum. Ex his colligit, omnia ea prodita esse . quae citiaeque similaris , corporis nititutionem iri licet, atque materia. m l
quiderem conclusum est. EtenIm ostentum est, cuius
iraturae ea sint, quae liquantur di in resciant, praeterea, quae calore aut frigore, ut utroque ita iniciantumdc cotta, quae ex his alisionibus, di qua es sciente cause, rebus aqueis aut terreis,aut utriusque communibus c gruant. Hoc autem de ictas humidis atque concre tis traditum est, quibus duobus generibus corpora omnia silmilaria cum claudamur, id concludi patet,quod dictum est. Ita igitur rationem si iam Ari uites co clusis, quam Lacucio meri nec Alexander nec ullus Latinorum interpretum intellexit, ut quisqueGile potest
ex eorum Commenta iis diiudicare. Aurum igitvr est argentum aes, stannum, . pilumbum, est 'rit n. O lapides mitti nomine vacaret res, is aquam pertinent: emnia enim haec calcire ιquam
recum lentur. Haec, quae in his vertas traduntur, cuiusque corporis similaris constitutione. 5 materiam sigillatim indicantia, anetea suerunt propὰ omnia exposita. Sed parebicii latini magis explicantur,&, quae quodammodo sparsim si erum dictain in loco colliguntur. Aquia autem si rimis exponit, quorum duplcx est genus. Vnum
eoru pis potestate tantum ad aquam releriantur, quoniam ex eo iunt ,quod potestate'aqua. Sunt autem haec urum, argentiun,H, Ac res ua metalla, ferro ex copto Item viii &sapides quidam, qui apud Graeo de sortasse etiam apud Latino . nomen no habent. 1.Alterum genus est eorum,quae actu aqvea sunt,hoc est, actu ex aquaxonstant, ut serum, vinum. fixi uiu umna, sentes, cto. Haec duo genera Aristinc es commemo rat , di primo primum,tum reliquum. De mctallorum materia in fine tertii dictum elista nunc quoque, cum praesertim locus postulet, aliqua atringemus. Tum v :ro etiam & vitii materiam, di qui saties illi sint nomine vacantes,ostendere enitemur. Sent 11 Aristotelis
est,uaporem humidum, ex quo aqua gigni stilat, in vitisaeribus ac venis terrae concituum, metallorum esse materiam .Quam sententiam in libri tertij huius operis sive traditam legimus explicauimus, sed in hi c libro docet letalla de finitia ex aqua de terra constare, item ex aspiratione horum elementorum. Quae loca quomodo. inter se consemiant, alias exposuimus, docuimusque,ea,
quae proprila sunt metalla, ex aqua esse, de aspiratione aquae, sia aliquid quoque siccitatis de reti ei continere: Divilia autem, & quae non liquantur, exterra constare, di halitu terreo, aqueum quidpiam admixtum habem:
te Itaque rem nunc dicitur, aurum, argentum, aes, .
reliqua eius generis, aqueae e. Quae simi aliorum se liciatis, ut Alberti&Agricolae, interito libro tradidimus. Devirci generatione nihil particulatim extatis, Aristoteleproditrum Gilgil Arabs, ut Alberius memi nit, vitri di metallorum materiam, cinerem esse existi . inauit. A cui sementia ille discedes, ex humore puriia: simo, cineris sceitate, ignis inicient a io, vitrum a constare tradidit. Posteriores inquiunt, vitrum e lapiis
de quodam si ila liquabili fieri, coem is Braracemar
dentem c lietuir, cinis ilibus partibus unam miti ad εdunt, aut illis fossilis,linurum desit, aut etiam marini, aut alterius ii ii in cineris herbae anil elidis coni rhustae, aut arborum etiam quarundem. E quibus omnibus liquaris sines oritur mina,quam ammonitrum vos
canta e meo vitrum i mini aetate nino fieri coni
277쪽
saeuit alii etiam alia materia utuntur. Cum aute liqua- fiuntur,ut ante est traditu: mu , fructus,legumina debilium lapidum materia sit aqua, hors quoq; sententia Uanorum Inera,vi triticum & hordeum, talliri quiessicitur,ut ad aqua nitrum pertineat. Quod ad lapides dem videntur, sed in rebin emollibilibus Aristotelis attinet liquabiles,qui in arderes Ernaces coniecti facilla sententia non sent,quod, nisi humectatione emolliatur, fluuidria eorum genera statuunturiv Remmis transe cuius generis res ab ena libilibus seerunt seiunctae. Inlucidis simillimum: alterum, eis no multu similla,quod his igitur , quae sessitum mittunt, potius ponenda sent. Flarunque no pelluceamneritu, ex quo sit nitrum.H quomodo & os, lignum ,pili, solia, ilices succinum, rum omnium materia vapor in humidus, quomodo myrrha, thuli&omi egenus lachrymae, Selom,qu mrum,qui non liquatur, mater halitus est siccus, Vt rum etiam aliqua refrigeratione cogutur,utque γ streiertio huius operis traditu est. Aquet imi eiusmodi lapi mo loco sunt dicta. Albertus tradidit etiam si uetiis,ledes sunt sit calore cerna:ur liquari.De nis rebusa lucis, semina resti ratione costare: quod a vero omnino a quaein alio sunt genere, saepὰ in hoc libro docuimns, est, cum , calore sat naturali,& ab eodem ad persectio quemadmodum iis specioseu genera dicemiurmam nem ducaturitae sale altro,de lapidibus no liquabilibu in vaporem abeunt & siccescunt, frigorisqueselantur qui rem ratione non sum, satis multa dicta sunt, quia sicientiao calore liquantur. Qinar omnia aptius aquae bus explicatum est,ea est et erro,ideoque calore coagu- propria sint. Redia aui E qupla vina aquea statui quod Iari,fe humor si liquari possint i an ut omnino ii alia inueniantur, quae ad terram pertineant, cuiusmo- quarino posse' raditum autem est, in tertio huius opedi est vinum dulce, aut etiamustum, ut antea diximus. ris, ex halitu sicco in terra coucluso lapides non lim Haec igitur aquea esse Aristoteles mil. biles constare. Est vero halitus, siccus, halitus quem
Ferrum autem, e rerem, grus, os reter terra ex se redditiirus, O in f omis, θ' cortex nugis sanguis aut . genitura terra, ovam est aerissisutema adhu , cimran, ετ myrrha, in , cpus comm asiwt: uquidem sanguis, qui bro habet, Qui re lachres di turistis,s, σμα , ile' magis inreus est . quo sit, vi restigeratione emeresia rumina flumentum. Eori erum, quaerusim disint, o humoreliquetur: qui autem fibras non habet, aqueus. alia magis, alia minus quidem quam illa ,m tamen te idcirco n concrescit. Genitura restigeratione coagulareasunt. Alia nanque molliri fissunt, alia si pium res tur, humore cum calore exeunte. dere, est restigeratione genita sunt. Traeterea nitrum, Sanguinis constitutio& varietas, hie traditur, sal, lapidum genera, qualite refigeratione cum antea quoq; tradita est, abii eque explicata, ut nihil nec vilitia sunt. amplius ad eius explicationem asserre necessarium vi Q uemadmodum eorum,quae mura sunt olim po- deatur. Illud sellam diuersum est, aedissicultatem lacinstit genera, unum,quod actu, alterum,quod potestate, quod, antea terreu,&aqueum , aulaqueum tali sania aqua pertineret, ita res, quae terrae sunt,d us gens Dinem secerit, nunc aere in eius constitutione, S: materibus videtur complecti, quorum primum ea contia ria adiicit. An vero aere eo in loco praetermist, velutinet,quae in rebus terreis minus sum humida: reliquum eum,qui insimu locum in sanguine obtineat,quique ad ea,que maetis an primo sunt erro ommvnguis, nerum eius concretionem,aut Blurionem,quae 1 calore aut sim libum, pili ronde , cortex.In altero, succinum,myse fore essicitur,non ita ut terra& aqua pertineteil Nunertia hos&lactrymae omne genus' praeterea totas, ira vero, quod costitutio eius, ut caeterorum similarium eius Numinas umentu, quorum omnium Ea mssis corporum, & materia traditur, prpermittere nihil v esse terrea, alia minusquam alia est, disia Pudem ex luit ed quicquid in sanguine inest, ad quod pertineat, eis emolliri posse, alia sui situm reddere, & refrigeratio commemorare. Adaerem vero etiam pertinet sanguis ne genita ese. His duobus generitare assiicere tertium quia spiritus multum in se habet,calidiorque est,&leui videtur, in quo sit de nitrum ponit: item lapidum gene- or, somnia aeream indicam naturam. De seminis Gra,qui nec re geratione geniti sunt, ne sic ur. Luod stitutione nihil hactentis dimam est rideo paucis expoad priora duo attinet genera, eo demonstrat esse te nenda, praesertim quod in libris degenerationemini rea auod aut eaeolliri possint, aut halitum seu lassitum lium semen ipsumeris&κυς commune esse statua reddere, & refrigeratione genita sint . inuae demon. terrae nulla sim mentione. Q uam ob rem dicendum statio hi quae antea tradita sunt, conisa Atyrum do- ei ex spiritu S aqua potissimustium constare, aque vi erit, ea post emolliri, quς sunt res a-Q amum queesse, cu extimuinis parie magis a iura, au. ex eius cnon haec omnia, quod necta, nec nitrii , nec sictile materia existit, spiritus etiam plerum esse, uti pum emolliatur,quae omnia terrea sunt, sed ra tantum, quae si esus indicat natura, quod genitricis facultatis sic trahi possunt, nec hum mur, aut ductilia cum sint, des. Q ut vero semen istut materiam esse volunt, aditia aqua non collant, quomodo serrum,cornu & ligna Susiciunt quem esicivi figuras a formatrice ficultate im-fitum etia reddentia ma ex parie terrea Segi si non pressurecipiat: iritum autem continere, ut se viri expresse monstratum eiu cum traditum se halitum eifficultatis, atque etiam caloris naturalis sit vehiculsi. sumtum siccitatissimul α humoris secretionem esse. Terra autem videtur minimum locum in eo habere. Praeterea Sc cremari posse, flammam reddere,aut per ideo facile evanescit, & in aquam restigeratus .luitur se ut cum aliis coniuncti. Quod fieri non posset, nisi obvam sertasse causam in libris de animalibus pra terrestrem,siccamque haberent materiam. Euae resilia termissa est. Uculias autem est, quomodo humoris seratione consistunt, etsi aliqua sunt mura, ut metalla, re caloris egressu rem ratione dicatur si, minitiam tamen emolliunt, periinmitia terra. At Hrtasseetia b isdemi ibus dictu sit mox ubi Humeliseme, omnia, quae re gerat ne generantur,ut lachrymaepe & oloremnuit,humidum siet u in Ulia veluti reislnera, terrea sunt. Superesi, ut doceamus, quae ex his ui Nisi seminis aliud si crassum ac delam liud aque emolliri possint,& quae halitum reddere, eademae Ummodo&sua quinitio uod igitur crassumsit,inrige cogantur itfrigeraticiae. Fernam,cornu, Vngui scinois ratione coagulari,reliquum in aquam sellii. . F.VcometasuPMeteo. Α A ad a
278쪽
abra amem ex conciretis vel lipsidis , caldami, σι ν ida, ex his, qua dicta sunt, di pici dum es. us si uraqucasunt, magna ex partestigi sunt
riseniciemiram, ut calx O cinis. Q uoniam satis expositum est , quae similium par tium corpora magis aquea sim, Ae quε magis terie lequae comunia seu terrae iamsi de aqu e , seu plurimu etia
lementoriim,eorum ipsbrum corporum temperamentum,calidum vel frigidum ex his , quae tradita sunt, do. cere aggredi uir. Quod antequam exponatur, illud primum mouendu, non eadem ratione a physiolcso, 3e medico corporum similibus panibus conliantiu ficu
rates explicari Verum ill sim corporum eorum materia qua ex parte ex clementis constant, simpliciter considerare:mediciam autem,ut ad hominem reserumr. Ideo isque physicum calida, esse illa pronunciare, quae plus caloris, seu proprij seu alieni, in se habensiquam se horis,
seu hominem calliciant, seu non calfaciant, cum mediiscus illa lota calida esse inquiat, quae homini sunt calida, illumque calidum reddere apta si int. Quo fit,ut pleraque cadaei testatuat phylicus, quae medicus aut temperata, aut stigilla esse arbitratur. Oleum philal his calidum est, vi in Problematibus irraditur, quod tamen Galeno& medicis est temperatum. Viues quiduisphysci calidum statuunt, idque ob calorem naturalem, qui imae est instrumctum liledicis autem mi illae herbae multa item animalia ad hominem relata frigida si
ruuntur. d homine autem re scrutur, non quomodo canem sit indore homine statuimus, sed potestate eorum
atque virtute considerata, quae hominem aut cal-
re, aut frigidum reddere solent. De qua re Galenus sis pius, sed potissimum in terito de limplicium medicamentorum facultate. Q uo in loco cos reprehendi ui medicam cum physica siderationem confundunt,de
id, quod calidum est si mehciter, homini quoque cali.
dum putant. Praeter hoc, illa quoque sunt, ani due
tenda, quae in secundo libro de animalium partibus , de caloris & frigoris multiplici significatione Aristotelis Irodidit Euae deinde a Galano, tum in libris,quos paui ante tammemoraui, tum abbi saepe suerunt repetita utpote ea, quorum maximus esset in tota medicina usus
Calidum igitur de frieidu, calidius ite di stimicia listiriam dki Aristoicus iradidit. Namue aliud per se.
Miud ex accideti, aliud pincitate, alvu actu, aliud,quod tactum amplius calciaciat, aut frigesectat, aliud , quo flamma excitet atq; ignicat, aliud alio modo affectu. Cum autem tot calidi di frigidi significationes habeantur, quae calida sint& sti da potestate Aristotelas nunetra . Potestate autem rico ioc est, natura sua & per se quomodo vinu calidum dicitur. Haec cu ita se habeantia ea quae hic traduntur, explananda aggrediamur.
Tradit igitur ea, quae aquea hant, magna ex parte esse sigida, nisi aductatio caluerim cisior ut lixiviunt, urina, vinum. Haec aqua conliare antea traditum est, e demque aduentilium habent calorem. Lixiuiu qu , ut mox dicetur,ex cinere ter quem coagulatur qui ci ius est calidus,cum omnia combusta, ealorem aliquem ut magnum, aut exiguum habeant. Vrina calore ex cococtione hacia est, cum sit sanguinis seu alimenti con cocti humidum excrementu. Notum autem est, mo mis caulam ei iciente calorem esse.Ob quam eadem causam vinum calidum videtur i quidem maturatione
persectum est, quae concoctionis est species. Quae te rea fiunt, calida ut plurimum ait est auod calorem ha beant opili em, & per ipsum conllent, ut calx ct cinis. ς duo inter χ videntur differre, quod calx non adeo
ut cinis combustus sit, nec ex materia fiat, quae plurimu ut aeris habeat, ut cinis. Ob ea causam ait Alben cinerem meatus rectos, de patentes tenuiumque valde partium habere, quorum b ficio humori aduenienti non recte comilcetur, quod emeatibus humor esiluat, calcem autem meatibus angustis, de toriis resinum es se. Ideo humorem retinere, S cum illo persecte commisceri. Vt plurimum au em, non ablolute uae terrea sunt, calida iratuit, quoniam terrea aliqua frigida sun ut serrum ac lapides. Sumendumatum es materiam,fruiu quoddam effie. Nam ewmsiccitas lami materiasint mutuidem patiendi vim habent borum alcem compora maximὰ terra est O asia, ιν αβ re definita sint, constat coip ra omnia,qua ad viti cime simpliciter pertinent element , ni agusti eis, nisi alenum baiserint caro rem,
Geruens aqua, ct ea, γε per cinerem colatur . an haec ea cinere calorem retinet mincimn bus inmutiis, aurpius. aut minus insit, caloris. I in rebus putridis animalia innascumur, quod calor insit, prorum erus Duperdit calorem. Luid sit corpora calore aliet o calida esse. de queadmodum terrea quoque eiusmodi calore caleant,fis verbis docet.Corporum igitur tam ad terri, i vim ad aqua simpliciter peninentium materiam frigidam, perse&suapte natura esse tradit calorem auia, si quem Lirunt, aliunde comparari. Equibus patet, res aqueas a terreis non disiidere, quod illae natura sua Egidae sint, haecalida, morianque rerum genus materiae ratione si
si dum sit.Dissiden otius , quia rerum aquearum Plinies frigidae habeantur, qu mcalidae, terrearum autem plures calidae,ut quae propter caloris alieni et scientiam
omnesesititerim Calor enim alienus ad res terreas magis, qcima eas constituendas requiritur, ut percu
renti in singulis patet. Quod autem dicitur, frigus esse materiam,ex demonstratione, quam subiicit licite intelligitur,ut et de ipsa ex ante imitis perspecta sit. Explairatum enim iuit, humore de siccitatem patibilia e se principia Equibus tuae similium paritu corpora siti
constarent, eademnae terrς de aquae esse protria, humorem quidem aquae,liccitate terrae, ob ea causam ex temra εἰ aqua res mixtas generari. Quemadmodum aut Eintegrum id maneat, quod alias traditum est, frigus in caulis agentibus murierari, quod tolli videtur, si materiae halotiatiorem, antea docuimus. Illud etiam alibi explicauimus, quonam modo terra de aqua frigore constituamur: nee enim vi primo de praecipuo principio utrunquestigore costituitur, siquidem terrae magis propria siccitas est, qutin frigus. Definiuntur ei higore, quod in utriusque natura frigus comprehedatur. Q uod dicitur, combusta omnia plus minusue calida essed
monstratione non eget,cum sicile intelligatur,olorem aliquem ex combustione incis remanere, quomodo dein res uis excrementis, quae concoquuntur. Plus a tem, aut minus in eis remanet caloris, pro ignis diue si in illa actione, pro diuersitate etiam materiae, in qua magis aut minus calor residere ac conseriuri es lapius.
Quint ad res putridas attinet, huius libri initio expositum est, quemadmodum ex caloris naturalis interitu, quem adestitius adtar putredo ortietur. Rursum traditum
279쪽
dirima est,quomodo ureis animita innascetan, r. inuare ad eum loci in lector recurrat. - ab a aut amui sunt, calarem obtinent. Thm
e nummias Udetin. Et alis quid si ita, alis calida, hac esea it, me pia deant, eum in natura meam ent uda e ,cum autem fuerint separata, coquis in Q spiam quamluam ita babet, attamen definitum m)pinini materia ad aquam pertivit, ea fere frigidasunt: haec enim igni maxime o ponitur u orsi a
tumia terram, aut aerem, ea eatidiora. i munia inquit aurieme,& aquae taliam, aut etiam aliorum elementorum, veluti terii, & aquae, & aeriuaut aquae tantum & aeris,aut terrae de aeris. Haec igitur omnia, quia calore concoquuntur At constant, calida
sint necessie eae Desiinguine litura, medulla Sc coagulo, atq; etiam decolit quationibus in libris de anima Psum, tum partibus, cum generatione, multa dicuntur, quae hunc locum confirmant. Sanguinem igitur ipsumesidium esse, quandiu in corpore animalis detinetur,sba ue seruat constitutionem, secundo de partibus
traditur, sed , corpore seinuctum contra assici , quippe
qui a naturali constitutione recedat. Vnde&calidus ex accidenti dicitur, quod, quomodo intelligoedum sit, alias exposui. Sat ineum etiam ipsum alios inter calida emimerasse, e M in secundo traditur, alios intersti dida. Medullam similiter eodem in libro dicitur, calidam esse suapte natura, idq; ex eius pinguedine, de axungia perseici,cuius quidem caloris merito viciatur, ut cum cerebro iungi , tinuarique possit. Sed, cum hoe de medulla dorsi dictum litoliam quoque omnem medullam calidam esse intelligimus, quia eius constitutionem sangnineam esse inquit,ut in medulla nuper natorum conspicitur, quae languinea apparet. Semen notum est calidum esse,cum ipsum quoq; Aristotelis is
tentia ex sanguine ortum ducat. Est enim alimennutialis excrementum: iri sum etiam valde est, quodcaloris est causa. Quod tamen semen si a naturali habito incedat, rigidum esticitur. Coagulum calidux esse diximus,cum eius inicientia coagulari lac traditum est bliquationem calidam esse ex eo intelligimus,quod calo. re fiat, dque totum sit,quod ex incremento se emitur, resolutione prster naturam ut, ut veteres dixerunt,id, quod ex toto recedit propter motus cabore, ut traditur primo de animaliu generatione . extera perspicua simi.
Fit autem interdum, ut essem Hvd inra me, O altera calore calidi Isima. με valde sunt e ex ta,c 'sola dissima, si cadore niuentio, frigidissima sint,
valde comtarmisi vicendantur,via magisqM umas comburit, est is magisquama citra. Dissicile non est, huius rei, tuam Aristoteles riadit, causam assignare. Q uae enim sunt compactiora issicilius qui'm calorem accipiunt: sed acceptum fidelius,
diutiusq; conseruant, vehementiorq: propterea in illis stotque ad agendum validior. Accedit,quod in multa Ze compacta ac solida materia, multa de copiosa qualiatas potest contineri,quae in extenuata de laxa nunquam erit. Qualitatum enim omnium vires, materiae conditionem, quam ex laxitate aut i siluidine obtinet, s
quuntur. QTa ratione Democidus est usii'. ut divi dum, gradinem in aere inferiori generari : siquidem ob densitatem suam, Ac selidiorem materiam calidior qus reliquus, habeatur. Fumus igitur, cum lit rarior mat ria,etsi natura est calidus, minus comburet, quam si uens aqua, quae natura est se ida, laxe autem minus.
suam lapis ob eam ipsani causam. Lonse enim tompictior lapidis est materia,quam aquae,& hi nisi mi, seu tammae. It Np, essicitur, ut cum aliquasnt, qu e natura lita frigidisiima habeantur,maximumtamen vloni vehementiorem calarem accipiant init qui nati,ta sita sunt calida.Intelligimus praeterea ea,quae sei
gidissima interdum sunt,calidissima es. 1λ .s incere dantui, e quaecalidissima si calore privem .si Mimama reddi, a eadem vitiis': qualitatis sit ratio.
mus. Ea ensm, ἡ 'Au illorum, qua similium pars αμ cmlat natura, genera item Uirum, γ ad quM. unamquodquegenus reseratur,ex inatis, habes in Nam Q ct ex elementis, qua similium partium eo p
Ia vera naιura . Ac ex his quidem, dictasunt,is eae mireri constant om ij cd N per egentiumran Corporum,quae similes habent putes, instetit Ae costitutione, naturaque de temperamento expositis, d ce um esse proponit, Piae corim dcm ratio sit, seu in semia, quς ab Aristotele M nomin itur. Etenim per tunc ipsi esse,ut per esentiam, erinde atqi eo elenien
materia,eadem constiti nimiir.Hane vitem eorporum,quae similibus partibus conluim,rat Nisnem atque essemiam inquirendimesta, ut illa ex. Hementis, ita ex eis uniueisinaturae opera contamentur. Est autem animaduertendum , Aristotelem non proponer deforma Sc ratione onus ae ligillatim similiris corporis dicendem esse, quod tractatio eiusmodiud praesens opus pertineat, aut ca, in hoc ipseopere hoc aestare. Nec etenim hoc facit, cum ad finem operii iam peniciterit:& si id fesisset, omnes, quae sinu m-tur, naturalis philosophia partes in unum consedissetiqua sua tractandi ratio non erat: Hoc igitur proponit, hane conlequantur tractationem, indicans, simul que docens,quid explicadum restet ad cunisi e limilixis corporis,quorum materiam, ostitutionem, & tena
mentum tradiderat, per Lm cognitionem habendam . Sta quanquam, quae proponit, ad libro Qui
sequuntur , attineam, commune tamen hoe similariis. scorporibus omnibus mox traditi uniuersa natum opera ex illis conflata esse. Q uo in loco intellige
dum est, nullas limitares partes ipsis propter se in animalibus, aut stirpibus ipsi naturae esse propolitas, sed pro
pter animalia,& stirpes suorum sum partes. I taque eas non esse, nec dici praecipua opera natura , verumsti pes & animalia,quae ex illis constamur. Eit autem n ta triplex illa corporum animatorum eopositio, a Phialaphis & Ivledicistiudita: prima ex elementis, secu corporibus similium partium, quae ex His entis constant: renia ex iis, quae dissimilium partitim
sunt,ueluti brachium, pedes,exquibus uniuersum corpus constatur. Quod, litanquam ortu postremum est, ratione tamen & natura primum est, in quod natura,vt
in kopum, actim seis dirigit: quo ue postremo discitur nasci.Recte autem, quid sit vi iuditio ue simi- Iarecorpus, di quae iiiij ratio atq; essenii imitatur. F.Vkomer supramo. ' ΛΑ a cum
280쪽
2 atqriae comiti ad rei scientiam habemum tuli a st,quii pe quae debilis admodum est se imbecilla sin in mi que sors. ceste est, in qua rei r tio tota est Mimi queni modum Aristo ipses multii in locis docuit, in secundo de iraturali auscultatione potis.
sumim, in primo ct animalium partibus. De qua re paulo p. hu differam . Id tantum nunc dicam, i inmae notitiam necessario habent m esse , imo imagis
quam materiae , quod brina rei sit etauia, & mriblamam constet, rati De eiusdie tur. Quam rationen
Misto les, ut duci, M aria omiti t. quo vocabulis iuintelligitur , liod desinitione declaratur . Illud autem rupicus m est, quod initio dicitur, similarium.corpo Nam materiai ex hisquae dicti sunt, intelligi: item qus illorum fuit genera: riserea ad quini genus reserantur, e s ληχρὴ sti peperatione Etenim declaratum eis, illa consi re, potissimum E terra de aqua,
dei humida esse δ: ς ciet , Rad 3qui, aut terr
ut d νιν umis uteri plura elementa reterri irrout aliter. xque aliter aut magia tu aut liquantiar, aut et Gasiectat, quibus modis generari sunt selita. Genus autem physic uomodo apud Logicos semiuir,
dixit is quod unui reserantur, hoc est, qterram N aut aquam, Equi VI e subiecto cormam quod quidem ex generatione agnescitur.
rumenta esse cum νὼ tur. Incarare autem, cros. st emam aperta Du: Unus eria D mne 'a, terra. In metum materiginest plurimum, meo id, G tius gratia, minime apparet. intemad lumen si 'trema Iumamur, materia Mhil elatita piam ipsa, est esura mi aliud quam ram,qua aurem sum interam. dia, proportione rerpondent, H φκdque proximὰ au diu, quandoquidem haec quoq- ωmva iacuiui sint vatia, nec pinuum octe Dabens aqua G, tignus. re nec caro aut ustus adhuc autem magis facies O marivs. o Quid sit caro,aut os, aut omnino pars aliqua ex his, que smilares dicuntur,quaeuerius ratis,qua, ut esse ii constat,uel cut ait Alexander) ratione unamquam;
costare, & per ratio m esse id quod est, minus perspicuum esse tradit, quam in corporibus, qua dissi nutibus
constant pari ibuuminus up apertum esse,c rnem l minis emortui. olo nomine carnem essessurim siciem, aut manum, to nominesaciem esse,aut manu sed
huc minus in elementis c omnino in his,quae sunt priora, de principii atque materiae rationem habent, post rioribus comparata. Ei enim plus materiae in illis inesse, ideoque minus id cognostes, cuius gratia sum instituta. Nam si extrema, quae sunt in re, hoc est, materia de ior m sumantur,materiam nil aliud est tam ips Glide
est,simplicem quandam natura qui subiressi sit aliis, ct nil aliorum in sui Gentia comprehcndat tarma vesti, nihil aliud esse,quim rationem ine essentiam, per quam est. n uae autem stim media inter materiam de io mam, analogiam habere, hoc est reserri ad materialiu ut ad Brinam, prout liui . aut illi priora esse contigerit. Poro quodq; elemetum alicuius esse grati δε ill a quomodocunque asse ita, non vere esse talia,illiusq; grati , cuius sunt institur quomodo nec car aut viscus,quor modocunque se habeant, vere talia dicuntur, nam
autem ad etanes,& res ae partes dissimilares. Hae Aristoteles: quae verissima esse sicileimelligimus,si eorpus omne, quod inatura inratur, alicuitu gratia giagni nobis persia adeamus, si idein s mitrami molitur natura,sed alicuius finis gratia o M. Cum autem alia ius gratia sim o ia id cuius gratia sum instinita. quomodocunque assec a possum praestare,sed cum v Asuerint talia. Vere autem talia sinat per suam is unitationem, quae si absilinomne latum taliadisuntur,nhomo pictu Avi hominis ratio non convertit, nominet
inum est homo, quςmadmodum de tibi dapidea n mine tantum xiuiae LVtrum igitur ra'ri insiti ut dira insit,ex eo C citur,propter quod stant genita, qui' pecum ips*cijliud: Mimi:iri non inst. mauum si iij qui hi quead sermam misi rasivi qui iis au se a ipsa iit si actis, in his cluae plus mae habet.
ut illius ratio ni in sis participant, apertior se necesse est .minu autem holus de aperius m rebus, qxtae cum materia irinitatem habent, do a sero ratione longiuire dum Cuiusmodi semel emta inter quae dc maririam nihil est medium. Ac quonia veluti materia sent. ex eis corpor , quae similium sunt partium, ut ex maiuria,constantii Armilus pro prima& simplici materia posita seerum. Post se unuar coipora similibu
parii se stantia quae miteriam magis, qu4 sorinam parilalpant. Nam cum sermam unicam, velini carnis autosis hineant,duae materiae in eis continen ur, Priama videli hZe elemeta, quorum ria actu non inest. Me ex eis, ut ex serma, res similaris componuntur, sed ut ex materia. Dissimilares partes adserinam magis accedunt.Nam de Brinae, quae totius eluseu anim Iis, seu plane sum astinia, di ex similaribus panibus constitutae sunt Fatimus is e similares semia habent, quae etiam similarium tarma in dissimilaribus remanet, ut carnis di osis in brachio. Q uoniam igitur dissimilares paries, si mae sunt propiores, quam sinii latas, de tu .
qu m elemeta, is mi , ipsa cognitionis de genti mi laest,esMitur,ut disiimilare Quae vere tales si inhabbia
quae isto nomine, magis interivoscatur, quam similam di hae magis, quam elementa. Itaque dc tolum,quod ex dissimilaribus constat, utrum veae tale sit,an non vere, sed isto nomine,magis diiudicabitur . Homo igitur vivus ab homine pusto seu mortuo magis internoscitur, quis brachium vivum amorivo, dc norma-is, mitio caro, quae viuili, mortua, de rursus caro magis , quam elementa. Nam Ae haec non quavis ratione talia sum, quomodo nec cam aut viscus.Camenim corpore pretcisa, raro non est nisi nomine,quippe quae a naturali sua duritie aut mollitie,abisque assectibus recedit: quomodo de sanguis no quavis ratione sanguis est. Q uod aperte in primo deam summu tracia.t: ubi ait, heri non posseat quod secesserit,uni cum sit cum corporis partibus. Deelementis autem, quomodo non vera
talia esse possiit, mox dis rata exposita arbitrur, ecconfirmata, quae Aristote.prodidit, sed apertius quoq; in hi , quae subiiciuntur, exponemur. Nam quid siticu
cuius gratia unaqua 'uerra instituta est, quo ratiociesentia ei dignissitur, uniuersim subiicit, omnia in quiens ossici suo esse definita.Illud vem etiam non est supine praeterquinium, partes disiimilares nod ita voc ri instrumenta, quali & similares instrumenti munere onmino non iung.stu. Habent enim de similares usi imium, cuius ratione instria meta Gi possum, veluti nerui vi spiritui deserendo: ed -- cin instituturis ratia