장음표시 사용
241쪽
periorem vijnti diebin putrestere. Cum igitvir in aluuiii seriorem excrementa .concoctionis des dant, eaque ipsa iaci putrescam, in esiis odi aluo animalia gignuntiir. Putrescere autem A. esse excrementa illa protuli, quod authore Galeno excrementorum omnium id commune, ut si in corpore diutius retineantur, ρο- trestat alia quidem spatio breuiori, alia longiori.Cuius ratio haec videtur esse,quod, cum a calore naturali non si peremur si quidem cibi excrementum ea sit parite
la, quam naturalis calor vincere non potest abolerno atque aduentitio euincitur, quae putredinis est ratio,ut antea est traditum. Alimentis autem, seu etiam excremento externum S adueritium eum omnem dicimus,
qui ad illius concoctionem a natura institialis non sitit. Cum igitur id excrementum putret quod in aluo inest inseriori animalia ex eo strinumero gignimtur, potissimum in pueris, quorum insitus calor copiosus eis, qui ad ea peneranda prarier putredinem requiritur, ut in
tertio Aphorisuorum Galenus tradit. ciso in loco animalia haec ex corruptione docet procreari, a corruptio seu putredo in aluo fiat, potissimum inferiori . Tandem enim horum esse rationem, quae animalium est,ὰ re putrida extrinsecus genitoriim Cum autem animalia lim, quae iλμasti & minensὶ Grieris, lumbrici a Latinis dicuntur,in aluo inferiori, hoc est, in int stinis gignamur, eorum quaedam in parte inseriori crassi interiini generantur, & in iumentorum non conc quentium excrementis complura ex eis cernuntur,quorum incococtionem saetor demonstrat, alia in intestinis superioribus, ut rotundiores lumbrici, fiunt, sic, ut in ventriculum usque interdum ascendant, ut Aristoteles hie traditi Lati autem lumbrici, qui omnium sunt lo sistimi, per omnia extenduntur intestina, eorumque paucissimi Ae aliorum plurimi generantur. Sed cum in
intestinis Omnes procreentur, in ventriculum bifariam ascendunt, aut per se vicinitatis merito, aut cum exo
mento ipso, quod interdum in ventricii tum retrocedit ab intestinis inferioribus pulsum , quando constrictio, quae in illis ineli, ab inseriori parie exoritur: quema modum his euenit , qui humorem aliquem acidum ad sedcm delatum vi quadam retinent,nec excemur,quod aut in foro sint, vel actione aliqua occupati,ut excernere non qneant. His humor eiusmodi rurius astandit .ab inserioribus intestini, pulsus ad superiora.De qua re Galenus libro ultimo de symptomatum eausis. Cibi etiam tralia animalia hae, ventriculum petere aliqui existimant,ut Alberius Avicenna. Asiandere autem excrementum eii siuodi, dc cpii ex eis fiunt, lumbricos,ex vomitibus patet, quibus interdum vomuntur. Nam cum vomitus,veluti Ne nausea, atque lienteria expultricis vε triculi facultatis inordinata sit motio, elim lumbricos& excrementum quispiam vomuerit, in ventriculo ea habuisse, tum cum vomuit, necesse est. Sic perspicuum
est id, quod Aristoteles tradit, animalia in aluo inseri ri fieri,& in superiorem, in qua fit concoctio,interdum ascendere. Inquit autem de his, aliis in locis dictum es se.Quod Alexande de Problematibus intelligit, aliis fortasse ab his,quae nunc extant. Nam in his nihil quod ad hanc rem pertineat, traditum legimus. Albertus adtractatione de alii nento resertiqus videtur ese in libris de animalibus. Sed ne pie in illis i mitur aliquid ab horum animalium pertinens ortum. Ipse quidem Albertus prolixam de hac re disputatione habuit in qua muruta complexus est,titium ei nodi explicitia, & ea,quae
in contrarium asserri possunt, ditatuentia. sed magna sertassis ex parte supe canea, cum ad hunc locum impertineat, totam de lumbricorum incorpore animalis generationem explicum.
militer e Darim Ged nomme vacat. Erit autem
eat is, qui aut ignis exter ris penuria euout rutilatus copiam, quae in m inest, quod asiatur. m enim ampliore est quidem, quam ut non moueat, sed mire quam ut valeat concoquere. Concoctio itaque est' in incoctio, mat ratio est cruditas, eluatio edi assatio, hi sique contraria,
Ex his, quae antea de praua elixatione tradita simi, sicile omnia intelliguntur, quae in his verbis πω s rubetur, quam prauam assationem dixi miis, digerit. Perinde enim ex caloris, ob duarum causarum altera penuria, μολια σ3,id est,prauam elixati em, essici dicebar ut nunc prauam ast timaena . Tantum enim cal
rem esse, ut 3e non n ouere non posset,A minime tamen concoqueret,id quod etiam nunc traditur. Intelligendum itaque prauam astationem inconcoctionem esse. metum inicitur, cu re assanda proposita, calor talis
assueri qui humorem quidem in illa coprehensiim moueat, sed ob imbecillitatem non superet, cuius debilitas oriatur, aut quod sit exiguus,axit quini quantitate do e pia,etsi reuera multus est, ab hum re eiusmodi super tur. Id cum fit, concoctionis quandam inaequalitatem sequi necesse est,quam inconcoctionem A ristoteles nomine magis vacare asserit, mi m inconcclinionem elirationi oppositam, quam dixit μόλαυαν nominari. Simi lem tamen esse fremum, hoe est, prauae assationi, aut etiam sertassis tosti ni.Nanque in tostione inaequaliter paries inconcoctae conspiciuntur. Eorum ratem, quae patiendi vim habent, nempe limmidio sicci,species dicamus. Sot Wro corporum ea
principia, quae patiees vim habent, humidum Osuiu
caetera aut ex bis quidem nasiunt.Sed ex viro magis situs mago referunt natura, ut alia magissicci, aba humidi. Omma autem haec 'tim actu erut partim in eo
quod exadues positum es. Haec vero liquatiovis ad id, quod potest liquari ratio ea. Duo in uniuersum pertractaturum se in hoc libro Aristoteles pollicitus est, caloris de si oris actione de assectionum species omnes seu genera, qua pati hilham
qualitatum, humoris videlicet& siccitatis merito eu niunt. Illas omnes lim unus pertractauit, quamobrem ad disterendum de reliquis aggreditur. Sed antequam illas recenseat, earumque explanet naturam, de hum te 3e si itate disserit, ε quibus, ut ex materia.originem
ducunt. Et hocci fidem in his verbis sacere incipit, in quibus proposita intentione, de humidi & sicci patibilium ficultatum speciebus dicendis Sc pertractandi ipsim humidum des lacum patibilia corporum principia
esse tradit, ὀ quorum permixtione reliqua corpora oriatur,x alia unum magis participare, alia aliud,& utrius magis e Brita fuerint, eius naturam plenius referre. Q usdam vero ex eis actu esse 5 dici talia videlicet humida & sicca actu, alia in oppolito esse, hoc est potestate, quae actui aduersa est, humida esse aut sicca,quorum eliquatio seu res eliquata, actu talis dicitur, eliquabilis, potestate. Haec in his verbis tradit de humore & siecitate, in sequentibus expositurus, quomodo aptae inter
242쪽
se admis mur, & ex cis simul coniunctis corpora terminata necessarao gignatur, &quorum corporum eiusmodi facultates sunt propriae. Sed his in silum i uni reseruati Noa,quae nunc traduntur, exponamus. Illud vero explicare praetermittamus, quod initio libri longa oratione expositum fuit, humidum& si cium facultates patibiles, seti principia patibilia esse,ὸ quibus,ut materia ςorpora mixta procreantur. Reliqua explanemus,
de illud primum, quae humidi S sicci species sint, de
quibus diccndum proponit, tum quemadmodum alia ex humido & sicco sint progenita, aliaque huius magis sint, alia illius, demum quo padio quaedam sint actu talia alia in opposito,hoc est, potet late, sicque inter se ac secta sint, ut eliquatio ad eliquabile. vi igitur a primo exordiamur, humoris & iacitatis sipecies sunKcurum molle, concretum, liquidum, crassum, de eius generis alia. Q ae omnia illorum species ideo ab Aristotele dicuntur, quod Omnia corpora humida & s aea, ex humidi & licci permixtione progenita dura iiiit, aut mollia concreta aut linitida,& aliis similibus assecta qualitatibus , quae Omnes ad humorem A: siccitaten, rescruntur, atque ab eis pendent. Q uo fit, ut species quadam lint accidentariae de effrcta potius . non tales, qualis homo es cum animali comparatu . Harum enim assectionum principia sunt, humidum & siccum, non genus. Ac principia quidem materialia, seu materiae rationem
ha nita, liquidem sunt patibiles facultates, quae S calore te fi igore, cum poliuntur, suritiem au. mollitiem, aliatque similes induunt assiniones. Sed cum genus 1 materia sumatur, aut certe materiae sit simile, i quinto Metaplaysicorum Aristoteles docet, humorem&si citatem quae affectionum sunt materia, ac si genera cusent, posuit, ruri que species esse dixit pertractandas. Cum autem si citas de humor assectionum eiusnodi
quae hic si cies dicuntur, sint principia, ab Aristotele id proditum Alexander existimat, cum ait, humidum de si cum patibilia corporum esse principia. Neque enim de corporibus dictum id putat edde affectionibus, quibus corpora assciuntur. Perinde ac Aristoteles dixis is, Humidum N ii cum principia fiant allectionii, quae inliint in corporibus. De quibus assectionibus id quos, quod sequitur, alia ex aliis permixta esse intelligit, censens Ait istotelem docere, humidum S ii cum primas corporum affectiones elle patibillas, alias allecti ires ex his duabus admixtas esse.Quae expolitio non sistis videtur firma, cum siccitas ct humor in mixtorum corporum affectionibus non numerentur,sed aflecti num principia esse constituantur, quae materiae, vidictum eis, habeant rationem. Praeterea manifestum est,
de corporibus Arit inelem loqui node assectionibus. Qua tiam illud non omnino inprobem, quod ait, affictimnes, quae sunt tradendae, ex humidi & sicci commixtione generari. Cum enim de corporibus mixtis exponatur, deat lectionibus etiam tradendis vere pintest intelligi, nec illud iracommodum eueniet, cum praesertim in corporibus mixtis insint, eorumque sint in ctiones. Videtur tamen de ipsis corporibus magis intelligendum, quemadmotum in ulterioribus patebit.
Si manti ilum eli, quae humidi & sicci species sint, de
quare specla, nuncupat , cum re vera non sim species. Q uc modo autem humidum de si cum, tam corpori ina mixtorum, qu ni eiusmodi specierum seu assectionum pi incipia sint materialia, in progressu explieabitur, limitique docebitur, earundem incctionum cl-
Qientes causas calorem esse & frigus. Numexponamus, ut adsiccitatem aliae assectiones, seu colpora illis assecta magis pertineant, alia ad humorem, & alia actu alterutriushorum sint magis, alia in oppolito,id est potestate. Hoc autem sequintia praeclare intelligentur, si quot modis humidum aliquio ut siccum dicatur, d Earauerimus . Nam fieri poteli, ut idem altero humidius, minusque humidum simul dicatur, quomodo de calidius, minusque calidum aliquid alio dicitur, ut in secundo libro de animalium partibus traditur, quum caselidi & irigidi, humidi item de siccidissercntias docet. In secundo igitur de ortu de interitu, humidum si cum multifariam dici traditum est. Nam ei, quod si cum eit,opponi humidum &madidum,siccum autem de concretumst, quod humidum. Quod elle non ponsit, nisi ob variam atque multiplicem horum vocabulorum significationem: si quidem uni , quod uno modo dicitur, unum tantii m opponitur. Primum itaque humidum id disi, quod propriu humorem per totum habes, quemadmodum est aqua, de reliqua liquida,& metallu fusa. Praeterea humidum id esse, quod per totum quidem proprium humorem habet, sed occultum, ut glacies de liquabilia omnia, antequam liqvcntur. Dici etiam humidum, quod alienum humorem in prosun do habet,quod humecium ancillatur, vi lana,cum omni ex parte humecta estaqui tum demum cile, quod in sua sit perflate alienum habet humorem, quomodo iras madidae, humidae diiuntur. Totidem vero modis
si cum aliquid dici. Id enim primum,quod nullum humorem in prosundo,& per totum habet.Illud praeterea quod humore nullo, qui appareat, at numell, viro lats.lRursus luod madidum non eli, aut humectum. Has omnes si &humidi signis Pationes, insecudo de animalium partibus, duabus diuisionibus complexus est. Quarum diuisionum prima est, alia si ca elle, aut humida actu, alia potestate, alia utroque modo. Altera est, alia per ic, alia ex accidenti humida alit si a dicti
Glu itaque, omnemque humorem concrctum, acto,
de ex accidenti si una dici, potestite, do per se sumidum sie: cinerem & reliqua generis eiuIdem humori mixtaractu de ex accidenti esse humida, per te A: poteristite lisca. Eundem cinerem & limilia, qui terrae sunt propria,ab humore separata, actu Ne potestate lisca esile: humorem autem,& quod ad aquam pertinetactu &potestate humidum. Potestatem enim intelligit non ea, quae antecedit actum, sed veluti naturam atque essen
tiam re virtutemadarum autem diuisionum,quo comni orauinius , primam in his verbis posuit, reliqua praetermissa, quod ex illa posset intelligi. Ac exemplo quiadem deliquatione,&liquabili illulit aut per liquatio nem id, quod actu est tale, intelligens, perliquabit id, quod potestate. Liquatio enim actum significat, liquabile potestatem. Q uanquam Ac ad id possit accommodari,ut liquationem politam dicam tu, ad id, quod actu
humidum est, docendum, liquabile ad id, quod i oesiate. Tot igitur modis cum humidum & si cum iu mantur, corpora mixta,seu etia assectione , quae dictae si ira, durum, molle,concretum, liquidum, di alia,uniuersim quidem ad horum alterum pertitaent, di eius dicunturis cui iis plus ac perunt, ut corpus durum , sicci, molle humidi, sed ob significationum varietate ad utrumci': possunt resem,ut de humidi de sicci dicantur, partim porestate, parum actu, panim per se, partim accidenti. Quaeresin progressu magis explicabitur. Iu
243쪽
sones inulli, adeo cognitu necessarias esse, ut nec imriam naturae constitutio praeter illas possit intelligi , nee
in medicina rei ullius temperamentum: at in multos errores necesse sit tibi eum,qui illas ignorauerit,quemadmodum Galeniri multis in locis tradit, potissimum in libri, de sicultatibus simplicium medicamentorum.
Q omam autem humidum faciti, siuemm dis ilet iratur, mi aliter i uerse aflictahitur atque obmissio condimenta. Humidum enim simo,ut terminet uirgosas, O alterum aeteri velati, ut existit, quemadmodum o Empedocles in pumis strir,farina, aqua
a Ilutinata.Atque hanc ob causam terminatum corpus ex νtroque concretum est.
Humidum & sicciim,ex quorum permixtione corpora & affectiones, quae in ilus insun , veluti duritiem, mollitiem,& alias similes, conssa ri docuit, quomodo,
m admiscentur, inter sese assiciantur,tradit,termin tumque omne corpus ex utroque concludit constare. Haec autem declarat ex eorum desnitionibus di natoris, quae in secundo libro de ortura interitu primi uniraditae sunt deinde huius libri initio repetitae. Ponit itaue humidum sicile terminari, siccum di id. Euod E terminatio 'intelligendum est ,sus at enis terminis emitur. Nam propriis terminis siccum sicile temniinatur. humidum dissicile. Quae per termi spr
prios in secundode ortu tradita determinatio,vi huiustiti initio, ita hii pretermittitur, quod ad eorum inter se commixtionem , de qua est sermo, nihil pertineat. Neque enim humidum Naiccum inter se commisce tur, qui hoc facile, illisi dissicile pnopriliteramnis sis nitur, sed contra, tuo videlicet humidum ficile, siccum dissicile alienos terminos suscipit. Cum ergo sicco &Mmido, qua vidissim commiscentur, diiseratiar, hoduntaxat determinatio posita est.Cumque haec eorum natura sit, non aliter inter sese assci enunci t,atque o lanium di condime .Quasi militudine accommodarior nulla affriri videtur potuisse. Est autem notum abs
sue condimentis, aut sile, obsonium esu ideonum Viside eum vero per condimenta, alemue fieri,quae etiam condimenta ipsa per se ad esum accomodata Gliint , sed obsenio admixta . Non aliter humidum& sicci, inter se assici tilitatur. Nam,cum siccii per se alie insterminosdistici se ac , iat illis si humido admisera sit, tante terminabitur, i b sicco, humidi , cum quo Edmixtum est . naturam participante. Sed di humi
inim ipsum, quod suapte naturi diffluit, di quemcumque alienum terminum facile acripit, iiii admixtione eerminatur, atque die alteri viai 0 veluti gluten essestur, humido siccum ad terminos capiendosid neum ficiente, M sicco liumidum, de luat, impediente, atque fila buxillud circumscribente. Q ualem av lutinationen inphvsim Empedocleni ait expresii liquae& urinae simul Itudine allata, cum inter adipiscet
tur, di alterum alteri est gluten. Quaedeglutine simili, uilo, Empedoclis dogmate confirmata, ita periori quae de Misenio de eondi in entis est, non cedit, lac minussu in illastiui nidi Ed sicei laturam eo lilitoni talendae idoneam de larat Persimum mini in aquam &si,inam,sese mutubagglutinare & ali tum alteri cius am 1e, ut Mibus citi uiisti ibante. Erit itaque humidum utiqua,siccuni t farina sunt autem humidi & siceivitur Minterminaturi cibet ex vuoque se Aristoterue illigi .e idquidem rem, cum imitaminiae
trum per se sit, se ita i minuti terminos tr Et, cum inter te admiscentur, ut termitiatum nihili esse possit, quod ex horum admixtione non constat. sed dubitatio est de sicco, quod in s undo de ortu repriis terminissicile dieitur definiri. Videtur itaquepraeter humia
dum terminatum corpu& ese posse. An propriis quibdem terminis siccum facile terminatur, si tamen cum humore commisceatur, quo veluti glutine driineatur. longe adhuc magis terminabitur. Sid de hac re in iscundo illo de ortu. Inedementis autemsiccummaximie promὰ terrae est. humidum aqua. ideo terminata omnia, Θ Hesunt τρου, ab μιά terra Oapra, non coalant. Vtrius autem maiorem virtutis copiam habu t, ad id unumsudque
videtur pertinere, in terraque coralia a maliud gin propterea quod haec murena sint corpor, m. Iuacreati teme7.igne non degunt. a
Non ex quocunque humore aut siccitate, veluti ex :materiaci principiis patibilibus, corpora constare do--cet, sed ex his, quae sunt maxime talia. In Elementis autem cum haec inlini. veluti eorum principia, & siccum quidem in igne& te , humidum in aere di aqua. terrae ait maxime proprium secum esse , de humidii aquae
ob eamque causam ex terrare aqua terminata corpora
constari. Simile autem quiddam tradidit de aqua inse-
.cundo de ortu, cum dixi aquam tantum inter elemcn
eta facilla terminari, quod cpndem humidi pmprium ese
se statuerat. led quod dicitur, humorem esse aquae ma--xi proprium, ei videtur aduersari, quod tradidit m de ratio .Cum enim elementorum principia sta
tuisset calidum,frigidum humidum & siccum quodque elementum ex dupli principio constare tradidissi subiecit aerem humidi maritis est aquam frigiduxij vem haec eius sententia omnibus perspem, simplieiter & absolatae vi sub condicione, pronunciata, iis primam di propriam quudate, sumorem esse, quae
autem frigus. Q uinetiam de mixtorum corporum aeria dubitatio exoritur. Nam cum coriam materiam, terram & aquam in his verbis esse vesit, aerem pie ignem remoueat, in secundo de ortu contrarium cer - - ixtaque omnia,quae apud nosian corpor exossivi se emetis inter se admixti docti generar a. ii controuersiam huius libri,initio alusimus, cum humidum & secum patibiles si lives est . materiam putas genitis suppeditare traderetur. Sed ad priorem bitationem dici potest, humidi duo esse propria,unni'
proprii si uinis non Ludi, alterum alienisfacile contineri: tuae duo in eius definitione ab Aristotele sum posita. aba igitur suapte natura indefinitum cst & Dis.
dictis nugis proprium esse. Etenim aer nimis, qu/ MI di turdi nuit, atque ideopropriisterminis min cotinci inquam interdum cernimus quadam Hvr e sdita viscitet ingurii in pluuia cadiate. Quod nunquam eontunsit. Aquaeautem maxin, proprium humidum dici potat,sua expam termino alie facilae sinitur. lienum eisn Wrtarium mimis, quis iaqua Haditur, quod crastior baec sit,& quana minis quaein aere non inest imaei latem habeat. Obii ης
proprimum cum sicco humidum ipsimi permistens,
non Melisia apta natura lindefinitum. Ideo hoc inloco . hula mi oprietatis duntaxat meminit, quippe qui huj xvii Suicci commixti em periractet. Ex hic selytio mei melli irai est,cut in lacu Gortu dixeris, aquam . iam niuae elamenta sicile ter iratia i bumia '
244쪽
aso F. VICO aeri tribuisset, quod dixerat sicilis ter illari. Facile
enim terminatur aqua & facilius quam aer in ipsa pe mixtione rerumque generatime, quam tum G e .
Olympiodorus aute sinestionem hane de humido ira siluit,ipsum per se humidum consideratum aeri r prium maxime esse quandini iidem omnium elemei torum humidissimus est, & magis fluidus quam aqua, ratione autem ad mixta corpora habita, magis humidam aquam dici, propterea quod magis quam aerii mectet, idque ob eam causim , quod prae pondere d standat,& magis ac diutius , quam aer,corporibus haereat.Sed virum haec ita habeant, simpliciterque & absellite humidum primo sit aeris, deinde aquae, quamuis aquis agis humectet, alias accuratius expendetur Ad alteram,que deelementis es,dubitationem, quanquam initio quodamodo responsum videtur, dici tame etiamnunc potest, quemadmodum humidum & sc , quod
ad patiendum maxime apta sint, rerum materia ponuntur, tametsi ex omnibus quatuor elementorum iuuitati is res oriantur, ita terram& aquam, quorum illae s cultatespropriae sunt, compositorum corporum malo. riam iacit,quanquam ex igne etiam & aere simul commvis constent.Haec enim corpora terminari vicissim
di perpeti apta sunt, cum unis & aer, essiciendi potius,
quam pariendi vim habeat.Porro ad docendum exterra constare, haec ratio in secundo de ortu asserebatur, quin n loco terrae, hoc est,circa medium mundi habrutaremin proprio enim loco unumquodque phirimum votai. Qtra ratione nunc quoque quo mo ut tur,cum ex terra & aqua re monstrat terminata coirorae istare. In ter coim inquit & aqua animalias lam sum in aere& ignei non sunt. Quod propter Platoinem ibitisse dictum esse Olympiodorus censet. Ille enim animalia quaedam ignea,& alia aerea, ut nymphet quae vocantur G-M ,ese tradidit . Etenim nomiare animam,qus ad ortu pertinet, in hunc inseriorem locum descendere, sed persectiores in ignis sphirami distere S ex ea corpus igneum sumere, alias vero us ad aerem,& aereum emrpus induere. Hanc iginulamiris sententiam voluii Hrtasse his viarias arguem ci diicie loco id aduersarer, quod quinio libro de ani abiihi historia prodidit n pro insula aerari seni Θibus, ubi Chalcito lapis ingestus compluritan distavc matur,in medioigne pennatas bestiolas nasci paulo inustis grandibus maiores, quae . per ignem siliant, an tuleraque, de ein iantur cum ab igne fuerint dii in Salamandram etiam in ne depere, si mi illum misecer ut extinguat, istin t eccem in loco Arisb, es .meminit,&libro decimo naturalis histo in Phillesia Falsum itaque videri posiu.; quod dicitur a mali in Unen 'esse. Anve dicenduin est, alann humiliem non nasci; sed in terra, cum magni imbri peto trierin ob frigidum autem temperamemum seir stere, atque eodem delectaris Besti alas assicin illas in igne nasci, quemadmodum di mi , uvidis, in in ride ortu tradideri ital ex igne., aut acie , posse, quod utrunque excessiis sit quidam , placui, riseri ignis, caloris Nisi in nacibusqui lemo materia aliqua ad ea creanda idonea, nonini' ex igne Vocreari voluerat in auitastrulla est dissiculus. cum in terra nasiatur °ant, Ur uaperiare viai fe ia-- cormaracis icies oec ore temmato primi res necisse G.am enim
ei speciesaioc est allisiones corporeas, quae terminatis corporibus illoru merito conuenitit tradere proposais set,de ipsis mum humido& sicco dimendum sieiudicabit, paucisque cendum, terminata corpora eorum commixtione constare. Quod cum iam pretestiterit, ad esu odi assectiones pertractandas aggroditur, ueprimum quidem de duricie de mollicie disserit,qu
niam hae,ut ait, in corpore terminato, liarum omnium
primae inueniantur. autem de his duabus iste irnibus es in his verbis, seu in his,que scipiuntur, tra quae quidem multa sunt, ea diligenter ex indi debent, quandoquidem duri de mollis cognitio exquisita magnos ustis habet,cum in naturali plutosephia cuius pa est,tum in medicina, quae naturalem philosophum cos uitur. Duriam & molle similium partium assecti res esse naturali philosopho medicus accipit. Eadem tradit morborum esse, cum modum praetergrediuntur. In disserentiis etiam pulsuum ab Archigene sunt nun e rata. quo rectem seia factum sili diiudic ditest, eorum natura non cognita. Quae igitur de illis Aristoteles docet,explicare aggrediamur. Ac primum Midem, eis principem locum inter corpuleas, quae te 'i nais corpori instant, assectiones recte in his verbis, butum. Nam cum terminatum corpus ex hum ηφα icco, ut antea traditum est, iast illud omneau d eremella, ut mollemniinuo necesse es osse qui lamsi humidi plurini uni stipars , durum, si si iam enim molle ad humidum, dumis ad ii m pertinendi, insecundo dein roditum sst, atque in progrei u ficiliatur. Remetiam im o et ab Arula clςn 'cupamar, propterea quod assiniones lint atquepaul las qualicares. Nam molle quidpiam dici; ir, qu passviidpiasHeat, ut in primode ortu antea docuit, L mu in Democriti atomos inuehitur- Id Hro eius te
desnitio, amolle esse id dicet, quod cedit. QSi id cedere aliud est quam perpen At si mollisi es , quali in patibili piserio & duriciem ese necesseest: siq; idem contraria in eodem genere ponuntur. υρnqua
duricies impatibilitatem potiti qum p rabilitater' deatura ACumpra enim in quartode naturali as,iliati scribanir rarum de dens utri patibilitatim Assi' ammtibilitatem. pex duriciem α.molliatem ei lic*s ,
an corporibui prius inesse, quamdiu 'μ molli: 'quis iciet. numerita tollitur. Ehmi iudicitur, gramitatem& leuitatem, assectio squiddesecorpo ς ' duritiem &.mollicie antecedat, sed nec patibiis cpialitate, nec primu inesse corpori in minato, mi .inecticmes inhoc libro traduimur. Patibiles autem emessc in secilli de ortu scriptu est, cumplemen rumprincipii piamin r.Grauilii qui ira: leue,cissici ius ut patibili Mationem posthabenti nenim vilia di iur, qyia agam rin alterum, aut ab altero patianus.1Ne v ostiam term iocorpor in 'primum, ς, ὰρ uin simi u Dipori sim propriae, illorumque merito aliis conusniant, qu tacetvundem mixtio ne miserita Terminata aut mi iam simplicum
245쪽
. nindo soci I humidi admixtione sium orta, quae nem: e mollia si int,neq; dura. lairra quidem non es le con-ιlaii mollio vero non sunt,quia cedunt in se r antip ristasim, quod mollibus repugnat. Verum dicendum
est,ira c,quanquam non dura sunt aut mollia, P testate tamen dura esse, actuque dura fieri, cum crat scun' aut concresciant. Praeterea de terminatis cori oribus Aristo.loquitur, ut in prπressu patebit.
Durum autem id est , quod persiper ei in se non
scies, cum premitur, is pro dum vim cessit, Ad compressa ν dolue circu ut ditur. Durum & molle delinit .easq; assen desinitione qui 'bus ad duri naturam duo pertinere, & totidem ad molli uini Uligamus. Durum enim id esse dicitur, quod tangenti non cedit,non qui es simpli iter, sta imod non codit in se. Nam fieri potest, ut quidpia, quod durum sit,'
ei, quod tangit, cedat, quod tamen in se non ccdit,ita, ut eius super aes in protundu abeat, omnino locu mutabit, ut, cum lapidem aut lignum, aut aliud durum corpus pellimus, quod pullum cedat, & cum naues a vento pelluntur,1 ubi bores etia euertuntur. Horum nihil inlecedi quaquam codat: nam locum mutan , & eorum
sis mina pars intro non ceditatui sus fieri potest, ut ali quid cedali uia nec molle sit, nec dii rum,ut aqua. Sed hic neutro eorum, ut dicti sunt,modorum cedit, nee videlicet in i , nec,quod locum tota mutet, sed quod a premente diuidatur,ac undique ei circulandatur, quod Aristoteles ait, per antiperistatim. Q uare, ut aliquid molle sit,& cedere prementi debet,& in se. Idemquae cedunt non in se, mollia non dicuntur,ses, ut Galenus docet, imbecilla.Sed c omnia, quae rio cedunt,dura sunt, ut ventus qui tantum abest, ut cedat,ut rem, quam tangit,loco etiam moueat Haec fortia& robusta nuncupari debent,non dura. Quamobrem manus lapidem duriorem resicrepotest, siquidem robustior. Vnde Apollonii I hianei dubitatio de duri & mollis definitionibus ibi uitur. Q liam ob causam mollia di imbecilla i Ier se partim conueniunt, parti tu dissident. Conueni ut quidem, quod ambo cedant: sed dissidem , quia molle
insecedit,&locum non mutat, imbecillum non inirici locum mutat. Durum etiam diserte, seu validum S robustum conueniunt, quod corporibus nostris alia quam vim asserunt, dc omnino non cedunt. Sed ea re inter se disserunt, quod robustum loco nos mutat praeter ullam in corpus nostrum impressitonem, quemadmodum ventus faciliaut turbo, seu aquae impetus maximus. Durum autem, qua ex parte durum est, loco non
mouesistis quod mollius est, premit, & in illud imprimitur.Id vero aduertendum, quinto libro de simpliciumedicamentorum iacultare Galenum tradere, id quod in se cedit, molle esse, si simplex ,hoe est, vinim sit coms . Nam, quod ex pluribu, constat, aut te tangentis, ut granorum cumulus, aut inter te complicatas, ut
capillorum manipulus, polle quidem in secedere, non tamen es e molle. Similiter cinquit ea, qua exquisiter icia itini, ut vel ira vel uter, in secedere, nec tamen dura ege, aut certe non duriora quam ante repletionem.
Sed granorum cumulus in se fortasse non cedit , nisi ut aqua peranti eri statim: quomodo&ea, quae excpallii Exepleta non lim , quae autem exquisite, ea in se non eunt. in ira igitur duraninlidi quae mollia, perspicuum
eualit. 2cd hoc adiiciendum est, Aristotelem dicere, E O R. Λ R. 23 imolle esse, quod cedit non per antiperistasim, non ait quod cedit in se, non quia idem sit omnino, cedere in se, quod cedere non per anti per ista sim, quod fortasse videri posset, siquidem ill ii loco si uim videtur, clini dicendum sibi siet, molle esse quod cedit in se,ut duri d&finitioni cotraria definitio traderetur. Sed hoc dictum cst propter aquam,quae in se clui dein cedere videtur, culocum tota non mutet, si manu prematur, in se Lamen non cedit, quod eius pars summa in pmfundum non abeat, sed diuidatur, N: manurn vi equa si e amplociatur . At cedere in se, idem non esse, quod, non peranti peristatim, ex eo patet, quod aliqua cadant non per antiperistatim , quae in se non cedunt, ut res durae ei in pellulatur, prae citio locum mutantiiniare, coem dicitur
molle id este,quod cedit non per antipei istasim, subaudiedum est, in se,ut definitio sit talis: Molle est: quodcudit ita te non per antiperistas m.Sic tertio e i , cu molle id esse dixillet quod in te cedit, subiecit, Durum id esse,quod noncidi siparti uia, in se praeterit a cum ex mollis definitione i melil geretur. Nec obstat, a, de te non per antiperastasim in eo quod est, cedere in s includ i ur,id que hoc polito, illud sirperuacaneum videatur. Nanxpropter aquam ab Aristotele id ,quod est,nini per auri peristatim,ut dixi miri, politum est, sit, insecta re videtur. Vnde & plerique id existimarim , in quorum numero est Galenus, qui in rebus mollibus aqua
numerat. Nam locum non mutare, proprium mollis symptoma esse centuit, utque symptoma aqua ciam premitur,accidere, propterea quod locum totum nωn mutet . Idem vero esse credidit, sidere in se, quod loculii non mutare, & molle, cum stetistro horum desinitur, rectὸ definiri. ideo uno eorum ab Aristotele interdum definiri,interdum altero, nonnum iam utroq;, ut in s eundo de ortu, ubi utrimq; positum est. Q uod postr mo dictum, rectὰ retulit Galenus. 'no etiam eoru desinitum molle ab Aristote. legimus, .l in tertio de coelo,
cum ait,molle id esse, quod in se cedit. Reliquo solo de finitum non legimus,ut id molle dictum sit, quod noli
mutat locum. Sed nec mollis naturam ea desinitio satis explicaret, cum aqua pressa locum omnino non mutet, quae tamen mollis non est Aristotelis sententia.
ccid quidem absolute durum est, aut molle, quod ab olute tala est: ad aliud autem, quod ad illud tale. Ac ea quidem quae ad alia stat,md ita fimi, propterea quod magis aut mimus. Cum autemsensu sensibilia omnia diiudicemus, perspicuum en,id quoque, quia absoluπ duram est, O molle, tactu nos definia se, tactu utentes, Hmedio. vitare quod eumsuperat, i rum,quia cedit, molle esse disimus. Cum molle id si quod in se cedit,durum,quod non in se ceditolia inquit absistute mollia esse, aut dura, alia cum aliis collata,& illa,quae absolute talia sitiit, ab luid definiri, eo modo, quo dictum est, ut molla abiblute id sit, quod abs tute in se cedit, durum absblute, quod
absolute in se non cedit. Q uae autem aliorum comparatione sunt talia, cum aliis quoque comparata definiri, ut illud sit molle alterius comparatione, quod ad illud comparatum, non absolut in se cedit, quomodo plumbum,quod cum sera o comparatum,molle est, cum lanaput spongia, lirii est.H re vero indefinita esse ait,quod magis S milius, aut dura aut mollia esse possint, maristi minus cedere aut non cedere. Sed quae absolutὰ mollia sunt aut dura, actu iudicari pd tactum, veluti ad medium quodda relata, definiri. Ideo id absolut EFNicomerauseMctiso. durum
246쪽
durum esse, quod tactum superat hoc est, cui tactus cedit, molle, quod a tactu superatur in .se cedens, ipsius tactus euic lentia.ld,quod Plato in Timaeo antea tradideraticu ea inquit dura esse, quibuscidit caro nostra, mollia,quς cedunt carni. Nam quod rami Plato tribuit, Aristoteles in tactum refert, qui came utitur,veluti instrumento, auI cc re, ut medio quodam interno, ut in secundo de anima,& in libro de sensu & lentili traditur . Re- autem ait, durum cra molle tactu iudicari, ut quodamedio, actu qui lem, luod qualitates sint tabiles, quae ad humidum N siccum reseruntur, molle videli t ad humidum, durum ad siccum, ut in sesundo de ortu scriptum est. Ut autem medio quod instrumentum tactus in tactilium qualitatum medio quintam politum sit,illisque μ' sciatur. Proinde ab aliorum sensuum insit
In latis distur quae hi quas apprchendunt,qualitatibus haudquaquam asticiuntur. Nam aspectus instrumcia Ium colore iniectum non est, nec sonos auditus in se habet, nec odores olfactus actus vero inst mentis,calox frigore,siccitate, umore, luritie, mollitie. aliisq; t ctibilibus qualitatibus asscitur. Euod si non se, ani malis corpus ex elementorum permixtione Orium dici non potet t. Sic autem ad instrumentum asticitur, vi in
extremorum medio positum sit, hoc est mediu quod-dani ianter calidum & frigidum, humidum r& secum,
durum & molle,aliaque tactilium qualitatum extrema pol sideat. Q uo fit, ut extrema et ulmodi apprehcndat, de eisque iudicet,medium.& temperiem ei, e qua con .stit, similem nons ntiat. Nam sicci non potcsi , ut lensus instrumentum eo, cpsam apprehendit qualitatis genere affectum sit,aut certe simili omnino qualitare. De quare in libro secundo de tertio dc anima, item inco, qui de sensu est, S sensili, multa sunt tr. idit Apprcitat dit igitur calidum & s rigidum, durum x molle, se aliarum extrema qualitariam: ac ea quidem sic apprehedit, ut quomodo calidum id esse iudicat, quod esus superat calorem,si igidum, luco stigiis: sic molle id esse censet, quod moyiciem eius antecellit,& proinde in se cedit, contra id durum statuit, quod eius duriticni superat, ideoque in se non cedit. I ta expositum arbitror quomodo tactu , ut medio, durum & molle diiudicentur. Est vero stasiis seu sentire, iudicii genus quoddain,ut Ariccum alibi docet, uin Topicorum taudo. Illud autem
aduencndum eli, alios quoque sensus, communem
pinis, imuin, media quaedam in s indo & tento de Anim apitellari.Communem quidem, quini medium quoddam sit re veluti centrii, a quo alii sensus prodeusita in quem perducunt,aut ad quem omnium iudicium
pertinet. Alios vero, quatenus contrarias apprehendi atmialitates, aut ab extremis, exuperantia videlicet Sc lesectione corrumpuntur.Scit de hoc alias. Nunc vero
ad duri S mollis pleniorem explicationem, & eius, quod dictum est, alia absolute dura & mollia esse, alia compa ratione, ampliorem intelligetiam, id asseramus, quoa libro quinto de simplicium medicamentorum facultate Galenus scripsit, duni & molle multifariam dici. Aliud durum esse absolute,ut terra est r aliud ex sudo inmio, veluti unguis & cornu r aliud ad id comparatum,quod e si eiusdem seneti , aut speciei symmetriam habens, ut hominis 2icuius caro, ad hominem temperatum coparataciliud ad quodvis collatum. Molle etiam aliud dici, quod summe tale est: aliud per dominium, aliud ad id quod commensuratum est, eiusdcm generis istu species comparatum, aut ad aliud quodvis. Luae Galeni diuisio eis multa habent menbra, his ranaen duobus,quae Aristoteles tradidit, possint comprehendi, ut quaedam abiblute mollia aut dura dicantur,
quaedam comparatione. Sed Galenus secundum me brum rursus partitus est, comparationemque variam esse docuit,quod At illoteles praeteriit. Est tamen adue tendum,quod durum c st aut molle abGlute, aliud Galeno esse, aliud Aristoteli. Etenim Galenus durum at solute id statuit, quini extreme cit durum, Aristoteles quod absolute in secedit. auom odo plumbum durum eli abs blute, uia tactui in se non cediliquod, tri plum- extreme est durum, cum sit molle cum term collatum. 'ic aqua, grauis os olute dicitur, quae exire me tamen non est grauis vi que leuitatem aliquam habeat, per quam terrae sitimi il it. H. xc dixisse satis sit pro eoru explication quae de duro S molli ab Aristotele hoc in loco sum tradita. Alia decis in secundo de ortu traduntur, veluti molle ad humidum, durum ad siceum periim er item in Octauo de naturali auscialtatione durum& molle raritatem quandam de densitatem esse, & h ius generis alia, quae iii his iplis locis explicauimus.
scesse igitur est, id quod te no Lodeterminatu
corpus est, Orsi se aut molle: aut en cedere, aut non. Praeterea con aum essGMc is enim terminatur. v are cum ue term cur conmens, aut molle sit
acit durum, haec autem simi concretione, composita omnia O terminata corpora sine concretume nouerunt. De contarctione itaque dicendum.
De Mollitie A duritie, quae primae sunt affectiones
patibile, , quibus t i minata corpora asia iiiiiiii K dissi ruit.Nunc de consectione, seu coagulatione, utroq; . Vocabulo nominare licet agere instituit,quae concretio, alia quaedam est in corpore terminato patibilis qualitas,cui iis etiam beneficio durii est aut molle. Sed in primis ex duri de mollis,quae traditae sunt, deliniri nibus,colligit, id, quod termino suo determinatum corpus est, lurum necesse esse, aut molle. Illud enim aut cedere,aut non cedere, quae duri & mollis sunt deliniti
nes. Pranerea illud ipsum terminatum corpus concremese,aut non sine concretaonereo enim ipso, quo concretum est, terminatum esse. Quoniam i itur terminatum ideo fili uia concretum, praeterea quod illud, ut expinsitum eli, duium aut molle esse oporteat, atque cluo haec per concretionem corpori conueniant, de concretione ait disserendum. Sed dubitatio est, propterea
concretio omnis, induratio est quaedam, concretumq; etiam durum esse, in sicundo de ortu est traditu Necesse igitur est, aut corporis iei minationem concre liniae non fieri, nec terminatum Omne corpus concretum
esse,aut,quod terminatum est,omne durum esse,& nihil molle. Falsiam praterea erit, concrescere mollitiem constare.Verum ilicendum est,concretionem, Aristo.
sententia, indurationem quidem qrandam ess ἰχ quod concretum est, duritie aliqua astici. Id quod Galenus quoque in primo de simplicium medicamentorum faculi itibus tradi t, ubi ait nihil aliud esse concrescere, qui frigoris indurari, quanquam non Omnem concretionem intelligat, sta eam quae a frigore oritur, quae est
quaedam gelatio. Non concedendum autem, concre tum omne, lurum esse abistute, nec corpus Omne terminatum, simpliciter eodemq; modo esse concrctu. Caro enim seu lana,quae mollia limi ablolute,si cum liquidis conserantur, duritie praedita vide. itur. Q uae illorum durities inde etia declaratur,*exiccatione quadam
247쪽
lam ex liquidis res molles sant, ut caro exsatauine, mollis caseus ex lacte.Ex quo facile intelligimus, duritiem aliquam in rebus mollibus inesse durumq;& molle,concretione quada conliare.c oncrescere.n. tum dicitur, cum aut molle,aut absi, luto durum Ascitur. Co pus aut e conere: ione termino suo terminati hinc conifat,u, quae nullo modo concreta iant, terminis dunt xat alienis contineantur, quemadmodum res liquidae.
Huius rei g, ia durum 3c nrolle in ea, quae absolute,dequar comparari ne sunt tali 1,antea diuisa sunt. causaea nin diuem materia versamur, efficiem esta sectio. Udiciens critidem, ut ea unde est motus: asinio vero vi forma. Erant erra σ concreti , fusionis, exiccationis, O humectamnis. Concoctiones causaς, siti iti erciso sonis, D exiccationis do humectationis, totidcm numero ν nerepo '
cit, quot aliorum naturae e: se tuum. Tres en: .P, Ut P. .-tet,esse ait,materia,sermam de efficientem. Ac totidem quidem corius ollis eclido de ortu se interitu elle diu uit. Hliud inquit principium ell, et maeteria, aliud, ut ii, rna' at pareth tertium qPoque adiungere, cum duo lota ortu i i iciendo satis non im . a uod tertium patito inlcri iis cilicientem cautam et se tradidit, quam alii omnes naniarint quidem,nemo tamen recte expresseiit. Sunt autem haec tria ortus principia e caulae per se,N reipsa.
Na priuatio in principiis quidem numerati ir, sed prii
ci phim ex accidenti,etsi neccssarium. Finis procreari nis quidem caula est, sed eo modo,ut eo tempore, quo mouet, causae habct rationem, animo tantum fit de
cogitatione. Nam cum reipsa adest, tarma eii potio; qu m liv.is,ut sanitas,hominis sani, anima animalis.' patet locum hunc, & qui in secundo de ortu se interitude caularum ternario numero legitur, illis minimὰ ad-vcr ari,in quibus aut quatuor cauis, aut tres quidem, sed ab his diuersae,stituuntur.Νunt aut tres hae,quae hic ponuntur, causae necessariae Prim: im materia,quoniam nihil st ex nihilo, & subiectum mutationis aliquod esse
oportet quod contrariis vicissim substet natur. I inde serma quippe C: e id cli, cuius gratia minatio est initituta ad quam, i um peruentoni ei delinit. Praeterest cientem causam mutatio esse non potest.Etenim mat ria seipsam non mouet, ut cuius proprium pati sit, non agere. Sed de caularum numero carumque necessitate
satis diximus. I iii id obseruandum eri imam hoc in loco ab Arist. πιθοs nominari, non quia omnis seri proprie ii aut di i posia et is, cum sabstantiale, is
mae id nomen non habent. Concretionis igitur, quae alteratio quaedam est, se a m hoc vocabulo nominat. Aherationis autem sbi maiest Iarctos,cum in patibilibus
fiat qualitatibus, ut septimo Physicorum monstratum est.Eiusdem vocabili ligni lieatio, quae sit apud medicos Galenus docet inlibaee dii ferentia ij inpromatum,& alibis ius.Obseruidum riirsus est,quomodo dicatur in materia duas causas versari, et Neietem de allectionem. Dicumnr.n .in materia versari, iures liciens in ilialam agit,eamque mouet, aut Guo etiam cilicit . ut in artibus quibusda. ima in materia est, di ab inici te causa in eam induc ratur, aut ex ea educatur. Posset vero lo.
cus hic legi Hyς ita υλ tui, non πω uλων, ut sensus esset ptarier materiam duas causa esse. Cum igitur his ortus citi ut 3 5: mutationis sint causae, Se concretio ortus sit cisidam, si icitur,ut totidem habeat cailsi. Nec ipsas la , cd selio quo illli contraria, lieni exiccatio, de ei aduerta hi me tatio. Quas mutationis ciniiunxit cum. O R. A IC r: 3 concretione,cp suco et aduersetur, id per humect iii nem fiat, seu humoris,qui detinetur,solutionem, quemadmodum concretio per exiccationem.
Elyeiens autem duabus facultatibus escit, O quod patitur, duabus assectionibus , ut dictum vi, patitur. E Ucit quidem calare et frigore.. ectio vero caloris aut figoris pras tu aut absentia.
nati in m traditurus, ua in concretione, 3e aliis comemoratis salutati Cnibus caula ciliciens emcit, patiens quod mattaria est, patitur, calore inquit, mi igorec scientem c aulam csscere,non autem calorem friurus etsi lines causis essENam,ut antea tradidimus,calor st: us in strii mcnta sint selum naturae ciscientis, ta oneauix pi imae ericientes ut in secludo de ortu eli traditum, 'a cos urgueret, qui hi, qualitatibus primam ortus cssicientiar: tabuerant. vi autem est ciens calom de frigor c, t initrumenti utitur, sic patiens quae est materia, humore S siccitate, iuid Aristoteles breuitatis gralia praetci misit, eo tantum tradito, duabus assectioni
laus patiens perpeti. Expolitum vero est tibia initio, quomodo calidum re frigidum ad agentes seculiatcs referrentur at: midum S: siceum N ad patibile' qi tanquali Te etiam agerent, illa paterentur. Q uod autem addit,
allectione ni caloris scit frigoris absentiam csscere, aut p sentiam, de conet et ionis 5 susionis humectationista exiccationis si ima seu specie dicitur. Eimcnim in
proximis verbis a fructionem nominauit. Q uae igitur trium causa tu, qtias tradidit,vis 5: natura sit, ex puluit.
Sed cum reliqua peripicua lint, id si ocule assuetionei raditum ei tam ira piamina Videtur. Ratione tamen illud etia dictum est . Euiciens enim quaevis causa quidpiam tibi limite in id, quod prii: ur, inducem itiuar. Q uoniam ergo, quod calidum eis, aut sigiduin astu
mit certe actionis sum instrumenta, mam similem a- irone sua procreabunt. Quo sit,ut quae calore concrc-seun calida omnia videantiar, quae frigore, stri da. Sed cum caloris aut frigoris absentiam aut praetentiam, concretionis & susionis formam statuere fortas te tutum nost,non procul rut reor vero aberraremus, si haririnas ctionum Limas seu spccies caloris & frigoris p
sentia seu abientia comparari,noti ipsammet absentiam esse aut praesentiam exponeremus, ut vocabula illa πα- ουσαπιαπνσα dantis sint casurinon recti.
Sed quomamc crescere, quodammodo siccescere est, de hoc primum dicamin. Itaque quod patitur, aut siccum
ast iramidum est, aut ex his cim lat. Hamadi autem compus aquainponamus. sicci terra . Haec enim istur humida sicea patiendi κm habent. m. Ocirca seleres, patibilium est magis: in his enim inest . a terra, est aqua figida esse posita sunt. Elyciens autem figus est, ut in
terimendi vim habet, vel ut ex accidenti, qQadmodum antea dictamen. Etenim steus oec burere interduam dicitur, califacere, a vi calor, sed quod calorem cu- figat aut rem vivisque coarctet. Cum de cocletionedicere proposivissc ad exiccationem trmiit, quam concrctionis veluti scitus esse, aut id ceria, per quod sit concrctio, existimat. Itaque de ea prius dicendum censet . Inquit autem concrekem, siccescere esse non abibilate,sed quodammodo,quod non
omnis concretio vera sit exiccatio. Nam reriim, q concrescunt potestate humidae multae remanent, quae calcire aut stigore accedente in acti im educuntur, ut glacies de metalla , quae lui scunt. Haec quodammodo ran tum,non absolute exire ntur,quomair,exe is non cinni .Viconacr. sup.Mctis. X r hu-
248쪽
. . IN IIII. M Eaqua, quae concoquitiar, quae temporis diutiirnitate in
vaporem tota conuerit ur. Q uoci vino etiam accidit,
sero & loti quae species sint aquae.Praeterea lacti, cum cocrescit,sero secreto, de si elixetur, in vaporem abeunte. Lana similiter, di quicquid aduentit ia aqua humectum est, aut madet, exiccari solitum est, humore in
vaporem abeunte. Cum aulcm praeter aqua tria rerum
genera exiccari, Aristotelcs tradat, aquae s ies seu genera,& quae aquam nati iam continent, Se quae adue ii iam, non eadem cxiccandi ratio in omnibus cernitur. Nam genera seu species aquae, eo modo,quo aquai ex iccamur :in aporem mutata, ea, quam in se continent, terrena parte, lux exigua est idente. Sic urina exiccatur, sic vinum, sic sei um, quae omnia species aquae esse Aristoteles ponit.Concretione enim,quam facit frigus, haec ipsa exiccantur: cum coagulatio concretio fit quaedam. a m tamen laumor potestite in concretis Ae gelatis remanet, quodammodo soli1m, non absblute nec scei ς dicuntur. Q uae aqua ad uetitia humecta sunt,quorum duplex ex genus nam aut eam per totum habent,
ut vh lics humelis, ut in superficie,ut lapides madetes
ea flacescunt quidem, aqua in v porem recedente, sed naturam&substantiam itiam conseruant: quod aquae& eius speciebus non conuenit, ut quae tota praeter exiguum ted intentum in vaporem recedant. Caelera, in
quibus natiua aqua inest, lie siccescinit, ut quod in cis est aqueum de humidum, terrenocte sicco secernatur, &secretum ignis e cientia comburatur, ut lacti tu niti otest etiam per secretionem aqueum illud absumi, in vaporem immutatum, siccis partibus remanetibus.
Quod fortasse laeti accidit, si nullo adhibito coaguluelixctur. Ex his perspicuum euasit : cur & quemadmodum aqua , de quae ad illam pertinent, seu quia eius sint
species,seu quod illam contineant, aut natiuam aut ad uentitiam, exiccentur. Iam docendum est,uinum, urinam, serum, de quibus nillil aut ex uum quiddam,
pr eromnem tenacitatem, sidit, aquae esse genera: id quod secundo loco explicandum proposuimus. Atque id in primis monebimus, de aquae speciebus, quae omnino sum aqua,& tenuitate tantum aut crinitie, sapore, odore, calore,stigore inter se disserunt, sermonem non esse.Nam hae omnes disserentiae, aquae vocabulo com preheduntur, ne nili accidentibus quibusdam, inter se dissidem. IM his igitur sermo est, quae aquae vocabulo non nominamur, sed aqueam naturam habent, de ad aquam reseruntur adaec sum qu Humi; caloris efficie tia in vaporem abeunt: quod aquae est propriuin, ut nuhil vaporem mittere prorsus cernatur, quia aquam intra se non continet. ae res ex vaporis definitione imi sis: tur, quam Arii toteles in progressit assereta Ninis c. e ionem quanda este inquiet, ab humido in spiritum,aeremque vi caloris factam, quae madcfacere v
kat. Sed N in prioribus libris vaporem, secretionem
cile aqueam a umero traditum est. igitur csi aqueasint oinnia,quae in vari em abeunt, vinum, urinam,suium,de quae praeter vi sitatem exiguum, aut nullum habent sedimentum,aquea esse consequitur. Nam caloris virtute Omnia haec in vaporem re um,ut nihil reia maneat praeter cam,quam habent, terream potiionem,
quae sidit. Ac de lolio S sero manitellum est. Ambo
enim,si elixentur, in v rem recedum, nullo aut exiguo admodum terreo sidense. Q umquam Virea esse,
ex eo quoque intelligamus,quod lotium alimenti humidi excrementuin sit,quod concoqui non potuit.Semn udrin actis pars aquea,quod lae terreum est,edaquesi, di in serum, panem humidam, de casta terream, ignis scientia secernitur. Vina etiam elixata absumuntur, in vaporem soluta, is que exigua relidia. Sed de vino dulci dubitatio est, quod Aristotelis sententia, vaporem
non reddit, Sc calore potius concrescit, quθm absimatur, Vtaqueum prorsus dici non possit, cum aquea calore,ut diximus,absit mantur,non concrescant, neque coagulantur, ut post docebitur. Cul Mum etiam natura cst vinum, quod aqueis rebus mininia conuenit. Verum dicendum est, ut iisdem in locis traditur, vinum dulce
nomine tantum vinum este,non re ipsa. Nam saporem vini non reseri nec ebrietatem inducere, ut alia vina. Humorem item aqueum non habere, nec aqueum isse, sed terreum potius, lentoremque o,mere,& eodem modo assici,quo oleu:ideo sis Atum, non vaporem reddere. Nec aliter vinum nouum se habet. Nam terreum
magis est, quὶm vetus. Idco calore crassestit, ela frigore minus cogitur , qua se inquit Aristoteles Arcadicum esse, quod utribiis inditum exiccari adeo solet, ut er sum bibatur. Reliqua vina aquea sunt l, ut quae elixata
ablumantur,nec crassescam. Indicat autem faex, utrius generis lint, terrea ne an aquea. Nam pro illius copia, ini rea aut aquea Gunturiu uibus multum fecis s dit, u a sun , quibus exiguum, aquea. Calidum autem est vitium calore alterio, eo videlicet, quo maturationem nactum est . quod Aristoteles tradit eo ipse in loco. . Q uomodo etiam urina calida est,cum alimenti incocti sit excrementum. Hic itaque calor non tollit, quo mimis aqueum sit vinum,quomodo & aqua, remanet aqua, ni calida redditur.Perspicuit igitur est, quemadmodum virium aquae species dicatur, praeterea lotium,& sini m. Omnino autem, quibus nihil aut exinguli sidit, talia sunt.Nam quod terreum est, ob grauit lcm sidere sellium est, de in vaporem solui non potest,
cum ex humido, qualis terra non est,secernatur. Q uibus i uir humidis nihil aut parum sidit, ea exiguum
terreum in se contirrent. Q uare aquea sunt,&magis ad aquam vinam ad terram pertinent. Ea vero excipiuntur, quorum sedimentum propter letorem nullum est, aut exiguum. Etenim illa aquae species non sium,nec ad aquam magis reseruntur, quam ad aliud elimentum. . Aquea simul & Muta fiant quaedam, ut oleum: alia te rea&aquea, ut vinum dulce. Omma autem Hleum calescunt, vel refrigeratione
Boty, quo trunque calore efficitur, aut interiorem exini re. refrigeratione exiccan -
GH vestis ipse prest humor separarus fuerit, a calore interiore exiccantur, qui a circuritante seu rare coamctatus exiem, humorem senil in vaporem Acit, cum Aerit exiguus. Siccesciint igitur, νtrictum est, omnia, mucum calescire, aut refri geratione,Wcalore omnia, aut isteriore t extersere, qui humorem in vaporem simia educit. Ab exteriore intelligo, ut elua, ab anteriore autem cum humores ato cataris, cptem continet, opserationeso inauriari de exiccatione dictum est.. Alterum tractationis de exiccatione caput explicatur,videlicet,quemadmodum asse ac a quibus in sis res, quae dietae sunt, iciemur. Itaque ait, omnia, quae exiccantur,vel dum calefiunt, vel cum stigescunt, exiccari, de utroque modo es scietem causam calorem esse, aut eum, qui inest in rebus, quae exiccantur, aut teriorem. Cum v o a calore exiccari ea, quae, cum calafiun .exiccantur,perspicuum esset, in reliquis a
249쪽
tem, quae retageratione sicceleum, non ita sutem, quemadmodum id fiat, subiicit, humorem inquiens, qui in eis est, si ipse per se sein ratus suerit, hoc ei non nativus,ut in Lethaed alienus, ut in veste, a calore interiori ab eis educi, qui calor inte ior circunilante frigore extruditur. Q uomodo multa coagulari in progressu docebitur. Q uo sit, ut lore interiore siccescat, quae refrigeratione siccescunt. At quae, cum calesiunt, exiccatur, calore externo ait exiccari, ut res elixas,quarum partes interiores siccescere traditum est. Q uod autem ait, ab interiori exiccari,cum sublato humore caloris expiratione cosumitur,subobscurum videtur. Nam
quid per humorem sublatuni intelligat, planum non eli nili de humido loquatur,in quo res elixa concoquitur, qui si auferatur, ab exteriori catare non amplius res illa exiccabitur, sed ab interiore, qui ciim expirat, humorem secum elicita Alexander non legit mi υγρου, sed si πνρh: de sensus eli,sublato ignea quo elixa elixabantur,1 calore interiore, ius expiratione humor in eis insitus absiam itur, exiccatur.
Porro calare humor extruditur,quoniam eius vi rarior euadit,& in vaporem comacrtitur, qui rarior facitis Aelauior, in vaporemque calidum conuersus, sursum migrat,& Yterrenis partibus, si quae sint,quae maneant,s cernitur. Dubium autem est, cur exiccationem prael
Hi quae in gelatione seu concretione inest. Nam ct me cretae & gelatae,siccae quodammodo dicuntur, veluti lutum. Nisi eam praeterierit, quod proprie exiccatio non sit,cu potestate humor remaneat, qui rebus illis lita quatis in actu educitur. Ideo antea tradidit, crescere, quoda modo esse siccescere, non omnino & abis ute. Ninnectatio autem Ho crindem modo fit, cum quid in aquam cogitur, altero, eum id, quod muretini est, ita quatur . Idcirum autem spiriω quidem refiigeratus raaquam euitur. De siluatione Hro O coureti me si
Quoniam humectatio exiccationi contraria est, de ea post illam merito disserit. Sed modos tantum docet, quibus humectari aliquid potest . Eua' autem res h mectentur praetermittit, quod ex his, quae exiccantur posset intelligi. Ob quam eadem Hltassis causim, alios quosdam humectationis modos praeteriit, quos paulisinit commemorabo. Humectationem igitur duobis modis ait fici irvno,cum quid in aquam cogitur Sedensatur,veluti cum ex spiritu coacto, frigorisq; esscientia densato aqua gignitur, quae humidorum eis primum: altero, cum aliquid gelu astrictum aut aliter cocretum
liquatur. Primus modus exiccationi, quae tradita est. aquae ruis, imum, ac rerum aquearum quodammodoea in est. Nam vapore dentito,in in aquam conuenis humectatio haec ita essest . ut exiccatio, cum aqua
rarior sit,& in va' rem tenuatur. Q uorum UtrunquePquemadmodum fiat,in primo huius operis libro traditatum est. Alter huminationis modus, qui est liquatio. et exiccationi opponitur,quae in concretione inest. Si evero inter se duo hi modi assecti sunt, ut humectatio nis prior modus exiccatio ea, quae hosteriori humectationi aduersa est,es evideatur Elemmaqua vapor incretus est & densitus. Quo filivi cu gignitur, partim sit
humectatio, partim exiccatio, haec propter vaporis de sationem quae est quaedam exiccatio, illa, pro aque procreationem,qus,vini dicitur, est humectatio , fit proprie concretio non est,neque gelatio, terminis
priu est. Q uJobrem me ex iocatio proprie est. Qua quam si vera de propria esset concretio, nihil obitaret, quominus esset humectatio, non tamen ea, qnae est per liquationem, sed qua spiritus in aquam concrescit,qus, ut diximus, humidorum est primum. Praetermisit aut Aristoteles eum humectandi modum, quo aquae sp cies gignuntur,veluti latii aut seri secretio. Praeterea illum, quo alieno humore res humectatur aut madesur, vi lana,& et iis gcneris alia. Q uos modos, aut obeam, quam retulimus,causam praeteriit,aut quia verus, naticuusq; humor illis non fiat, ut iis, quos inmemorauit. Concrescunt autem, quacunque conci sunt, aut quod ad aquam attineant, aut ad terram O aquam atq; sic aut frigore, aut calore seco. Ob eam causam, quacunque cal eo Digore concreta cum sint, soluuntur, a contrar ssoluuntur. calore enim seco concreta, aqua
Lluuntur, qua humor in selidus. viae autem concreta sunt, ignis, qui calidus est , resoluit. Quanquam ι quaedam,qua νι aqua concrescere possint videri, ut mel euom. Uerum non m aquae, sed stigore, quo illa a
scitur , concrescit. Postquam de exiccatione disseruit, quam antea tractari debere,qti m concretionem, iudicat iit, quod concretio exiccatio sit quaedam,de ipsa concretione, de rerum concretarum solutione agit. Quae autem tradit,in summa haec sunt: Cui iis generis atque civilli tutionis res concrescant: a quibus caussium uniuersim, tum sigillatim, generum omnium concret , de concretarum rerum si lutio essiciatur: Item qua ratione & via. Concrescere ait res eas, que ad aquam spectant, aut ad terram limul & aquam: et ficientes autem causas esse si pus aut caritam siccum. Ob eamque causam rerum Greetarum solutionein a calore aut frigido humore,quvcontrai ix causae sunt, fieri. A calore autem ea solui, qus rigore concreuerunt,ab humore frigido ea, quae a ca- late sicco. Cum autem triel elixum concrestat, humidique efficientia,videlicet aquae, non frigoris, aut cal ris sicci videretur c restere, docet ipsiam frigore quo aqua assecta est,coagulari,non humoris virtute.Sic rerum, quae concretam, genera de costitutionem tradituitem a quibus causis uniuersim concrestant, lingui
rum generum causas ,&modum quo coagulantur, insequentibus expositurus. Haec autem, quae nunc traduntur,sacile quiuis intelligetis, quid lit concretio, d sniamus. Est igitur concretio, rei liquidae aut mollis i i
duratio quaedam,quae calore aut humore ab ea re abeunte essicitur, caloris quidem exitu, si a frigore profici- statur, humoris, si ab igne aut corpore calido. ld quod
Aristoteles poli tradet. Hax cum sit concretis, aquin tantum, aut terrea simul & aquea concretare uelle potest intelligi.Nam terra de aqua sela in elementis durantur,aer N ignis minime. Q uamobrem concrestate id tantum potest,quod ex aqua, quae liquida est, coniti aut ex aqua simul de terra: quandoquidem de haec caloris de frigoris Ascientiam maxime accipiunt. sed pra ter rationem sensus etiam hoc docet. Nam aquam coasulari cernimus, vinum, strum, lotium, dc quae aquae sunt species aliaea tem terrae N aquae communia, ut lac, Iutum, sanguis, Ossa. Nihil autem,quod aereum sit,autitneu concrescere cernimus.Ideo oleum non concus cluandoquidem aereum sit,& ob eam causam calidum,quod concretionem impedit. In his vero, qu* ad
terram re aquam attinent,ea comprehendit,quae terrea
tantum sunt, vivae ip progresse cubis, q concrescimin
250쪽
muneremini meeausi est, ut quaecum interdum temrea esse inquiat, interdum ex terra & aqua , cuiusmodi est fictile, quod in his, quae ex terra & aqua sint, nunc ponitur,cum inserius in hisclus ad terram spectant, stituatur. Q uod ad concretionis euectrices causis, attinet,
calore sicco ait seri, quoniam humido res concretae potius iuuntur, ut sal. Nec enim humore coagulari aliquid poteit, ut qui humectationis sit finis, quq concretioni aduersatur. Ideo elixum mel in aqua frigida, frigoris non humoris vi concrescere dicitur. Quanquam dubium est, de concretionis mellis modo, imo de ipsa concreti et liquidem in progressu in his ponitur, quae concrescere non possunt. Quam disticultatem eo in loco explicabimus . Inquit autem res concretas, quae BDuuntur, contrariis solui; propterea quod contrariorum contrariae sunt causae. Nee simpliciter rerum concretarum solutionem , contrariis fieri protulit , scit earum. quae soluuntur. Su t enim quamlum,quae non saeuuntur, ut fictile.Sed salem aliquis obiiciet,qui, cum calore cocrescat, humore seluitur, non frigore. Cui respondendum existimo,ealare sicco salem concrescere, non ca lote simpliciter deo humore solui, non frigore,nisi ci humore sit coniunctum. De qua refusius, cum de liquatione disseretur. Hoc vero, quod de rerum concretarum a contrariis solutione ἡicitur, ad illud confirmat
du Omnia , quae concrescunt, calore sicco aut frigorexcu crescere, positum est. a De eeto ad quam ait mori, vi ignis non concrescunt: ab igne enimβMintur. Idem autem eidem per idem rei metiraria causa non est. Cum item concrescat calci is exitu, ingre Mui, manifenum est. Frigmus ergo efficientia concrescunt. Quare Θ huiussunt generis , covcretione non erassescunt. Crassities enumsit, cum humore recedenteia,quod siccum est, de satur. Aqua autem νυ ex humidis non erassescit. Quae de concretionis, S rerum concrescentium es scientibus causis traduntur, aperta senti Nam praeter rationem, quae assertur, sensus docet, aquam, lotium, se rum,urisum, di qua cunque aquae genera dicuntur, frigore ron igne gelari, & concrisere, eademque calore ibi ui. Ideo grando, pruina, nix, frigoris vi gelantur,calore liquescivit. Quod si maris aquam ,quae calore in s lem coagulatur, quis obiiciat, aquam proprie non esse, dicendum est,ut quae facultates aquae non habeat,videlicet refrigerandi & humectandi, ita potius contrarias: quod etiam Galenus de simplicium medicamentorum facilitatibus libro primo confirmauit. De qua re post diceturaliud vero aduertendum, recte Aristotelem sumpsisse, idem eidem per idem contrariorum causam non esse. Nam per diuersa uidiuersis esse ' Inst. L m do calor, si praesens sit.zal secit,si abienti res malit tem ram ct glaciem liquat, cum fictilla duruesiacliti Q uaratione in secundo de generatione monstrariam est, primam coeli motione generationis & interitus causam esse non posse,ut quae sibi semper sit similis: aliam itaque
requiri, quae aliter atque aliter assecta, ortuum & intertia tuum sit causa ataque,cum calor res ad aquam attine
tesseluat, durare illas, de cogere non potest. Quam brem frigoris id minus sit necesse est. madmo mautem concrescentibus illis crassiores non fiant, intelligetur i,quid sit crassistere,exponamus. Cryssestare it me aliquid dicitur, si , in tenuium sit panium,in quadam magnam partiunisubila etiam mulctu; rumosi sim id dicitur, quod magnarum est parinisa, cuiuis 'di est terra, aeris de ignis eo ratione, quae tenuium fiant parti im. Fieri autem erassitiem inquit Aristoteles partibus humidis evanescentibus,siccis de terrenis de litis & coagmetatis. Ex quo rei crassae in partes exiguas diuisionis oritur difficultas. Humiduin enim, quod utinosum non est, facile diuiditur, ut in primo degeneratione traditum est. Porro crassitiem Dor&sigus s clunia quorundam quidem calor, aliorum frigus,utrunque nullorum,ut poli tradetur.Semper tamen humris fit exitu,praeterii mea,quae a calore prodit.Namque 3 frigore est, aere in aquam conuerso interdum csticitur ut in oleo fieri docebitur. Abeunte itaque humore, qui tenuitatis causa erat, partes siccae, quae remane cras sitiem accipiunt cuius rei fidem id facit,qiuod tenuς ad humidum, crassum ad siccum in secundo de ortu reser- uir. Ex his cosequit; ir, res, quae ad aquam attinent, in concrescunt, minime crasses ere. Nam frigore solo, ut dictum est concrescunt. Q uare humor, qui est in eis,
tum,cum coecrescunt non exit, quod frigore illo educi non queat. Sed neque calore possunt crassescere, cum paries sicca ,aut nullas aut paucas habeant, quae hum re in vaporem abeunte densis tur. Q uamobrem calo ris vetotae in vaporem s.luuntur, nec crassescentes. nec concrescentes. Erigore igitur concrescunt absque crassitie, humore eorum constipato.Q uod demum dicitur, aquam unam inter litimida Nn crassescere, antea traditum est,cum de cruditate maturationi opposita ageretur. In libro etiam de sensu de sensili traditur, cude saporibus agiti ita licat item accipiendum est,yt aquargenera antea commem0 a δε quae ad aquam attinent. vocabulo aquae compreliendamus,& humida pro liquidis accepta esse arbitremur, quae omnia ad aquam attinentia , ab his liquoribus, quae humore aquae non constant,cuiusmodi sunt oleum, vinum dulce, & mcl, distin utitur ab aec vero possunt crassescere, quia aut aerem in se habent, qui in aquam vi frigoris pol si mox
ri,aut paries multas terreas,quae humore eum Io coagmentantur quorum neutrum est in aqua, di hi Qui ad eam attinent humoribus. illud autem est aduertendum fligus , quo res ad aquam spectantes concrescum, terdum exterius esi de praeter illarum naturam nterdum interius, de naturae earum proprium. Exteritum in aquae, de eius generum concretione, interitum vero an metallis. Q uo fit, ut liquata, si calor ignis amoueatur, continuo durescant, quanquam in loco mediocriter calido p'sua. Vi enim propria concrescunt,nullo extrinsecus frigore agente ad propriam naturam redeuntia. Aqua autem eiusque specio, si cum calida fuerint, sibi dimittantur frigescent qu idem, sed non cogentur, nisi frigoris externi magna vis adsit. Haec frigore com crescere Aristoteles tradit, illa, restiferatio suoru concretionis modorum disserentia in progressu explicabi ultiaua autem terrea Oaquea comuniter sunt, O igne frigore concrescunt. Crassescunt vero utroque , mr tim eodem modo uta alio. Culare enim, humorem educente . quandoquidem humoris in vaporem secretione,
quia sic cum es rassescit cogitur. Frigore aute, quod Urm extrudit, quem humoris in vaporem sic re hoc miratur. Ac ea quadem modia omnia quae liquita nosι humore exemte non orassis in correscunt, ut milem coquitur.Quae autem ex mixtis liquida sunt, etiam racescunt,utti . Sed mira etiam primum humectatur.